Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci i młodzieży w wieku 6, 15 i 18 lat w województwie mazowieckim

(1)

F rekwencja i intensywność próchnicy

u dzieci i młodzieży w wieku 6, 15 i 18 lat w województwie mazowieckim

Romain Louklinski, Joanna Sowa, Elżbieta Jodkowska

Frequency and intensity of caries in children and youth aged 6, 15 and 18 years in the Mazowieckie Voivodeship

Praca recenzowana

Z Zakładu Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uni‑

wersytetu Medycznego

Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Jodkowska Streszczenie

W wyniku randomizowanego badania epidemiologicznego, przeprowadzonego w wojewódz- twie mazowieckim, które było częścią szeroko zakrojonych badań epidemiologicznych w kraju, zbadano grupę dzieci i młodzieży w wieku 6 lat (102 osoby), 15 lat (122 osoby) oraz 18 lat (142 osoby). Celem badania była ocena frekwencji próchnicy w uzębieniu mlecznym i stałym oraz obliczenie wskaźnika dmft i DMFT. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej.

Wyniki wskazują na konieczność zintensyfikowania opieki stomatologicznej w województwie mazowieckim.

Summary

Randomised epidemiological examination was carried out in the Mazowieckie Voivodeship as part of a national widespread epidemiological study programme. Examinations were carried out on a group of children and youth aged 6 years (102 individuals), 15 years (122 individu- als) and 18 years (142 individuals). The aim of the study was to determine the frequency of caries in the deciduous and permanent dentitions and to determine the dmft and DMFT indices. The obtained results were subjected to statistical analysis. The results indicate the need to intensify dental care in the Mazowieckie Voivodeship.

Hasła indeksowe: frekwencja próchnicy, intensywność próchnicy, badanie epidemiologiczne, wskaźnik DMFT

Key words: frequency of caries, intensity of caries, epidemiological studies, DMFT index

Na podstawie danych uzyska- nych w wyniku przeprowadzonego we wrześniu, październiku i listo- padzie 2008 roku corocznego mo- nitoringu stanu zdrowia jamy ust- nej dzieci i młodzieży w wojewódz- twie mazowieckim można stwier- dzić, iż jest on zatrważający.

Porównując dynamikę rozwoju próchnicy zębów i przedwczesną utratę uzębienia, występowanie chorób przyzębia i wad zgryzu, tj.

ogólnie stan zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży w Polsce z kra- jami Europy Zachodniej, obserwu- je się znaczne różnice na niekorzyść naszego kraju.

Świadomość zdrowotna, wy- kształcenie, status ekonomiczny, re- alizowanie odpowiednich schema- tów dietetycznych i higienicznych, a także status socjoekonomiczny społeczeństwa mają największy wpływ na stopień nasilenia choroby próchnicowej, który, jak wynika z ogólnopolskich badań epidemiologicznych, przeprowadzanych w 2008 roku i w latach poprzednich, utrzymuje się w Polsce na wysokim poziomie.

Jeśli chodzi o wskaźniki epidemiologiczne, to najtrudniejsza sy-

(2)

B ^adania

stomatologia praktyczna

tuacja wciąż utrzymuje się w rejo- nach wiejskich. Wynika to przede wszystkim z ograniczonego dostępu do świadczeń zdrowotnych z zakre- su stomatologii oraz statusu socjo- ekonomicznego i świadomości spo- łecznej ich mieszkańców.

Nadal jest w Polsce wiele przedszkoli i szkół, w których dzieci i młodzież nie były w przeszłości i nie są obecnie objęte żadnym programem profilaktycznym. Ponad- to całkowity brak opieki stomatologicznej w placówkach edukacyjnych oraz utrudniony lub ograni- czony dostęp do przechodni rejono- wych (zwłaszcza w regionach wiejskich) przekłada się bezpośrednio na stan uzębienia dzieci i młodzie- ży. W tym miejscu nie można pomi- nąć faktu, iż znaczną rolę odgrywa również niska świadomość wielu rodziców, co w konsekwencji nega- tywnie odbija się na stanie uzębie- nia ich dzieci.

Stomatolodzy doskonale zdają so- bie sprawę, że ograniczone nakła- dy finansowe na opiekę stomatolo- giczną uniemożliwiają wdrażanie wszystkich niezbędnych działań mających na celu ograniczenie lub przynajmniej kontrolowanie choroby próchnicowej w populacji mło- dych Polaków.

Różnice w dostępności opieki stomatologicznej w poszczegól- nych regionach naszego kraju mogą w znacznym stopniu zaważyć na stanie uzębienia populacji zarów- no dzieci, jak i dorosłych. Brak spój- nego i skutecznego ogólnokrajowego planu działania dotyczącego profi- laktyki przeciwpróchnicowej oraz zbyt małe nakłady przyznawane co roku na opiekę stomatologicz- ną z pewnością nie pozostają bez wpływu na stan uzębienia społe- czeństwa (1, 2, 3).

n

Cel pracy

Celem pracy było badanie epidemiologiczne stanu zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży w wieku 6, 15 i 18 lat uczęszczających do przedszkoli, gimnazjów i liceów na terenie województwa mazowieckiego we wrześniu, październiku i listo- padzie 2008 roku. Otrzymane wyniki w województwie mazowieckim porównano z wynikami badań epidemiologicznych przeprowadzo- nych w tym samym zakresie w 2008 roku w skali całego kraju.

n

Materiał i metody

Łącznie w województwie zbadano 366 osób, w tym 102 dzieci w wieku 6 lat – 47 chłopców i 55 dziewcząt zamieszkujących regio- ny miejskie (56 dzieci) oraz wiejskie (46 dzieci) uczęszczających do wy- branych losowo przedszkoli na terenie województwa mazowieckiego.

Badaniem objęto także 122 uczniów w wieku 15 lat, w tym 54 chłopców i 68 dziewcząt uczących się w gim- nazjach na terenie województwa (53 osoby z terenów miejskich oraz 69 z terenów wiejskich) oraz 142 osoby w wieku 18 lat – 51 chłopców i 91 dziewcząt uczących się w li- ceach na terenie województwa (57 nastolatków z terenów miejskich oraz 85 z terenów wiejskich). Bada- nia przeprowadzono w placówkach opiekuńczo ‑oświatowych na terenie województwa mazowieckiego w powiecie Płońsk. Powiat ten za- kwalifikowano zgodnie z zasadami doboru próby do badań. Rok wcze- śniej, tj. w 2007 r., monitoring przeprowadzono w powiecie położonym na wschodniej ścianie wojewódz- twa mazowieckiego, a zatem przy

doborze w 2008 roku nie było moż- liwe wybranie powiatu położone- go na mapie na prawo od wybrane- go w poprzednim roku. Placówki opiekuńczo ‑oświatowe, w których przeprowadzono badania, wybrano w drodze losowania wielowarstwo- wego, obejmującego kolejno: loso- wanie powiatów, następnie gmin, a wreszcie przedszkoli/szkół pod- stawowych.

Badania dzieci i młodzieży prze- prowadzano w klasach lub, o ile było to możliwe, w gabinetach hi- gieny szkolnej zgodnie z metodami i kryteriami oceny rekomendowa- nymi przez Światową Organizację Zdrowia dla badań przesiewowych stanu zdrowia jamy ustnej. Bada- nia prowadzono z wykorzystaniem oświetlenia sztucznego – lampy czołowej oraz sterylnych zgłębni- ków i lusterek stomatologicznych.

Oceniano frekwencję i intensyw- ność próchnicy, liczbę wyrzniętych zębów stałych, liczbę zębów pod- danych leczeniu zachowawczemu oraz usuniętych z powodu choroby próchnicowej. Wyniki badania za- pisywano w kartach klinicznych, a następnie poddano analizie statystycznej za pomocą pakietu SPSS, wykorzystując testy korelacji przy poziomie istotności p < 0,01.

n

Wyniki i ich omówienie U dzieci 6 ‑letnich ocenie poddano uzębienie mleczne i stałe, bada- jąc je pod kątem obecności zębów dotkniętych próchnicą (wskaźnik dmft i DMFT).

Stan zdrowia jamy ustnej w badanej populacji 6 ‑latków w woje- wództwie mazowieckim przedsta- wiał się następująco: zaledwie śred- nio 11,8% dzieci (14,3% w mieście i 8,7% w regionach wiejskich) było

(3)

nio 88,5%.

Średnia wartość wskaźnika dmft w badanej grupie wiekowej wyno-

zują, że u największego odsetka dzieci zbadanych w wojewódz- twie mazowieckim – 48% – cztery lub więcej zębów stałych było objętych próchnicą czynną, co jest minimalnie lepszym wynikiem niż 49,0% dla dzieci ogółem w kraju.

A 66,7% dzieci miało uszkodzone więcej niż 4 zęby mleczne (objęte próchnicą, usunięte lub wypełnio- ne). Analizując powyższą tabelę, można także zauważyć, iż w ponad 4/5 na wartość wskaźnika składa- ły się zęby z ubytkami próchni-

dla 6 ‑latków w województwie mazowieckim wyniosła 0,03, a dla ogółu kraju – 0,18, co jest wynikiem znacznie wyższym. Dla ogó- łu kraju wartość ta była nieco wyż- sza u dziewcząt (0,21) niż u chłop- ców (0,15) oraz u dzieci ze środo- wisk wiejskich (0,20) niż miejskich (0,16).

Około ¼ badanych 6 ‑latków w kraju objęta była programem za- pobiegania próchnicy. U niektó- rych badanych dzieci (5,6%) na powierzchniach żujących zębów stwierdzono materiał uszczelniają- cy – uszczelniacz bruzd. W woje- wództwie mazowieckim obecność uszczelniacza bruzd w uzębieniu mlecznym stwierdzono u 2,9% badanych dzieci 6 ‑letnich. Wartość ta była prawie 3 ‑krotnie wyższa od średniej krajowej (0,9%). Badanie przeprowadzone wśród dzieci po- zwoliło określić ich potrzeby lecznicze.

Oceniane potrzeby lecznicze dzieci w wieku 6 lat różniły się znacznie w poszczególnych woje- wództwach. W województwie mazowieckim 60,8% dzieci wymaga- ło wypełnień jedno ‑, a 57,8% dwupowierzchniowych; 13,7% dzieci TABELA I. Odsetek dzieci

6 ‑letnich wolnych od próchnicy DMFT, dmft = 0

Obszar badania

% badanych dzieci bez próchnicy Miasto Wieś Województwo

mazowieckie 14,3 8,7 Ogółem w kraju 14,6 14,6

TABELA IV. Odsetek 15 ‑latków wolnych od próchnicy

Obszar badania

% badanych dzieci bez próchnicy

Miasto Wieś Województwo

mazowieckie 5,7 2,9

Ogółem w kraju 7,3 4,8 TABELA II. Rozkład odsetkowy wartości wskaźnika dmft i DMFT oraz

składowej dt i DT dla 6 ‑latków

Obszar badania dmft = 0 dmft = 1 dmft = 2 dmft = 3 dmfdt > 4 Województwo

mazowieckie 11,8 2,9 8,8 9,8 66,7

Ogółem w kraju 14,6 6,6 7,9 8,8 62,1

dt = 0 dt = 1 dt =2 dt = 3 dt > 4

Województwo

mazowieckie 20,6 8,8 9,8 12,7 48,0

Ogółem w kraju 22,8 9,8 9,0 9,3 49,0

DMFT DT MT FT FT/DT

+FT Województwo

mazowieckie 0,03 0,03 0,00 0,00 0,00

Ogółem w kraju 0,18 0,15 0,00 0,03 0,18

TABELA III. Rozkład odsetkowy dzieci w wieku 6 lat w zależności od stwierdzonych potrzeb leczenia zachowawczego i chirurgicznego

Obszar badania Brak potrzeb Profilaktyka Wypełnienie jedno‑ powierzchniowe Wypełnienie dwupo‑ wierzchniowe Leczenie miazgi Ekstrakcja Inne Brak danych

Województwo

mazowieckie 0,0 0,0 60,8 57,8 13,7 17,6 0,0 0,0

Ogółem w kraju 0,0 21,4 52,2 58,6 20,1 23,3 5,0 0,0

(4)

B ^adania

TABELA V. Rozkład odsetkowy wartości wskaźnika DMFT i składowej DT dla 15 ‑latków Obszar badania DMFT

= 0 DMFT

= 1 ‑3 DMFT

= 4 ‑6 DMFT

= 7 ‑9 DMFT

= 10 ‑12 DMFT

= 13 ‑15 DMFT

= 16 ‑18 DMFT

= 19 ‑21 DMFT

> 21 Województwo

mazowieckie 4,1 21,3 36,1 30,3 6,6 0,8 0,8 0,0 0,0

Ogółem w kraju 6,0 20,8 31,4 27,1 9,2 3,6 1,5 0,3 0,1

DT = 0 DT = 1 ‑2 DT = 3 ‑4 DT = 5 ‑6 DT = 7 ‑8 DT = 9 ‑10 DT = 11 ‑12 DT > 12 Województwo

mazowieckie 27,0 42,6 16,4 9,0 4,1 0,8 0,0 0,0 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑

Ogółem w kraju 39,3 30,6 15,4 8,2 3,2 1,3 0,8 1,2 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑

DMFT DT MT FT FT/DT +FT ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑

Województwo

mazowieckie 5,96 2,03 0,22 3,43 0,63 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑

Ogółem w kraju 5,95 2,03 0,17 3,76 0,65 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ ‑ wymagało leczenia miazgi zębów

mlecznych.

Wartość SIC (Significant Caries Index), istotnego wskaźnika próch- nicy dla 6 ‑latków w województwie mazowieckim wynosiła 10, przy SIC ogólnie dla kraju 9,77. W związ- ku z tym dziecko z tej grupy pa- cjentów ma 10 ubytków w uzębie- niu mieszanym. U pacjentów w wieku 6 lat zwykle stwierdza się 4 zęby stałe trzonowe i pełen łuk zębów mlecznych (nie biorąc pod uwagę wymiany zębów siecznych). Ozna- cza to, że u pacjentów z tej grupy wiekowej niemal połowa zębów, aż 10 z 24, była dotknięta próch- nicą. Stanowi to ⅓ populacji krajowej dzieci w wieku 6 lat. U pozo- stałych 6 ‑latków w województwie mazowieckim średnia dmft wyno- siła 3,5, podczas gdy w kraju w tej grupie pacjentów średnia dmft była mniejsza od 3.

W grupie wiekowej 15 ‑latków badaniem objęto 122 uczniów – 54 chłopców i 68 dziewcząt. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że zaledwie 6% dzieci w wieku 15 lat było wolnych od próchnicy. Frekwencja próchnicy w badanej grupie 15 ‑latków wynio- sła średnio 94%.

W województwie mazowieckim 4,1% dzieci było wolnych od próch- nicy (DMFT = 0), podczas gdy ogó- łem w kraju odsetek dzieci wolnych od próchnicy wynosił 6,0%. Na podstawie średniej wartości DMFT autorzy stwierdzili również, że prawie 6 zębów u 15 ‑latków było ob- jętych próchnicą. Dzieląc badaną grupę nastolatków w kraju na za- mieszkujących w mieście i na wsi, zauważono w badaniu stomatolo- gicznym, że 7,3% 15 ‑latków miesz- kających w mieście jest wolnych od próchnicy, podczas gdy jedynie 4,8% dzieci zamieszkałych na wsi ma DMFT równe 0.

Szczegółowy rozkład odsetkowy wartości wskaźnika DMFT i DT dla uzębienia stałego 15 ‑letniej mło- dzieży objętej badaniem przedsta- wiono w tabeli V.

Wyniki zawarte w tabeli uwi- daczniają, że największy odsetek badanej młodzieży w wojewódz- twie mazowieckim – 42,6% – mia- ło od jednego do trzech zębów ob- jętych czynną próchnicą, podczas gdy ogółem w kraju 30,6% dzieci.

Jednak ogółem w kraju większy odsetek dzieci miało DT = 0 (39,3) niż DT = 1 ‑3. DT, obrazując wielkość potrzeb leczenia, unaocznia, że le-

czenia zachowawczego dwóch zę- bów w grupie 15 ‑latków potrzebuje ponad ⅓, a 15% leczenia do czterech zębów. Od czterech do sześciu zę- bów uszkodzonych (objęte próchni- cą, usunięte lub wypełnione) miało 36,1% młodzieży w województwie mazowieckim, a w kraju odsetek DMFT = 4 ‑6 wynosił 31,4. Nieste- ty także wysoki odsetek młodzie- ży w badanym województwie miał od siedmiu do dziewięciu zębów uszkodzonych próchnicą (30,3%), a 21,3% pacjentów z tego wojewódz- twa miało uszkodzonych do trzech zębów stałych.

Analizując wielkości składowych wskaźnika DMFT w województwie mazowieckim i w kraju, stwierdzono, że piętnastolatek ma średnio 2 zęby objęte nieleczoną próchnicą, a cztery zęby zidentyfikowano jako wypełnione materiałami stomatolo- gicznymi. Jednak wskaźnik leczenia zachowawczego próchnicy wy- niósł 0,63.

Dzieląc 15 ‑latków według wskaź- nika SIC, zauważono, że ⅓ badanych z najwyższymi wartościami wskaź- nika miała średnio 10,08 zębów z ubytkami, usuniętych lub wypeł- nionych. Pozostała grupa dzieci mia- ła znacznie niższe DMFT = 3,89.

(5)

niacz w bruzdach, a średnia liczba uszczelnionych zębów w tej grupie wiekowej wyniosła 1,63%. Ponadto 73,0% dzieci wymagało wypełnień jednopowierzchniowych, 14,8%

dwupowierzchniowych, a 2,5%

dzieci leczenia miazgi zębów sta- łych. Ekstrakcji co najmniej jedne-

26,1% – dwupowierzchniowych, natomiast 3,9% dzieci leczenia miazgi zębów stałych (tab. VI).

Zdrowe przyzębie stwierdzono u 38,5% mazowieckich 15 ‑latków, to o połowę mniej niż ogólnie w kraju (63,1%). Krwawienie dzią- seł bez obecności kamienia nazęb-

ju odsetek ten był wyższy (15,6%) (tab. VII).

W grupie wiekowej 18 ‑latków w województwie mazowieckim zbadano łącznie 142 osoby, w tym 91 na- stolatków płci żeńskiej oraz 51 nasto- latków płci męskiej – 57 osób z badanej młodzieży mieszkało w mieście, a 85 osób w regionie wiejskim.

Stwierdzono że 4,9% młodzieży w województwie mazowieckim było wolnych od próchnicy (DMFT = 0), podczas gdy ogółem w kraju odsetek ten wynosił 4,0%. Wskaźnik leczenia zachowawczego próchnicy wy- niósł 0,72, a wartość średnia skła- dowej DT = 2,11. Można więc wy- wnioskować, iż średnio u badanego ucznia w grupie 18 ‑latków udział poszczególnych składowych wskaź- nika DMFT był podobny do wartości uzyskanych w grupie 15 ‑latków.

Wskaźnik DMFT w wojewódz- twie mazowieckim wyniósł ponad 7. Należy zwrócić uwagę, iż wartość składowej DT wskaźnika DMFT w województwie mazowieckim była niższa od 2.

Analizując rozkład odsetkowy wyższych wartości wskaźni- ka DMFT u młodzieży 18 ‑letniej, autorzy stwierdzili zaledwie 4,9%

młodzieży wolnej od próchnicy – z DMFT = 0, natomiast najliczniejszą TABELA VI. Rozkład odsetkowy dzieci w wieku 15 lat w zależności od

stwierdzonych potrzeb leczenia zachowawczego i chirurgicznego

Obszar badania Brak potrzeb Profilaktyka Wypełnienie jedno‑ powierzchniowe Wypełnienie dwupo‑ wierzchniowe Leczenie miazgi Ekstrakcja Inne Brak danych

Województwo

mazowieckie 0,0 0,0 73,0 14,8 2,5 11,5 25 9,8

Ogółem w kraju 4,7 19,5 52,1 26,1 3,9 4,5 7,7 3,9

TABELA VII. Rozkład odsetkowy dzieci w wieku 15 lat z uwzględnie‑

niem wskaźnika CPI

Obszar badania

CPI

0 = Zdrowe przyzębie 1 = krwawienie dziąseł 2 = kamień nazębny 3 = płytkie kieszonki dziąsłowe 4 = głębokie kieszonki dziąsłowe Wyłączeni z badania

Woj. mazowieckie 38,5 54,1 4,1 0,0 0,0 3,3

Ogółem w kraju 63,1 18,6 15,6 0,0 0,0 2,7

TABELA VIII. Rozkład odsetkowy wartości wskaźnika DMFT dla 18 ‑latków Obszar badania DMFT

= 0 DMFT

= 1 ‑3 DMFT

= 4 ‑6 DMFT=

7 ‑9 DMFT

= 10 ‑12 DMFT

= 13 ‑15 DMFT

= 16 ‑18 DMFT

= 19 ‑21 DMFT

> 21 Województwo

mazowieckie 4,9 14,1 26,1 29,6 15,5 5,6 3,5 0,7 0,0

Ogółem w kraju 4,0 11,8 24,6 29,3 17,3 8,6 3,4 0,9 0,0

(6)

B ^adania

grupę – aż 29,6% – stanowili ucznio- wie z DMFT = 7 ‑9, nieco mniej licz- na –26,1% – była grupa z DMFT = 4 ‑6, a u 0,7% badanych stwierdzono DMFT = 19 ‑21 (tab. VIII).

Analizując uzyskane wyniki, autorzy stwierdzili, iż potrzeby leczenia w tej grupie wiekowej są bardzo duże i z pewnością powin- ny zwrócić uwagę jednostek odpo- wiedzialnych za organizację opieki zdrowotnej w tym zakresie. Warto- ści odsetkowe składowej DT w grupie wiekowej 18 ‑latków wskazują, że w województwie mazowieckim 10,6% młodzieży wymaga leczenia co najmniej 12 zębów, również w skali kraju wartość ta plasuje się na podobnym poziomie (tab. IX).

Z kolei odsetek osób w katego- rii wiekowej 18 ‑latków z usunię- tym co najmniej 1 zębem stałym w województwie mazowieckim wyniósł 9,9%, podczas gdy w kraju nie przekroczył 15% i był znacznie wyższy u mieszkańców wsi: 16,6%

niż u mieszkańców miast – 12,4%.

Stwierdzono, że młodzież licealna w tej grupie wiekowej miała w ja- mie ustnej średnio około 28 zębów (27,96).

W kraju odsetek osób z uszczelniaczem bruzd na powierzchniach żujących zębów trzonowych wyno- sił 15,4%, z kolei dla województwa mazowieckiego wynik ten kształ- tował się na poziomie 24,6%. Staty- stycznie częściej uszczelniacz wy- stępował u mężczyzn i mieszkań- ców miast – u 16,3%. Średnia liczba uszczelnionych zębów ogółem w kraju wyniosła 2,87%, a w woje- wództwie mazowieckim 2,17%.

Jeśli chodzi o stan zdrowia przy- zębia grupy 18 ‑latków badanej z za- stosowaniem wskaźnika CPI (stanu i potrzeb leczenia przyzębia) w wo- jewództwie mazowieckim stwier-

dzono u 40,8% badanych zdrowe przyzębie. Tylko 17,6% młodzieży wymagało usunięcia kamienia na- zębnego, podczas gdy w kraju liczba ta wyniosła 20,1% (tab. XI).

P r z epr owad z one bad a n ie uwzględniło również ocenę statusu protetycznego młodzieży. Na podstawie uzyskanych danych u 96,5%

18 ‑latków z województwa mazowieckiego stwierdzono brak ja- kichkolwiek uzupełnień protetycz- nych w obrębie szczęki, a u 91,5%

w obrębie żuchwy. Obecność jedno- punktowych uzupełnień w szczęce i żuchwie stwierdzono odpowied- nio u 1,4% i 3,5% osób. W badanej grupie nie było osób użytkujących protezy całkowite.

W omawianym badaniu ocenio- no również potrzebę leczenia zachowawczego oraz chirurgiczne-

go. Na podstawie uzyskanych danych stwierdzono, że w omawianym przedziale wiekowym w wo- jewództwie mazowieckim wykona- nie wypełnienia na 1 powierzchni było konieczne u 52,1% badanych, a wypełnienia na 2 powierzchniach wymagało 14,4%. Leczenia miazgi potrzebowało 1,4% młodzieży, a zęby zakwalifikowane do ekstrakcji stwierdzono u 4,2% badanych (tab. XII).

n

Podsumowanie

Analizując wyniki badań epidemiologicznych z 2008 roku przepro- wadzonych na terenie województwa mazowieckiego, można stwierdzić, iż są one niepokojące, szczególnie w grupie wiekowej dzieci 6 ‑letnich.

Wysokie miano wskaźnika inten- TABELA X. Odsetek osób w wieku 18 lat z uszczelnionymi bruzdami zębów oraz średnia liczba zębów uszczelnionych u badanej osoby

Obszar badania Odsetek osób

z uszczelniaczem Średnia liczba zębów z uszczelnionymi bruzdami Województwo

mazowieckie 24,6 2,17

Ogółem w kraju 15,4 2,87

TABELA IX. Rozkład odsetkowy wartości składowej DT u osób w wieku 18 lat

Obszar badania DT

= 0 DT

= 1 ‑2 DT

= 3 ‑4 DT

= 5 ‑6 DT

= 7 ‑8 DT

= 9 ‑10 DT

= 11 ‑12 DT

> 21 Województwo

mazowieckie 4,9 8,5 11,3 20,4 23,2 11,3 10,6 9,9

Ogółem w kraju 4,0 6,9 13,2 16,4 21,1 15,4 10,2 12,9

TABELA XI. Rozkład odsetkowy młodzieży w wieku 18 lat pod wzglę‑

dem wartości wskaźnika CPI

Obszar badania

CPI

0 = Zdrowe przyzębie 1 = krwawienie dziąseł 2 = kamień nazębny 3 = płytkie kieszonki dziąsłowe 4 = głębokie kieszonki dziąsłowe Wyłączeni z badania

Woj. mazowieckie 40,8 35,9 17,6 0,0 0,0 5,65

Ogółem w kraju 58,4 16,2 20,1 0,2 0,0 5,1

(7)

Sytuacja taka w przyszłości będzie skutkowała złym stanem uzębienia stałego badanej populacji.

Nieco lepszy status epidemiolo- giczny grupy dzieci 15 ‑letnich jest prawdopodobnie wynikiem dzia- łań profilaktycznych i leczniczych rozpoczętych w latach poprzednich. Z dużym prawdopodobień- stwem można jednak przewidzieć, że obecny brak bezpłatnej opieki stomatologicznej w placówkach edukacyjnych w przyszłości będzie skutkować stopniowym obniżaniem się wartości wskaźnika leczenia zachowawczego zębów.

na rok 2000 zakładające, że 50%

dzieci 6 ‑letnich będzie wolnych od próchnicy. Biorąc pod uwagę sy- tuację zdrowotną stanu uzębienia różnych grup wiekowych w Polsce, wydaje się oczywiste, iż cele posta- wione przez WHO na rok 2015 są bardzo trudne do osiągnięcia –np.

zwiększenie do 60% odsetka dzieci w wieku 6 lat bez próchnicy (2, 4, 5, 6, 7).

Wnioski takie wydają się tym bar- dziej uzasadnione, że w placówkach oświatowych, w których przeprowadzono powyższe badania, nie są pro- wadzone żadne działania dotyczą-

ce opieki profilaktyczno ‑leczniczej dzieci czy młodzieży. Podobnie zresztą wygląda sytuacja w więk- szości szkół i przedszkoli w Polsce.

W tym stanie rzeczy pozostaje jedynie mieć nadzieję, że kiedyś znaj- dą się środki na działania i opiekę profilaktyczno ‑leczniczą.

n

Obszar badania Brak potrzeb Profilaktyka Wypełnienie jednopowierzchniowe Wypełnienie dwupowierzchniowe Leczenie miazgi Ekstrakcje Inne Brak danych

Województwo

mazowieckie 0,0 0,0 52,1 14,8 1.4 4,2 9,9 0,0 Ogółem

w kraju 0,2 27,4 49,2 33,0 6,0 6,6 7,2 0,0

P

iśmiennictwo

1. Małkiewicz K., Kępa ‑Prokopienko J., Jodkowska E.: Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6 ‑ i 12 ‑letnich w województwie mazowieckim. Nowa Stoma‑

tol., 2006, 1, 11 ‑14.

2. Dybiżbańska E. i wsp.: Występowanie próchnicy u 3 ‑ i 6 ‑letnich dzieci w Polsce.

Czas Stomatopl., 2003, 56, 8, 510 ‑15.

3. Wierzbicka M. i wsp.: Ogólnokrajowy monitoring zdrowia jamy ustnej i jego uwa‑

runkowań Polska 2003, Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2004.

runkowań (drugi etap – 1999 rok). Ministerstwo Zdrowia, Warszawa XII 1999.

5.Wierzbicka M. i wsp.: Ogólnokrajowy monitoring zdrowia jamy ustnej i jego uwa‑

runkowań Polska 2000. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa XII 2000.

runkowań Polska 2002. Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 2003.

7. Kępa J., Raczyńska M., Matysiak W.: Ocena stanu uzębienia dzieci w wieku 6 i 12 lat z województwa mazowieckiego. Stomat. Współcz., 2002, 2, 9, 42 ‑46.

Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci i młodzieży w wieku 6, 15 i 18 lat w województwie mazowieckim