Kwasy tlenowe

Kwasy tlenowe

1. Cele lekcji

Uczeń zna pojęcie kwasu tlenowego, jego właściwości, otrzymywanie i nazewnictwo z nim związane.

b) Umiejętności

Uczeń odróżnia kwasy tlenowe od innych związków oraz nazywa kwasy zgodnie z nomenklaturą chemiczną

2. Metody i formy pracy

Praca zbiorowa

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza Sprawdzenie listy obecności.

Przypomnienie zagadnień omawianych na poprzedniej lekcji Pogadanka o tlenkach i kwasach tlenowych.

b) Faza realizacyjna

1. Wprowadzenie pojęcia kwasu tlenowego.

Zapisanie przez uczniów definicji kwasu tlenowego i podanie jego wzoru ogólnego:

Kwasy tlenowe są to związki zbudowane z niemetalu, wodoru, tlenu. Ogólny wzór kwasów jest następujący:

H

R,

2. Zapoznanie uczniów z właściwościami kwasów tlenowych.

Zapisanie przez uczniów w zeszytach właściwości kwasów na podstawie własnych doświadczeń i lektury podręcznika.

1. Właściwości kwasów:

a) fizyczne:

- są to ciecze,

- w roztworach stężonych wykazują właściwości żrące, - mają odczyn kwaśny,

- barwią papierek lakmusowy na czerwono, b) chemiczne:

- reagują z zasadami, tworząc sole, np.:

2 KOH + H2SO4 = K2SO4 +2 H2O,

- reagują z metalami, które wypierają z kwasu wodór, np.:

Zn +2 HNO3 = Zn(NO3)2 + H2,

- metale szlachetne i półszlachetne w kwasach utleniających (HNO3, H2SO4) nie wypierają wodoru, lecz odpowiedni tlenek, np.:

Cu +4 HNO3 = Cu(NO3)2 +2 NO2 +2 H2O,

- reagują z tlenkami metali, oprócz Fe3O4, Al2O3, Cr2O3, SnO2 i paru innych, np.:

CuO + H2SO4 = CuSO4 + H2O.

3. Zapoznanie uczniów z metodami otrzymywania kwasów tlenowych.

Zapisanie przez uczniów w zeszytach informacji o metodach otrzymywania kwasów tlenowych.

Otrzymywanie kwasów tlenowych:

a) rozpuszczenie tlenku niemetalu w wodzie, np.:

P2O5 + 3 H2O = 2 H3PO4,

b) rozpuszczalna sól w reakcji z kwasem (w przypadku, gdy tlenek niemetalu jest nierozpuszczalny w wodzie), np.:

Na2SiO3 + 2 HCl = H2SiO3 + 2 NaCl.

4. Zapoznanie uczniów z nomenklaturą dotyczącą kwasów tlenowych Nazewnictwo kwasów tlenowych:

a) Nazwy kwasów wywodzą się z nazwy pierwiastka, którego tlenek jest bezwodnikiem danego kwasu, np.: CO2 – bezwodnik kwasu węglowego - H2CO3 – kwas węglowy.

b) Jeśli dany niemetal tworzy więcej niż jeden kwas to po nazwie kwasu dodajemy w nawiasie cyfrę rzymską oznaczającą stopień utlenienia danego niemetalu, np.:

HClO – kwas chlorowy (I), HClO2 – kwas chlorowy (III), HClO3 – kwas chlorowy (V), HClO4 – kwas chlorowy (VII).

c) Gdy bezwodnik reaguje z różną ilością cząsteczek wody, to stosujemy wtedy przedrostek meta- lub orto-, przy czym meta- oznacza kwas o mniejszej ilości atomów wodoru, np.:

P2O5 + H2O = 2 HPO3 kwas metafosforowy [kwas fosforowy (V)], P2O5 +3 H2O = 2 H3PO4 kwas ortofosforowy [kwas fosforowy (VII)].

d) Gdy z dwóch cząsteczek ortokwasu wydzieli się cząsteczka wody, to wtedy do nazwy kwasu dodajemy przedrostek piro-, np.:

2 H3PO4 = H4P2O7 (kwas pirofosforowy) + H2O

Inaczej mówiąc kwas piro- jest kwasem pośrednim pomiędzy kwasami meta-, a orto-.

c) Faza podsumowująca

Powtórzenie wiadomości zdobytych na lekcji.

5. Bibliografia

Z. Kluz, M. M. Poźniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak