1. Sztuka teatralna jako próba realizacji potrzeb człowieka
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Uczeń:
zna zasady zachowania się w teatrze
zna treść wiersza Wisławy Szymborskiej
ii. b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
przeprowadzić analizę tekstów Wisławy Szymborskiej i Leopolda Grzegorka
wskazać powody, dla których ludzie stworzyli sztukę teatralną
zinterpretować wrażenia, jakich dostarczył poetce pobyt na przedstawieniu teatralnym i dokonać ich konfrontacji z własnymi przeżyciami i odczuciami
b. 2. Metoda i forma pracy
Praca indywidualna, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstem, czytanie ze zrozumieniem, elementy pogadanki
c. 3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze Wrażeń z teatru Wisławy Szymborskiej i fragmentu książki Leopolda Grzegorka Poznajemy teatr
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
1. Nauczyciel wyjaśnia genezę sztuki teatralnej.
2. Prosi o ciche odczytanie przez uczniów tekstu Leopolda Grzegorka Dlaczego ludzie stworzyli teatr?, z poleceniem zaznaczenia tychże powodów.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Po lekturze uczniowie podają wyszukane w tekście informacje. Na podstawie tych wypowiedzi nauczyciel proponuje wspólne zapisanie notatki w zeszytach.
Cechy, które zadecydowały o stworzeniu przez człowieka sztuki teatralnej:
- chęć wypowiedzenia się za pomocą słów i środków pozasłownych: gest, mimika, ruch,
- potrzeba wiary, potrzeba kultu religijnego wyrażonego poprzez widowisko obrzędowe: taniec, muzykę, śpiew, recytację,
- wrodzone zdolności teatralizacji, wyobraźnia,
- ciekawość, refleksja dotycząca słownego i pozasłownego przekazywania własnych myśli i
uczuć,
- potrzeba przeżywania głębokich uczuć, doznawania nowych wrażeń, silnych wzruszeń.
2. Po zapisaniu notatki nauczyciel wygłasza krótką pogadankę: W tym momencie odwołajmy się do wiersza Wisławy Szymborskiej. Wcześniej jednak porozmawiajmy chwilę o Waszych wrażeniach z pobytu w Teatrze Wielkim w Warszawie (uczniowie zwiedzali teatr wraz z nauczycielem w czasie szkolnej wycieczki). Powiedzcie:
- Jak Wam się podobało to miejsce?
- Jakie uczucia wywołało?
- Do jakich refleksji skłoniło?
- Czy czymś zadziwiło, jeśli tak – to czym?
- Czy było to zadziwienie pozytywne, czy też przeciwnie – dostarczyło przykrych wzruszeń?
3. Po krótkiej rozmowie prowadzący prosi o głośne odczytanie wiersza przez jednego z uczniów.
4. Nauczyciel proponuje, by szczególną uwagę zwrócić na trzy ostatnie wersy, np.
uścisk w gardle – odzwierciedla siłę i ekspresję oddziaływania sztuki teatralnej na widza oraz magię wrażeń, jakich ona dostarcza.
5. Prowadzący prosi uczniów o przedstawienie wrażeń i przeżyć, jakie wywołuje w „ja”
lirycznym obejrzane przedstawienie. Po wypowiedziach klasa przystępuje do wspólnego redagowania notatki: Uczucia i przeżycia „ja” lirycznego:
- wrażenie umowności, nieprawdziwości rzeczywistości scenicznej: „wyrywanie noża z piersi”,
„dyganie samobójczyni”, „kiwanie ściętej głowy”,
- zdziwienie szybkością zmian scenicznych postaw i zachowań; „wściekłość podaje ramię łagodności”, „ofiara patrzy błogo w oczy kata”, „buntownik bez urazy stąpa przy boku tyrana”, - uświadomienie sobie krótkotrwałości oglądanej rzeczywistości: „niepoprawna gotowość
rozpoczęcia od jutra na nowo”,
- uświadomienie sobie, iż postacie na scenie, to poza nią zwykli ludzie: „za kulisami czekali cierpliwie, nie zdejmując kostiumu, nie zmywając szminki”.
iii. c) Faza podsumowująca
Lekcję kończy wspólne omówienie ćwiczenia 2 ze strony 159 w podręczniku i polecenie wykonania go w domu.
e. 5. Bibliografia
1. Grzegorek Leopold, Dlaczego ludzie stworzyli teatr, [w:] Tenże, Poznajemy teatr [za:]
Maria Nagajowa, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy 1 gimnazjum, WSiP, Warszawa 1999, s.157-159.
2. Szymborska Wisława, Wrażenia z teatru, [w:] Maria Nagajowa, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy 1 gimnazjum, WSiP, Warszawa 1999, s.156-157.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Polecenie 2, s.159 w podręczniku
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz przeznaczony dla klasy I gimnazjum. Można w nim wykorzystać przeżycia uczniów z klasowej wycieczki do teatru.
