Ludność, warunki mieszkaniowe. Województwo opolskie. Spis ludności i mieszkań metodą reprezentacyjną 1995

US URZĄD STATYSTYCZN Y

INFORMACJE I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

SPIS LUDNOŚCI I MIESZKAŃ

METODĄ REPREZENTACYJNĄ 1995

LUDNOŚĆ

WARUNKI MIESZKANIOWE

WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE

WARSZAWA 1996

URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU

LUDNOŚĆ

WARUNKI MIESZKANIOWE

WOJEWÓDZTWO

OPOLSKIE

■ V v •

■

Drak.: US OP we Wrocławiu, zarn. 110/c)6, nakład. 1GG eg z, A4

PRZEDM O W A

Publikacja "Ludność. Warunki mieszkaniowe" została opracowana na podstawie da­

nych uzyskanych ze spisu ludności i mieszkań, przeprowadzonego na mocy ustawy z 14 grudnia 1994 r. (D /.U Nr 2, poz.5). Zakres tematyczny publikacji obejmuje podstawowe informacje o ludności, gospodarstwach domowych i rodzinach oraz o zasobach i warun­

kach mieszkaniowych ludności.

Prezentowane wyniki uzyskano ze spisu, który został przeprowadzony metodą reprezenta­

cyjny według sianu w dniu 17 maja 1995 r.

Publikacja składa się z dwóch części: uwag metodycznych oraz tablic.

Uwagi metodyczne zawierają wyjaśnienia pojęć i definicji oraz szczegółowych uwag do tablic. Część tabelaryczna składa się z tablic źródłowych: część I. Ludność. Gospodar­

stwa domowe i rodziny, część II.Warunki mieszkaniowe. Informacje przedstawione w tablicach wynikowych opracowane zostały w podziale administracyjnym według stanu na 3 i grudnia 1994 r.

Ogóiną koncepcję publikacji i część uwag metodycznych opracował Departament Organizacji Badań Głównego Urzędu Statystycznego. Urząd Statystyczny w Opolu w przygotowaniu publikacji korzystał z oprogramowania i redagowania zbiorów i nali­

czania tablic, klórc zostało opracowane przez Centralny Ośrodek Informatyki Statystycz­

nej.

Prace przygotowawcze do druku niniejszej publikacji wykonali pracownicy Urzędu Statystycznego w Opolu.

Czytelników zainteresowanych szerszymi informacjami ze spisu oraz wyjaśnieniami 0 sposobie ich uzyskania informujemy, że można je otrzymać w Głównym Urzędzie Statys­

tycznym oraz Urzędzie Statystycznym w Opolu.

Urząd Statystyczny w Opolu składa serdeczne podziękowania wszystkim osobom 1 instytucjom uczestniczącym w przeprowadzeniu spisu oraz przygotowaniu niniejszej pub­

likacji.

Dyrektor

Urzędu Statystycznego w Opolu

Opole 1996 r.

fl 5-i ¿ . -ł-•

(sis' ' 'TO ,' ,:<w ; ■. - . ' j . :

vi " '' ■ n o t i , ! , * ; . . . i

, M|’ .. . ; % »'•«•*.*-

. ... . >.* l<

I'.- .. ,v ... . :

'li'r' ' ■' ' " 'pv M ■ ... 7®v;;„, ,

-

5

SPIS RZECZY

Tabl. Str.

Przedmowa

3

Uwagi metodyczne

9

TABLICE ŹRÓDŁOWE

Część L LUDNOŚĆ. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY

Ważniejsze dane o ludności, gospodarstwach domowych i rodzinach na I podstawie spisów

Ludność według płci i wieku 1

Mężczyźni i kobiety w wieku 15 lat i więcej według stanu cywilnego 2 Ludność w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia i wieku 3 Ludność w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej w bada­

nym tygodniu i wieku 4

Ludność w wieku 15 lat i więcej według aktywności zawodowej w bada­

nym tygodniu i poziomu wykształcenia 5

Pracujący w badanym tygodniu według poziomu wykształcenia i wieku 6

■ ■

Pracujący poza rolnictwem w badanym tygodniu według poziomu wyksz­

tałcenia i wieku ' 7

Pracujący w rolnictwie w badanym tygodniu według poziomu wykształ­

cenia i wieku 8

Pracujący w badanym tygodniu według sektora gospodarki narodowej

i sekcji EKD 9

Pracujący w badanym tygodniu wyjeżdżający do pracy poza gminę (mias­

to) zamieszkania według wieku, płci i charakteru zatrudnienia 10 Pracujący w badanym tygodniu wyjeżdżający do pracy poza gminę (mias­

to) zamieszkania według poziomu wykształcenia, płci i charakteru za­

trudnienia 11

Pracujący w badanym tygodniu poszukujący innej pracy według poziomu

wykształcenia i wieku 12

Bezrobotni według wieku i poziomu wykształcenia 13

Bezrobotni poszukujący pracy według poziomu wykształcenia i wieku 14 Bezrobotni poprzednio pracujący według roku zaprzestania ostatniej pra­

cy i wieku 15

33 34 35 36 w’; 39

46 48 51

63 72

75

81

84 87 89

91

-

6

Tabl. Str.

Ludność nie pracująca w badanym tygodniu według wieku i źródeł utrzyma­

nia 16 92

Ludność utrzymująca się z niezarobkowego źródła według wieku 17 97

• i •’! t..

Ludność zamieszkała w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospo­

darstwa rolnego (działki rolnej) według powierzchni użytków rolnych go­

spodarstwa oraz wieku

V iv

18 109 Pracujący w badanym tygodniu zamieszkali w gospodarstwach domowych

z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według powierz­

chni użytków rolnych gospodarstwa oraz wieku 19 111

Bezrobotni w badanym tygodniu zamieszkali w gospodarstwach domo­

wych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według

powierzchni użytków rolnych gospodarstwa oraz wieku 20 125

Bierni zawodowo w badanym tygodniu zamieszkali w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) we­

dług powierzchni użytków rolnych gospodarstwa oraz wieku 21 127 Ludność w wieku 15 lat i więcej w gospodarstwach domowych z użytkowni­

kiem gospodarstwa rolnego (działki rolnej) według powierzchni użytków rolnych gospodarstwa, wkładu pracy w gospodarstwo rolne oraz źródeł

utrzymania w badanym tygodniu 22 129

Użytkownicy indywidualnych gospodarstw rolnych (działek rolnych) według powierzchni użytków rolnych gospodarstwa, wieku oraz źródeł utrzyma­

nia w badanym tygodniu 23 139

Ludność przebywająca czasowo - powyżej 2 miesięcy - za granicą według

poziomu wykształcenia i wieku 24 145

Gospodarstwa domowe i ludność w nich według źródeł utrzymania gospoda­

rstwa domowego 25 146

Gospodarstwa domowe według ogólnej liczby osób i ich aktywności zawo­

dowej w badanym tygodniu 26 149

Gospodarstwa domowe według liczby rodzin, ogólnej liczby osób oraz liczby

pracujących w badanym tygodniu 27 152

Gospodarstwa domowe z przynajmniej jedną osobą bezrobotną w badanym tygodniu według stopnia pokrewieństwa łych osób z głową gospodan«lwa

28 155

Rodzin}' w gospodarstwach domowych 29 158

Ludność w gospodarstwach domowych rodzinnych 30 161

.Rodziny z dziećmi według typu rodziny oraz liczby dzieci 31 164

-

7

Tabl. Str.

Rodziny według liczby dzieci do lat 24 pozostających na utrzymaniu, wyksz­

tałcenia rodziców oraz wieku matki 32 165

Część H. WARUNKI MIESZKANIOWE

Ważniejsze dane o zamieszkanych zasobach mieszkaniowych i warun - kach mieszkaniowych ludności na podstawie spisów

I 171

Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach 1(33) 172

Mieszkania zamieszkane według formy własności budynku 2(34) 172

Mieszkania zamieszkane według własności 3(35) 172

Mieszkania zamieszkane według okresu budowy i materiału ścian

zewnętrznych 4(36) 173

Mieszkania zamieszkane w budynkach mieszkalnych według materiału ścian zewnętrznych, okresu wybudowania i faktu przeprowadzenia remontu ka­

pitalnego 5(37) 175

Mieszkania zamieszkane w budynkach mieszkalnych według wyposażę

nia budynku w wodociąg i kanalizację oraz liczby mieszkań <5(3 8) 176 Mieszkania zamieszkane znajdujące się w budynkach mieszkalnych w

miastach według liczby mieszkań w budynku 7(39) 176

Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz okresu budowy i formy wła­

sności budynku 8(40) 177

Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej oraz okresu bu­

dowy i formy własności budynku 9(41) 178

Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w wodociąg, ustęp i łazie­

nkę oraz liczby izb, okresu budowy i formy własności budynku 10(42) 179 Mieszkania zamieszkane według wyposażenia w ciepłą wodę bieżącą,

centralne ogrzewanie, gaz i telefon, oraz liczby izb, okresu budowy

i formy własności budynku 11(43) 182

Mieszkania zamieszkane według stopnia wyposażenia w instalacje 12(44) 185

Mieszkania zamieszkane według liczby osób 13(45) 185

Mieszkania zamieszkane według liczby pokoi i występowania izby ku­

chennej 14(46) 186

Mieszkania zamieszkane według liczby osób na izbę oraz liczby izb 15(47) 187

-

8

." .i ' Tabl. Str.

Mieszkania zamieszkane według powierzchni użytkowej na osobę oraz

okresu budowy i formy własności budynku 16(48) 188

Mieszkania zamieszkane według liczby osób na pokój 17(49) 190 Mieszkania zamieszkane według liczby izb oraz liczby gospodarstw domo­

wych 18(50) 191

Gospodarstwa domowe w mieszkaniach według liczby izb oraz liczby

osób i liczby rodzin w gospodarstwie 19(51) 193

Gospodarstwa domowe i rodziny w mieszkaniach według charakteru zamie­

szkiwania 20(52) 198

Rodziny według typów oraz samodzielności zamieszkiwania 21(53) 199 Gospodarstwa domowe według wysokości miesięcznych opłat za mie­

szkanie i charakteru zajmowania mieszkania 22(54) 201

Średnie miesięczne opłaty za 1 mzpowierzchni użytkowej mieszkań pła­

cone przez gospodarstwa domowe według formy własności budynku, wyposażenia mieszkań w centralne ogrzewanie zbiorowe i ciepłą wo­

dę ogrzewaną poza mieszkaniem 23(55) 202

Średnie stawki wybranych składników opłat w przeliceniu na 1 mapowicrz- chni użytkowej mieszkań, za które uiszczane są miesięczne opłaty

według formy własności budynku 24(56) 202

Struktura miesięcznych opłat za mieszkanie według formy własności bu­

dynku 25(57) 203

Gospodarstwa domowe uiszczające miesięczne opłaty za mieszkanie i otrzy­

mujące dodatek mieszkaniowy według wyposażenia mieszkań w centralne ogrzewanie zbiorowe i ciepłą wodę ogrzewaną poza mie­

szkaniem 26(58) 203

-

9

UWAGI METODYCZNE

1. WPROWADZENIE

Spis ludności i mieszkań został przeprowadzony metodą reprezentacyjną w dniach 18-31 maja 1995r., według stanu w dniu 17 maja 1995r. o godzinie 2400. Spis przeprowa­

dzono w wylosowanych mieszkaniach znajdujących się w wylosowanych wpierw obwo­

dach spisowych.

W województwie opolskim spisem objęto 11960 mieszkań i 44335 osób co stanowiło około 4,1 % ogółu mieszkań i 4,3 % ogółu ludności.

Zakres tematyczny spisu został zatwierdzony przez Sejm i podany w ustawie z dnia 14 grudnia 1994r. o spisie ludności i mieszkań w 1995r. (Dz.U.Nr 2, poz. 5).

Spisem objęto mieszkania i zamieszkane pomieszczenia nie będące mieszkaniami oraz osoby stale w nich mieszkające i czasowo przebywające.

W ramach spisu ustalano następujące informacje:

1) w odniesieniu do ludności:

- charakter przebywania osób w danym mieszkaniu lub pomieszczeniu nie będącym mieszkaniem oraz ich pokrewieństwo z głową gospodarstwa domowego,

- płeć, data urodzenia, stan cywilny, miesiąc i rok zawarcia małżeństwa, liczba dzieci żywo urodzonych,

- ograniczenie zdolności do wykonywania podstawowych czynności życiowych spo­

wodowane kalectwem lub przewlekłą chorobą, - poziom wykształcenia i fakt uczęszczania do szkoły,

- fakt wykonywania pracy w ostatnim tygodniu poprzedzającym spis i w ciągu ostat­

nich 12 miesięcy, nazwa zakładu pracy i główny lub przeważający przedmiot prowa­

dzonej działalności, miejsce położenia i forma własności zakładu pracy, status zatru­

dnienia i zajmowane stanowisko,

- fakt wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) w ciągu ostat­

niego roku określony liczbą przepracowanych miesięcy, powierzchnia ogólna i użyt­

ków rolnych gospodarstwa rolnego (działki rolnej), - rodzaj niezarobkowego źródła utrzymania,

- $ówne źródło utrzymania osoby,

- fakt poszukiwania pracy, formy starania się o pracę i gotowość jej podjęcia, rok za­

przestania ostatniej pracy.

2) w odniesieniu do mieszkań:

- rodzaj zamieszkanej jednostki, - forma własności mieszkania,

- liczba izb w mieszkaniu, powierzchnia użytkowa mieszkania, w tym liczba izb i po­

wierzchnia wykorzystywana wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej,

- 1 0 -

- wyposażenie mieszkania w urządzenia techniczne (wodociąg, ustęp, łazienkę, ciepłą wodę bieżącą, gaz) i sposób ogrzewania mieszkania,

- właściciel budynku, rodzaj budynku i rok jego wybudowania, rodzaj materiału ścian zewnętrznych, wyposażenie budynku w instalację wodociągową i kanalizacyjną, fakt przeprowadzenia remontu kapitalnego budynku, liczba mieszkań w budynku.

3)w odniesieniu do gospodarstw domowych:

- główne i dodatkowe źródło utrzymania gospodarstwa domowego, - charakter zajmowania mieszkania,

- wysokość miesięcznych opłat za mieszkanie - według składników opłat, - otrzymywanie dodatku mieszkaniowego i jego wysokość,

- obciążenie spłatą kredytu mieszkaniowego, zaciągniętego w instytucji finansowej, - w przypadku zamieszkiwania dwóch i więcej gospodarstw domowych w jednym

mieszkaniu - udział drugiego i dalszego gospodarstwa w miesięcznych opłatach za mieszkanie.

Prezentowane w niniejszej publikacji tablice przedstawiają dane dotyczące wybranych zagadnień z zakresu tematycznego spisu. W Urzędzie Satystycznym znajdują się także tab­

lice wynikowe zawierające informacje odnośnie wszystkich tematów badanych w spisie oraz tablice zamieszczone w niniejszej publikacji, w których przedstawiono dane według szczegółowszych grupowań.

2. POJĘCIA I DEFINICJE Ludność faktycznie zamieszkała

Wszystkie dane zamieszczone w tablicach dotyczą ludności faktycznie zamieszkałej na określonym terenie.

Zgodnie z dotychczas stosowanymi zasadami w badaniach spisowych i metodologią szacunków ludności prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny, do ludności fakty­

cznie zamieszkałej na danym terenie zalicza się osoby, które:

- mieszkają stale na danym terenie (i są z reguły tam zameldowane na pobyt stały) i były obecne w momencie spisu w miejscu stałego zamieszkania lub nieobecne, jeżeli ich nie­

obecność nie przekraczała 2 miesięcy,

- są zameldowane na danym terenie na pobyt stały, a w momencie spisu były (w miejscu zameldowania) nieobecne przez okres powyżej 2 miesięcy, z powodu:

- odbywania zasadniczej służby wojskowej lub innej w systemie skoszarowanym, - przebywania w zakładzie karnym lub areszcie śledczym,

- przebywania za granicą,

- przebywają czasowo na danym terenie przez okres powyżej 2 miesięcy, z powodu:

- nauki,

- pracy zawodowej,

-

11

- przebywania w domu opieki (np. w domu dziecka, specjalnym zakładzie wychowaw­

czym, zakładzie dla przewlekle chorych),

- warunków mieszkaniowych, warunków bytowych itp.

W przepisach instrukcyjnych dla rachmistrza omówiono bardzo szczegółowo zasady spisywania poszczególnych grup ludności. Podkreślono także konieczność ujęcia w spisie wszystkich osób przebywających czasowo za granicą, tj. osób, które w momencie spisu przebywały za granicą i nie załatwiły formalności związanych z przeniesieniem się tam na pobyt stały, nawet jeżeli ich nieobecność w kraju trwa wiele lat. W wyjątkowych pr 2 ypad- kach, świadczących jednoznacznie o pozostaniu na stałe za granicą, podejmowano decyzję o nie ujmowaniu w spisie takich osób. Przykładem może być sytuacja, gdy osoba od kilku­

nastu łat przebywa za granicą, a pod adresem jej zameldowania mieszka formalnie już od dawna inna rodzina.

Rozbieżność między metodologią spisową a ewidencją ludności sprowadza się do od­

miennego traktowania kategorii osób nieobecnych oraz przebywających czasowo przez okres powyżej 2 miesięcy. Według zasad ewidencyjnych ujmuje się je jako mieszkańców stałych zawsze w miejscu zameldowania na pobyt stały, natomiast w spisie - w miejscu fa­

ktycznego przebywania (wyjątek stanowią osoby odbywające zasadniczą służbę wojskową, więźniowie i przebywający czasowo za granicą).

Wiek ludności

Wiek ludności został określony liczbą lat ukończonych w momencie spisu.

W wielu tablicach wprowadzono podział na 3 ekonomiczne grupy wieku, które są czę­

sto stosowane w opracowaniach analitycznych i planistycznych. Obejmują one ludność w wieku:

- przedprodukcyjnym - mężczyzn i kobiety w wieku 0 - 17 lat,

- produkcyjnym - mężczyzn w wieku 1 8 - 6 4 lata i kobiety w wieku 18 - 59 lat, dzieląc tę grupę na wiek zawodowo:

- mobilny - mężczyźni i kobiety w wieku 1 8 - 4 4 lata,

- niemobilny - mężczyźni w wieku 45 - 64 lata i kobiety w wieku 45 - 59 lat,

- poprodukcyjnym - mężczyzn w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i wię­

cej.

Do żadnej z wymienionych grup nie zaliczono osób, którym w spisie nie ustalono daty urodzenia. Tablice obejmujące ludność w wieku 15 lat i więcej uwzględniają także osoby o wieku nie ustalonym.

Stan cywilny

W spisach stan cywilny ustala się dla ludności w wieku 15 lat i więcej.

Mając na względzie konieczność uzyskania rzeczywistego obrazu rodzin, zbierano in­

formacje o stanie faktycznym, a nie formalnoprawnym. Zgodnie z tą zasadą za małżeństwo

uznano osoby żyjące we wspólnocie małżeńskiej, niezależnie od tego, czy zawarły formal­

-

12

ny związek małżeński; analogicznie, jako rozwiedzione traktowano osoby, które rozeszły się i nie żyją we wspólnocie małżeńskiej, niezależnie od tego, czy dopełnione zostały for­

malności związane z ustaniem małżeństwa. Osoby pozostające w separacji zaliczono do kategorii rozwiedzionych.

Poziom wykształcenia

Informacje dotyczą osób w wieku 15 lat i więcej i przedstawiają najwyższy ukończo­

ny poziom wykształcenia szkolnego niezależnie czy był on uzyskany w szkole dziennej, wieczorowej, zaocznej, czy eksternistycznie. Podstawą zaliczenia do poziomu wykształce­

nia ukończonego było uzyskanie świadectwa ukończenia odpowiedniej szkoły (uzyskanie dyplomu).

Źródła utrzymania

Źródła utrzymania poszczególnych osób określono według następującego podziału:

- praca osobiście wykonywana przynosząca zarobek lub dochód, w tym także praca po­

magających członków rodziny, którzy bez umownego wynagrodzenia pomagali w pro­

wadzeniu indywidualnego gospodarstwa rolnego lub w innej rodzinnej działalności gospodarczej prowadzonej na rachunek własny,

- niezarobkowe źródło (np. emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna, zasiłek dla bezro­

botnych, zasiłek wychowawczy, zasiłek pomocy społecznej, dochody z własności), - pozostawanie na utrzymaniu innej osoby.

W przypadku posiadania przez daną osobę kilku źródeł utrzymania, sposób spisywania umożliwiał zebranie informacji o dwóch pracach i dwóch rodzajach niezarobkowego źród­

ła. Jeżeli osoba posiadała dwie prace - za pracę pierwszą uznawano tę, która zwykle zaj­

mowała więcej czasu albo miała charakter pracy stałej. W sytuacji, gdy dana osoba miała kilka niezarobkowych źródeł należących do różnych rodzajów, wykazano te dwa, które na­

leżały do wcześniej wymienionych pozycji w klasyfikacji rodzaju niezarobkowego źródła, zamieszczonej na formularzu spisowym.

Praca

Informacje dotyczące pracy ustalano dla ludności w wieku 15 lat i więcej.

W spisie 1995 r. zastosowano dwie metody wyodrębniania osób pracujących, biorąc pod uwagę działalność zawodową w ciągu:

- jednego tygodnia poprzedzającego moment spisu; wyodrębnionych tą metodą pracują­

cych określa się jako "bieżąco aktywnych",

- ostatnich 12 miesięcy poprzedzających moment spisu; wyodrębnionych na tej podstawie pracujących określa się jako "stale (zwykle) aktywnych".

Pierwsza metoda, oparta na obserwacji działalności zawodowej w ciągu 1 tygodnia jest spójna z założeniami stosowanymi w GUS przy stałych badaniach aktywności ekonomicz­

nej ludności i zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pracy, powszechnie stosowanymi

w innych krajach. Druga metoda, odtwarzająca działalność zawodową z 12 miesięcy bez­

-

13

pośrednio poprzedzających moment spisu, nawiązuje do rozwiązań stosowanych w doty­

chczasowych spisach, co stworzyło możliwość analizowania danych spisu w retrospekcji.

Wyniki spisu dotyczące aktywności zawodowej ludności opracowano według obu me­

tod wyodrębniania osób pracujących , z tym że dane o aktywności określonej na podstawie działalności z całego roku opracowano w węższym zakresie - głównie dla ludności zwią­

zanej z rolnictwem indywidualnym.

Dane o aktywności zawodowej bieżącej - uzyskane na podstawie obserwacji dzia­

łalności zawodowej w badanym tygodniu, przedstawiają ludność podzieloną na trzy ka­

tegorie:

- pracujących, - bezrobotnych, - biernych zawodowo.

Do pracujących zaliczono:

- osoby, które w tygodniu poprzedzającym moment spisu przepracowały zarobkowo przy­

najmniej 1 godzinę, tj. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, praco­

wały we własnym gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodar­

czą poza rolnictwem, a także osoby pomagające bezpłatnie w rodzinnym gospodarstwie rolnym lub w innej działalności gospodarczej,

- osoby, które miały pracę, ale w badanym tygodniu jej nie wykonywały z powodu: cho­

roby, urlopu wypoczynkowego, urlopu bezpłatnego trwającego poniżej 3 miesięcy, ur­

lopu macierzyńskiego, przerwy w działalności zakładu, strajku.

Do bezrobotnych zaliczono mężczyzn w wieku 1 5 - 6 4 lata i kobiety w wieku 1 5 - 5 9 lat, jeżeli osoby te spełniały jednocześnie następujące warunki:

- w tygodniu poprzedzającym moment spisu nie były osobami pracującymi,

- aktywnie poszukiwały pracy, to znaczy podjęły w tym celu konkretne działania w ciągu ostatnich 4 tygodni poprzedzających moment spisu,

- były gotowe podjąć pracę w tygodniu poprzedzającym moment spisu lub następnym, gdyby taka możliwość zaistniała. '

Do bezrobotnych zaliczono także osoby, które pracy nie poszukiwały ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie.

Osoby pracujące i bezrobotne tworzą zbiorowość ludności aktywnej zawodowo okreś­

loną w tablicach, jako czynni zawodowo.

Osoby nie zaliczone do pracujących lub bezrobotnych stanowią grupę biernych zawo­

dowo, składającą się z osób, które:

- posiadają nie zarobkowe źródło utrzymania, np. emeryturę, rentę (inwalidzką, rodzinną), zasiłek wychowawczy, dochód z własności,

- pozostają na utrzymaniu członka rodziny.

-

14

Według drugiej metody, odtwarzającej działalność zawodową z ostatnich 12 miesięcy przed momentem spisu, do pracujących zaliczono:

- osoby "bieżąco aktywne",

- osoby, które w tygodniu poprzedzającym spis nie pracowały (nie posiadały pracy), ale w ciągu ostatniego roku wykonywały pracę przez co najmniej 3 miesiące; dotyczyło to osób, których praca ma charakter sezonowy i jest związana z określoną porą roku lub warunkami atmosferycznymi, a także osób, które zostały z pracy zwolnione, ale utrzy­

mywały się z odprawy wynoszącej kilka miesięcznych pensji.

Do pracujących nie zaliczono osób, które pracowały i jednocześnie uczyły się w szko­

łach dziennych: podstawowych, zasadniczych zawodowych, średnich.

. * 4 i - . . * ,

Osobom przebywającym czasowo za granicą, odbywającym zasadniczą służbę wojs­

kową lub inną w systemie skoszarowanym, uczącym się w szkołach podległych MON i MSW, przebywającym w zakładach karnych i aresztach śledczych, podano źródła utrzy­

mania z ostatniego okresu pobytu w domu rodzinnym.

Rodzaj działalności zakładu pracy

Dane o miejscu pracy przedstawiono według Europejskiej Klasyfikacji Działalności dokonując grupowania w zakresie poziomu pierwszego, tj. sekcji. Podstawą zaliczenia lu­

dności do poszczególnych sekcji były informacje o nazwie i rodzaju działalności zakładu pracy zatrudniającego daną osobę.

Zastosowanie EKD przekreśliło porównywalność międzyspisową, ponieważ w dotych­

czasowych badaniach dane o miejscu pracy przedstawiano według działów gospodarki na­

rodowej posługując się Klasyfikacją Gospodarki Narodowej. Jednakże w spisach, z uwagi na obserwację zmian zachodzących w znacznych odstępach czasu, najistotniejszą sprawą pozostaje fakt zachowania porównywalności danych o pracujących w rolnictwie (łącznie z łowiectwem i leśnictwem) i poza rolnictwem.

Sektor gospodarki narodowej i forma własności zakładu pracy

Stosowana w spisie klasyfikacja gospodarki narodowej, w ramach obowiązującego obecnie podziału na sektor publiczny i sektor prywatny, uwzględnia wyodrębnienie z sek­

tora prywatnego wybranych form prawno-organizacyjnych (spółdzielnie i ich związki, or­

ganizacje społeczne, partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia), co umożliwia przedstawienie danych według podziału gospodarki na uspołecznioną i nie uspołecznioną, stosowanego w poprzednich spisach.

Do prac idących w sektorze publicznym zaliczono osoby pracujące w zakładach i jednostkach będących własnością: państwową (skarbu państwa lub państwowych zakła­

dów pracy), komunalną (własność gmin), a także spółek z przewagą kapitału państwowego

lub komunalnego.

-

15

Do pracujących w sektorze prywatnym zaliczono osoby pracujące w zakładach i jednostkach stanowiących własność: osób fizycznych, spółdzielni i ich związków, organi­

zacji społecznych, partii politycznych, organizacji wyznaniowych, związków zawodowych, fundacji, stowarzyszeń, przedsiębiorstw zagranicznych, spółek z przewagą kapitału prywa­

tnego, w tym zagranicznego.

Status zatrudnienia

Dokonano podziału pracujących w stosunku do własności środków produkcji wyo­

drębniając: pracowników najemnych, właścicieli zakładów pracy w podziale na pracują­

cych na rachunek własny oraz użytkowników gospodarstw rolnych i dziatek rolnych, po­

magających im członków rodzin.

Do pracowników najemnych zaliczono:

- zatrudnionych na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, umowa-zlecenie, umowa o dzido, powołanie, wybór, mianowanie),

- wykonujących pracę nakładczą,

- agentów we wszystkich systemach agencji, - członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.

Do pracujących na rachunek własny zaliczono osoby prowadzące własną działal­

ność gospodarczą, bez względu na to, czy zatrudniają pracowników najemnych oraz osoby wykonujące tzw. wolne zawody (np. adwokaci, notariusze, lekarze i pielęgniarki z prywat­

ną praktyką, kompozytorzy, literaci, aktorzy, plastycy).

Za użytkownika gospodarstwa rolnego lub działki rolnej przyjęto osobę, która fak­

tycznie użytkuje grunty gospodarstwa lub działki (własne, dzierżawione lub użytkowane z innego tytułu), to znaczy uprawia je i zbiera plony na rachunek własny, kierując proce­

sem produkcji rolnej.

Do pomagających członkowi rodziny zaliczono osoby, które bez umownego wyna­

grodzenia pomagają w prowadzeniu gospodarstwa rolnego lub działki rolnej bądź w innej pracy wykonywanej na rachunek własny.

Dojazdy do pracy

Od osób pracujących zbierano w spisie informacje o miejscu położenia zakładu pracy, do którego dana osoba dochodzi lub dojeżdża, kierując następujące pytanie:

"Czy zakład znajduje się na terenie:

- gminy lub miasta zamieszkania,

- innej gminy lub miasta w tym samym województwie,

- innego województwa".

-

16

Uzyskanie powyższych informacji umożliwiło opracowanie danych o dojazdach do pracy w przekroju terytorialnym według miejsca zamieszkania, czyli o wyjeżdżających do pracy.

w tir

Gospodarstwa domowe

Gospodarstwo domowe stanowi zespół osób mieszkających razem i utrzymują­

cych się wspólnie. Osoby samotne utrzymujące się oddzielnie tworzą jednoosobowe gos­

podarstwa domowe. W gospodarstwa domowe grupowano ludność mieszkającą w miesz­

kaniach (pomieszczeniach prowizorycznych i obiektach ruchomych), zaliczoną do fakty­

cznych mieszkańców.

Zebranie informacji o gospodarstwach domowych, w tym umożliwiających wyodręb­

nienie rodzin i określenie pozycji poszczególnych osób w rodzinie, wymagało ustalenia pokrewieństwa osób tworzących dane gospodarstwo z wytypowanym - według określo­

nych zasad - członkiem tego gospodarstwa. Osobę tę umownie nazwano głową gospodars­

twa domowego. Identycznie jak w spisach poprzednich, głową gospodarstwa domowego była osoba, która dostarczała całkowicie lub w przeważającej części środków utrzy­

mania gospodarstwu domowemu. W przypadku, gdy dwie lub więcej osób dostarczało w jednakowym stopniu środków utrzymania, za głowę gospodarstwa uznawano tę z nich, która głównie tymi środkami rozporządzała.

Gospodarstwa domowe z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego

Kryterium, na podstawie którego wyodrębniono te gospodarstwa z ogółu gospodarstw domowych był fakt występowania w gospodarstwie domowym użytkownika gospodarstwa

rolnego. »

W spisach stosuje się zasadę, że w jednym gospodarstwie domowym może wystąpić tylko jeden użytkownik gospodarstwa rolnego. Pozostałych członków gospodarstwa do­

mowego pracujących w gospodarstwie rolnym określa się jako pomagających. Stąd wyka­

zana w spisie liczba gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego jest równa liczbie indywidualnych gospodarstw rolnych.

W celu zapewnienia kompletności indywidualnych gospodarstw rolnych w opracowa­

niu przyjęto zasadę, że użytkownik gospodarstwa powinien spełniać warunki zaliczenia go do pracujących w swoim gospodarstwie rolnym, tj. mieć wykazany co najmniej 3-miesię- czny wkład pracy w gospodarstwo rolne w ciągu ostatniego roku lub mniejszy niż 3 mie­

siące, ale tylko wówczas, gdy pracował w gospodarstwie rolnym w tygodniu poprzedzają­

cym spis (tj. w tygodniu badania działalności zawodowej).

W tablicach wynikowych użytkowników określono też jako "gospodarzących".

-

17

Gospodarstwa domowe z użytkownikiem działki rolnej

Fakt występowania działki rolnej był uwzględniony w spisie wyłącznie w sytuacji, gdy praca na działce przynosiła dochód, który był źródłem utrzymania (głównym lub dodatko­

wym) przynajmniej jednej osoby z gospodarstwa domowego. Znaczyło to, że osoba ta mu­

siała zostać zaliczona do pracujących na działce rolnej (pracować na niej co najmniej 3 miesiące w ciągu ostatniego roku poprzedzającego moment spisu bądź pracować w tygod­

niu poprzedzającym moment spisu).

. .IV

Za indywidualne gospodarstwo rolne uważa się nieruchomości rolne - będące włas­

nością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby - jeżeli stanowią lub mogą sta­

nowić zorganizowaną całość gospodarczą, obejmującą grunty rolne i leśne wraz z budyn­

kami, urządzeniami i inwentarzem oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadze­

niem gospodarstwa, gdy powierzchnia użytków rolnych tego gospodarstwa przekracza 1 ha.

Za działkę rolną uważa się jednostkę o powierzchni użytków rolnych do 1 ha włącz­

nie, jeżeli spełnia pozostałe warunki, jakie podano w definicji gospodarstwa rolnego.

Do użytków rolnych zalicza się grunty orne (pod zasiewami oraz odłogi i ugory), sa­

dy, ogrody przydomowe, grunty pod szklarniami i inspektami, łąki trwałe i pastwiska trwa-

Do ogólnej powierzchni gruntów gospodarstwa zalicza się wszystkie grunty użyt­

kowane przez gospodarstwo niezależnie od tytułu władania (własne, dzierżawione czy uży­

tkowane z innego tytułu) i miejsca położenia gruntów (w miejscu zamieszkania czy poza miejscem zamieszkania użytkownika).

Za pracę w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) uznawano prace bezpośrednio związane z produkcją rolniczą oraz prace ogólne związane z prowadzeniem gospodarstwa, jak: zakup środków produkcji, sprzedaż produktów, załatwianie spraw urzędowych, na­

prawy sprzętu rolniczego itp. Nie zaliczano natomiast prac związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego.

Wkład pracy w gospodarstwo rolne

Użytkownikowi gospodarstwa rolnego (gospodarującemu) oraz osobom pomagającym ustalono w spisie wkład pracy, który określono liczbą przepracowanych miesięcy w okre­

sie 12 miesięcy poprzedzających moment spisu. Uwzględniano tylko te miesiące, w któ­

rych praca miała charakter ciągły, tj. była wykonywana przez co najmniej 20 dni, niezależ­

nie od liczby godzin pracy w poszczególnych dniach.

Osobom uczącym się w szkołach dziennych: podstawowych, zasadniczych zawodo­

wych i średnich, które jednocześnie pracowały w gospodarstwie rolnym, ustalono wkład

-

1 8

pracy wynoszący ł lub 2 miesiące nawet w przypadku, gdy w gospodarstwie pracowały nie tylko w czasie wakacji.

Przez pracujących w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) rozumie się zarówno użytkowników gospodarstw rolnych (gospodarujących), jak i pomagających im członków rodziny. Pojęcie to obejmuje bądź pracujących głównie w swoim gospodarst­

wie rolnym (na działce rolnej), gdy praca ta stanowiła ich główne źródło utrzymania, bądź pracujących dodatkowo w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej), gdy praca ta stanowiła ich dodatkowe źródło utrzymania. Zgodnie z wcześniej podanymi metodami wyodrębniania osób pracujących, zbiorowość pracujących w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) tworzą:

- według kryterium aktywności bieżącej - pracujący w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) w tygodniu poprzedzającym spis, niezależnie od wykazanej liczby miesięcy pra­

cy w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) w ciągu ostatnich 12 miesięcy, - według kryterium aktywności stałej:

a) pracujący w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) w tygodniu poprzedzającym spis,

b) osoby, które w badanym tygodniu nie pracowały w gospodarstwie rolnym (na działce rolnej), ale miały wykazany trwający od 3 do 12 miesięcy wkład pracy w gospodarstwo rolne (na działce rolnej) w ciągu 12 miesięcy poprzedzających moment spisu.

Z powyższego wynika, że zbiorowość pracujących w swoim gospodarstwie rolnym (na działce rolnej) określona według kryterium aktywności bieżącej powinna być mniejsza od zbiorowości określonej według kiyterium aktywności stałej o osoby wymienione w punk­

cie b).

Rodziny

W spisach ludności pod pojęciem rodziny rozumiana jest rodzina biologiczna:

- małżeństwo bez dzieci, - małżeństwo z dziećmi, - matka z dziećmi, - ojciec z dziećmi.

Grupowanie osób w rodziny odbywało się w toku opracowania materiału spisowego i dokonywane było wyłącznie w ramach gospodarstw domowych. Podstawą do grupowa­

nia osób w rodziny były informacje o pokrewieństwie członków gospodarstwa domowego z głową tego gospodarstwa. W gospodarstwach domowych wielopokoleniowych, wyodrę­

bnianie rodzin rozpoczynano od osób stanowiących najmłodszą generację, które łączono z ich rodzicami, np. w gospodarstwie domowym, tworzonym przez matkę, córkę i wnucz­

kę, za rodzinę uważano cóikę z wnuczką (rodzina typu "matka z dzieckiem").

Określenie "dzieci " dotyczy dzieci w każdym wieku bez względu na ich stan cywilny, jeżeli w momencie spisu pozostawały w jednym gospodarstwie domowym ze swoimi ro­

dzicami lub z jednym z rodziców i nie tworzyły w tym gospodarstwie własnych rodzin,

-

19

przy czym brano tu pod uwagę nie tylko dzieci własne, ale także przy sposobione oraz pa­

sierbów.

Zaznaczyć należy, że prezentowane we wszystkich tablicach niniejszej publikacji dane o rodzinach dotyczą wyłącznie osób faktycznie zamieszkałych na danym terenie. Przy­

jęcie tej powszechnie w spisach obowiązującej zasady rzutowało w jakiejś mierze na li­

czebność rodzin, wielkość rodziny, a czasami na typ rodziny. Nastąpiło pewne zawyżenie liczby rodzin niepełnych, a w szczególności rodzin typu "matka z dziećmi". Zaliczono bo­

wiem do nich te rodziny małżeństw z dziećmi, z których mężowie z powodu przebywania w innej miejscowości, np. w związku z pracą, nie zostali w domu rodzinnym uznani za fak­

tycznych mieszkańców. Na tej samej podstawie nie uwzględniono w rodzinach dzieci, któ­

re przebywały poza domem rodzinnym w związku z nauką, pracą, bądź pobytem w domu opieki. Z tego powodu mogło nastąpić zaniżenie liczby rodzin z dziećmi.

Biorąc pod uwagę fakt występowania w gospodarstwie domowym rodziny, podzielono je na gospodarstwa rodzinne: jednorodzinne, dwurodzinne, trzy i więcej rodzinne oraz na gospodarstwa nierodzinne. Do tych ostatnich zaliczono gospodarstwa jednoosobowe oraz gospodarstwa wieloosobowe, które składają się wyłącznie z osób nie tworzących rodziny biologicznej, mimo że często członkowie gospodarstwa są spokrewnieni, np. babka z wnu­

kiem.

Mieszkanie

Według definicji przyjętej do spisu za mieszkanie uznawano lokal składający się z jednej lub kilku izb, łącznie z pomieszczeniami pomocniczymi, wybudowany łub przebudowany do celów mieszkalnych dla jednej rodziny, konstrukcyjnie wydzielony (trwałymi ścianami) w obrębie budynku, do którego to lokalu prowadziło niezależne wejś­

cie z klatki schodowej, ogólnego korytarza, wspólnej sieni bądź bezpośrednio z ulicy, podwórza lub ogrodu.

Nie uznawano za odrębne mieszkania poszczególnych części mieszkania konstrukcyj­

nego, (poszczególnych izb lub części składających się z więcej niż jednej izby), zajmowa­

nych przez odrębne gospodarstwa domowe, jeżeli w obrębie takiego lokalu znajdowało się przynajmniej jedno pomieszczenie, takie jak: kuchnia, łazienka lub ustęp, użytkowane wspólnie przez 2 lub więcej gospodarstw domowych.

Dom jednorodzinny w zasadzie traktowano jako jedno mieszkanie. Jeżeli jednak w ta­

kim domu zamieszkiwały dwa lub więcej gospodarstw domowych, a zespoły zajmowa­

nych przez nie pomieszczeń spełniały warunki odrębności konstrukcyjnej, to pomieszcze­

nie takie spisano jako dwa lub więcej mieszkań.

Dane o mieszkaniach zamieszczone w publikacji dotyczą tylko mieszkań stale za­

mieszkanych, co oznacza, że były one głównym miejscem zamieszkania przynajmniej je­

dnej osoby i osoba ta (bądź rodzina) nie ma innego mieszkania, które mogłaby uznać za

główne miejsce zamieszkania. W krytycznym momencie spisu osoba ta była obecna lub

-

2 0

też była czasowo nieobecna w spisywanym mieszkaniu (np. mogła przebywać w szpitalu, na wczasach, w pracy itp.).

Własność mieszkania

Pod względem własności sklasyfikowano mieszkania na 2 grupy:

- stanowiące własność osób fizycznych, - pozostałe.

Do mieszkań stanowiących własność osób fizycznych zaliczono:

- mieszkania w budynkach prywatnych - będących własnością osób fizycznych, z wyjąt­

kiem tych mieszkań, które były zajmowane na podstawie dawnych decyzji administra­

cyjnych (tzw. nakazów kwaterunkowych),

- mieszkania stanowiące wyodrębnione własności (z założoną księgą wieczystą) w budyn­

kach wspólnot mieszkaniowych,

- mieszkania o statusie własnościowym w budynkach spółdzielni mieszkaniowych.

Do mieszkań pozostałych zaliczono:

- wszystkie mieszkania w budynkach stanowiących własność komunalną, Skarbu Państwa i zakładów pracy,

- mieszkania zajmowane na podstawie umów najmu (dawnych decyzji administracyjnych) w budynkach wspólnot mieszkaniowych,

- mieszkania o statusie lokatorskim, fimkcyjne i zajmowane na podstawie umów najmu w budynkach stanowiących własność spółdzielni mieszkaniowych,

- mieszkania zajmowane na podstawie dawnych decyzji administracyjnych (tzw. nakazów kwaterunkowych) w budynkach stanowiących własność osób fizycznych.

Izba

Za izbę uznawano pomieszczenie w mieszkaniu, oddzielone od innych pomieszczeń stałymi ścianami sięgającymi od podłogi do sufitu, z bezpośrednim oświetleniem dzien­

nym i o powierzchni nie mniejszej niż 4 m2.

Za izby uznawano nie tylko pokoje, ale również kuchnie odpowiadające wymienionej definicji.

Nie uznawano za izby - bez względu na wielkość powierzchni i sposób oświetlenia - przedpokojów, holi, łazienek, ubikacji, spiżami, obudowanych werand i ganków, różnych schowków i składzików.

Izby spisano w podziale na pokoje i kuchnie.

W liczbie pokoi ogółem ujęto wszystkie pokoje w mieszkaniu odpowiadające definicji

izby, a więc nie tylko pokoje mieszkalne, ale również pokoje wykorzystywane wyłącznie

do prowadzenia działalności gospodarczej (jako siedziby: firm, biur, kancelarii, gabinetów,

-

21

pracowni, warsztatów, zakładów itd.), jeżeli nie prowadziło do nich drugie oddzielne wejś­

cie z ulicy, podwórza lub ogólnodostępnego korytarza.

Wykazana w tablicach ogólna liczba izb w mieszkaniu jest sumą pokoi i kuchni od­

powiadających definicji izby.

W tablicach charakteryzujących strukturę mieszkań według liczby izb, uwzględnione zostały wszystkie izby w mieszkaniu, zaś w tablicach zawierających dane o zaludnieniu i o gospodarstwach domowych - odpowiednie wskaźniki obliczono z pominięciem izb wy­

korzystywanych wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej.

Powierzchnia użytkowa mieszkania

Powierzchnia użytkowa mieszkania stanowi sumę powierzchni wszystkich pomiesz­

czeń wchodzących w skład mieszkania. Jest to więc powierzchnia wszystkich izb spisa­

nych w mieszkaniu, tj. : pokoi i kuchni, a także przedpokoi (sieni), łazienki, ubikacji, spi­

żami, komoiy wiejskiej, obudowanej werandy i obudowanego ganku i innych pomieszczeń znajdujących się w obrębie mieszkania konstrukcyjnego.

Jako powierzchnię wykorzystywaną wyłącznie do prowadzenia działalności gospodar- czej ujęto powierzchnię tylko tych pomieszczeń w mieszkaniu, które były wykorzystywane wyłącznie do tej działalności.

W budynkach typu wiejskiego powierzchnię sieni z reguły wliczano do powierzchni mieszkania. Nie uznawano sieni za część składową mieszkania i nie ujmowano jej powie­

rzchni wtedy gdy :

- sień łączyła część mieszkalną budynku z częścią inwentarską lub gospodarczą, - oprócz sieni znajdował się na tej samej kondygnacji przedpokój,

- w budynku znajdowało się więcej niż jedno mieszkanie, a sień użytkowana była wspólnie jako korytarz.

W budynkach jednorodzinnych będących w budowie, ale już częściowo zamieszka­

nych, w powierzchni użytkowej mieszkania uwzględniono tylko powierzchnię pomiesz­

czeń wykończonych, tj. nadających się do zamieszkania.

Informacje o powierzchni użytkowej mieszkania ustalono na podstawie dokumentów posiadanych przez lokatorów bądź przeprowadzonych przez nich pomiarów.

W tablicach charakteryzujących strukturę mieszkań według powierzchni użytkowej, uwzględniono całą powierzchnię użytkową mieszkania, natomiast w tablicach zawierają­

cych dane o powierzchni użytkowej przypadającej na 1 osobę pominięto powierzchnię, która wykorzystywana była wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej.

Instalacje techniczno - sanitarne w mieszkaniu

Wykazano w spisie urządzenia czynne jak i chwilowo nieczynne, a także te, które

już zainstalowano w mieszkaniu, ale nie podłączono ich jeszcze do sieci.

-

2 2

Nie spisano natomiast urządzeń, które na skutek znacznych uszkodzeń były nieczynne dłużej niż rok.

Wodociąg. Jako wyposażone w wodociąg uznawano mieszkanie, w obrębie którego znajdował się kran z wodą bieżącą. Informację wykazano w podziale na wodociąg siecio­

wy i wodociąg lokalny.

Ustęp spłukiwany. W spisie wykazywano tylko ustępy spłukiwane wodą bieżącą (związane z wodociągiem). Informację wykazano w podziale według rodzaju instalacji od­

prowadzającej nieczystości z budynku: do sieci kanalizacyjnej, do urządzenia lokalnego.

Łazienka. Za łazienkę uznano pomieszczenie, w któiym zainstalowana była wanna lub piysznic bądź oba te urządzenia oraz urządzenie odprowadzające zużytą wodę na ze­

wnątrz.

Ciepła woda bieżąca. Mieszkanie uznawano za wyposażone w ciepłą wodę bieżącą w sytuacji gdy:

- do mieszkania ciepła woda doprowadzona była z elektrociepłowni, ciepłowni bądź z kot­

łowni osiedlowej, a także z kotłowni lokalnej w budynku wielomieszkaniowym,

- w mieszkaniu był zainstalowany piecyk gazowy do ogrzewania wody, terma elektryczna lub bojler; w budynku jednorodzinnym woda ogrzewana była piecem do centralnego ogrzewania usytuowanym np. w piwnicy.

Gaz. Rozróżniano instalacje gazu z sieci i gazu z butli. Nie brano pod uwagę butli tu­

rystycznych, a jedynie butle o pojemności 11 kg i większe.

Telefon. Za mieszkanie wyposażone w telefon uznawano takie mieszkanie, w obrębie którego znajdował się telefon przewodowy.

Centralne ogrzewanie w mieszkaniu. Za centralne ogrzewanie uznano każdą insta­

lację doprowadzającą ciepło z centralnego źródła jego wytwarzania do poszczególnych pomieszczeń w mieszkaniu. Rozróżniono :

- centralne ogrzewanie zbiorowe, gdy instalacja doprowadzająca ciepło do mieszkania pod­

łączona była do sieci ciepłowniczej, zasilanej przez elektrociepłownię, ciepłownię, kot­

łownię osiedlową lub kotłownię lokalną w budynku wielomieszkaniowym,

- centralne ogrzewanie indywidualne, gdy źródło wytwarzania ciepła znajdowało się w ob­

rębie mieszkania bądź we własnej kotłowni w budynku jednorodzinnym.

W przypadku centralnego ogrzewania indywidualnego dodatkowo wydzielono mieszka­

nia ogrzewane paliwami stałymi, np. koksem, węglem.

-

2 3

Cechy budynku, w którym znajduje się mieszkanie Własność budynku

Klasyfikacji mieszkań według formy własności budynku dokonano na podstawie in­

formacji o właścicielu budynku. Za właściciela (zarządcę) budynku uznawano osobę fi­

zyczną lub instytucję (przedsiębiorstwo, zakład, firmę itd.), która posiadała do tego budyn­

ku tytuł własności.

Powyższe określenie właściciela budynku nie w pełni odpowiada zasobom mieszka­

niowym znajdującym się w budynkach sklasyfikowanych jako budynki wspólnot mieszka­

niowych, tj. w budynkach, w któiych część mieszkań stanowi wyodrębnione własności, potwierdzone wpisem do księgi wieczystej. W przypadku tej formy własności budynku na­

leży mieć na uwadze, że liczba mieszkań znajdujących się w tych budynkach obejmuje wszystkie mieszkania w budynku, a więc zarówno mieszkania stanowiące odrębne własno- sci osób fizycznych jak i mieszkania zajmowane na podstawie umów najmu, będące włas­

nością gminy, Skarbu Państwa, państwowego zakładu pracy czy innego podmiotu.

W spisie wyodrębniono mieszkania znajdujące się w budynkach:

- Skarbu Państwa i jednostek administracji państwowej, - komunalnych,

* zakładów pracy sektora publicznego, - spółdzielni mieszkaniowych,

- wspólnot mieszkaniowych, - osób fizycznych.

Rodzaj budynku

Zbierano informacje w podziale na budynki mieszkalne, tj. takie, które co najmniej W połowie zajęte były na cele mieszkalne, oraz pozostałe, tj. nie spełniające tego warunku.

Okres wybudowania budynku

Za rok wzniesienia budynku przyjmowano ten rok, w którym budowa została zakończona, a jeżeli budynek był oddawany do użytku częściami, rok oddania do użytku ostatniej jego czę­

ści.

Dla budynków całkowicie zrekonstruowanych przyjmowano rok zakończenia rekons­

trukcji.

-

24

Materiał ścian zewnętrznych budynku

Informacje o materiale ścian zewnętrznych budynku zbierano w podziale na niepalne i palne.

Do materiałów niepalnych zaliczono: wszelkiego rodzaju cegły, kamienie, beton, bloki, płyty i pustaki prasowane (betonowe, żużlobetonowe, pianobetonowe, gruzobeto- nowe, cementowe itp.) oraz glinę, heraklit, margiel, supremę, lesz,spiek, żużel itp.

Do kategorii budynków o niepalnym materiale ścian zaliczono każdy budynek o kons­

trukcji szkieletowej żelbetowej i stalowej.

Do materiałów palnych zaliczono: drewno, mur pruski, płyty pilśniowe, tarcicę, fa- szynę itp.

Budynki o mieszanym materiale ścian zaliczono do budynków o palnym materiale ścian.

Wyposażenie budynku w instalację wodociągową i instalację kanalizacyjną

Spisano instalacje czynne i chwilowo nieczynne oraz takie, które były w momencie spisu wmontowane, ale nie zostały jeszcze podłączone do sieci.

Nie wykazywano instalacji nieczynnej dłużej niż rok.

Wodociąg. Za wyposażony w wodociąg uznawano budynek zarówno wówczas, gdy instalacja wodociągowa doprowadzona była do wszystkich bądź niektórych mieszkań w budynku, jak i wtedy, gdy w żadnym mieszkaniu nie było kranu z wodą, lecz był on wewnątrz budynku, np. w korytarzu.

Przez wodociąg sieciowy rozumiano system przewodów doprowadzających wodę od źródła (ujęcia wody) do budynków, jeżeli łączna długość tych przewodów (bez podłączeń od przewodu ulicznego do budynku) wynosiła co najmniej 250 m, bez względu na rodzaj jednostki organizacyjnej eksploatującej tę sieć.

Za wodociąg lokalny uznawano instalację doprowadzającą wodę do budynku, jednego lub kilku, której łączna długość (przewodów) od źródła wody do budynku była krótsza niż 250 m.

Kanalizacja. Za wyposażony w kanalizację uznawano budynek, wewnątrz którego - w obrębie mieszkań bądź w korytarzu - znajdowała się instalacja umożliwiająca odprowa­

dzenie nieczystości i zużytej wody, bądź tylko zużytej wody do odbiorników.

Przez kanalizację sieciową rozumiano system kanałów krytych (podziemnych) od­

prowadzających ścieki z budynków do odbiorników (do oczyszczalni ścieków, rzeki, jezio­

ra, morza), jeżeli łączna długość tych kanałów (bez podłączeń od przewodu ulicznego do budynków) wynosiła co najmniej 250 m. Za sieciową uznawano kanalizację bez względu to, czy odprowadzanie ścieków było do ogólnospławnej sieci odprowadzającej ścieki gos­

podarcze i wody opadowe czy tylko do sieci na ścieki gospodarcze.

-

2 5

Za kanalizację lokalną uznawano instalację odprowadzającą ścieki z budynku do szamba lub bezpośrednio do rzeki, jeziora, rowu, górnej warstwy ziemi,o łącznej długości kanału między budynkiem a miejscem odprowadzenia krótszej niż 250 m.

Remont kapitalny budynku przeprowadzony po 1970 r.

Przez remont kapitalny budynku rozumiano roboty remontowe mające na celu przywrócenie budynkowi (mieszkaniu) pierwotnej lub prawie pierwotnej wartości techni­

cznej i użytkowej. Za budynek poddany remontowi kapitalnemu po 1970 r. uznawano bu­

dynek, w któiym więcej niż połowa podstawowych elementów budowlanych i instala­

cyjnych została wymieniona lub poddana głównym naprawom. Do podstawowych elementów budowlanych zaliczono: fundamenty, ściany konstrukcyjne, konstrukcję i kry­

cie dachu, schody, tynki zewnętrzne i wewnętrzne, stropy, stolarkę otworową, podłogi i piece grzewcze.

Do instalacji w budynkach zaliczano instalacje: wodociągową, kanalizacyjną, central­

nego ogrzewania, cieplej wody, gazu sieciowego, elektryczną i dźwigową.

Przez naprawę główną rozumie się gruntowny remont obejmujący co najmniej 50%

stanu fizycznego poszczególnego elementu budynku lub instalacji.

Zgodnie z powyższymi zasadami nie uznawano za remont kapitalny wymiany bądź remontu jednego elementu, np. tylko wymiany instalacji wodociągowej lub instalacji c.o.

bądź tylko położenia nowego dachu.

Liczba mieszkań w budynku

Informacja o liczbie mieszkań w budynku jest cechą, która posłużyła do scharaktery­

zowania wielkości budynku. Dotyczy ona ogólnej liczby mieszkań w budynku, bez wzglę­

du na to, czy były one w czasie spisu zamieszkane czy nie zamieszkane. Natomiast dane o liczbie mieszkań oraz powierzchni użytkowej i ludności w mieszkaniach, wykazane dla poszczególnych kategorii wielkości budynków według liczby mieszkań, dotyczą tylko mieszkań zamieszkanych, powierzchni takich mieszkań i ludności w nich zamieszkującej.

Ludność w mieszkaniach

Wykazana w tablicach w części n publikacji liczba ludności obejmuje faktycznych mieszkańców stałych, spisanych w mieszkaniach.

Różnica między ogólną liczbą ludności stale zamieszkałej, wykazanej w tablicach w części I publikacji, a liczbą ludności w mieszkaniach stanowi liczbę ludności zamiesz- kującej w jednostkach nie będących mieszkaniami, tj. w obiektach zbiorowego zamieszka­

nia (internatach, domach studenckich, hotelach pracowniczych, domach dziecka, domach

opieki, klasztorach itd.) oraz w pomieszczeniach prowizorycznych i obiektach ruchomych.