MAŁY FORMAT WIELKA TREŚĆ. WYSTĄPIENIA PUBLICZNE Piotr Bucki

WYSTĄPIENIA

PUBLICZNE

Piotr Bucki

Koncepcja serii: Sławomir Kuchta Redakcja: Patrycja Wojsyk Korekta: dr Tomasz Karpowicz

Projekt graficzny i skład: Bartosz Czarnecki Ilustracje: www.fiszki.pl/autorzyfoto

Przygotowanie ... 3

Struktura prezentacji ... 7

Narracja ... 26

Język prezentacji ... 32

Perswazja w prezentacji ... 34

Cechy dobrych mówców ... 36

Lista rzeczy „do zrobienia” ... 38

Materiały dodatkowe oraz przypisy znajdziesz w strefie online:

fiszki.pl/gratisy kod: E40BAWP17

Carnegie Institute of Technology podaje, że 85% naszych sukcesów zawodowych i fi- nansowych zależy od tego, jak komunikuje- my, negocjujemy i budujemy relacje –wska- zuje zatem na kompetencje miękkie, jako źródło przyszłych sukcesów.

Tymczasem wyraźnie widać, że kompe- tencje te są w  systemie edukacji traktowa- ne po macoszemu. Sama semantyka temu sprzyja: miękkie, czyli nieco gorsze od tych twardych, solidnych. Miękkie, czyli jakoby bardziej ulotne, subtelniejsze, z  założenia bardziej „humanistyczne” – w  przeciwień- stwie do tych twardych, czyli konkretnych, mocnych, z definicji – „technicznych”.

Nauczmy się kształcić kompeten- cje miękkie na równi z  tymi twardymi!

Twórzmy model zrównoważonego rozwoju osobowości. Twarde kompetencje to solid- ne podstawy, ale bez kompetencji miękkich będą jak fundament, którego nie widać, gdyż nie wystaje ponad grunt.

PIOTR BUCKI jeden z autorów fiszek rozwijających

ZAMIAST WSTĘPU

Wszyscy mówimy, a  tylko niektórzy komunikują. Wszyscy oddychamy, a tyl- ko niektórzy oddychają prawidłowo.

Wszyscy chodzimy, a naprawdę niewie- lu zachowuje przy tym nienaganną po- stawę. Zauważmy, że umiejętności na- byte bez udziału świadomości to te, nad którymi najtrudniej pracować. Jednak warto to zrobić.

Warto, gdyż komunikowanie, pre- zentowanie oraz przemawianie to też osiąganie celów, wywieranie wpływu i pierwszego wrażenia.

„Cześć! Mam na imię Piotr i pomagam ludziom mówić to, co chcą powiedzieć, i  komunikować to, co naprawdę warto komunikować”.

PRZEDSTAW SIĘ

Wiele osób rozpoczyna wystąpienia od przedstawienia się nudną formułką.

Tymczasem mózg odbiorcy reaguje na proste i intrygujące komunikaty.

Zamiast więc cytować to, co masz na- pisane na wizytówce, powiedz, jak masz na imię, i  wygłoś jedno zdanie, które naprawdę opisuje to, co robisz. Zamiast mówić, że jesteś projektantem reklam wielkopowierzchniowych, możesz po- wiedzieć, że porządkujesz chaos rekla- mowy w miastach.

Pierwsze zdanie prezentacji nie może wiać

nudą. Zgrane formułki są odrzucane przez

nasz mózg.

„Cześć, mam na imię Piotr i do tej pory przeszkoliłem z  komunikacji 12 tysięcy osób”.

Taki komunikat może być uznany za zbyt narcystyczny, ale pokazuje skalę działania. I obszar kompetencji.

Gdy rozpoczynasz prezentację (nawet wśród osób, które cię znają), to podaj jedną, bardzo ważną informację, która pokazuje Twoją przewagę w danej dzie- dzinie. Zawsze lepiej wymienić jedną, naprawdę ważną, budzącą emocje i uka- zującą kompetencje rzecz, która zapa- da w pamięć, niż kilka mniej istotnych.

Życie jest sztuką wyboru. Komunikacja – również.

PRZEDSTAW SIĘ

Jeden z  uczestników moich szkoleń dla firm rozpoczynających działalność (tzw. start-upów) przedstawił się w na- stępujący sposób:

„Cześć, mam na imię Łukasz i  kie- dy ostatni raz stworzyłem start-up, to CrunchBase pozwał nas do sądu”.

W  określonym kontekście (słuchacze wiedzieli, co to jest CrunchBase i  że zdarzenie świadczy o  byciu niezłym chojrakiem) to jedno zdanie było per- fekcyjne.

Znajdź jedno zdanie, które w  określonym

kontekście powie o Tobie dokładnie to, na

czym Ci zależy. Pozycjonuj się na eksperta,

specjalistę.

PRZYGOTOWANIE DO PREZENTACJI

Czas poświęcony na przygotowanie prezentacji musi być  odwrotnie pro- porcjonalny do poziomu kompetencji w dziedzinie wystąpień publicznych (co nie oznacza, że jeśli występujesz często, to masz się nie przygotowywać!). Czas przygotowania trzeba też uzależnić od wiedzy w danym obszarze. Masz mówić o tym, na czym się znasz.

Na czas przygotowania składają się:

\ opracowanie konceptu narracji (w tym ustalenie celu prezentacji),

\ zebranie materiałów,

\ stworzenie narracji,

\ opracowanie prezentacji,

\ przećwiczenie prezentacji.

Przy szczególnie ważnych wystąpie- niach potraktuj przygotowanie jak pro- jekt – określ także cel i  zadania, które pozwolą Ci go zrealizować.

PROJEKT – PREZENTACJA

Przygotowanie dobrej prezentacji to projekt, a  każdy projekt warto podzie- lić na zadania. Jaka jest różnica między projektem a  zadaniem? Projekt to ca- łość – Twoja prezentacja. Zadania to elementy, które pozwalają projekt zre- alizować. Zadania łatwo jest zmierzyć, można je umiejscowić w  czasie. Jeżeli masz przygotować prezentację na dzień X, to wiesz, kiedy zakończyć projekt, ale bez podzielenia go na zadania będziesz jak dziecko we mgle.

Ustal datę najbliższej dużej prezentacji i podziel pozostały Ci czas na zadania:

1. opracowanie konceptu – praca kreatywna,

2. zebranie materiału – tzw. research, 3. stworzenie narracji,

4. opracowanie prezentacji, 5. próby.

DLACZEGO MÓWISZ?

Komunikacja może być efektowna, ale przede wszystkim powinna być efek- tywna. Najważniejsze pytanie, które warto sobie zadać przed prezentacją, to „DLACZEGO?”. Jaki jest cel mojej pre- zentacji? Co chcę osiągnąć? Z jaką myślą mają wyjść moi słuchacze? Na jakie dzia- łanie chcę ich nakierować? Klarowna, prosta misja sprawia, że mózg słuchacza łatwo podąża za mówcą.

J.F. Kennedy powiedział:

„Sądzę, że nasz naród powinien posta- wić sobie za cel, aby przed końcem tej de- kady wysłać człowieka na Księżyc i spro- wadzić go bezpiecznie na Ziemię”¹.

Menadżerowie zbyt często mówią:

„Musimy zwiększyć przewagę konku- rencyjną dzięki innowacyjnym strate- giom biznesowym”.

DLACZEGO MÓWISZ?

Na początek odpowiedz sobie, któ- ry z  komunikatów – Kennedy’ego czy menadżerów – jest bardziej konkret- ny i  dlaczego. Kennedy’ego, prawda?

Ponieważ zawiera konkretne cele i datę.

Teraz zastanów się, jaki jest cel Twojej najbliższej prezentacji:

\ czy masz przekonać do jakiejś idei, a jeśli tak, to – do jakiej?

\ czy chcesz udowodnić jakąś tezę, a jeśli tak, to – jaką konkretnie?

\ czy chcesz przekonać do produktu lub projektu?

\ czy chcesz przekazać konkretną wiedzę?

Tylko gdy masz pełną świadomość, DLACZEGO mówisz, możesz dobrać środki i narzędzia, żeby osiągnąć swój cel.

JAK MÓWISZ?

Kolejnym krokiem po odpowiedzeniu sobie na pytanie: „DLACZEGO mówisz?”

jest dobranie stylu i struktury prezenta- cji, czyli – narzędzi. Jeżeli masz do udo- wodnienia tezę, to teraz należy pomy- śleć, jakimi środkami ją udowodnisz i jak ustawisz narrację.

Dobrą praktyką jest działanie na zasa- dzie dwóch biegunów, czyli:

\ problem – rozwiązanie,

\ badanie – wniosek,

\ historia – puenta.

Ważne jest też, aby zaczynać od ogól- nie zarysowanej struktury, a  dopie- ro potem przechodzić do szczegółów.

Zatem najpierw tworzysz ramy, a potem je wypełniasz. Możesz do tego wykorzy- stać mapę myśli, diagram lub notatki.

PRZYGOTUJ RAMY

Masz do udowodnienia tezę. Teraz czas, żeby zbudować sobie ramy (struk- turę) prezentacji. Zbuduj ją na przykład według takiego schematu:

\ wstęp – wprowadzenie w temat z mocno postawioną tezą (może mieć formę historii),

\ problem, którym się zajmujesz,

\ rozwiązanie, które proponujesz.

Oczywiście, to tylko jedna z  możli- wych wersji. Możesz także zacząć od tezy, a potem każdorazowo udowadniać ją w schemacie:

\ historia – puenta,

\ badanie – wynik – wniosek,

\ problem – rozwiązanie,

\ produkt (lub cecha) – konkretne zastosowanie (w postaci historii).

CO MÓWISZ?

„Umrzemy, i to czyni z nas szczęściarzy”.

Tak swoją książkę rozpoczyna Richard Dawkins². Dobrą narrację rozpoczynasz od mocnego uderzenia, a nie – od wy- tartego frazesu. Najgorszy początek to chyba:

 Jak wszyscy zapewne wiemy…

 Jest mi niezmiernie miło powitać państwa…

 Podczas mojego wystąpienia omówimy najważniejsze sprawy związane z rozwojem województwa i kraju…

To, co mówisz, jest związane z  tym, dlaczego mówisz. A  mówisz, ponieważ chcesz zaciekawić, wzbudzić emocje, zbudować relację, a nie po to, żeby mózg zasnął.

CO MÓWISZ,

CZYLI SŁOWA I STYL

Wiesz już, dlaczego mówisz, wiesz też, jaką strukturę i  formę ma mieć Twoja narracja – teraz pora na dobranie słów.

Zacznij od fraz, którymi chcesz rozpo- cząć poszczególne partie prezentacji, czyli np.:

 wstęp: „Chcę wam się dziś do czegoś przyznać, ale najpierw wy odpowiedzcie mi na kilka pytań…”,

 problem: „Ilu z was doświadczyło w ostatnim czasie relatywnie niewielkiego stresu? A ilu z was doświadczyło dużego stresu?”,

 rozwiązanie: „Nie chcę, byście unikali stresu, bo to się nie uda. Chcę, byście się z nim zaprzyjaźnili. Bo to nie takie trudne”.

Frazy rozpoczynające części prezentacji

zbuduj jak mocne nagłówki. Wyraziste. Bez

zbędnych przymiotników.

WSTĘP

Odbiorca Twojego komunikatu nie wie tego, co wiesz Ty. Nie zna proble- mu, kontekstu, szczegółów Twojego rozwiązania. Żeby wprowadzić go w te- mat, warto rozpocząć prezentację od narysowania mapy – kontekstu. Dobre wprowadzenie powinno:

 mapować terytorium, po którym będziesz się poruszać,

 intrygować i w prosty sposób komunikować najważniejsze elementy, które poruszysz,

 łączyć się z problemem, który omawiasz w prezentacji,

 pokazywać tezę, którą będziesz rozwijać.

Wstęp powinien być  mocny, ale też – prosty. Mózg odrzuca komunikację zagmatwaną. Nie chce poświęcać za- sobów, żeby zrozumieć opowieść, która jest zbyt trudna.

ZACZNIJ

OD POSTAWIENIA TEZY

Dobra prezentacja – biznesowa, kon- ferencyjna czy jakakolwiek inna – po- winna zaczynać się od zrozumiałej hi- storii albo od tezy. Przykładowe tezy to:

\ oglądanie filmów z lektorem bardzo ogranicza możliwość nauczenia się języka obcego,

\ budowę kreatywnej gospodarki trzeba rozpocząć od reformy edukacji,

\ można się uczyć tylko na swoich błędach,

\ świat potrzebuje więcej miłości.

Wypisz sobie trzy tezy dotyczące pre- zentacji ostatnio przygotowywanych przez Ciebie. Postaraj się, żeby były to trzy różne tezy, nawet jeżeli miałyby do- tyczyć tej samej prezentacji.

JAK ZACZĄĆ?

CYTAT

Wiesz już, że dobry wstęp powinien być mocny i wyrazisty. Musi też dobrze mapować terytorium, po którym bę- dziesz się poruszać. Dobrym sposobem na rozpoczęcie prezentacji może być cytat. Przykładowo taki:

„Uczniowie oszukują podczas egzami- nów, ponieważ w naszym systemie cen- niejsza jest ocena niż zdobyta wiedza”³.

Neil deGrasse Tyson

Ten mocny cytat jest też tezą, którą można rozwinąć. Dodatkowo mapuje terytorium: wiadomo, że będzie mowa o  edukacji, o  jej problemach i  o  istocie edukacji – zdobywaniu wiedzy. Taki cy- tat może też budzić emocje – to dobrze, ponieważ emocje koncentrują uwagę.

ZACZNIJ OD CYTATU

Dobrą prezentację można zacząć traf- nym cytatem. Trafnym, czyli takim, któ- ry nie tylko wyznaczy teren, po którym będziesz się poruszać, ale który w  in- trygujący sposób „sprzeda” też główną myśl. Cytat nie powinien być banalny czy zbyt skomplikowany. Powinien też pochodzić od osoby znanej i szanowanej przez Twoją publikę. Dzięki cytowaniu osoby znanej i  lubianej działasz w  tzw.

modelu światła księżycowego. Częściowo odbijasz cudzy blask. I to dobrze!

Poszukaj cytatów, które pasowałyby do tez przedstawianych w  Twojej pre- zentacji. Moje ulubione źródła inspi- racji to literatura, wikicytaty i  serwis www.goodreads.com.

STATYSTYKI

Możesz rozpocząć swoją prezentację od cytatu, ale uważaj na Einsteina: 28%

cytatów, które mu się przypisuje, nie pochodzi od niego! Zauważmy, że 28%

to jednak liczba, statystyka – naprawdę świetny sposób na rozpoczęcie prezen- tacji. Dlaczego? Ponieważ dobrze przed- stawione liczby robią wrażenie, zawsze działają na wyobraźnię i dobrze ilustrują problemy. Tyle że jest kilka warunków, o których trzeba pamiętać. Liczby muszą:

 być sprawdzone i wiarygodne,

 wzmacniać narrację i rzeczywiście wspierać nasze tezy,

 być przedstawione w zrozumiały sposób.

Liczby wzmacniają narrację wtedy, kiedy są dobrze „opakowane”, czyli po- kazane obrazowo, w  jakiejś skali lub w porównaniu do innych liczb.

ZACZNIJ OD LICZB I STATYSTYK

Liczby i statystyki wzbudzają emocje.

Jednak tylko wtedy, gdy zostaną dobrze zaprezentowane. Jeżeli więc prezentu- jesz duże liczby, to pomyśl, jak je poka- zać w kontekście.

Tak więc jeżeli mówisz, że rocznie tra- cimy na jakimś działaniu 500 tys. zł, to – zależnie od kontekstu – ta liczba będzie duża albo mała. Jeżeli powiesz: na po- wikłania po tej chorobie umiera rocznie 700 tys. ludzi, to dodaj, że to tak, jakby z mapy zniknęło miasto wielkości Łodzi.

Zwłaszcza wielkie liczby trzeba pokazy- wać w kontekście.

Znajdź statystyki lub liczby, które będą do- brze obrazowały tezę Twojej prezentacji, i pokaż je w kontekście.

Najlepiej w  takim, który jest bliski Twojemu słuchaczowi lub łatwy do zwi- zualizowania.

JAK ZACZĄĆ?

PYTANIA

Prezentację można zacząć od pytania albo od serii pytań. Ważne jednak, żeby były to pytania naprowadzające i dobrze mapujące kontekst. Przykładowo:

 Czy robicie zakupy?

 A czy wiecie, że paragon jest ważnym dowodem zakupu?

 W takim razie, gdzie są wszystkie wasze paragony?

Te pytania mają charakter stopnio- wanych – budują kontekst od ogółu do szczegółu. Czyli – będzie mowa o  pa- ragonach, o  zakupach i  o  tym, że na- wet jeżeli wiemy, że są ważne, to czę- sto je gubimy. Pytania te są zrozumiałe i w zasadzie mają charakter retoryczny.

Pierwsze – jest oczywiste, drugie – ma sprawić, że publika poczuje się mądra („oczywiście, że wiemy”), a trzecie – ma wprowadzić lekką obawę.

ZACZNIJ OD PYTAŃ

Dobre pytania są zrozumiałe, wręcz retoryczne. Mogą oczywiście być intry- gujące i zawierać liczby oraz statystyki.

Przykładowo:

„Czy wiesz, że 40% dziennej komuni- kacji poświęcamy na mówienie o sobie?”

Gdy zadajesz pytania podczas prezen- tacji, staraj się nie czekać na odpowie- dzi. Po prostu prowadź narrację z zało- żeniem, że publika odpowiada zgodnie z  Twoimi tezami. To oczywiście ozna- cza, że warto tak ustawić pytania, aby wiedzieć, jaka może być odpowiedź.

Przygotuj sobie zestaw trzech pytań napro- wadzających, które możesz zadać, gdy roz- poczynasz prezentację.

Pamiętaj tylko, żeby nie były one zbyt banalne, jak np.:

„Czy chcielibyście być szczęśliwi?”

JAK ZACZĄĆ?

DOWCIP

Śmiech to zdrowie, a radość to emocja, która sprawia, że chętniej dzielimy się informacjami z innymi i lepiej oceniamy sytuację (dlatego nie podpisuj umów, gdy jesteś w zbyt dobrym nastroju!).

Mogłoby się więc wydawać, że świet- nym pomysłem na rozpoczęcie pre- zentacji będzie opowiedzenie dowcipu.

Problem polega na tym, że duża część świetnych dowcipów jest niepoprawna politycznie, a  te poprawne politycznie – rzadko bywają zabawne. Zatem albo rozbawisz publiczność, ale zrazisz do siebie jej część, albo opowiesz grzecz- ny dowcip, który niespecjalnie publikę rozbawi. Jest jednak jeden typ anegdo- tycznej opowieści, który się  sprawdza.

To opowieść autoironiczna. Zabawna historia o… sobie.

ZACZNIJ OD DOWCIPU

Dowcip to chyba najbardziej ryzykow- na forma rozpoczynania prezentacji.

Warto jednak próbować – szczególnie wtedy, gdy ma to uzasadnienie. Zamiast dowcipu możesz opowiedzieć autoiro- niczną historię. Warunek jednak jest je- den – podobnie jak pozostałe formy, tak również ta musi wspierać tezę i budować kontekst. Nie może być sztuką dla sztuki.

Znajdź dowcip albo historię, które mogą rozbawić, ale też dobrze pokażą kontekst, w którym będziesz się poruszać.

I  sprawdź, czy rzeczywiście to, co Ty uznajesz za zabawne, śmieszy też innych.

JAK ZACZĄĆ?

OPOWIEŚĆ

Dzięki dobrym historiom lepiej ro- zumiemy świat i  złożoność problemu.

Nawet nasz mózg lepiej reaguje na dane serwowane w  formie opowieści niż na podawane w  formie suchych faktów.

Dlatego prezentację można też rozpo- cząć od historii. Dobra historia to taka, która:

 ma głównego bohatera, z którym można się identyfikować,

 jasno pokazuje motywację bohatera,

 pokazuje konflikty i wyzwania, którym bohater ma sprostać,

 kończy się rozwiązaniem będącym jednocześnie puentą, która ma globalne zastosowanie.

Gdy zaczynasz prezentację od histo- rii, mapujesz teren, po którym będziesz się poruszać. Dlatego historia musi być bardzo prosta. Powinna mieć też dra- matyczne zwroty akcji!

ZACZNIJ

OD OPOWIEŚCI

Dobre historie są konkretne, proste, wiarygodne i  łatwe do powtórzenia po jednokrotnym wysłuchaniu. Tak jak baj- ki i legendy, które pamiętasz z dzieciń- stwa. Dobre historie opierają się też na schemacie, który nazywa się monomit⁴.

To schemat autorstwa Josepha Campbella, zawierający wszystkie naj- ważniejsze elementy dobrej historii.

Przywołaj albo stwórz dobrą, wiarygodną opowieść, która pozwoli słuchaczom lepiej zrozumieć problem, o którym będziesz mówić.

Poszukaj inspiracji w przypowieściach czy filmach. Zmiksuj je, żeby dać nowe życie historiom sprawdzonym w  boju.

Nawet opowieść o  wyprawie Froda Bagginsa z Władcy Pierścieni może być dobrą inspiracją.

JAK ZACZĄĆ?

ZDJĘCIE

Banalne stwierdzenie, że „jeden obraz wart jest więcej niż tysiąc słów”, w ogóle nie nadaje się do rozpoczęcia prezen- tacji (banałów należy unikać jak ognia), ale mocne zdjęcie, obraz czy infografika na początku Twojej prezentacji to dobry pomysł. Obraz może być:

 wstępem do narracji, historii, tezy,

 idealnym sposobem na zwrócenie uwagi (pod warunkiem że jest wyrazisty i powszechnie zrozumiały),

 poruszającym i emocjonalnym wstępem do rozmowy o jakimś problemie.

Obraz ma tę przewagę, że łatwiej wy- wołuje emocje. Pamiętaj jednak, że tylko powszechnie zrozumiały przekaz wizu- alny ma wartość. Bez względu na to, czy będą nim zdjęcie, infografika czy ikona.

ZNAJDŹ ZDJĘCIE (OBRAZ)

W ćwiczeniu nr 6 prosiłem Cię o zna- lezienie dobrych zdań rozpoczynają- cych poszczególne części prezentacji.

Teraz poproszę Cię o znalezienie zdjęć ilustrujących poszczególne jej części.

Skorzystaj:

\ ze zdjęć na licencji Creative Commons (serwisy www.compfight.com, www.unsplash.com

lub www.pexels.com),

\ z własnych zdjęć,

\ z tzw. zdjęć stockowych (płatnych, dostępnych w specjalnych serwisach i zakupionych na licencji).

Pamiętaj, aby zdjęcia były dobrej jako- ści, wyraziste i powszechnie zrozumiałe dla Twojej grupy odbiorców. Postaraj się, aby pochodziły z jednej „rodziny” i były utrzymane w jednym stylu.

– KONTEKST

Rozpoczynasz prezentację: Ty wiesz wszystko, a publiczność – na razie nic.

Warto w prosty sposób nakreślić mapę – kontekst, po którym będziesz się po- ruszać.

Przykładowo:

„Moja przyjaciółka zawsze spóźnia się dokładnie cztery minuty. Zamiast się wściekać, wolę przeanalizować jej za- chowanie. Dochodzę do dwóch wniosków.

Inaczej ocenia ona czas potrzebny do wy- konywania czynności, a także zapomina o niezaplanowanych zdarzeniach”.

Ten krótki wstęp:

 komunikuje, że będzie mowa o zarządzaniu czasem,

 ukazuje Cię jako badacza,

 wskazuje, że być może poruszysz dwa obszary związane z tematem.

NARYSUJ MAPĘ

Przygotuj sobie krótkie, zwięzłe wstę- py, które będą dotyczyły:

\ wybranego tematu

(Twojej następnej prezentacji),

\ problemu stresu,

\ problemu spóźniania się (zarządzania czasem).

Przy budowaniu tego kontekstu mo- żesz skorzystać ze sposobów, które już znasz. Są to:

\ cytat,

\ statystyki (liczby),

\ historia,

\ obraz,

\ dowcip,

\ pytania.

PROBLEM

I ROZWIĄZANIE (1)

Twoja publiczność wie już, o czym bę- dzie mowa i  jakie jest Twoje podejście do tematu. Teraz powinna zrozumieć, dlaczego to, o czym mówisz, jest ważne.

Pora przedstawić problem.

„Z  badania przeprowadzonego na zlecenie Work Service wynika, że 1/3 Polaków spóźnia się do pracy. A  koszt jednorazowego 15-minutowego spóźnie- nia wszystkich pracowników przyznają- cych się do nieprzychodzenia do pracy na czas wynosi – jak wyliczył Work Service – ponad 27,9 mln zł”.

W  ten sposób pokazujesz problem i  jego skalę. Jasne, że prezentacje naj- częściej dotyczą rozwiązań. Jednak zanim powiesz o  rozwiązaniu, musisz pokazać, że problem istnieje i  jest na- prawdę ważny. Proste!

PIEKŁO ISTNIEJE – POKAŻ PROBLEM

Przy zachowaniu narracji z  poprzed- niego ćwiczenia (nr 14) pokaż problem i  jego skalę. Jeżeli mówisz o  stresie, to pokaż, jak wielkim jest problemem. A je- żeli prezentujesz jakieś swoje autorskie rozwiązanie, to musisz też wskazać pro- blem, którego ono dotyczy.

Dla pokazania problemów idealne są:

\ duże liczby pokazane w kontekście,

\ proste, zrozumiałe historie,

\ trendy,

\ wyniki badań.

Pamiętaj, żeby dobrze przygoto- wać sobie materiały i bazować tylko na prawdziwych danych. Co więcej: gdy je prezentujesz, kieruj się regułą KISS (fiszka nr 32).

PROBLEM

I ROZWIĄZANIE (2)

Tam, gdzie jest problem, powinno być rozwiązanie. Zwłaszcza gdy je masz i  chcesz to zakomunikować w  swojej prezentacji.

Przykładowo:

„Karanie spóźnialskich nie zawsze się sprawdza. Może więc zamiast dyscy- plinować, warto edukować? Szkolenia z zarządzania sobą w czasie to działanie długofalowe i  kosztowne, ale ostatecznie – bardziej efektywne. Trzeba zanalizować przyczyny i opracować plan działania”.

Zapewne domyślacie się, że w tej nar- racji będzie mowa o  tym, że wzmoc- nienie negatywne (karanie) nie jest naj- lepszym rozwiązaniem. W  pierwszych słowach nie podaje się jednak jeszcze gotowego rozwiązania, lecz – schemat działania.

POKAŻ ROZWIĄZANIE

Kontynuuj narrację rozpoczętą w ćwi- czeniu nr 14. Do stworzonej narracji, zawierającej kontekstowe wprowadze- nie i problem, dodaj teraz rozwiązanie.

Pamiętaj jednak, żeby nie było to roz- wiązanie stricte produktowe czy usłu- gowe, lecz raczej schemat, w jakim po- winno się działać.

ĆWICZENIE 16B

ANALIZA NARRACJI

Obejrzyj wystąpienie Cindy Wu, pre- zentującej swój projekt Microryza⁵, i zo- bacz, w jaki sposób ona (po zaprezento- waniu problemu) wskazuje rozwiązanie.

POTENCJAŁ

Rozwiązanie, które proponujesz, bę- dzie bardziej interesujące, jeżeli wska- żesz, jaki jest potencjał jego wprowa- dzenia. Dlatego zaraz po omówieniu problemu i rozwiązania trzeba pokazać, jaki potencjał drzemie w tym ostatnim.

Przykładowo:

„Wdrożony w  firmie całościowy pro- gram zarządzania sobą w  czasie to nie tylko korzyści materialne. Te są najbar- dziej oczywiste. To także szansa na lep- sze rozpoznanie potencjału pracowników oraz ich kompetencji oraz wdrożenie szkoleń, które mogą im się przydać bez względu na wykonywane zadania”.

Tu wstępnie wyrażasz potencjał w ob- szarach:

\ finansowym,

\ ludzkim.

WYRAŹ POTENCJAŁ

Kontynuuj narrację rozpoczętą w ćwi- czeniu nr 14. Do stworzonej narracji, zawierającej kontekstowe wprowadze- nie, problem i rozwiązanie, dodaj część o potencjale tego rozwiązania. Potencjał wyraź, dzieląc go na:

\ ten najbardziej oczywisty,

\ ten mniej oczywisty dla osób, które Cię słuchają.

ĆWICZENIE 17B

UCZ SIĘ OD INNYCH

Obejrzyj wybrane wystąpienia na plat- formie TED.com i zobacz, jak występu- jący tam mówcy wyrażają potencjał dla prezentowanych idei⁶.

PROPOZYCJA WARTOŚCI

Każde rozwiązanie to propozycja war- tości, czyli dokładnie to, co dajesz klien- towi, odbiorcy, słuchaczowi. To produkt lub usługa oraz korzyści, które płyną z ich używania. Do tworzenia propozycji możesz użyć schematów. Przykładowo:

pomagam X robić Y poprzez Z.

„Pomagam pracownikom, którzy się spóźniają, lepiej zarządzać sobą w czasie poprzez organizowanie dla nich szkoleń oraz programów opartych na grywaliza- cji i wzmocnieniu pozytywnym”.

X to zawsze grupa, do której kiero- wana jest propozycja wartości. Warto ją naprawdę precyzyjnie określić. Czasow- niki możesz dowolnie zmieniać. Nie za- wsze musi to być „pomagam”.

PRZEDSTAW PROPOZYCJĘ WARTOŚCI

W Twojej narracji propozycja wartości może być pewnego rodzaju podsumo- waniem ciągu:

\ główna myśl (kontekstowy wstęp),

\ problem,

\ rozwiązanie,

\ potencjał.

Skorzystaj ze schematu:

 „Pomagam X robić Y poprzez Z…”

lub:

 „Tym… (grupa docelowa), którzy…

(wyrażona potrzeba), moje rozwiązanie, czyli… (produkt, usługa itp.), pozwala na…

(wyrażenie korzyści)”.

JAK TO DZIAŁA?

W  swojej prezentacji przedstawiasz schemat rozwiązania zaraz po zapre- zentowaniu problemu. Teraz pora po- wiedzieć konkretnie, jak działa dane rozwiązanie. Konkretnie, ale bez zbęd- nego wnikania w szczegóły. Odpowiedź na pytanie: „jak działa pralka?” może brzmieć:

\ „Wrzucasz posegregowane pranie, wlewasz płyn do prania i płukania, wybierasz program i po 40 minutach wyjmujesz czyste pranie…”

albo:

\ „Jednostką sterującą pralki jest elektroniczny programator – poprzez włączenie odpowiedniego programu przekazujemy mu komendę, jakie czynności ma wykonać…”.

Zastanów się, która odpowiedź jest bardziej komunikatywna.

NAPISZ INSTRUKCJĘ

Dla wybranego sprzętu AGD napisz prostą instrukcję obsługi. Zredaguj techniczny tekst tak, aby był zrozumiały nawet dla dziecka. Możesz też przedsta- wić, jak działa Twoje rozwiązanie, które prezentujesz od ćwiczenia 14.

ĆWICZENIE 19B

JAK TO DZIAŁA?

Postaraj się wytłumaczyć osobie, która nie korzystała z jakiegoś oprogramowania, urządzenia albo aplikacji, jak one działają.

Stwórz spójną opowieść z zachowaniem jed-

nego punktu widzenia.

JAK TO DZIAŁA?

SCENARIUSZ UŻYTKOWNIKA

Sformułowanie „scenariusz użytkow- nika” pochodzi ze świata technologii.

Chodzi o zbadanie konkretnego sposo- bu wykorzystania danej strony interne- towej do zrealizowania jakiegoś zadania.

Scenariusz to przypadek użycia ubra- ny w profil konkretnej osoby, która re- alizuje go w swoim własnym kontekście.

„Dawno, dawno temu był sobie czło- wiek, który wskutek różnych wydarzeń miał potrzebę naciśnięcia przycisku. A to dopiero początek historii…”.

Po co tworzyć scenariusze? Aby po- wstała spójna opowieść, którą zrozumie odbiorca Twojej prezentacji.

SCENARIUSZ UŻYTKOWNIKA

Scenariusz użytkownika powstaje dla konkretnego zadania. Przykładowo:

użytkownik chce kupić w  sklepie in- ternetowym X męskie buty sportowe w rozmiarze 44. Co powinien zrobić?

Napisz kilka scenariuszy użytkownika (w tym np. dla konkretnego użycia roz- wiązania, które proponujesz).

Pamiętaj, aby:

\ wyznaczyć cel,

\ zachować spójność punktu widzenia (cały czas ten sam użytkownik),

\ stosować czasowniki operacyjne, czyli takie, które pokazują działanie (np. otworzyć, zamknąć, wcisnąć).

Zauważ też, że scenariusz użytkowni- ka powinien dotyczyć najważniejszych czynności, a nie – wszystkich. Pamiętaj, że mózg zapamiętuje trzy, cztery ele- menty.

FINANSE

Problem omówiony, rozwiązanie – także. Wiadomo już, jaki jest jego po- tencjał i jak ono działa. Teraz pora, aby powiedzieć, ile to rozwiązanie będzie kosztować. Dlaczego dopiero teraz?

Ponieważ przedtem był czas na to, żeby naprawdę zaciekawić publikę i sprawić, aby zechciała ona poświęcić uwagę na głos w sprawie finansów. Czyli nie tylko o tym, ile rozwiązanie będzie kosztować, lecz także o tym, jak będzie na nim zara- biać (jeśli to komercyjne przedsięwzię- cie) albo jakie będą korzyści społeczne (które też da się przeliczyć).

O finansach mówimy prosto i przed- stawiamy je za pomocą zrozumiałych schematów.

POROZMAWIAJ O FINANSACH

Jeżeli pracujesz nad prezentacją pro- duktową, w której chcesz pokazać kosz- ty i zysk, przygotuj proste schematy my- ślowe. Pokaż:

 zależności – jeżeli wydasz tyle, to zarobisz tyle,

 wzrosty – najlepiej procentowo,

 dodatkowe korzyści społeczne, korzyści ukryte i długofalowe.

Za każdym razem w przypadku dużych liczb staraj się pokazać je kontekstowo – przez porównanie ich do rzeczywisto- ści, którą zna Twój słuchacz.

Czyli zamiast:

 „500 tysięcy”

powiedz:

 „500 tysięcy, czyli tyle, ile nasza firma wydała na…”.

ZESPÓŁ

Projekty i  rozwiązania nie pojawia- ją się znikąd, niczym deus ex machina.

Stoją za nimi konkretni ludzie z  kon- kretnymi kompetencjami, potrzebnymi do zrealizowania projektu czy zada- nia. Dlatego w  dobrej prezentacji musi być miejsce na przedstawienie zespołu.

Zamiast wygłaszać banały o  ludziach, którzy pracowali przy projekcie, warto znaleźć ciekawy koncept na tę narrację.

Możesz:

 przedstawić kluczowe kompetencje:

„To jest X. Bez jej analizy nadal bylibyśmy jak dzieci we mgle…”

 przedstawić wysiłek:

„To jest Y. Napisał w trzy tygodnie więcej linijek kodu niż…”.

Podejdź do tego zadania kreatywnie, zapomnij o sztampowych komunikatach typu:

 „To XY, zajmuje się w naszym zespole analizą biznesową”.

OPOWIEDZ O SOBIE

Pomyśl o tym, jak można by przedsta- wić Ciebie. Wymyśl formułę, w  której swoje kluczowe kompetencje zapre- zentujesz kreatywnie. Jeżeli formuła prezentacji jest dłuższa, możesz nawet opowiedzieć krótką historyjkę, która dobrze zilustruje sposób działania albo kluczowe kompetencje.

ĆWICZENIE 22B

OPOWIEDZ O ZESPOLE

Pomyśl o  tym, jak można by przedstawić zespół, z którym pracujesz. Przedstaw kilka osób, wykorzystując ten sam klucz.

Zrób to tak, żeby narracja była spójna.

Przykładowo: o każdej osobie należącej do zespołu opowiedz krótką historię ilu- strującą jej rolę w tej grupie.

KAMIENIE MILOWE

Zespół, kiedy pracuje nad rozwiąza- niem, nie działa w próżni. W prezenta- cjach produktowych trzeba powiedzieć o tzw. kamieniach milowych, czyli kolej- nych etapach realizacji projektu.

I  tutaj, podobnie jak w  przypadku zespołu, warto mieć pomysł na spójne i  logiczne przedstawienie faz realizacji projektu.

Tam, gdzie w  grę wchodzą konkrety, struktura musi być czytelna. Nie mieszaj projektów z  zadaniami i  podzadaniami.

Jeżeli używasz miar czasu, to wszędzie – tych samych. Posługuj się realnymi wartościami.

POKAŻ DROGĘ DO CELU

Dla projektu wybranego przez siebie narysuj oś czasu, na której zaznaczysz poszczególne etapy projektu.

Podziel je na zadania i  podzadania, a  następnie postaraj się (bez pomocy obrazu) wytłumaczyć komuś kolejność zdarzeń.

Na koniec sprawdź, czy po wysłucha- niu Twoich wyjaśnień przez tę osobę Wasze wersje się zgadzają.

CZAS

PRZYSZŁOŚĆ

Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość to czas.

W  przeszłości zauważamy problem, teraz chcemy zaprezentować rozwiąza- nie, aby przyszłość była lepsza. Dlatego pod koniec prezentacji warto pokazać właśnie „ziemię obiecaną”. To, z jaką wi- zją zostawisz słuchaczy czy odbiorców Twojego komunikatu, wpływa na ich na- strój, samopoczucie i zachowanie.

Pamiętaj, by podobnie jak J.F. Kennedy rysować wizje konkretne, a nie – mgliste:

„Sądzę, że nasz naród powinien posta- wić sobie za cel, aby przed końcem tej de- kady wysłać człowieka na Księżyc i spro- wadzić go bezpiecznie na Ziemię”.

POKAŻ WSPANIAŁĄ PRZYSZŁOŚĆ

Gdy mówisz o  przyszłości, nie zapo- minaj o  tym, że jest w  niej miejsce dla Twoich słuchaczy – dlatego:

 wezwij ich do działania,

 poproś o pytania,

 zapytaj, co mogą zrobić, by to, o czym rozmawialiście, się udało.

Przygotuj kilka wersji końcowych wer- sów prezentacji.

Spróbuj podsumować główne tezy tak, jak zrobiła to Kelly McGonigal:

„Stres daje nam dostęp do serc, któ- re współczują i  znajdują radość i  sens w  związkach z  innymi. Tak, nasze serce wali, bije mocno, żeby dać nam siłę i ener- gię. Gdy postrzegasz stres w ten sposób, nie tylko zaczynasz lepiej sobie z nim radzić, ale też udowadniasz coś ważnego. Deklarujesz zaufanie, że dasz sobie radę z  życiowymi wyzwaniami, i  pamiętasz, że nie musisz stawiać im czoła sam”⁷.

ZAKOŃCZENIE

Wiesz już, że Twoja prezentacja może mieć następującą strukturę:

\ główna myśl (kontekstowy wstęp),

\ problem,

\ rozwiązanie,

\ potencjał,

\ propozycja wartości,

\ jak to działa?,

\ finanse,

\ zespół,

\ kamienie milowe,

\ przyszłość.

Teraz pora, żeby zakończyć. Samo zakończenie, ostatnie zdanie, jest rów- nie ważne, jak to pierwsze. Zatem nie popełniaj błędu, który zwykle powie- lają mówcy oświadczający: „Na koniec chciałbym jeszcze powiedzieć…”, a  po- tem mówią przez kolejne pół godziny.

Koniec to koniec. Musi być definitywny.

Z CZYM ZOSTAWISZ SŁUCHACZY?

Po ukazaniu przyszłości przyszedł czas na jedno ostanie zdanie, mocną pu- entę, myśl. Możesz:

\ podziękować i przypomnieć, kim jesteś i dlaczego odbyło się Twoje wystąpienie,

\ zaznaczyć, co chcesz osiągnąć swoim wystąpieniem,

\ powiedzieć coś dobrego o słuchaczach.

Innymi słowy: dla wybranej prezentacji pomyśl, co powiedzieć, żeby pozostawić słuchaczy w dobrym nastroju. Chyba że celem było przestraszenie. Wtedy po- myśl, co zrobić, żeby ten lęk wzmocnić.

Koniec musi być emocjonalny. Przecież Twoi słuchacze mają teraz iść i – działać.

NARRACJA

Wiesz już, jaką strukturę może mieć prezentacja. Jednak wystąpienie to też spójna opowieść, a  nie – poszatkowa- na narracja. Dlatego struktura to tylko punkt wyjścia. Warto ją rozpisać, a  na- stępnie, na próbę, spisać spójną narrację – tak, by jeden wątek wynikał z drugiego.

Jeff Bezos⁸ zabronił używać do pre- zentacji swoich pomysłów programu PowerPoint. Zamiast tego, przed spo- tkaniem z  innymi członkami zespołu, osoby odpowiedzialne za prezentację mają sporządzać notatkę o długości od 4 do 6 stron, która w  amerykańskim koncernie nazywana jest „narracją”.

Zdaniem Bezosa PowerPoint ignoruje wzajemne powiązania między poszcze- gólnymi koncepcjami, gdyż prezentuje te koncepcje jedynie w formie krótkich i mało znaczących haseł.

NAPISZ NOTATKĘ

Dla prezentacji wybranej przez siebie napisz notatkę – bazuj na strukturze, ale postaraj się, by narracja była płynna. Tak jakby miało to być wypracowanie. I nie lej wody!

ĆWICZENIE 26B

NAPISZ NOTATKĘ

Napisz krótką notatkę, przygotowującą do zaprezentowania jednego z tematów:

\ stres

\ spóźnianie się

\ motywacja.

Pamiętaj, aby ująć konieczne elementy:

\ wstęp

\ problem i rozwiązanie

\ potencjał.

STORYTELLING, CZYLI OPOWIADANIE HISTORII

Mózg lubi opowieści. Kiedy poda- jesz mu same dane i  suche fakty, to aktywizują się dwa ośrodki – Broki i  Wernickego – oba odpowiedzialne za przetwarzanie mowy. Jednak kiedy opo- wiadasz historię, to aktywizuje się wiele innych obszarów, m.in. kora słuchowa, czuciowa i ruchowa. Dzięki temu histo- rie zapamiętujemy – nasz mózg odtwa- rza potem to, co usłyszał.

Historie pozwalają też na emocjonalny przekaz. A  emocje modelują nasze za- chowanie. Smutne historie sprawiają, że jesteśmy bardziej empatyczni. Te, które wprawiają w gniew, powodują radykali- zację naszych poglądów. Historie weso- łe chcemy natomiast przekazywać dalej.

Jeżeli chcesz skupić uwagę słuchaczy, to opowiedz im po prostu dobrą historię.

TWOJA HISTORIA

Przypomnij sobie historię, która ide- alnie opisywała jakiś problem. Spisz ją i  zakończ wyraźną puentą. Pamiętaj, by historia zawierała następujące elementy:

\ głównego bohatera, który ma jakiś cel (motywację),

\ przeszkodę, którą bohater musiał pokonać (np. oponenta),

\ konflikt, który pokazał wartości i motywacje bohatera,

\ rozwiązanie.

Możesz też użyć jakiejś uniwersalnej opowieści i  zakończyć ją własną puen- tą. Może – przykładowo – historię Alicji w Krainie Czarów, żeby zilustrować czy- jąś przemianę?

PO CO OPOWIADAĆ HISTORIE?

Historie sprawiają, że lepiej rozumie- my świat i schematy, które inaczej były- by trudne do pojęcia.

Shawn Anchor w  swoim wystąpieniu na TED.com⁹ opowiada historię, jak to jako dziecko bawił się ze swoją siedmio- letnią siostrą i  niechcący zepchnął ją z piętrowego łóżka. Kiedy ujrzał jej minę, zwiastującą wybuch płaczu, powiedział:

„Amy, wylądowałaś jak prawdziwy jed- norożec”. I w tej chwili mózg siostry za- miast skoncentrować się na cierpieniu, skupił się na kontemplowaniu nowej tożsamości.

Shawn opowiada tę historię jako wstęp do teorii psychologii pozytywnej, w której to kierowanie wysiłku poznaw- czego na to, co nowe i dobre, a nie na to, co trudne, jest kluczem do szczęścia.

Prosta, osobista historia pozwala zrozu- mieć mechanizm.

PRZEDSTAW TEZĘ W FORMIE OPOWIEŚCI

Wykorzystaj znaną Ci historię, żeby zaprezentować tezę. Czy opowieść o Wandzie, co nie chciała Niemca, może być wstępem do opowieści o skompliko- wanych relacjach polsko-niemieckich?

A  może do opowieści o  roli lektur w postrzeganiu innego narodu?

Znajdź swój sposób na przedstawienie pro- blemu za pomocą historii – uniwersalnej (z ogólnie znanego kanonu) lub osobistej.

Pamiętaj, że historia musi:

 być prosta,

 mieć wyraźne wątki,

 ilustrować Twoją tezę.

PRZYLEPNE OPOWIEŚCI

Bracia Dan i  Chip Heathowie opisali fenomen tzw. przylepnych opowieści¹⁰. Ta dwójka socjologów zbadała setki hi- storii, aby wyodrębnić cechy szczególne tych najbardziej ikonicznych, które stają się legendami miejskimi.

To opowieści typu:

\ Wielki Mur w Chinach jest jedyną budowlą wykonaną przez ludzi, którą można dostrzec z kosmosu.

\ Korzystamy tylko z 10% możliwości naszego mózgu.

I wiele innych, które mają jednak kilka wspólnych cech:

 są prawdopodobne,

 mają nieoczekiwane zwroty akcji,

 są konkretne,

 zawierają ładunek emocjonalny.

Nie twórz legend, ale opieraj swoje hi- storie na ich ważnych cechach.

STWÓRZ WŁASNĄ

” MIEJSKĄ LEGENDĘ”

Legenda miejska (ang. urban legend) to pozornie prawdopodobna informa- cja, rozpowszechniana w  mediach, in- ternecie bądź w kręgach towarzyskich, budząca wielkie emocje u  odbiorców, zazwyczaj nieprawdziwa.

Stwórz własną legendę miejską i przetestuj ją na znajomych.

Pamiętaj, że miejskie legendy powinny spełniać warunki, które wymieniłem na poprzedniej stronie.

PRZYCZYNA I SKUTEK

Dobre narracje bazują na kontra- stach i mocnych zwrotach akcji. Jednak również pokazują przyczynę i  skutek, problem i  rozwiązanie. Dlatego, gdy tworzysz historię, pamiętaj o  podsu- mowaniach, puentach i  tym, co nadaje opowieści sens. Nie warto opowia- dać historii dla samego opowiadania.

W  przypadku prezentacji możesz opo- wiedzieć historię, aby:

\ wprowadzić kontekst,

\ wyjaśnić schemat,

\ wskazać na jakieś problematyczne zjawisko,

\ udowodnić tezę.

Dlatego, gdy budujesz narrację, pa- miętaj, żeby uwypuklać to, co jest naj- ważniejsze.

DOBRE NARRACJE BAZUJĄ NA DUŻYCH KONTRASTACH

Obejrzyj wybrane wystąpienia na plat- formie TED.com i wyszukaj osobiste hi- storie prelegentów¹¹. Zastanów się, cze- mu one służyły.

Przeanalizuj wybrane narracje i zasta- nów się, czy:

\ służą wprowadzeniu kontekstu

\ wyjaśniają jakieś mechanizmy

\ udowadniają tezę

\ służą zbudowaniu relacji.

ŁĄCZNIKI

Struktura prezentacji to jedno, a płyn- na narracja z  punktami zwrotnymi to coś innego. Często skupiamy się na po- szczególnych częściach i  zapominamy przy tym o  swobodnym łączeniu ele- mentów w spójną całość.

Najlepiej robić to, opierając się na opi- sanej już metodzie „przyczyny i skutku”

i korzystając umiejętnie z łączników:

 „A jeżeli…, to…”

 „Skoro była mowa o X, to…”

 „Wiesz już, że…; w takim razie nie zdziwi cię, że…”

 „Mogę wspomnieć o X, gdyż – jak pokazują badania…”.

Takich łączników jest wiele. Sam znaj- dziesz te najodpowiedniejsze, ale pa- miętaj, że musisz umiejętnie wpleść je w narrację, ponieważ w przeciwnym ra- zie mózg słuchacza się pogubi.

ŁĄCZ ELEMENTY

Ostatnią prezentację przygotowaną przez Ciebie przeanalizuj pod kątem elementów łączących wątki. Sprawdź, czy zachowana była narracja przyczy- nowo-skutkowa. Jeżeli nie – popraw to.

ĆWICZENIE 31B

PRZEANALIZUJ PREZENTACJĘ

Obejrzyj wystąpienie Kelly McGonigal na konferencji TED (znajdziesz je, z pol- skimi napisami, na stronie TED.com)¹². Przeanalizuj to wystąpienie pod kątem elementów łączących poszczególne wąt- ki wypowiedzi. Zwróć uwagę, jak Kelly McGonigal przechodzi z jednego tematu do drugiego.

KISS

KISS to akronim od angielskiego sfor- mułowania keep it simple, stupid (czyli:

nie komplikuj, głuptasku) – reguły stoso- wanej w latach 60. XX w. Istotą pierwot- nego przekazu miało być projektowa- nie tak prostych samolotów, aby każdy średnio uzdolniony mechanik mógł je naprawić w warunkach polowych i przy użyciu prostych narzędzi. Reguła ta zo- stała przeniesiona i  zaadaptowana do wielu innych dziedzin naukowych, inży- nierskich i życia społecznego.

Ja stosuję ją w wystąpieniach publicz- nych. Przekaz powinien być prosty. Nie prostacki, ale – prosty. Unikaj korpora- cyjnej nowomowy i  zgranych frazesów.

I staraj się utrzymać tę higienę, gdy pi- szesz e-maile, wiadomości tekstowe czy narracje swoich prezentacji.

PROŚCIEJ SIĘ NIE DA!

Aby nauczyć się prosto komuniko- wać, trzeba wprowadzić dobre nawyki.

W  końcu tylko tak można wyplenić te złe. Zacznij od prostego ćwiczenia.

Postaraj się następny e-mail skonstruować tak, by wyrazić wszystko w pięciu zdaniach.

Codziennie pisz:

 proste i jednoznaczne e-maile (których nie trzeba będzie doprecyzowywać kolejnymi)

 proste i jednoznaczne wiadomości tekstowe

 piękne i jednoznaczne zdania, po których nikt nie będzie zadawał Ci dodatkowych pytań.

KLĄTWA WIEDZY I KLĄTWA

MARKETINGOWCA

Nie ma takiego tekstu, którego nie da się skrócić o połowę. A gdy już skra- casz, to zawsze w  pierwszej kolejności wyrzucaj przymiotniki. Niektórzy mar- ketingowcy sądzą, że jeżeli naszpiku- ją tekst przymiotnikami, to będzie on bardziej perswazyjny. Nic bardziej myl- nego. Klątwa marketingowca to właśnie przekonanie, że wplatanie w wypowiedź sformułowań:

 „innowacyjna i przełomowa technologia, przygotowana przez zespół z pasją do tworzenia wybitnych rozwiązań na miarę XXI wieku”

 „najbardziej zaawansowane i spersonalizowane rozwiązania, skrojone na miarę”

pomoże sprzedać ideę lub produkt.

Tymczasem nasz mózg odrzuca zgrane frazesy i nic nie wnoszące wypełniacze.

ZREDAGUJ TEKST – TEST PRZEDSZKOLAKA

Znajdź w  prasie branżowej artykuł napisany hermetycznym żargonem.

Przerób go na wystąpienie, które potem poddasz testowi przedszkolaka. Co to za test? Musisz znaleźć przedszkolaka i  wytłumaczyć mu całą ideę tak, by ją zrozumiał.

Ten test przeprowadzam z  klientami z branży technologicznej. Każdorazowo pozwala on bardzo precyzyjnie wyrazić im swoje idee.

Pierwszym krokiem jest zawsze pełne zrozumienie tego, o czym chcemy mó- wić. Potem następuje porównanie tego do schematu zrozumiałego dla przed- szkolaka. Dalej jest już tylko prościej.

SPOŁECZNY DOWÓD SŁUSZNOŚCI

Społeczny dowód słuszności to jeden z silniejszych mechanizmów rządzących naszym procesem decyzyjnym. To po prostu pewność, że jeżeli jakaś grupa wybiera konkretne rozwiązanie, to jest ono dobre. Nawet jeżeli deklaratywnie chcemy uznawać się za indywidualistów, to w procesie decyzyjnym kierujemy się tym, co myśli grupa. Jak to się ma do prezentacji? Jeżeli chcemy przekonać innych, że to, co mówimy, ma sens i jest ważne albo że produkt jest skuteczny, to musimy wykazać, że myśli tak cała gru- pa. Najlepiej wyrazimy to:

 liczbami

 statystykami.

Zresztą, wystarczy posłuchać reklam:

\ 97% zadowolonych klientów…

\ 9 na 10 stomatologów poleca…

ZNAJDŹ DOWODY NA SWOJE TEZY

Dla poparcia swoich tez warto znaleźć takie dowody, które najlepiej przema- wiają do ludzi. Społeczny dowód słusz- ności wyrazisz liczbami.

Tu mam dla Ciebie zadanie:

Znajdź liczby potwierdzające Twoją tezę i przedstaw je w kontekście. Jeżeli jakiś problem dotyczy – przykładowo – czterech milionów ludzi, to porównaj to np. do liczby mieszkańców Berlina.

Jeżeli np. codziennie marnuje się 1,3 bi- liona ton żywności, to przelicz to na wy- obrażalne liczby. Ludzki mózg niezbyt dobrze wyobraża sobie wielkie liczby.

Potrzebuje umiejscowienia ich w  kon- tekście, zwizualizowania.

REGUŁA AUTORYTETU

Kiedy nasz mózg podejmuje decyzje, to najczęściej szuka oparcia w  auto- rytecie albo w  społecznym dowodzie słuszności. Dlatego jeżeli chcesz wspie- rać proces decyzyjny swoich słuchaczy, podawaj przykłady bazujące na autory- tetach w danej dziedzinie. Funkcję auto- rytetu mogą też spełniać:

 badania

 cytaty znanych ludzi

 a nawet tzw. wyróżniki, czyli specyficzne nazwy dla danej technologii albo rozwiązania (cząsteczka TAED, koenzym Q10, wyświetlacz Retina Display).

Autorytet musi być jednak rozpozna- walny i  rzeczywiście szanowany przez grupę Twoich słuchaczy. W przeciwnym razie, zamiast wspierać, będzie wywoły- wał opór.

ZNAJDŹ AUTORYTETY

Jeżeli masz do udowodnienia jakieś tezy, to wspieraj się badaniami. W końcu nie chcesz tłumaczyć świata przez aneg- dotę. Argument, że TY TAK UWAŻASZ, jest bardzo słaby i  nieprzekonujący.

W prezentacji trzeba przedstawiać opi- nie, ale należy się też wspierać autory- tetem zewnętrznym. Poszukaj:

\ badań

\ opinii

\ cytatów

\ statystyk

wspierających Twoje tezy bądź Twoją narrację. Zwłaszcza w  prezentacji biz- nesowej nie może takich elementów zabraknąć. I nie powołuj się na „amery- kańskich naukowców”…

SŁUCHANIE

„Wybitni pisarze to wybitni czytelnicy”¹³. Wybitni mówcy to wybitni słuchacze.

Wyrób w  sobie nawyk słuchania do- brych mówców. Od samego słuchania nie zaczniesz lepiej mówić, ale będziesz nasiąkać strukturami słownymi, dyna- miką zdań. Musisz jednak słuchać świa- domie, by analizować to, co sprawia, że prezentacja jest dobra.

Jednak słuchanie to też rozpoznanie widowni, czyli odbiorcy Twojego komu- nikatu. Jaki ma zasób pojęciowy, jakie metafory są dla niego zrozumiałe. Co go śmieszy. Słuchanie i  nasłuchiwanie to część przygotowania się do dobrego mówienia.

W końcu – budujesz relację, a im lepiej poznasz drugą stronę, tym będzie to ła- twiejsze.

AKTYWNE SŁUCHANIE I ANALIZOWANIE

Na początek wybierz sobie ulubione wystąpienie. Może to być jakaś prezen- tacja z  serwisu TED.com. Może to być prezentacja produktowa Steve’a  Jobsa, a  nawet wystąpienie J.F. Kennedy’ego czy Martina Luthera Kinga. Podczas słu- chania zwróć uwagę na to:

\ jak zaczynają

\ jak budują zdania

\ czy wprowadzają osobiste historie

\ jak łączą wątki opowieści

\ jak budują relację z widownią.

To będzie Twoja analiza. Potem zasta- nów się, które z  technik mówców mo- żesz zastosować u siebie. Moje ulubione prezentacje, które poddaję analizie, to:

\ Kelly McGonigal z TED¹⁴

\ Amy Cuddy z TED¹⁵

\ Shawn Anchor z TED¹⁶.

PODKREŚLANIE PODOBIEŃSTWA

Badania w  obszarze psychologii spo- łecznej, opisane m.in. przez Roberta Cialdiniego¹⁷, jasno pokazują, że lubimy ludzi podobnych do nas. Dlatego dobrzy mówcy często podkreślają podobieństwa.

Uważaj jednak: ostentacyjne podkreślanie podobieństw i dogmatyczne stwierdzenia typu „jak wszyscy wiemy”, nie są dobrą techniką. Lepiej w naturalny sposób pod- kreślać podobieństwa, np. poprzez od- wołania do przedmówców, rozmów kulu- arowych czy nawet odpowiedzi słuchaczy na Twoje pytania. Wymaga to słuchania.

Jednak o tym już wiesz.

POSZUKAJ PODOBIEŃSTW

Obejrzyj jedno, wybrane wystąpie- nie na platformie TED.com i  wyobraź sobie, że jesteś kolejnym prelegentem.

Znajdź trzy miejsca w swojej prezenta- cji, w  których możesz się odwołać do poprzednika.

ĆWICZENIE 37B

POSZUKAJ PODOBIEŃSTW

Obejrzyj jedno, wybrane wystąpienie na platformie TED.com i przeanalizuj je pod kątem akcentowania przez prele- genta podobieństw z widownią.

TWOJA LISTA RZECZY

” DO ZROBIENIA”

Przygotowanie prezentacji to jedno, zadbanie o to, by wszystko poszło ideal- nie – to drugie. Dlatego proponuję zrobić listę i sprawdzić, czy jest tam wszystko, na co możesz mieć wpływ:

1. Czy mam prezentację w odpowiednim formacie? (pptx, pdf lub keynote) 2. Czy mam zapasową kopię prezentacji?

3. Czy mam pewność, w jakich warunkach będę prezentować? (sala, nagłośnienie, oświetlenie, sprzęt)

4. Czy na pewno wiem, gdzie prezentuję?

(adres, czas i sposób dojazdu)

5. Czy na pewno wiem, w czym wystąpię?

(koniecznie zastanów się wcześniej i nawet przećwicz fragment prezentacji w wybranym stroju)

6. Czy mam numer telefonu do organizatorów wydarzenia?

7. Czy wiem, po kim występuję i ile mam czasu?

PRZYGOTUJ SWOJĄ LISTĘ

Z czasem nie będziesz już sporządzać listy przed każdym ważnym wystąpie- niem, ale zanim nie wyrobisz sobie na- wyku automatycznego sprawdzania,

przygotuj sobie dwie listy zadań. Jedną – dotyczącą przygotowania prezentacji, czyli obejmującą:

\ opracowanie konceptu narracji (w tym ustalenie celu prezentacji)

\ zebranie materiałów

\ stworzenie narracji

\ opracowanie prezentacji

\ przećwiczenie prezentacji,

i  drugą – dotyczącą wszystkich spraw, o które trzeba zadbać przed samą prezen- tacją.

Przykładową listę możesz znaleźć w akademii online¹⁸.

JAK ZADBAĆ O FINANSE?

KIEDY NIE UFAĆ STATYSTYKOM?

JAK ZAWSZE MIEĆ CZAS?

JAK OPOWIADAĆ DOBRE HISTORIE?

JAK DOBRZE POPEŁNIAĆ BŁĘDY?

JAK ZNALEŹĆ SZCZĘŚCIE?

JAK WYGRAĆ Z MANIPULACJĄ?

JAK PISAĆ, ŻEBY CZYTALI?

EFEKTYWNY TRENING ANTYSTRESOWY WYSTĄPIENIA PUBLICZNE

IDEALNA PREZENTACJA NAUKOWE SEKRETY MOTYWACJI

JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ W PRACY?

JAK ASERTYWNIE KOMUNIKOWAĆ?

JAK TWORZYĆ PRODUKTY I USŁUGI?

Wpisz kod BAWP na fiszki.pl.

Rabat od cen detalicznych.

RABAT

30