O zjawisku stylizacji na wesoło, czyli jak rozpoznać autora
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna rodzaje stylizacji językowej w literaturze: archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja,
• definiuje pojęcia „pastisz”, „parodia”.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• rozpoznać typ stylizacji i scharakteryzować jej elementy w zakresie fleksji, składni, semantyki,
• wskazać tekst, do którego nawiązuje tekst stylizowany,
• parodiować tekst literacki.
2. Metoda i forma pracy
Ćwiczenia analityczne
3. Środki dydaktyczne
Do przeprowadzenia lekcji jest niezbędny podręcznik z serii „Pamiętajcie o ogrodach…”, cz. 2. oraz teksty: I. Krasickiego fragment Monachomachii inc. „Wdzięczna miłości kochanej szklenicy!” i Hymn („Święta miłości kochanej Ojczyzny!”), K.I. Gałczyńskiego „Nieznany list Juliusza Słowackiego do matki” z Teatrzyku „Zielona Gęś”.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Po podaniu tematu lekcji nauczyciel prosi uczniów o odczytanie z podręcznika (s. 344-346) definicji odmian stylizacji, tj. archaizacji, dialektyzacji, kolokwializacji. Wyjaśnia ewentualne wątpliwości.
b) Faza realizacyjna
Lekcja ma postać ćwiczeń opartych na zamieszczonym w podręczniku materiale przykładowym.
Uczniowie podkreślają w tekście elementy odmian stylizacji. Po każdym ćwiczeniu następuje sprawdzenie na forum klasy poprawności jego wykonania.
1. Analiza archaizacji na podstawie fragmentu Ogniem i mieczem H. Sienkiewicza.
2. Analiza dialektyzacji na podstawie fragmentu Nizin E. Orzeszkowej.
3. Analiza kolokwializacji na podstawie fragmentu Lalki B. Prusa.
4. Analiza przykładów tekstów parodystycznych i pastiszy. Młodzież zestawia cechy
literackiego pierwowzoru z tekstem stylizowanym. Zastanawia się, jakie cechy zostały wyjaskrawione i dlaczego.
porównanie fragmentu Monachomachii inc. „Wdzięczna miłości kochanej szklenicy!” z Hymnem („Święta miłości kochanej Ojczyzny!”) I. Krasickiego;
„Nieznany list Juliusza Słowackiego do matki” z Teatrzyku „Zielona Gęś” K.I.
Gałczyńskiego;
Posłuszeństwo rodzicom – wielka rozkosz J. Tuwima jako parodia Żywota człowieka poćciwego M. Reja;
Parodie II części Dziadów A. Mickiewicza napisane przez A.M. Swinarskiego.
c) Faza podsumowująca
W tej części lekcji proponuje się ćwiczenie twórcze: napisanie tekstu będącego parodią utworu literackiego lub w wariancie prostszym – tekstu użytkowego. Oto przykładowe zadania:
Napisz parodię wiersza młodopolskiego, np. Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
Napisz parodię stylu wybranej powieści Henryka Sienkiewicza.
Napisz parodię stylu wybranego dziennikarza lub polityka.
5. Bibliografia
A. Makowiecki i in., „Pamiętajcie o ogrodach…”. Literatura – kultura – język, cz. 1, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, WSiP, Warszawa 2003.
6. Załączniki
Zadanie domoweWykonaj ćwiczenie 5 ze strony 349 w podręczniku (funkcje stylizacji językowej w Lalce B. Prusa).
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Lekcja przeznaczona jest dla klasy drugiej liceum ogólnokształcącego z rozszerzonym programem języka polskiego.
