Przypomnij sobie słowa i znaczenie tekstu Bogurodzicy.

(1)

Język polski, klasa II A, 04.11.2020r.

Temat: Miłość ojczyzny. Hymn Ignacego Krasickiego.

Flaga z godłem Polski domena publiczna

Jednym z przejawów wspólnoty narodowej lub państwowej jest hymn.

Rzadko się zdarza, by ów hymn istniał od początków państwowości – zazwyczaj dana społeczność „poszukiwała” go, zmieniała swój wybór.

Wpływ na te zmiany miały wydarzenia historyczne, polityczne itp.

Rzadko też twórca piszący (i komponujący) dzieło wiedział, że ma ono być hymnem państwowym; zazwyczaj po latach zadecydowała o tym historia. Tak było również z polskim hymnem…

Już wiesz

Przypomnij sobie słowa i znaczenie tekstu Bogurodzicy.

Hymny polskie

(2)

W Będominie na Kaszubach znajduje się Muzeum Hymnu Narodowego.

Maciej Szczepańczyk, licencja: CC BY 3.0

Propozycji hymnu Polski było kilkunaście. Wśród utworów aspirujących do tego miana znalazły się dzieła o bardzo różnym charakterze.

Definicja: Hymn

uroczysta pieśń mająca charakter patriotyczny i stanowiąca jeden z ważnych symboli państwowych.

Ważne!

Mazurek Dąbrowskiego jest naszym oficjalnym hymnem.

Wacław Panek Hymny polskie

Długa i kręta była droga urzędowa Mazurka Dąbrowskiego do usankcjonowania go jako hymnu państwowego przez najwyższą

władzę w Polsce, czyli Sejm, oraz przez nasz najwyższy akt prawny – zapis w Konstytucji. Bo aż trudno w to uwierzyć, ale fakty są takie:

dopiero Konstytucja [...] w 1976 roku wpisała tytuł hymnu, a Sejm zatwierdził tekst i melodię aż w 1980 roku, czyli ponad dwieście lat od chwili powstania tej pieśni. Dyskusje nad wyborem hymnu

rozpoczęły się wraz z wybuchem I wojny światowej, kiedy to odżyły nadzieje na odzyskanie niepodległości [...]. Po odzyskaniu

(3)

niepodległości w 1918 roku – dyskusje trwały nadal, ciągnąc się latami. Oficjalne delegacje polskie były przyjmowane w różnych

stolicach a to przy dźwiękach Boże, coś Polskę, a to Warszawianki lub Mazurka Dąbrowskiego czy Roty. [...] Można rzec, że Mazurek

Dąbrowskiego wszedł na prawny piedestał hymnu państwowego – kuchennymi drzwiami, poprzez szkoły, i to aktem prawnym niskiego szczebla. Otóż nie czekając na Sejm i Konstytucję – 15 października 1926 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia

Publicznego wydało okólnik, w którym podano czterozwrotkowy tekst Mazurka Dąbrowskiego jako obowiązujący do śpiewania w szkołach, w charakterze hymnu. Kilka miesięcy później [...] Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [...] w okólniku z 26 lutego 1927 roku ogłosiło [...]

tekst hymnu państwowego obowiązujący w całym kraju. I dopiero tę datę: 26 lutego 1927 roku możemy przyjąć za pierwszy dzień istnienia Mazurka Dąbrowskiego jako prawnie uznanego hymnu państwowego.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Ćwiczenie 1

zadanie interaktywne

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Bogurodzica

(4)

(5)

Karta ze Statutów Łaskiego (1506) zawierająca pierwszy druk Bogurodzicy

1506, domena publiczna

Pisząc o bitwie pod Grunwaldem z 1410 roku, Jan Długosz zanotował w XI księdze Roczników, czyli Kronik sławnego Królestwa Polskiego, że przed rozpoczęciem walki wojsko królewskie zaśpiewało

Bogurodzicę, którą XV-wieczny kronikarz określił jako „patrium carmen” (czyli „pieśń ojców”, „pieśń ojczystą”). Jest to po raz pierwszy w naszych dziejach użyte określenie pieśni narodowej pełniącej rolę hymniczną. W tym wypadku – wzbudzającej poczucie jedności, tożsamości wśród rycerstwa. Ale już w 1431 roku, o czym też pisał Długosz w Kronikach, pieśń ta towarzyszyła chłopom kujawskim w zwycięskiej bitwie z Krzyżakami we wsi Dąbki koło Nakła. Przez cały XV wiek Bogurodzica była też hymnem

królewskim dynastii Jagiellonów, pełniąc podobną rolę jak poprzednio Gaude mater Polonia w końcowym okresie panowania dynastii

Piastów.

Ćwiczenie 2

Jakie cechy tekstu Bogurodzicy sprawiły, że stała się ona hymnem Polski? W odpowiedzi zawrzyj co najmniej dwa argumenty.

Hymn do miłości ojczyzny

Do utworów, które przez część Polaków uznawane były za godne miana hymnu państwowego, należy Hymn do miłości ojczyzny

Ignacego Krasickiego. O popularności dzieła zdecydowało m.in. to, że ukazało się ono drukiem – najpierw w 1774 r. samodzielnie

w czasopiśmie oświeceniowym „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, a później w poemacie Myszeidos.

Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny Święta miłości kochanej Ojczyzny,

Czują Cię tylko umysły poczciwe!

(6)

Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe.

Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.

Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.

Hymn do miłości ojczyzny

Ćwiczenie 3.1

Policz, z ilu wersów składa się utwór.

Ćwiczenie 3.2

Policz sylaby w poszczególnych wersach.

Ćwiczenie 3.3 Ćwiczenie 3.4

Ważne!

Zwrotka zastosowana przez Krasickiego w Hymnie nazywana jest oktawą. Ten typ strofy uważany był za dostojny i przyjęło się stosować go (od XVI w.) w eposach.

Definicja: Oktawa

zwrotka ośmiowersowa, złożona zazwyczaj z 11-sylabowców i zawierająca rymy w układzie abababcc (czyli naprzemienny i sąsiadujący system rymów).

Hymn najpierw był czytany jako utwór samodzielny, ale w 1775 r. stał się jedną oktawą poematu heroikomicznego Myszeidos.

Nazwa gatunku tego dzieła jest wymowna – można dzięki niej domyślić się, jaki charakter ma utwór zaliczany do poematu

heroikomicznego – mamy tu przecież połączenie herosa (heroizmu) z komizmem.

(7)

Definicja: Poemat heroikomiczny

utwór epicki, łączący podniosły styl wypowiedzi z lekką, często żartobliwą tematyką, co daje efekt komiczny. Przedmiotem ośmieszenia nie jest gatunek, lecz osoby czy zjawiska pokazane w utworze mającym wydźwięk komiczny.

Ćwiczenie 4.1

Czy wymowa Hymnu do miłości ojczyzny jest optymistyczna, czy - pesymistyczna? Odpowiedź uzasadnij.

Ćwiczenie 4.2

Czy pęta i nędza mogą być powodem do dumy? Odpowiedź uzasadnij.

Ćwiczenie 4.3

Omów, w jaki sposób przejawia się „miłość ojczyzny”.

Ćwiczenie 4.4

Określ, co w tym utworze jest emocjonalne, a w czym przejawia się jego intelektualizm.

Niebawem książę Adam Czartoryski, założyciel i komendant Szkoły Rycerskiej w Warszawie, włączył wiersz Krasickiego do Katechizmu moralnego dla uczniów Korpusu Kadetów; tekst ten również

wywieszony na drzwiach pokoi kadetów, odmawiany co sobotę przed oficerem dyżurnym jak modlitwa, był też śpiewany (nie wiadomo dziś – z jaką melodią) – jako Pieśń Szkoły Rycerskiej. Z tego powodu

innym znanym tytułem tej pieśni pozostał Hymn Szkoły Rycerskiej.

Również Komisja Edukacji Narodowej propagowała ten hymn, wprowadzając go do podręczników gramatyki.

Ćwiczenie 5

(8)

Zastanów się, co mogło spowodować, że Hymn do miłości ojczyzny nie jest oficjalnym hymnem państwowym Polski. Podaj więcej niż jeden argument.

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Nieco ponad 20 lat po Hymnie powstała Pieśń Legionów Polskich we Włoszech Józefa Wybickiego. Tytuł dzieła sugerował okoliczności jego powstania.

Tablica upamiętniająca napisanie polskiego hymnu narodowego przez Józefa Wybickiego w Reggio nell’Emilia we Włoszech w lipcu 1797 roku

domena publiczna

Po III rozbiorze Polski organizowano we Włoszech oddziały wojska, które miały wspomagać Francuzów. Polacy liczyli na to, że Francja pomoże im odzyskać wolność: m.in. pokona najpierw Austrię,

a później Rosję. W kampanii przeciwko Austriakom wziął też udział

(9)

oficer Józef Wybicki. Znalazł się on też w lipcu 1797 r. w małym włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia w Republice Cisalpińskiej (dziś: we Włoszech). Ponieważ wiedział, że do Reggio ma przybyć generał Jan Henryk Dąbrowski, dowódca Legionów Polskich, napisał tekst Pieśni Legionów Polskich we Włoszech. Od początku śpiewano tę pieśń na melodię mazurka, prawdopodobnie anonimowego

autorstwa. Z pewnością spodobała się ona legionistom, skoro wśród nich było wielu chłopów z rejonów Polski (np. z Polesia), gdzie takie mazurki tańczono. Utwór, który powstał w dniach 16-19 lipca, po raz pierwszy wykonano 20 lipca 1797 r. na cześć Dąbrowskiego,

a w lutym 1799 r. wydrukowano w gazetce „Dekada Legionowa”

w Mantui.

(10)

Faksymile (czyli dokładna reprodukcja) rękopisu Pieśni Legionów Polskich we Włoszech Józefa Wybickiego

Józef Wybicki, 1797, domena publiczna

(11)

(12)

Kolorowany miedzioryt z końca XVIII lub początku XIX w.

przedstawia Józefa Wybickiego.

przed 1822, domena publiczna Wacław Panek Hymny polskie

Już kilka tygodni później, kiedy Wybicki przebywał w Mediolanie, a Dąbrowski z legionistami w Bolonii, generał pisał do przyjaciela:

„Żołnierze do twojej pieśni nabierają coraz więcej gustu i my ją sobie często nuciemy z winnym szacunkiem dla autora”. I jeszcze tego samego 1797 roku rozrzucone po całych północnych Włoszech oddziały polskie poznały już Pieśń Legionów, która nie tylko zyskiwała sobie coraz większą popularność, ale stawała się nową, mobilizującą siłą.

Ćwiczenie 6

Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech Jeszcze Polska nie umarła,

kiedy my żyjemy.

Co nam obca moc wydarła, szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski do Polski z ziemi włoski, za Twoim przewodem

złączem się z narodem.

Jak Czarniecki do Poznania wracał się przez morze dla ojczyzny ratowania po szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami,

(13)

dał nam przykład Bonaparte, jak zwyciężać mamy.

Niemiec, Moskal nie osiędzie, gdy jąwszy pałasza,

hasłem wszystkich zgoda będzie i ojczyzna nasza.

Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany:

”Słuchaj jeno, pono nasi biją w tarabany”.

Na to wszystkich jedne głosy:

”Dosyć tej niewoli

mamy racławickie kosy, Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Ważne!

Stefan Czarnecki (ok. 1599–1665) – żołnierz, doświadczony

dowódca, słynący z brawury, niestandardowych posunięć i osobistej odwagi, wielokrotnie ranny w walce; w 1652 roku został oboźnym wielkim koronnym i kasztelanem kijowskim, w 1655 roku – starostą kowelskim, w 1656 roku – regimentarzem, następnie w 1657 roku – wojewodą ruskim, w 1659 roku – starostą tykocińskim, a w 1664 roku – wojewodą kijowskim; na łożu śmierci, w 1665 roku, otrzymał

buławę hetmana polnego koronnego. Stronnik króla Jana Kazimierza, uznanie i sławę zyskał w czasie potopu szwedzkiego, prowadząc wojnę partyzancką przeciw wojskom Karola Gustawa; aktywnie uczestniczył w pacyfikacji powstania Chmielnickiego i późniejszych

(14)

buntów kozackich; zginął z powodu ran odniesionych podczas walk w wojnie polsko-rosyjskiej.

Ważne!

Napoléon Bonaparte (1769–1821) – pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w latach 1804–1814 i w 1815 roku (podczas tzw. stu dni

Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona);

swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych, takich jak zdobycie Tulonu

(1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–1797) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka

Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polityczną, kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek

społeczno-polityczny świata (idea napoleońska); przeceniano często zaangażowanie francuskiego władcy w sprawy polskie (m.in.

w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 roku);

postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu.

(15)

Kliknij, aby uruchomić podglądKliknij, aby uruchomić podgląd

Akwarela Juliusza Kossaka przedstawia Generała Jana Henryka Dąbrowskiego na czele Legionów.

Juliusz Kossak, 1882, akwarela, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, domena publiczna

Ważne!

Jan Henryk Dąbrowski (1755–1818) – generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813 roku, generał jazdy armii Królestwa Polskiego w latach 1815–1816. Początkowo służył w wojsku saskim i gwardii elektorskiej, dopiero w 1792 roku, na prośbę Stanisława Augusta zwolniony z powinności wobec Fryderyka II, przeszedł do

(16)

wojska polskiego; ponieważ nie był zorientowany w sytuacji politycznej Polski, zanim przyłączył się do powstańców

kościuszkowskich, złożył przysięgę na wierność konfederacji targowickiej, czego o mało nie przypłacił życiem: posądzony

o zdradę, stanął przed sądem wojskowym i tylko zręczności Józefa Wybickiego jako prawnika i mówcy zawdzięczał ocalenie;

zapoczątkowało to przyjaźń na całe życie. Przywołanie postaci

Dąbrowskiego, obok Bonapartego, Czarnieckiego i Kościuszki, służy wpisaniu idei wodzowskiej w tekst pieśni.

Ćwiczenie 7.1

Zanalizuj tekst pod względem jego budowy i układu rymów.

Ćwiczenie 7.2

Mazurek jest bardzo skoczny. Jakie środki artystycznego wyrazu posłużyły do stworzenia tego wrażenia?

Ćwiczenie 7.3

W pierwszej zwrotce Wybicki mówi o trwaniu Polski. Wyjaśnij, co jest warunkiem tego trwania.

Ćwiczenie 7.4

Omów, w jakim celu w drugiej strofie wspomina się Stefana Czarnieckiego.

Ćwiczenie 7.5

W kolejnej zwrotce wymienione są Wisła i Warta. Uzasadnij, dlaczego Wybicki wyliczył te rzeki właśnie w takiej kolejności.

Ćwiczenie 7.6

Wyjaśnij, dlaczego w czwartej strofie mowa jest o Niemcach oraz o Moskalach (Rosji).

Ćwiczenie 7.7

(17)

Omów, czemu służy w przedostatniej strofie ukazanie „obrazka”

z Basią i jej ojcem.

Ćwiczenie 7.8

Wyjaśnij, jaką funkcję pełni nawiązanie na końcu utworu do bitwy pod Racławicami.

Ćwiczenie 7.9

Z czego wynika i na czym polega optymistyczny wydźwięk Pieśni?

Odpowiedź uzasadnij.

W połowie XIX stulecia Mazurek Dąbrowskiego wszedł w nowy niejako okres swoich dziejów, stając się jedną ze sztandarowych pieśni narodów słowiańskich. A ściślej mówiąc: stał się

pierwowzorem wielu późniejszych hymnów. Ze słynnego zawołania Józefa Wybickiego: „Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy”, korzystali autorzy tekstów pieśni o podobnym charakterze, pieśni przywracających wiarę w niepodległość zniewolonych dotąd Serbów, Czechów, Łużyczan czy Ukraińców. Już w 1834 roku Słowak Samuel Tomašik napisał pieśń Hej, Słowianie. [...] A o tym, że zarówno Czesi, jak i Słowacy dobrze znali melodię Mazurka Dąbrowskiego, może świadczyć fakt, iż wśród pierwszych druków pieśni Tomašika, jeśli nie było zapisu nutowego, to przy tekście dołączano taką uwagę:

„Spiva se jako Ješte Polska”. [...] Tak dużej siły oddziaływania na kulturę wszystkich Słowian nie miała żadna inna pieśń polska. Ani przedtem, ani potem. A wśród hymnicznych pieśni wyzwoleńczych w całej Europie – Mazurek Dąbrowskiego może być chyba jedynie porównywany z Marsylianką.

Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego Jeszcze Polska nie zginęła,

Kiedy my żyjemy.

(18)

Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski.

Za twoim przewodem Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, Będziem Polakami.

Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz...

Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz...

Już tam ojciec do swej Basi Mówi zapłakany —

Słuchaj jeno, pono nasi Biją w tarabany.

Marsz, marsz...

Mazurek Dąbrowskiego Ćwiczenie 8.1

Porównaj Pieśń Legionów Polskich we Włoszech z Mazurkiem Dąbrowskiego. Wskaż różnice między nimi.

Ćwiczenie 8.2

Wyjaśnij powód usunięcia strofy o Niemcach i Moskalach.

Ćwiczenie 8.3

(19)

Wyjaśnij powód usunięcia strofy o bitwie pod Racławicami.

Ćwiczenie 8.4

W strofie, w której wspomina się Czarnieckiego, Wybicki napisał

„wracał”, a w Mazurku Dąbrowskiego pojawia się „wrócim”.

Wyjaśnij, dlaczego wprowadzono tę zmianę.

Ćwiczenie 8.5

Czy Mazurek Dąbrowskiego mógłby stać się hymnem innego państwa? Odpowiedź uzasadnij.

Teksty do wyboru

Maria Konopnicka Rota

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.

Nie damy pogrześć mowy, Polski my naród, polski lud, Królewski szczep piastowy.

Nie damy, by nas gnębił wróg.

Tak nam dopomóż Bóg!

Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy ducha,

Aż się rozpadnie w proch i pył Krzyżacka zawierucha.

Twierdzą nam będzie każdy próg.

Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz, Ni dzieci nam germanił,

Orężny wstanie hufiec nasz, Duch będzie nam hetmanił.

Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg.

Tak nam dopomóż Bóg

(20)

Nie damy miana Polski zgnieść, Nie pójdziem żywo w trumnę, W Ojczyzny imię i w jej cześć Podnosim czoła dumne.

Odzyska ziemię dziadów wnuk.

Tak nam dopomóż Bóg Rota

Ćwiczenie 9

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Marii Konopnickiej.

Casimir Delavigne Warszawianka 1831 Oto dziś dzień krwi i chwały,

Oby dniem wskrzeszenia był!

W gwiazdę Polski orzeł biały Patrząc lot swój w niebo wzbił.

A nadzieją podniecany,

Woła do nas z górnych stron:

Powstań Polsko, skrusz kajdany, Dziś twój tryumf albo zgon.

Hej, kto Polak na bagnety!

Żyj swobodo, Polsko żyj.

Takim hasłem cnej podniety, Trąba nasza wrogom grzmij!

„Na koń! — woła Kozak mściwy — Karać bunty polskich rot,

Bez Bałkanów są ich niwy, Wszystko jeden zgniecie lot!”

Stój! Za Bałkan pierś ta stanie, Car wasz marzy płonny łup, Z wrogów naszych nie zostanie Na tej ziemi, chyba trup.

(21)

Hej, kto Polak…

Droga Polsko! dzieci twoje Dziś szczęśliwych doszły chwil, Od tych sławnych, gdy ich boje Wieńczył Kremlin, Tybr i Nil Lat dwadzieścia nasze męże Los po obcych grodach siał Dziś, o Matko, kto polęże Na twym łonie będzie spał.

Hej, kto Polak…

Wstań Kościuszko! ugodź serca Co litością mamić śmią

Znałże litość ów morderca, Który Pragę zalał krwią.

Niechaj krew tę krwią dziś spłaci, Niech nią zrosi grunt, zły gość.

Laur męczeński naszej braci Bujniej będzie po niej rość.

Hej, kto Polak…

Tocz, Polaku, bój zacięty, Ulec musi dumny car,

Pokaż jemu pierścień święty, Nieulękłych Polek dar.

Niech to godło ślubów drogich Wrogom naszym wróży grób,

Niech krwią zlane w bojach srogich Nasz z wolnością świadczy ślub.

Hej, kto Polak…

O, Francuzi! czyż bez ceny Rany nasze dla was są:

Spod Marengo, Wagram, Jeny, Drezna, Lipska, Waterloo?

(22)

Świat was zdradził, my dotrwali, Śmierć czy tryumf — my czy wy, Bracia! my wam krew dawali.

Dziś wy dla nas nic — prócz łzy.

Hej, kto Polak…

Wy przynajmniej, coście legli W obcych krajach za kraj swój Bracia nasi z grobów zbiegli Błogosławcie bratni bój.

Lub zwyciężym — lub gotowi Z trupów naszych tamę wznieść By krok spóźnić olbrzymowi Co chce światu pęta nieść.

Hej, kto Polak…

Grzmijcie bębny, ryczcie działa.

Dalej! dzieci w gęsty szyk,

Wiedzie hufce wolność, chwała.

Tryumf błyska w ostrzu pik.

Leć, nasz Orle, w górnym pędzie, Sławie, Polsce, światu służ!

Kto przeżyje, wolnym będzie;

Kto umiera, wolnym już!

Hej, kto Polak…

Warszawianka 1831 Ćwiczenie 10

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Warszawianka 1831.

Alojzy Feliński, Antoni Gorecki Boże, coś Polskę…

Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki Otaczał blaskiem potęgi i chwały,

(23)

Coś ją osłaniał tarczą swej opieki

Od nieszczęść, które przygnębić ją miały.

Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie!

Ty, któryś potem tknięty jej upadkiem

Wspierał walczących za najświętszą sprawę, A chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem W nieszczęściach samych pomnażał jej sławę.

Przed Twe ołtarze…

Niedawnoś wolność zabrał z polskiej ziemi, A łez, krwi naszej popłynęły rzeki,

Jakże to musi być okropnie z tymi, Którym ojczyznę odbierasz na wieki.

Wróć naszej Polsce świetność starożytną, Użyźnij pola, spustoszałe łany,

Niech szczęście, pokój na nowo zakwitną, Przestań nas karać, Boże zagniewany!

Boże, którego ramię sprawiedliwe Żelazne berła władców świata kruszy, Skarć naszych wrogów zamiary szkodliwe Obudź nadzieję w każdej polskiej duszy.

Boże Najświętszy! Przez Twe wielkie cudy Oddalaj od nas klęski, mordy boju,

Połącz wolności węzłem Twoje ludy Pod jedno berło Anioła Pokoju.

Boże Najświętszy, przez Chrystusa rany Świeć wiekuiście nad braćmi zmarłymi.

Spojrzyj na lud Twój niewolą znękany,

(24)

Przyjmij ofiary z synów polskiej ziemi.

Boże Najświętszy, od którego woli Istnienie świata całego zależy,

Wyrwij lud polski z tyranów niewoli, Wspieraj szlachetne zamiary młodzieży.

Gdy naród polski dzisiaj we łzach tonie, Za naszych braci poległych błagamy, By ich męczeństwem uwieńczone skronie Nam do wolności otworzyły bramy.

Twe słowo, wielki niebios Panie,

W chwili nas z prochów wskrzesić będzie zdolne.

A gdy zasłużym na Twe ukaranie,

Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne!

Boże, coś Polskę…

Ćwiczenie 11

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Boże coś Polskę....

Hymn we współczesnej Europie Ćwiczenie 12.1

Rozważ, czy we współczesnej Europie hymnem państwowym mogłaby się stać pieśń religijna.

Zadaniowo Ćwiczenie 13

(25)

Wynotuj z przeczytanych utworów fragmenty, które twoim zdaniem najlepiej charakteryzują Polskę. Uzasadnij swój wybór.

•

Ćwiczenie 14

Który z utworów poznanych podczas lekcji najlepiej pełniłby funkcję hymnu Polski? Odpowiedź uzasadnij.

•

Następna strona Badacze i amatorz