Uwagi o biostratygrafii osadów ordowiku wschodniej części obniżenia podlaskiego

K wartalnik Geologiczny, t. 34, nr 4, 1990 r., st!. 585-610

Zdzislaw MODLIN-SKI

Uwagi

0

biostratygrafii osadow ordowiku wschodniej

cz~sci obnizenia podlaskiego

Przedstawiono wyniki badan makrofauny, glownie trylobitow i ramienionogow, stwierdzonej w osadach od arenigu po aszgil we wschodniej cZl(Sci obnii:enia JX>dlaskiego. UsciSlono schemat rozpoziomowania stratygra- ficznego osadow wl(glanowo-marglistych ordowiku oraz przedstawiono propozycjl( poziomow biostratygraficz- nych na JX>dstawie ttylobitow.

WST~P

Badania osadow ordowickich wschodniej

cz~sci

obnizenia podlaskiego

rozpocz~to

na pocz&:tku lat sZeScdziesi&:tych (E. Tomczykowa, 1962; J. Znosko, 1964). Zaproponowany przez J. Znosk~ '(1964) schemat rozpoziomowania stratygraficznego profilu ordowiku zostal

przyj~ty

przez

wi~kszosc

badaczy, a w latach

nast~pnych rozwini~ty

i potwierdzony badaniami makro- i mikropaleontologicznymi (m. in. W. Bednarczyk, 1966; B. Szymans- ki, 1968, 1971, 1973). Materialy do tych badan pochodzily z kilkunastu otworow wiert- niczych wykonanych przez Pa6.stwowy Instytut Geologiczny w ramach poszukiwan rud zelaza. Szczeg610wymi badaniami biostratygraficznymi

obj~ta

zostala niZsza

cz~sc

profi- lu odpowiadaj&:ca osadom od tremadoku po landeil.

Pod koniec lat sZeScdziesi&:tych i w latach siedemdziesi&:tych w omawianym regionie uzyskano kilkadziesi&:t nowych pehlordzeniowanych profilow ordowiku. Pochodzily one glownie z prac prowadzonych przez Zaklad Geologii Z16± Rud Metali PIG, wiercenia Stadniki IG 1 i Wrotnow IG 1 prowadzil Zaklad Geologii Regionalnej Obszarow Platfor- mowych PIG, a Terespol 1 i Biala Podlaska 2 - Gornictwo Naftowe.

Lokalizacj~

wybranych otworow wiertniczych badanego regionu przedstawiono na fig. 1.

Ograni~zo-

586

~ Siedlce

Fig. 1. Szkic lokalizacji obszaru badan

Zdzislaw Modlitiski

Bialystok

\

1

) ( 1

I 1 1 )

_

^...

•. /

~/

,/

I

\

/ / /

'"-_.

"~-t

.

₂ ^\.

^...

^\ _\

\

Biola podlaska /

S

(j)

N

1-32 - wybrane otwory wiertnicze osil:lgaj!\ce ordowik: 1- Biala Podlaska 2, 2 - Terespoll, 3 - Mielnik IG 1,4 - Stadniki IG 1,5 - Wrotnow IG 1,6 - Bratisk IG 1, 7 - Proniewicze IG 1,8 - Czyze IG 1,9- Warpechy Nowe IG 1, 10 - Zubowo IG 1,11 - Tyniewicze IG 1, 12 - Deniski IG 2, 13 - Tyrczowka IG 1, 14 -'Pawly IG 1, 15 - Troscianica IG 1, 16 - Husaki IG 8, 17 - Husaki IG 7, 18 - Hacki IG 6, 19- Orzechowicze IG 1,20 - Hacki IG 8, 21 - Husald IG 2WD, 22 - Hacld IG 4, 23 - I;Iusald IG 4, 24- Chraboly IG 2, 25- Hacld IG 1, 26 - Hacki IG 2, 27 - Sobotka IG I, 28 - Chraboly IG 4, 29 - Hryniewicze IG 1,30 - Rzepniewo IG 1,31 - Rzepniewo IG 2,32 - Denisld IG 1

Sketch of the localization of the investigated area 1-32 - the chosen boreholes reaching the Ordovician

no sit; tu do podania usytuowania jedynie tych otworow, z ktorych pochodz:.t trylobity, ilustrowane na tabl. I-VIII. W potremadockiej serii wt;glanowo-marglistej ordowiku napotykano liczne szcz:.ttki makrofauny glownie trylobitow i ramienionogow. Zidentyfi- kowana makrofauna uzupelnila dokumentacjt; paleontologiczn:.t badanych osadow i umoiliwila przedstawienie propozycji poziomow biostratygraficznych na podstawie try- lobitow. Przyczynilo sit; to do bardziej szczegolowego rozpoziomowania osadow oraz umoiliwilo pelniejsz:.t kotelacjt; z ordowikiem innych obszarow platformy wschodnioeu- ropejskiej.

Zasit;gi stratygraficzne zidentyfikowanej fauny tego regionu przedstawiono w tab. 1- 3. Zestawiono je na podstawie publikowanych prac W. Bednarczyka (1966), Z. Modlms- kiego (1973), B. Szymatiskiego (1971, 1973), E. Tomczykowej (1964), J. Znoski (1964) oraz nowych oznaczen autora.

Na zakollczenie uwag wstt;pnych pragnt; zloiyc najserdeczniejsze podzit;kowania dr

E. Barejowej za przekazanie wielu interesuj:.tcych probek do badail oraz Patliom J. Mo-

drzejewskiej i R. Vfnal za wykonanie fotografii trylobitow.

ARENIG I LAN'dIRN I ^{LANDE-;;r KARADOK}

r

^ASZGIL

<1>1::1 ><f-'o ci"p. ::r'1::I .... f-'o liP. 0'1::1 f-'of-'o H,p. SI::I ~~ ci"Q <1>f-'

~zT

~~

~ ~ I

§~ §~ ~~ ^g.~ ci"ci"

:::~

I

010 P.O ~O f-'oO f-'oO

§~ ^O~ OlCQ

~~ §~ ... PJ

rj Olft:i

PJ PJ PJ ::SPJ OPJ

[I

'0 0 ft:i ... '>:1 ~ft:i

<+ <+ ci" <+ f-'ci"

~ ~ ~ g ^~~

Ol Ol Ol 0l0l

!

ft:io

I

0(0

(1)f-'

I

^f-'of-'

f-' ... f-' ...

ci"a Ola

.... ;u H,O OPJ

I

^::So

(1)0

... ~ I-j~

PJ

I

^jl)

ft:i '0

ci" <+

~

I

^~

Ol Ol

I

01::1

I

_OQPJ ^{f-'f-'o f-'oO ::Sli}

I

^::SO ... ^{PJ::S ~}

I

^{ft:i PJ} ci"

I ^{~ Ol}

f-''d f-'of-' ::S<1>

~ ~ 1-j0

t;~

.§

<+

§

gS!11 §S!

S O " 0

~~ I 'g ~

~~ I ~

g~

I i

g

I

§

OELAN1) VIRU HARJU

!f;

'"

I

:0<:

I

;t>

I

!f;

I

0 ~ ^Ul

I

1-3 e« t>j Ul

0 0 1::1 ::0

I ^s:;

~ ::r: ;t> H

0 ~

::a;;

I

^{Q H}

L - l

~ I

P<I

a

~ ^{::0 C1} _Ul

t>j

§

(!l

c., o

s;J

H

I ~ I

^H

I ~ I

I

~ : ^{~ I~}

2: :0<: t::d

g

1;3

~

,(!l

I ~ I ^~ I ^~

I

⁰ _~ ^{H 0}

tg

A

I ^{til C1 C1}

J H ~

I

I

, I I

:3

Pl"'omegal.",, ·"to"'= Tj<lrnvik Nlleus d: exarmatus Tjernvik

Hiob. off, '"oa"'a Tj.mv1k

I ^I _I

I

I

I

1

I

Plesi omegaiaspis

I I I

I ' I

Niobe

S

Megi,t"pi' Umb'ta (Iloook) Cybele bellatula (Dalman)

Megalaspides

I I

I

I

I

I I

I

I ... --1

Megistaspis

I

Cybele

L-- r-

-

lllaenus

Panderia ramosa Burton

I I

1 ^I

I

^I

^I

^Asaphus

I

----+.----~I ^Panderia ~---+----~--~F----+----­

t--

lllaenus ,sarsi Jaanusson

~ Asanhus ranleeps Dalman

, I

t-- Panderia sp. A

!

I I

lllaenus ex gr sarsi Jaanusson

I

Megistaspldella

I I I

... - ... - - _ ... Pseu~oasaphus

I ^I _I ^I

!

'Panderia parvula (Holm) I

I

^Chasmops

I

I I

1 I I

I

I I

I I I

nlaenus crasslcauda(Wahlenberg) Illaenus aff~ crassicauda (Wahlenberg) Stenopareia of! glaber (Kjerulf) Ionchodomas rostratus (Sars)

Proetus

I I

I

I I Ionchodoma~ I

Illaenus c:f! kukersianus Holn Platylichas laxatus (M,:Coy) Chasmops s'P~ B

I I

T TT~I

I

8

nlaenus jevensis Holm

"'Calymene"

I I

Platylichas cf! robustus Warburg I I lllaenus fall ax Holm I

I I I ^{I r}

Chasmopa bucculenta (Sjogren

I

^~ Cybele aspera Idnnarsson

I

L...:

Remopleurlde's lat-us granensls Sturmer Remopleurides laevigatua Nlkolalsen ''''''''--f---4

I I ^{I "}

^{Isothelus - ,}

I ,

RemopleurJ.des

Chasmops ef. conicophthalma (Angel1n) ... _...

I

I I

Ohasmops Inge Roomusoks

I

I---

Chasmops macrourus Sjogren

I

I

Pharostoma oelandletl11l Angel1n

I

I

Trinucleinae gen. et sn. indet.

I

Chasmops wesenbergensis Schmidt

Conolichas cf. elchwaldl (NleszkOlolSk1)

I

! I I I I

Opsimasaphus

I

I

Chasmops aff. wesenbergensis Schmidt I

I

Decorproetus solenotus Owen

I

I

L:mchodomas aff. nennatus (La Touche)

I I

Conolichas

I

I I

Decornroetus

I Chasmo'Os

I I I

Harpidella

I

Chasmons eichwaldl Schmidt

Parillaenus roemeri (Volborth)

I I

I

I

Atractopyge

r----

I

Tretasnis seticornis (Hisinger) ---

Stenopareia linnarssonl (Holm) ~

I

Parillaenus aff. roemeri (Volborth)

I I I

Flexycalymene ?

I

^I

I ^I I

Mucronaspis

~

I I I I

;';. g.

W

Ii Ii '<I PJ 0 <+

ci" ::s '<:

'<: O , U o

OQ I Ol

Ii ;>;'

PJ f-'o f-'o H, f-'o

() l>l

~ 0' 'd

f-'o 0

o P.

I l>l

f-'o PJ fY

Ol -;j Z

<+ 0 PJ Ii P. a.

jl) N d

<+ f-'o PJ '< PJ ''Y

CQ fY <+

ti r<l PJ () ()

H, ;:l" ;>;'

f-'o Ii f-'o

() ::>

l>l ::s ::s 0 '<: I

« ~ f-' o 0' ...

4

~: ~ '"

~ ~

:'I ;5

t':>

~ ~

.s

0-

s:

~

$J

..,

III

cr

(1) III

ARENIG

(1)t;j ~t:l

>< ...

<+p. ~p.

~'E1 a'Ei

r.o 0 p.o

~OQ OOQ Ol'i 'i

.gj .gj

<+ <+

g g

~ t-3

o

~ OELAND

:0; o e-O :I:

~ o't:l

...

....,p.

~'E1

~o OlOQ

~

_<+

g

~ c:

~ :»

LANWIRN St:l

~~

g.'E1

.... 0 tI Ol ~~

.... '0

<+

g

~

I

I E e I

~

I

H

~

LANDEIL

I

<+0 (1)1-'

~~ <+<+

~~

OOJ

~'t:1 1-'<+

gg

~

~z I

~ i I

~~ I

CD '0

gl

I

;

~ t<J

~Acrothele ceratopygarum (Brogger)

~

t<J

~

Leptembolon l1ngulaefonnia (Mickwitz) Lingulella cf. lepia (Salter) ,

cf. uncinata (Pander)

~conotL ^{I I}

Nanorthis christianiae (Kjerulf) Ranorthis:

I ,

(Pander)

' 0 0 (1)1-'

~~ .... Ol

""'0

~~ >-j

.gj

<+

6i

VIRU

c:..

@ .q H

I

Paurorthis parva Ant1gonambonitea ct.

cf. planus costatus Op1 tumldla (Pander) I

!

KARADOK

~o

~.I-'

1-' ....

CD S 00l tlo .... 0

OQ

~

_ct

~

l':'l

~

Orthls callactie Dalman

I

I

I

Ot;j 1-' ....

.... 0 tll1 OQ§ ~o

.... ~ D>

't:1 ct CD ~

~ §

c:

!

I I

I

I I

I

I

I I I

-

^Nicolella _~ ^I _I

Skenidlodes Clitambonltes

I

I I

. -- - - , I I

Anigonambonites planus (Pander) Progonambonltes inflexus (Pander) Lagodlella cf. Imbricata Oplk

I

,"'---

1 .1 Sowerbyella

I-'''d ....1-' tI (1)

~ ~ 'i 0

~~

~I

I

:»

I

~I

I

I

1

't:1 OJ

<+

g

I (Elchwald)

I

Manni!

I

IActinomena IDalmanella

I

I

^ASZGIL

~ ~I

I

'0(1)

§~I

OJOQI

<+'i

~ OJ

CD~I 01, HARJU

~ ::oJ

~

§~ 0 0 (1)(1) '01-' CD I-'

~

OJ '0 c+

~

"d

o f;l ~

H

I lynx Eichwald

I I

I I

I I Platystrophla

I

I I

Dalmanella wesenbergensls Wysog6rsk1~--+--...j

I I I

Shampo hiiuensis Opik

I

^Leptaena wesenbergensis Alichova· Platystrophla lutklevichl Allchova ISowerbella raegaverenala Roomusoks I

I

I Triplesia?

Dalmanella estona Wysog6rsk1

'" 0 t:d

q~~ Ol 0 <+

<+ tI '<

'< 0 <J.

~ I ~ e!, ...

... 0' '0 o ... 0

N 0 p.

tI I N

~ ....

OJ w

til '0 Z

ct 0 Ol 'i P. P.

Ol N 0'

<+ .... OJ

~ ~

:+

'i '<

Ol () () ...., ~ :-;- ... 'i ...

() 0 N tI tI 0

'< I

::oJ

lli

....

(1)

~ o o tI OQ ....

N III

';. [IJ

~.

[IJ

5"

I1Q ~

~ =t

=

~

~

~

e.

~

=

= o·

o

I1Q o·

~

....,

I\)

0-

(1) I\)

L-~--~--L-~---L--~~ __ - L _ _ J -_ _ L-~ _ _ J-~ _ _ - L _ _ ~ ^{_ _ L -_ _ _} ~ N

Biostratygrafia ordowiku E cZl(sci obnizenia podlasldego 587

BIOSTRA TYGRAFIA POTREMADOCKICH OSAD6w ORDOWIKU

ARENIG

Do arenigu w omawianym regionie zaliczane

SC\

dwa ogniwa litostratygraficzne: glau- konityt oraz dolomity i wapienie glaukonitowe. Wiek glaukonitytow

W

obnizeniu podlas- kim byl wielokrotnie omawiany, a przynaleznoSc ich do arenigu dolnego - latorpu nie budzi.

w~tpliwosci

(B. Szymanski, 1971). Obecnie zebrane dane biostratygraficzne

potwierdzaj~

ten

pogl~d

i

pozwalaj~

na dodatkowe sprecyzowanie jego pozycji stratygra- ficznej.

Makrofauna

wystypuj~ca

w glaukonitycie to niezbyt liczny zespai ramienionogow latorpu (tab. 2) oraz nieliczne

szcz~tki

graptolitow Didymograptus cf. extensus (Hall) i Didymograptus sp. zidentyfikowane przez H. Tomczyka (vide 1. Znosko, 1964). W za- chodniej cZysci obnizenia podlaskiego stwierdzono w osadach glaukonitowych graptolity (Z. Modlitiski, 1968)

wskazuj~ce,

ze

pocz~tek

sedymentacji tych osadow przypada na poziom Didymograptus balticus. Mozna zatem z jednej strony przypuszczac, iz rowniez we wschodniej cZySci obnizenia podlaskiego brak jest osadow najniZszego latorpu - poziomu Tetragraptus phyllograptoides (B. Szymanski, 1971).

Z drugiej strony w dolnej czysci

lez~cych

wyzej dolomitow i wapieni glaukonitowych

wystypuj~

trylobity Niobe aff. incerta Tjeruvik (W. Bednarczyk, 1966) oraz oznaczone przeze mnie Nileus cf. exarmatus Tjeruvik i Piesiomegaiaspis estonica Tjeruvik (tabl. II, fig. 15). Najistotniejsza jest tu obecnosc tego ostatniego gatunku, ktory wyznacza najwyzszy poziom trylobitowy latorpu Skandynawii (T. Tjeruvik, 1956) rownowiekowy poziomowi graptolitowemu Phyllograptus angustifolius elongatus Skandynawii i Polski painocnej. Glaukonityt wschodniej cZysci obnizenia podlaskiego jest zatem ograniczony w zasadzie do odpowiednikow· wiekowych poziomow graptolitowych Didymograptus balticus i Phyllograptus densus.

W wyzszej cZysci dolomitow i wapieni glaukonitowych stwierdzono zespai trylobitow i ramienionogow jednoznacznie

wskazuj~cych

na obecnosc arenigu goruego - wolchowu (tab. 1 i 2). W zespole tym wystypuje gatunek Megistaspis limbata (Boeck) - takson wskainikowy dla srodkowego poziomu wolchowu. Maio prawdopodobna jest tu nato- mi{lSt obecnosc najwyZszej cZySci wolchowu,

odpowiadaj~cej

poziomowi Asaphus lepidu- rus Polski p61nocnej (Z. Modlinski, 1973) i nadbaltyckiego obszaru

Zwi~zku

Radzieckiego (R. M. Mannil, 1966). Dolomity i wapienie glaukonitowe

obejmuj~

wiyc zapewne najwyiszy latorp - poziom Plesiomegalaspis estonica oraz

nizsz~

czySc woichowu po poziom Megistaspis limbata wl&cznie.

LANWIRN

Na rozmytej powierzchni dolomit6w i wapieni glaukonitowych arenigu wystypuje

kompleks wapieni z oolitami ielazistymi lanwiruu (W. Bednarczyk, 1966; B. Szymanski,

1968,1971). Zidentyfikowana wtychosadachfauna,jakkolwiekjednoznaczniedokumen-

588 Zdzislaw Modlitiski

C H RON 0- STRATYGRAFIA

LITO- LOGIA

KOMPLE.KSY LITO- STRATY GRAFICZNE

PORKUNI

0:: PIRGU

~

-4-

wapienie jasnoszore i 5zarorctiowe

V-I-

1 - ) - ) -

1----+---'----1-- -/I~ - - - - -

::I: "ORMS I -'--r--'--

NA BALA -.-~

--.--

-,--

RAKVERE ~

, - -,- margie szoro-

OANDU - . - zielonkowe

-;-~

~--~

--.-

~-.-- r - KE.lLA

-.- - .

JOHVI

-0 .-.---

IDAVERE l:Y{

.,../1,....----

~

I /""

wapienie prgano-

:::> KUKRUSE ~-1-1

-

detrytyczne i margUst e

- 0::: ""/·r~

_____ _

o uJ

« z

..J

t - - -

Z 0:::

>

vl.,../I ...

.,../1---

UHAKU

vi ... \ ...

wopienie szare ---I --::::-

1--_ _ ~v~~:::=....J-=Yo-.-=-o_+_ _ - - - - - LASNA-

1--01

~ I~

MAGI o...-;I~

1--0"1 Yo I~ wapienie Z ootitami ASERI ~ I~ zelazistymi

3: Vo/Yo I~

z ~I~

~ KUt-!DA VoI~

1°,--

I - - 0

~---I~~

^{- - - - - -}

, I!

dolomity i wapienie

« WOt.CHOW, 1/ !

I!

glau kon it owe z

z

..J ~---~'T-LI;III.,.Jy.

__ _ -

uJ ~!.;JI--_ _ -

o

~

",!", glaukonityt L A TOR P ! ~! !

!J

1IJ[CJ2

~

POZIOMY TRYLOBITOWE

Mucronaspis Pari tloenu s roemeri

Chasmops eichwaldi

Chosmops wesenbergensis

Chosmops mocrourus

Illoenus fallox

Illoenu s era ssicauda

Neoasaphus ornatu5

Illaenus plani frons

I[laenus ex gr: sarsi

Asaphu$ roniceps

Megistaspis limbata

Plesiomegalaspi s estonica

Biostratygrafia ordowiku E cz~sci obnizenia podlasldego 589

towala lanwimski wiek osadow, nie byla jednak

wystarczaj~ca

dla ich bardziej szcze- golowego rozpoziomowania. MoiJiwose

ta~

stwarza oznaczony ostatnio zesp61 trylobi- tow (tab. 1). WsrOd oznaczonej fauny w najnizszej cZl(sci wyroznia sit( liczny gatunek Asaphus raniceps Dalman (tabl. I, fig. 1, 2). Wyznacza on poziom biostratygraficzny w obrt(bie srodkowej cZ((8ci osadow pit(tra kunda Skandynawii, nadbaltyckiego obszaru

Zwi~zku

Radzieckiego i Polski p61nocnej. Nie stwierdzono natomiast fauny dokumentu-

j~cej najniZsz~

czt(se tego pit(tra

odpowiadaj~c~

poziomowi Asaphus expansus. Prawdopo- dobnie wit(c na pograniczu arenigu i lanwimu przypada tu lukastratygraficzna

obejmuj~ca

poziom Asaphus lepidurus gomego wolchowu i poziom Asaphus expansus najnizszej czt(sci pit(tra kunda.

W wyzszej czt(sci osadow zaliczonych do pit(tra kunda brak jest juz przedstawicieli Asaphus raniceps Dalman, w dalszym

ci~gu wyst((puj~

trylobity z rodzaju Megistaspidella i Illaenus ex gr. sarsi Jaanusson, a ponadto pojawia sit( Megistaspis cf. gibba (Schmidt) oraz fragmentarycznie zachowane graptolity Didymograptus cf. obscurus Ekstrom, Pseu- doclimacograptus sp. i Glyptograptus sp.

W wyzszej czt(sci wapieni z oolitami zelazistymi zidentyfikQwalem trylobity Illaenus sulcifrons Hohn i

I.

planifrons Jaanusson (tabl. V, fig. 1, 2, 4, 5), Neoasaphus sp. oraz graptolity z rodzaju Pseudoclimacograptus. Przytoczona fauna wraz z oznaczonytn przez W. Bednarczyka (1966) Neoasaphus cf. kowalewskii (Lawrow) dobrze dokumentuje obec- nose utworow pit(tra aseri lanwimu gomego. W wapieniach z oolitami zelazistymi nie stwierdzono natomiast makrofauny jednoznacznie

wskazuj~cej

na obecnose osadow najwyzszego lanwimu

odpowiadaj~cego

nadbaltyckiemu pit(tru lasnamagi.

LANDEIL

Powyzej wapieni z oolitami zelazistymi wystt(puje kompleks wapieni szarycli. J.

Znosko (1964) uznai, iz

odpowiadaj~

one zapewne gomej czt(sci pit(tra lasnamagi oraz pit(tru uhaku.

Ta~

pozycjt(

stratygraficzn~

w pelni

potwierdzaj~

znalezione tu trylobity Neoasaphus ornatus (Pompecki) i Illaenus excellens Holm (tabl. I, fig. 3-8; tabl. II, fig.

9; tabl. III, fig. 4, 5).Taksonem wskainikowym dla poziomu biostratygraficznego jest tu Neoasaphus ornatus (Pompecki)

wystt(puj~cy

powszechnie w wielu profilach. Gatunek ten odnoszony jest do najwyiszej czt(sei pititra lasnamagi i pit(tra uhaku. Na obszarze

Fig. 2. Syntetyczny profil litologiczno-stratygraficzny potremadockich osadow ordowiku wschodniej cZf(Sci obnizenia podlasldego

1 - glaukonityty, 2 - "dolomity i wapienie Z glaukonitem, 3 - wapienie organodetrytyczne Z ooidami ielazistymi, 4 - wapienie organodetrytyczne, 5 - wapienie margliste, 6 - wapienie margliste 0 strukturze gruzlowej, 7 - margIe, 8 - powierzchnie rozmyc

Synthetic lithologic and stratigraphic profile of the post-Tremadoc sediments of the Ordovician in the eastern part of the Podlasie Depression

1 - glauconitites, 2 - dolomites and limestones with glauconite, 3 - organodetritic limestones containing the ferruginous ooids, 4 - otganodetritic limestones, 5 - marly limestones, 6 - nodular-textured marly limestones, 7 - marls, 8 - washout level

S90

Brytyjski podzial chrono- 1 b1o- stratygraficzny

Dicellograptua anceps

::11---

t!) Dicellograptus

N

~ complanatus I - -

Pleurograptus linearis 1 - - - - -

Dicranograptus clingani

~f---

~

Climacograptus wilsoni

- - - -

Climacograptua pelt1.ter

- - - -

Nemagraptus t--- gracilis

H H

j

Glyptograptus 1leretiusculus

Zdzislaw Modli.6ski

Zasifgi stratygraficzne graptolitow i innej makrofauny

Nadbaltycki podzial chrono- stratygraficzny

PORKUNI

t:I PIRGU

~

:x:

~ H t>-

Graptolity

Tabela 3

Inna makro.tauna

nadbaltyckim poziom Neoasaphus omatus 'wyrozniany jest w Estonii i. w rejonie Leningradu w obrctbie warstw porozskich, zaliczanych do wyzszej czctsci lasnamagi nizszego uhaku (T. N. Alichowa, 1960; R. M. Mannil, 1966).

KARAOOK

Osady karadoku i aszgilu wschodniej czctsci obnizenia podla;Skiego byly dotychczas

omowione jedynie wstctpnie O. Znosko, 1964; Z. Modliilski, 1973), dlatego tez podana

zostaje

tu

ich zwictz1a charakterystyka litologiczna i

mi~zszoSciowa.

Biosttatygrafia ordowiku E cz~sci obniienia podlaskiego 59l

Powyzej wapieni szarych landeilu wysn;puje kompleks wapieni organodetrytycznych i marglistych

0

zmiennej mi(\zszosci od ok. 2 do ok. 25 m. S(\ to zazwyczaj wapienie zrekrystalizowane, szare i ciemnoszare, miejscami

0

strukturze gruzlowejr W wapieniach spotyka sic: liczne, cienkie, ciemnoszare, nieregulame przerosty margliste i ilaste oraz pojedyncze wkladki margli. W

'doln~j

i srodkowejczc:Sci tego kompleksu zidentyfiko- walem zespol makrofauny zawieraj(\cy m. in. trylobity lilaenus crassicauda (Wahlen- berg), 1. cf. kukersianus Holm, Lonchodomas rostratus (Sars) i Ogmasaphus kiaeri Henningsmoen. ZespOl ten jednoznacznie dokumentuje obecnosc osadow pic:tra kukruse.

W niektorych profilach w gomej <;zc:sci kompleksu wapiennego pojawia sic: inny zesp61 fauny zawieraj(\cy m. in. lilaenus jevensis Hom, 1. fallax Holm i Panderia parvula (Holm), wskazuj(\cy na przynaleinosc tych osadow do pic:tra idavere.

Wyzej w profilu karadoku wystc:puje" kompleks margli szarozielonkawych

0

mi(\zszo- sei

osi~aj(\cej

maksymalnie ponad 20 m. S(\ to margIe, margIe ilaste, czasem przechodz(\- ce w ilowce wapniste barwy szarozielonkawej i szarej z odeieniem zielonkawym. W obrc:bie niargli spotyka sic: wkladki, soczewki i gruzly wapieni Organodetrytycznych i marglistych. W dolnej czc:sci tego kompleksu stwierdzono zesp6l trylobitow i ramieniono- gow (tab. 1 i 2), zawieraj(\cy: lliaenus fallax Holm, Chasmops bucculenta (Sjogren), Cybele aspera Linnarsson, Platystrophia lynx lynx Eichwald, Leptaena alliku Mannil i hme. Fauna ta dokumentuje pic:tra idavere,johvi i keila. Seisle rozgraniczenie osadow tych pic:ter w poszczegolnych profilach jest jednak utrudnione z uwagi na niezbyt liczne wystc:powanie fauny przewodniej.

Bardzo dobr(\ dokumentacjc: paleontologiczn(\ zawiera srodkowa czc:sc kompleksu margli szarozielonkawych. Wystc:puj(\ tu liczne szcz(\tki trylobitow g16wnie z rodzaju Chasmops (tab. 2), na ktorych podstawie wyrozniono dwa poziomy trylobitowe: Chas- mops macrourus i Ch. wesenbergensis (fig. 2). W obrc:bie osadow poziomu Chasmops macrourus poza taksonem wskainikowym stwierdzono Chasmops inge Roomusoks, Ch.

cf. conicophthalma (Angelin), Pharostoma oelandicum Angelin - gatunki charaktery- styczne dla pic:tra oandu. Osady poziomu Chasmops wesenbergensis przynalez(\ do pic:tra rakvere i zawieraj(\: Chasmops wesenbergensis Schmidt, Ch. aff. wesenbergensis Schmidt, Decorproetus solenotus Owen, Lonchodomas aff. pennatus (La Touche), Climacograptus cf. minimus (Carruthers) i inne.

Goma czc:sc kompleksu margli szarozielonkawych zawiera trylobity: Chasmops eich- waldi Schmidt, Parillaenus roemeri (Volborth), Tretaspis seticornis (Hisinger), Steno- pareia linnarssoni (Holm) i inne, oraz graptolity Orthograptus truncatus Lapworth i Dicellograptus sp. Ta czc:sc profilu odpowiada nadbaltyckim pic:trom nabala i vormsi.

ASZGIL

W niektorych profilach tego regionu, powyzej kompleksu margli szarozie1onkawych, wystc:puje jeszcze kompleks wapieni jasnoszarych i szarorozowych. Mi(\zszosC jego osi(\- ga maksymalnie ok. 5 m. S(\ to wapienie margliste, rzadziej organodetrytyczne, miejscami o strukturze gruzlowej. W wapieniach wystc:puj(\ wkladki, laminy i przerosty szarozielon-

.,'

592 Zdzislaw Modliitski

kawych margli i ilowcow wapnistych. W stropie wapienie te

s~

wyrainie rozmyte, a w

cz~sci

przystropowej

cz~sto

spirytyzowane. Dokumentacja paleontologiczna tych osadow jest stosunkowo slaba. Stwierdzono tu Parillaenus roemeri (V olborth) , P. aff. roemeri (Volborth), Stenopareia linnarssoni (Holm), Flexycalymene? sp., Mucronaspis sp. oraz bIizej nieoznaczalne

szcz~tki'

graptolitOw z rodzajow Dictyonema i Dendrograptus oraz ramienionogi Orbiculoidea sp. Osady te

odpowiadaj~

aszgilowi dolnemu -

pi~tru

pirgu, a w niektorych profilach zachowane prawdopodobnie

~

fragmentaryczne utwory aszgilu gomego -

pi~tra

porkuni, na co wskazuje obecnosc

szc~tkow

trylobitow z rodzaju Mucronaspis.

WNIOSKI

1. Seria osadow

w~glanowo-marglistych

ordowiku wschodniej

cz~sci

obniZenia pod- laskiego obejmuje utwory od arenigu dolnego po aszgil

wl~cznie.

2. Zidentyfikowana makrofauna umozHwila bardziej szczeg6lowe rozpoziomowanie osadow ordowiku, zwlaszcza karadoku i aszgilu, ktore dotychczas byly jedynie

ws~pnie

opracowane.

3. Stwierdzone zespoly i poziomy trylobitowe

umozIiwiaj~ scisl~ korelacj~

badanego profilu z rownowiekowymi osad:pni Polski pOInocnej, Lubelszczyzny oraz nadbaltyckie- go obszaru

Zwi~zku

Radzieckiego.

4. Korelacja biostratygraficzna z ordowikiem zapadliska brzeskiego na Bialorusi (W.

J. Puszkin, 1981) jest utrudniona z uwagi na brak opracowail trylobitow z tego obszaru.

Zaldad Goologii Wgltrbnej Niiu Pailstwowego Instytutu Geologicznego Warszawa. ul. Rakowiecka 4 Nadeslano.dnia 14maja 1990r.

PISMIENNICTWO

ALICHOWA T.N. (1960) - Stratigrafija ordowikskich otloienij Russkoj platformy. Gosgieoltiechizdat. Mosk- wa.

BEDNARCZYK W. (1966) - Uwagi 0 stratygrafii ordowikll w rejonie Bialowieiy. Kwart. Geol.. 10. p. 33- 43. nr 1.

MODLINSKI Z. (1968) - 0 pozycji stratygraficznej ordowickich glaukonitytow w zapadlisku podlaskim. Prz.

Gool..16. p. 474-476. nr

!O.

MODLINSKI Z. (1973) - Stratygrafia i rozwoj ordowiku w pOlno.cno-wschodniej Polsce. Pr. Inst. Gool.. 72.

MANNIL RoM. (1966) - Istorija razwitja Baltijskogo Bassiena w ordowike. Izd. Walgus. Tallin.

PUSZKIN W.l. (1981) - Stratigrafija i korrielacja niine-Srednie-ordowikskich otloienij Bielorussi. Gieologija zapada Wostoczno-lewropejskoj platformy. p. 73-91. Nauka i Technika. Miitsk.

Biostratygrafia ordowiku E czC(sci· obnizenia podlaskiego 593

SZYMANSKI B. (1968) - Wapienie z oolitami zelazistymi Srodkowego ordowiku Bialowiezy i Mielnika.

Kwart. Geol.,12, p. 1-11, nr 1.

SZYMANSKI B. (1971) - Dolny ordowik pOlnocno-wschodniej czC(sci obniienia podlaskiego. Kwart. Geol., 15, p. 528-546, nr 3.

SZYMANSKI B. (1973) - Osady tremadoku i arenigu na obszarze Bialowieiy. Pr. Inst. Geol., 69.

TJERNVIK T. (1956) - On the Early Ordovician of Sweden. Stratigraphy and Fauna. Bull. Geol. lnst. of Uppsala, 36, pt. 2-3.

TOMCZYKOWA E. (1962) - Ordowik. W: Budowa geologicznaNiiu Polskiego. Pr. Inst. Geol.

TOMCZYKOWA E. (1964) - Ordowikplatformy wschodnioeuropejskiej na obszarze Polski. Kwart. Geo1., S, p. 491 - 502, nr 3.

ZNOSKO J. (1964) - Ordowikobszaru Bialowiezy i Mielnika. Kwart. Geol., S,p. 60-71, nr 1.

Zdzislaw MODLIN SKI

THE REMARKS ON THE BIOSTRATIGRAPHY OF THE ORDOVICIAN SEDIMENTS IN THE EASTERN PART OF THE PODLASIE DEPRESSION

Summary

In the region mentioned, at the end of the sixtieS and in the seventies, the post-Tremadoc sediments of the Ordovician have been investigated by several ten.." of the new, full-cored borehole profiles. The fauna identified (Table 1--3; Plate 1-VIII) helped to the more detailed distinguishing of horizons and allowed to form the more exact correlation with the formations of the same age in other areas of the East-European Platform.

The Lower Ordovician glauconitites of the eastern part of the Podlasie Depression are limited in principle to the graptolite horizons Didymograptus balticus and Phyllograptus densUs of the same age. The dolomites and glauconititic limestones existing above, belong to the highest Latorpian - the horizon of Plesiomegalaspis estonica, and the lower part of the Volchov with the horizon of Megistaspis limbata included.

In the lower part of the limestone complex with the ferruginous oolites of the Llanvimian, the well marked horizon of Asaphus raniceps exists, in the upper part of which the specific fauna /llaenus sulcifrons Holm and I.

planifrons Jaanusson was found, documenting the Aseri Stage. In this complex, the macrofauna showing the presence of the Lasnamagi Stage was not found.

The trilobite fauna Neoasaphus ornatus (pompecki) and Illaenus excel/ens Holm confums the appurtence of the grey limestone complex to the highest stages of Lasnamagi and Uhaku.

In the Lower Caradoc, the organodetritic and marly limestone complex contains the fauna of the Kukruse Stage, such as /llaenus crassicauda (Wahlenberg), Ogmasaphus kiaeri Henningsmoen, and in some profiles contain the fauna of the Idavere Stage - /llaenus jevensis Holm and I. falfax Holm.

Higher in the profile exists the complex of grey-greenish marls. In the lower part of the marls the fauna /llaenus falfax Holm, Chasmops bucculenta (Sjogren) has been found, together with other fauna, showing the presence of the stages: ldavere, Johvi and Keila. In the central part of the marls, the plentiful trilobite fauna of the stages:

Chasmops macrourus and Ch. wesenbergensis, belongs to the Oandu and Rakvere stages. In the upper part of the marls the fauna Chasmops eichwaldi Schmidt, Parillaenus roemeri and other have been found, belonging to the Nabala and Vormsi stages.

Above the sediments of the Caradoc in some profiles, the complex of light-grey and grey-pink limestones exists, which belongs to the Ashgillian. The Lower Ashgillian - Pirgu, and the Upper Ashgillian - Porkuni, is undoubtedly represented in some of the profiles.

TABLlCAI Fig. 1,2. Asaphus raniceps Dalman

1 - pygidium, pow. 1,7 x, otwOr (borehole) Hacki IG 2, glC(b. (depth) 588,4 m; 2 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size), otwor (borehole) Husaki IG 2WD, glC(b. (depth) 613,8 m; lanwirn dolny, pil(tro kunda (Lower Llanvirnian, Kunda Stage)

Fig. 3-8. Neoasaphus ornatus (pompecki)

3 - pygidium. pow. 2 x" otwOr (borehole) TroScianica IG I, glC(b. (depth) 435,2 m; 4 - pygidium, pow. 1,1 x, otwOr.(borehole) Deniski IG I, glC(b. (depth) 547,5 m; 5 - pygidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Chraboly IG 2, glC(b. (depth) 579,0 m; 6 - pygidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Deniski IG 1, glC(b. (depth) 541,3 m; 7 - pygidium, pow. 1,7 x, otwor (borehole) Deniski IG 2, glC(b. (depth) 552,2 m; 8 - pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Deniski IG 1, glc:b. (depth) 548,1 m; landeil, pil(tro uhaku ina jniZsza czC(sc pil(tra kukruse (Llandeilian, Uhaku Stage and the lowest part of Kukruse Stage)

K wart. Geol., or 4. 1990 r. TABLICAI

Zdzislaw MODLINSKI - Uwagi 0 biostratygrafii osadciw ordowiku wschodniej cz~ci obniienia podlaskiego

TABLICAII Fig. 1. Trinucleinae gen. et sp. indet.

Cefalon, pow. 2,8 x, otwor (borehole) Wrotnow IG I, glyb. (depth) 1584,0 m; karadok, piytro oandu (Caradoc, Oandu Stage)

Fig. 2, 3. Panderia sp.A

2 - kranidium, pow. 3,3 x; 3 - krani<Uum, pow. 3 x, otwor (borehole) Hacki IG 4, glyb. (depth) 620,5 m; lanwirn dolny, piytro kunda (Lower Llanvimian, Kunda Stage)

Fig. 4. Ogmasaphus sp.

Pygidium, pow. 1,5 x, otwOr (borehole) Stadniki IG 1, glyb. (depth) 1172,0 m; karadok dolny, piytro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 5. Panderia ramosa Burton

Pygidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Zubowo IG I, glyb. (depth) 563,3 m; arenig gorny, piytro wolchow (Upper Arenigian, Volchov Stage)

Fig. 6, 7. Panderia parvula (Holm)

6 - pygidium, pow. 3,5 x, otwor (borehole) Mielnik IG I, glyb. (depth) 1150,Om; 7 - pygidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Hacki IG 2, glyb. (depth) 551,3 m; karadok, piytra k"Ukruse - oandu (Caradoc, Kukruse - Oandu stages)

Fig. 8. Ogmasaphus kiaeri Henningsmoen

Pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Hacki IG 6, glyb. (depth) 604,5 m; karadok dolny, piytro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 9. Neoasaphusornatus (Pompecki)

Pygidium, pow. 2,8 x, otwor (borehole) Stadniki IG 1, glf(b. (depth) 1176,2 m; landeil, najnizsza CZf(sc picrtra ku~e (Llandeilian, the lowest part of KUkruse Stage)

Fig. LO. Cyrtometopus sp.

Kranidium, pow. 2,6 x, otwor (borehole) Tyrczowka IG I, glyb. (depth) 544,1 m; lanwirn dolny, pif(tro k-unda (Lower Llanvimian, Kunda Stage)

Fig. 11. Pallderia cf. parvula (Holm)

Pygidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Stadniki IG 1, glyb. (depth) 1153,Om; karadok dolny, piytro keila (Lower Caradoc, Keila Stage)

Fig. 12. Trinodus sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Husaki IG 2WD, glyb. (depth) 611,Om; lanwirn dolny, picrtro kunda (Lower Llanvirnian, Kunda Stage)

Fig. 13. Nileus cf. exarmatus Tjernvik

Pygidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Czyie IG I, glf(b. (depth) 437,0 m; arenig dolny, piytro latorp (Lower Arenigian, Latorp Stage)

Fig. 14. Megistaspidella sp.

Pygidium, wielkosc natura Ina (natural size), otwor (borehole) Rzepniewo IG 2, glf(b. (depth) 548,0 m; lanwirn dolny, pif(tro kunda (Lower Llanvirnian, Kunda Stage)

Fig. IS. Plesiomegalaspis estonica Tjemvik

Kranidium, wielkosc naturalna (natural size), otwOr (borehole) Czyie IG I, glf(b. (depth) 437,0 m; arenig dolny,

pil(t~o latorp (Lower Arenigian, Latorp Stage)

K wart. Geol., nr 4, 1990 t. TABUCAII

Zdzislaw MODLINSKI - Uwagi 0 biostratygrafli osaduw ordowiku wschodniej czt;Sci obniZenia podlaskiego

TABLICAIII Fig. 1-3. Illaenus ex gr. sarsi Jaanusson

1 - kranidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Chraboly IG 4, glt(b. (depth) 576,3 m; 2 - pygidium, pow. 1,8 x, otwOr (borehole) Brailsk IG I, glt(b. (depth) 784,9 m; 3 - kranidium, pow. 1,9 x, otwor (borehole) Hacki IG 8, gl«b. (depth) 650,2 m; lanwirn dolny, pi«tro k"Unda (Lower Llanvirnian, Kunda Stage)

Fig. 4,5. Illaenusexcellens Holm

4 - pygidium, pow. 2 x, otwor (borehole) BrailskIG I, glt(b. (depth) 770,5 m; 5 - kranidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Zubowo IG I, gl\(b. (depth) 557,1 m; landeil, pit(tro uhaku (Llandeilian, Uhak"U Stage)

Fig. 6-8. Illaenus sarsi Jaanusson

6 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size), otw6r (borehole) Htyniewicze IG I, gl«b. (depth) 553,1 m; 7 - pygidium, pow. 2,6 x, otwor (borehole) Husaki IG 8, glt(b. (depth) 632,0 m; 8 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size), otwOr (borehole) Hryniewicze IG I, glt(b. (depth) 553,1 m; lanwirn dolny, pi«tro k"UUda (Lower Llanvirnian, Kunda Stage)

Fig. 9. Illaenus sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Stadniki IG I, glt(b. (depth) 1157 ,Om; karadokdolny, pit(tro idavere (Lower Caradoc, ldavere Stage)

K wart. Geol., nr 4, 1990 t. TABLICAIII

Zdzislaw MODLIN-SKI - Uwagi 0 biostratygrafii osadow ordowiku wschodniej cz~ci obniZenia podlaskiego

TABLICAIV Fig. 1-3. Parillaenus roemeri (Volborth)

1 - kranidium, pow. 1,9x, otwOr (borehole) Orzechowicze IG I, gl~b. (depth) 599,7m; 2 - pygidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Proniewicze IG I. gl~b. (depth) 609,6m; 3 - kranidium, pow. 1,7 x, otwor (borehole) Hacld IG 4, gl~b. (depth) 582,8 m; karadok g6rny - aszgil dolny, pi~tra nabala - pirgu (Upper Caradoc - Lower Ashgillian, Nabala - Pirgu stages)

Fig. 4, 5. Stenopareia cf. glaber (Kjerulf)

4 - pygidium, pow. 1,1 x, otwor (borehole) Stadniki IG I, gl~b. (depth) 1171,0 m; 5 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size), otwor (borehole) Deniski IG I, gl~b. (depth) 514,0 m; karadok dolny, piE(tro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 6, 7. Illaenusjevensis Holm

6 - kranidium, pow. 2,5 x, otwOr (borehole) Wrofnow IG I, glcrb. (depth) 1591,S m; 7 - pygidium, pow. 2 x, . otwOr (borehole) Hacki IG 8, glf(b. (depth) 629,5 m; karadok dolny, pic:tto idavere (Lower Caradoc, ldavere Stage) Fig. 8,9. Illaenusfallax Holm

8 - pygidium, pow. 2,1 x,otwOr (borehole) Wrotnow IG I, gl~b. (depth) 1586,8 m; 9 - pygidiutn, pow. 2 x, otwOr (borehole) Terespoll, gl~b. (depth) 771,Om; karadok dolny, pic:tra idavere ijohvi (Lower Caradoc, ldavere and lohvi stages)

Fig. 10. Illaenus cf. kukersianus Holm

Kranidium, pow. 2,5 x, otwOr (borehole) Biala Podlaska 2, gl~b. (depth) 687,8 m; karadokdolny, pif(tto kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. II, 12. Stenopareia linnarssoni (Holm)

II - pygidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Wrotnow IG I, glc:b. (depth) 1580,0 m; 12 - pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Wrotnow IG I, gl~. (depth) 1579,8 m; karadok g6rny - aszgil dolny, piC(tra vonnsi i pirgu (Upper Caradoc - Lower Ashgillian, Vorrnsi and Pirgu stages)

Fig. 13. Illaenuscrassicauda (Wahlenberg)

Pygidium, pow. 3,5 x, otwOr (borehole) Deniski IG I, glC(b. (depth) 545,7 m; karadok dolny, pif(tto kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 14./llaenus aff.crassicauda (Wahlenberg)

Pygidium, wielkosc naturalna (natural size), otwor (borehole) Zubowo IG I, glf(b. (depth) 546,6 m; karadok dolny, piC(tro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Kwart. Gool.. nr 4. 1990r. ^TABLICAIV

Zdzislaw MODLINSKI - Uwagi 0 biostratygrafii osad6w ordowiku wschodniej cZl(Sci obniienia podlasldego

TABLICAV Fig. 1,2. Illaenussulcifrons Holm

1 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size); 2 - pygidium, widok z hoku (m side view), wietkoSc naturalna (natural size), otw6r (borehole) Czyie IG I, glC(b. (depth) 432,0 m; lanwim g6rny, piC(tro aseri (Upper Llanvimian, Aseri Stage)

Fig. 3. Illaenus sp.

KranMium, pow. 2,3 x, otwor (borehole) Husaki IG 2WD, glC(b. (depth) 611,7 m; lanwim dolny, piC(tro kunda (Lower Llanvimian. Kunda Stage)

Fig. 4, 5. Illaenus planifrons Jaanusson

4 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size); 5 - kranidium, pow. 1,1 x, otwOr (borehole) Husaki IG 7, gl~b.

(depth) 652,4 m; lanwim gomy, piC(tro a.seri (Upper Llanvimian, Aseri Stage) Fig. 6. Remopleurides cf. latus granensis Stl!mner

Kranidium, pow. 3 x, otw6r (borehole) Miefuik IG I, glC(b. (depth) 1143,5 m; karadok dolny, pi«tro johvi (Lower Caradoc, lohvi Stage)

Fig. 7-9. Remopleurides laevigatus Nikolaisen

7 - kranidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) BranskIG I, glC(b. (depth) 749,5 m; 8 - kranidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Proniewicze IG I, glC(b. (depth) 612,2m; 9 - kranidium,pow. 3 x, otwOr (borehole) Hacki IG I, glC(b.

(depth) 562,7 m; karadok dolny, piC(tro keila (Lower Caradoc, Keila Stage) Fig. 10, 11. Lonchodomas aff.pennatus(La Touche)

10 - kranidium, pow. 1,7 x; 11 - kranidium, pow. 2 x, otwor (borehole) Terespoll, glC(b. (depth) 763,5 m;

karadok dolny, piC(tro rakvere (Lower Caradoc, Rakvere Stage) Fig. 12. Lonchodomas rostratus (Sars)

Pygidium, pow. 2,6 x, otwOr (borehole) Watpechy Nowe IG I, glC(b. (depth) 625 ,Om; karadokdolny, piC(tro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Kwart. Geol.. nr 4. 1990r. TABLICAV

Zdzislaw MODLINSKI - Uwagi 0 biostratygrafll osadOw ordowiku wschodniej cz~ci obniienia podlaskiego

TABLICAVI Fig. 1. Isothelus sp.

Kranidium, wielkosc natura Ina (natural size), otwOr (borehole) Zubowo IG I, gl((b. (depth) 527,0 m; karadok g6rny, pi((tro nabala (Upper Caradoc, Nabala Stage)

Fig. 2. Platylichas cf. robustus Warburg

Kranidium, pow. 2:x, otwor (borehole) Stadniki IG I, gl((b. (depth) 1158,Om; karadokdolny, pi((tro idavere (Lower Caradoc. ldavere Stage)

Fig. 3. "Calymene" sp.

Pygidium, pow. 2,4 x, otwor (borehole) Deniski IG I, gl((b. (depth) 544,1 m; karadok dolny, pi((tro idavere (Lower Caradoc, ldavere Stage)

Fig. 4. Conolichas cf. eichwaldi (Nieszkowski)

Kranidium, wielkoscnaturalna (natural size), otwor(borehole) SobOtka IG l,gl((b. (depth) 573,5m; karadokdolny pi((tro rakvere (Lower Caradoc, Rakvere Stage)

Fig. S. Platylichas laxatus (M'Coy)

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Stadniki IG I, glC(b. (depth) 1164,5 m; karadokdolny, pi((tro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 6. Pharostoma oelandicum Angelin

Kranidium, pow. 2,2 x, otwor (borehole) Orzechowicze IG I, glC(b. (depth) 609,5 m; karadok dolny, piC(tro oandu (Lower Caradoc, Oandu Stage)

Fig. 7. Decorproetus sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Husaki IG 7. gl((b. (depth) 606,5 m; aszgil dolny, piC(tro pirgu (Lower Ashgillian, Pirgu Stage)

"Fig. 8. Harpidella sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Hacki IG I, glC(b. (depth) 564,7 m; karadokg6rny, pi((tro nabala (Upper Caradoc, Nabala Stage)

Fig. 9. Decorproetus solenotus Owens

Kranidium, pow. 7,8 x, otwOr (borehole) Rzepniewo IG I, glC(b. (depth) 524,Om; karadokdolny, pi((trorakvere (Lower Caradoc, Rakvere Stage)

Fig. 10. Decorproetus sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Orzechowicze IG I, gl((b. (depth) 598,0 m; karadokgorny, pi((tro nabala (Upper Caradoc, Nabala Stage)

Fig. 11. Decorproetus sp.

Kranidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Hacki IG I, glC(b. (depth) 560,0 m; karadok gOrny, piC(tro vonnsi (Upper Caradoc, Vonnsi Stage)

Kwart. Geol., nr 4, 1990 f. TABLICA VI

Zdzislaw MODLIN SKI - Uwagi 0 biostratygrafti osad6w ordowiku wschodniej cZl(Sci obniienia podIaskiego

TABLICA VII Fig. 1. Chasmops eichwa/di (Schmidt)

Kranidium, pow. 1,9 x, otwOr (borehole) Deniski IG 2, glcrb. (depth) 515 ,Om; karadok gOrny, picrtro nabala i vormsi (Upper Caradoc, Nabala and Vormsi stages)

Fig. 2. Chasmops cf. conicophthalma (Angelin)

Pygidium, pow. 2 x, otwor (borehole) Orzechowicze IG I, glcrb. (depth) 604,Om; karadokdolny, pitetra keila i oandu (Lower Caradoc, Keila and Oandu stages)

Fig. 3, 4. Chasmops inge Roomusoks

3 - pygidium, pow. 2 x, otwor (borehole) Rzepniewo IG I, glteb. (depth) 527,0 m; 4 - pygidium, pow. 2,8 x, otwOr (borehole) Proniewicze IG I, glteb. (depth) 617,8 m; karadokdolny, pitetro oandu (Lower Caradoc, Oandu Stage)

Fig. 5. Chasmops bucculenta (Sjogren)

Cefalon, pow. 2 x, otwOr (borehole) Chraboly IG 4, glteb. (depth) 554,1 m; karadok dolny, pitetro johvi (Lower Caradoc, Iohvi Stage)

Fig. 6. Chasmops sp.

Pygidium, pow. 2,2 x, otwor (borehole) Orzechowicze IG I, glcrb. (depth) 602,0 m; karadok dolny, picrtro rakvere (Lower Caradoc, Rakvere Stage)

Fig. 7. Chasmops sp. A

Pygidium, pow. 3,3 x, otwOr (borehole) Orzechowicze IG I, glcrb. (depth) 598,Om; karadokgomy, pitetro nabala (Upper Caradoc, Nabala Stage)

Fig. 8. Chasmopssp. B

Cefalon, pow. 1,9 x, otwor (borehole) Deniski IG I, glcrb. (depth) 534,8 m; karadok dolny, picrtro kukruse (Lower Caradoc, Kukruse Stage)

Fig. 9, 10. Chasmopssp.

9 - pygidium, wielkoSc naturalna (natural size), otwOr (borehole) Tyniewicze IG I, glcrb. (depth) 493,0 m; 10- pygidium, pow. 2,1 x, otwOr (borehole) Tyniewicze IG I, glcrb. (depth) 493,0 m; karadok dolny, picrtro oandu (Lower Caradoc, Oandu Stage) (?)

Kwart. Geol.; nr 4, 1990 t. TABLICA VII

Zdzislaw MODLINSKI - Uwagi 0 biostratygrafti. osad6w ordowiku wschodniej cz~ci obnizenia podlaskiego

T ABLICA VIII Fig. 1-4. Chasmops macrourus (Sjogren)

1 - kranidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Hacki IG I, gl«b. (depth) 570,7 m; 2 - cefalon, pow. 2 x, otwOr (borehole) Husaki IG 2WD, gl«b. (depth) 575,7 m; 3 - pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Husaki IG 2WD, gl«b. (depth) 575,7 m; 4 - kranidium, pow. 3 x, otwor (borehole) Husaki IG 4, gll(b. (depth) 593,5 m; karadok dolny, pi«tro oandu (Lower Caradoc, Oandu Stage)

Fig. 5-9. Chasmops wesenbergensis Schmidt

5 - kranidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Terespol I, gll(b. (depth) 764,0 m; 6 - pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Husaki IG 2WD, gl«b. (depth) 572,2 m; 7 - pygidium, pow. 1,6 x, otwor (borehole) Stadniki IG I, gl«b. (depth) 1146,0 m; 8 - pygidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Husaki IG 4, gll(b. (depth) 593,4 m; 9 - pygidium, pow. 2,2 x, otwor (borehole) Husaki IG 2WD, gll(b. (depth) 575,7 m; karadok dolny, pil(tro rakvere (Lower Caradoc, Rak:vere Stage)

Fig. 10, 11. Chasmops cf. wesenbergensis Schmidt

10 - pygidium, pow. 3 x, otwOr (borehole) Hacki IG I, gll(b. (depth) 562,7 m; 11 - kranidium, pow. 2 x, otwOr (borehole) Pawly IG I, gl«b. (depth) 484,Om; karadokdohiy, pil(trorakvere (Lower Caradoc, Rakvere Stage)

Kwart. Geol., nr 4, 1990r. T ABLICA VIII

Zdzislaw MODLIN-SKI - Uwagi 0 biostratygrafii osad6w ordowiku wschodniej cz~ci obniZenia podlasldego

TABLICAI

Fig. 1. Lueckisporites virkkiae Potonie et Klaus Nonna Aa (H. Visscher, 1971) 163S,Om; x 500

Fig. 2. Jugasporites delasaucei (Potonie et Klaus) Leschik 163S,Om; xSOO

Fig. 3. Taeniaepollenites hexagonalis Jansonius 1631,Om; x 500

Fig. 4. Platysaccus niger Madler 1630,S-1631,S m; x 500 Fig. S. Illinites cf. elegans Kosanke 1649,S m; x 500

Fig. 6. Potonieisporites simplex Wilson 1636,5-1637,5 m; x 500

Fig. 7. Cycadopites coxii Visscher 1634,Om; x 500

Fig. S. Baltisphaeridium sp, 1632,0 m; x 500

Fig. 9-15. Acritarcha incertae sedis 1630,O-1647,Om; x 1000

Fig. I-IS - Radwanaw IG I, penn gamy - wapieri cechsztyftski (Upper Pennian - Zechstein Limestone)

Palinostratygrafia osadow g6mego pennu i triasu ... 661

LASZKO D. (1977) - Wyniki badati palinologicznych osadow triasu w p6lo.ocnej czl(sciobrzezenia GOmosl~­

kiego Zagll(bia Wl(glowego. Pr. Nauk. U51.,I92, Geol., t. 2, p. 113-120.

LASZKO D. (1981) - Mikroflora retu palnocnej i palnocno-wschodniej cZl(sci obrzez.enia GZW. Materialy V Krajowej Konferencji Paleontologow - Fauna i flora triasu obrzeZenia GOt 5wll(tokrzyskich i Wyzyny 51l\sko-Krakowskiej.

ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1983) - Palinostratygrafia epikontynentalnych osad6w wyzszego triasu w Polsce. Pr. Inst.Geol., 104.

ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1984) - Palynostratigraphy of the Buntsandstein in sections of Westerh Poland. Acta Palaeobot. Pol., 29, p. 161-194.

ORLOWSKA-ZWOLINSKA T. (1985)

-=

Palynological zones of the Polish epicontinental Triassic. Bull. Acad.

Pol. Sci., Terre, 33, p. 107-119, nr 3/4.

VISSCHER H. (1971) - The Pennian and Triassic of the Kings Court outlier Ireland. Bull. Geol. Surv. Ireland., Spec. Pap., 1 .. Dublin.

Anna FIJALKOWSKA, Aleksandra TRZEPlERCZYNSKA

THE PALYNOSTRATIGRAPHY OF THE UPPER PERMIAN AND TRIASSIC FORMATIONS IN THE BOREHOLE RADW AN6w IG 1

Summary

The palynologic investigations have been made in the Upper Pennian and Triassic formations (Fig. I, 2) in the borehole Radwanow IG 1 (150,0-167,0 m). 121 samples were taken, from which 23 were negative.

In the sediments of the Upper Pennian, 3 spore-pollen assemblages were distinguished, which belonged to the palynologic zone Lueckisporites virkkiae (Table 1).

In the Triassic fonnations, 6 microflora assemblages have been found (Table 2). The oldest of them ZtI belongs to the subzone Cydoverrutriletes presselensis, of the zone Densoisporites nejburgii distinguished in the higher Middle Buntsandstein. The assemblage ZtII represents the zone Voltziaeaesporites heteromorpha of the Rhaetic. The assemblage ZtIII contains the species Perotrilites minor (Madler) Antonescu et Taugordeanu-Lantz, specific for the zone with the same name, distinguished in the Low~ Muschelkalk The assemblage ZtIV belongs to the zone Tsugaepollenites oriens, existing in the Middle Muschelkalk the assemblage ZtV reprezents the subzone Tasmanites of the zone Heliosaccus dirnorphus, distinguished in the Upper Muschelkalk, and the association Zt VI belongs to the upper part of this zone, distinguished in the Lower Keuper.