Lech Krzyżanowski
Nagroda za projekt rewaloryzacji
Zamościa
Ochrona Zabytków 31/4 (123), 278-279
Prace na konkurs zgłosiły przede wszyst kim: Pracownie Konserwacji Zabytków, Instytut Zabytkoznawstwa i K onserwa torstwa Uniwersytetu M ikołaja K oper nika w Toruniu, W ydział Konserwacji D zieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w K rakowie, Instytut Podstaw Rozwoju Architektury Politechniki Warszawskiej, ponadto inne uczelnie, instytuty i tow a rzystwa naukow e, muzea, wojewódzcy konserwatorzy zabytków , a także sami autorzy.
Prace, jak co roku, prezentowały bardzo różnorodną tem atykę, a więc: studia historyczno-urbanistyczne, architektonicz ne, parkowe, nad zabytkami ruchomymi, konserwację różnych rodzajów zabytków zarówno w ujęciu historycznym, jak i technicznym, opracowania now ych m e tod, badania nad technikami i technologia m i różnych obiektów sztuki stosowanym i w przeszłości, archeologię, m uzealnictwo, zagadnienia prawne ochrony zabytków, projekty rewaloryzacji zarówno poje dynczych zabytków architektury i budow nictwa, jak i całych organizmów miejskich. Prace konkursowe prezentowały też róż norodny poziom : od przeciętnych, raczej dobrych, ale nie wyróżniających się spośród innych podobnych opracowań, d o wybitnych, a nieraz nowatorskich. Ocena tak różnorodnego p od względem tematyki i zakresu materiału wymagała powierzenia recenzji prac wielu wybitnym specjalistom różnych dyscyplin nauko wych, a także kilkuetapowego działania zespołu sędziowskiego.
Coroczne duże zainteresowanie konkursem i na ogół wysoki poziom zgłaszanych prac w pełni potwierdzają jego celow ość, a mianowicie zainteresowanie absolw en tów oraz młodej kadry naukow ców i pracowników różnych instytucji podejm o waniem tem atów przyczyniających się d o rozwoju badań, praktyki konserwa torskiej i popularyzacji ochrony zabyt ków i muzealnictwa. Jednocześnie Zarząd M uzeów i Ochrony Zabytków zawdzięcza konkursowi przegląd najnowszych opra cow ań w tym zakresie. Szczególnie cieszy organizatorów konkursu podejmowanie problematyki ochrony zabytków przez osoby bezpośrednio nie związane w ykształ ceniem i zawodem z tą dziedziną, które, wykorzystując swą wiedzę w innych ga łęziach nauki, rozszerzają zakres badań i praktyki w dziedzinie konserwacji zabytków i muzealnictwa.
W konkursie 1978 przyznanych zostało dziewiętnaście nagród i sześć wyróżnień.
W dziale prac n a u k o w o - b a d a w c z y c h przyznano następujące nagrody i wyróżnienia:
— n a g r o d a I s t o p n i a : Studium
historyczno-urbanistyczne do planu rewalo ryzacji Z am ościa, dokumentacja zbiorowa
p cd redakcją mgra K arola Majewskiego, przygotowana w lubelskim Oddziale Pra cowni Konserwacji Zabytków; nagroda za opracowanie monumentalnego i wni kliwego studium, w tym obszernego zestawienia stanu badań, wniosków k o n serwatorskich, szczegółow ego katalogu za bytków, imponującego kompletu plansz i pełnego serwisu fotograficznego; — n a g r o d y II s t o p n i a : mgr Zbigniew Beiersdorf, mgr Lucyna Sulerzys- ka, Studium historyczno-urbanistyczne B lo
k u N r 4 w K rakow ie; mgr inż. arch. Lucy
na Czyżniewska, R ola i fu n kc ja małych
m iast zabytkow ych położonych po za aglo meracjam i m iejsko-przem ysłow ym i ; mgr
Elżbieta Pilecka, Próba typologii szczytów
gotyckich na terenie W arm ii; mgr Stanisła
wa Rudnik, Prace konserw atorskie w Z a
mościu w latach 1918— 1939; mgr Grażyna
Staszewska, Zw alczanie glonów na k a
mieniach i tynkach;
— n a g r o d y III s t o p n i a : mgr Zdzisław Lelek, Badania em alii zło tn i
czych okresu renesansu i baroku; dr inż.
arch. Jacek Radziewicz-W innicki, A rch i
tektura organów na Ś lą sku w u kszta łto waniu przestrzennym wnętrz w okresie od wojny trzydziestoletniej do schyłku X V I I I w .; mgr inż. arch. Janusz Smólski, R ekonstrukcja rzym skiego ołtarza o fia r nego w L u n i; mgr Józef Srebro, D ziałal ność naukowo-oświatowa i wychowawcza M uzeum Piastów Śląskich w Brzegu 1945— 1975; mgr Rajna W ełczewa-M le-
kanowa, Badania nad technologią i techni
k a m i czterech ikon z okresu odrodzenia bułgarskiego ;
— w y r ó ż n i e n i a : mgr Andrzej Dry- szel, Ochrona dzieł s z tu k i p rz e d kradzieżą
w muzeach p o lskich; mgr Ewa K o zło w
ska, mgr M ichał Urbanowski, Z a m o ść,
B lo k X X II. D okum entacja naukowo-histo- ryczna; dr inż. arch. Andrzej M isiorowski, M auzoleum Kurkum asa w K airze — p r z y k ła d architektury i sz tu k i budowlanej okresu mam eluckiego ; mgr A ldona Su-
dacka, T ryp tyk Zaśnięcia N P M z kościoła
parafialnego w Bodzentynie. D okum entacja historyczna.
W dziale prac p r o j e k t o w o - b a - d a w c z y c h :
— n a g r o d a I s t o p n i a : P ro e rewaloryzacji Gniewu, przygotowany przez
zespół projektowy pod kierunkiem mgr inż. arch. Ireny Jaroszewskiej-Bartosze- wicz w gdańskim Oddziale Pracowni Konserwacji Zabytków; nagroda za szcze gólnie wnikliwe, kompleksowe prace ba dawcze i konsekwentne wdrożenie m ode lowych zasad rewaloryzacji zabytkowego zespołu miejskiego;
— n a g r o d a II s t o p n i a : mgr inż Anna Obrębska, P rojekt techniczny rewa
loryzacji parku w Branicach koło N a łę_ czow a ;
— w y r ó ż n i e n i e : mgr inż. arch. H en ryk Siuder, A daptacja na cele turystyczne
ruin za m ku w Janowcu.
W dziale prac p o p u l a r y z a t o r s k i c h :
— n a g r o d a I s t o p n i a : Spotka n ia
z zabytkam i, informator popularnonauko
wy redagowany przez zespół pod kie runkiem redaktora Krzysztofa N ow ińskie g o, wydany przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków; nagroda za cenną inicjatywę wydania informatora, wypełniającego lukę w literaturze popularnonaukowej z dzie dziny ochrony zabytków, trafny dobór interesujących szerokie kręgi społeczeń stwa artykułów i informacji, estetyczną szatę graficzną;
— n a g r o d a II s t o p n i a : mgr K rzysztof Burek, Starożytnicy i arche
olodzy. Z dziejów badań archeologicznych na Białostocczyźnie ; płk. mgr Józef Matusik, ppłk dr Jerzy M iszalski, Z a m k i
w Polsce. M a p a ; Halina Miszalska ppłk dr Jerzy Miszalski, Z a m ki, twierdze’
bastiony. Cykl artykułów w „Ż ołnierzu
Polskim ” ;
— n a g r o d y III s t o p n i a : mgr Ry szard W ołągiewicz, Kręgi kam ienne w Grzy-
bnicy; dr Stanisław Reszkowski, R ozpla nowanie i zabudowa G rudziądza— prze m iany przestrzenne po lokalizacji ;
— w y r ó ż n i e n i e : mgr Tom asz J u rasz, D olny Ś lą sk •— panoram a turystycz
na.
Hanna K rzyżanow ska
NA GR OD A ZA PROJEKT REW ALORYZACJI ZA M O ŚC IA
W lipcu 1978 r. minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środow is ka ogłosił listę dorocznych nagród. W dziale „Z a wybitne osiągnięcia twór cze w przestrzennym kształtowaniu miast i wsi, ochronie środowiska oraz w rozwoju techniki” wyróżnił nagrodą pierwszego stopnia zespół autorski z PP Pracownie Konserwacji Zabytków w Rzeszow ie za plan szczegółow y zagospodarowania przes trzennego zabytkow ego ośrodka miejskie go Zamościa. Zespół działał w składzie: Janusz Mach i Andrzej Piątek — główni projektanci, Teresa Piątek, W ojciech S o
bek, Jan Szozda, Stanisław W iercioch — współpraca autorska, K arol Majewski — ' zagadnienia konserwatorskie (konsultant z PKZ Oddział w Lublinie), Kazimierz Brydak — zagadnienia program owo-funk- cjonalne, Barbara Lejda —■ komunikacja, Zenon Dulla — instalacje wod.-kan., gaz,
С.О., Ryszard Rogoziński — energetyka. M iejscowy plan szczegółow y i rewalory zacji zam ojskiego zespołu zabytkowego składa się z dwóch elem entów: m iejsco wego planu szczegółow ego w granicach zespołu staromiejskiego z obrzeżem, zawie rającego ustalenia przestrzenne dla tej
jednostki, oraz planu rewaloryzacji, obej mującego obszar zawarty w granicach I strefy ochrony konserwatorskiej (zasięg dziewiętnastowiecznej twierdzy), ustala jącego zagadnienia rewaloryzacyjne w stre fie nadrzędności kryteriów konserwator skich. Poza miłym obowiązkiem gratu lacji laureatom wypada podkreślić, że szczegółowe relacje o założeniach planu i wynikach zostaną opublikowane przez Ośrodek Informacji Pracowni K onser wacji Zabytków w Warszawie. Redakcja „Ochrony Zabytków” zwróciła się do A utorów o artykuł o metodzie zapisu
planu rewaloryzacji, gdyż jest to zagad nienie szczególnie interesujące w czasie, gdy mamy już kilkadziesiąt urbanistycz nych studiów rewaloryzacyjnych zaawan sowanych, zakończonych, a nawet wdra żanych. Wśród istotnych cech charaktery zujących opracowanie zamojskie zwraca uwagę m .in. dorobek A utorów w zakresie oznaczeń graficznych do studium w skali 1 : 500. Osiągnięcie to cieszy, ale i każe się zastanowić, jak długo jeszcze będziemy zmuszeni za każdym razem tworzyć nowe systemy zapisu i czy naprawdę nie m a w kraju jednostki, która dorosła do tego, aby zagadnienie to rozwiązać ku wspólnemu zadowoleniu.
Nagroda dla zespołu rzeszowskiego nasu wa jeszcze i inną refleksję. Oto p o wielu innych nagrodach, które przyznane zosta ły w latach minionych zespołom Pracowni Konserwacji Zabytków za podobne opra cowania rewaloryzacyjne, przedsiębior stw o m oże do swych aktywów dopisać jeszcze jeden zespół projektowy, który okrzepł w pracach studialnych nad re waloryzacją ośrodków staromiejskich. D o renomowanych już pracowni z Torunia, Krakowa, Lublina, Warszawy (Oddział „Zam ek”) doszła jeszcze pracownia z R ze szowa. Fakt ten pozwala uznać, że specja lizacja Pracowni Konserwacji Zabytków w tej dziedzinie jest faktem, a ich prze
wodnictwo merytoryczne w tego typu pracach projektowych na terenie kraju jest poza dyskusją. M ożna sądzić, że dalszy rozwój tego rodzaju działań w ra mach PKZ spowoduje, że w lata osiem dziesiąte, które będą w naszej dziedzinie charakteryzowały się znaczną skalą prac rewaloryzacyjnych w ośrodkach staro miejskich, możemy wchodzić bez obawy o sprawy projektowania. Wydaje się, że już obecnie punkt ciężkości przesuwa się na przygotowanie odpowiednio zorga nizowanego i wyposażonego aparatu w y konawczego.
Lech K rzyżanow ski
ZABYTKOW E Z E SPO Ł Y STAROM IEJSKIE DOCZEKAŁY SIĘ W AŻNEGO AKTU PRAW NEGO
D n ia 21 lipca 1978 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 101/78 w sprawie pow ołania Międzyresortowej Komisji do Spraw Rewaloryzacji M iast i Zespołów Staromiejskich. Komisja została powołana przy ministrze kultury i sztuki, a w jej skład weszli : podsekretarz stanu w M KiS— generalny konserwator zabytków (prze wodniczący), podsekretarze stanu w m i nisterstwach: Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, przewodniczący Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budow nictwa M ieszkaniowego, członek prezy dium Polskiej Akademii N auk, zaproszeni przedstawiciele stowarzyszeń fachowych, zainteresowani wojewodowie, prezydenci, naczelnicy miast i pow ołani eksperci lub rzeczoznawcy.
W uzasadnieniu podano, że Komisja
została pow ołana w celu stworzenia odpowiednich warunków d o realizacji planów przestrzennych rewaloryzacji miast i zespołów staromiejskich. D o jej zadań należy m .in.: ustalenie listy miast i zespo łów przewidzianych do rewaloryzacji, opiniowanie, ocena i zatwierdzanie opra cowanych w województwach planów za gospodarowania przestrzennego i rewa loryzacji miast oraz zespołów staromiej skich we wszystkich dziedzinach i specjal nościach dotyczących ich sp ołeczno-gos podarczego rozwoju. U stalono również, że opinie i wnioski Kom isji stanowią podstawę do podejmowania decyzji i okre ślania kierunków działania dla zaintere sowanych ministrów, kierowników urzę dów centralnych, wojewodów i prezy dentów miast stopnia wojewódzkiego. Obsługę Kom isji zapewnia pow ołany sekretariat wchodzący organizacyjnie
w skład Ministerstwa Kultury i Sztuki — Zarządu M uzeów i Ochrony Zabytków. W ślad za cytowaną uchwałą w przygo towaniu znajduje się decyzja w sprawie wyznaczenia na terenie kraju biur pro jektowych do pełnienia funkcji przewod niej w zakresie rewaloryzacji zespołów zabytkowych miast. D o zadań tych biur będzie należało m .in. koordynowanie prac dokumentacyjnych, prowadzenie prac badawczych i studiów historycznych, n au kowych i technicznych, opracowywanie planów rewaloryzacji w formie kom plek sowej dokumentacji i sprawowanie nad zoru autorskiego nad ich realizacją. Bardzo wiele historycznych ośrodków staromiejskich w naszym kraju oczekuje na szybkie wdrożenie tych decyzji.
Jacek C ydzik
IC O M O S
W dniach 20— 27 maja 1978 r. odbyło się w M oskw ie V Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Rady Zabytków i Zespo łów Zabytkowych (ICOM OS). U dział w nim w zięło ok oło 700 delegatów z 62 krajów z całego świata.
Obrady Zgromadzenia były poprzedzone posiedzeniami kom itetów: Doradczego i W ykonawczego ICOMOS, które miały za zadanie przygotowanie ostatecznej wersji zmian statutowych, projektu ewen tualnych zmian K a rty Weneckiej, przygo towanie listy wyborczej i innych materia łów na Zgromadzenie Ogólne ICOM OS. K om itet D oradczy obradował pod prze wodnictwem prezesa K om itetu —■ prof, dra Stanisława Lorentza, który, zgodnie z uprzednią zapowiedzią, zrzekł się funkcji prezesa. N ow ym przewodniczącym wy brany został R . Palsson (Szwecja). Obydwa kom itety podsum owały wyniki długotrwałej dyskusji i ankietowania na temat projektowanych zmian statutu ICOM OS-u; K om itety N arodow e wy
powiedziały swą opinię, na piśmie i ustnie, przy okazji spotkań grupy roboczej powołanej przez ICOMOS do opraco wania zmian statutowych. W osobnym punkcie obrad komitety Doradczy i W y konawczy om ówiły sprawę K arty Wenec kiej, ustosunkowując się negatywnie do jej zmiany, natomiast zajmując stanowisko pozytywne na temat jej uzupełnienia oraz opatrzenia komentarzami; takie sta nowisko zajmował od początku dyskusji nad K artą Wenecką Polski K om itet Narodowy. Obie sprawy: zmian statu towych i K arty Weneckiej, weszły na obrady Zgromadzenia Ogólnego.
Delegacja polska na Zgromadzenie O gól ne ICOM OS-u składała się z 20 osób. Przewodniczącym delegacji był prezes Polskiego Kom itetu Narodow ego — prof, dr Stanisław Lorentz. Skład delegacji: prof, dr Stanisław Lorentz — przewodni czący P K N ICOM OS, prof, dr Jan Z a chwatowicz — wiceprzewodniczący P K N
ICOM OS, prof, dr Alfred Majewski — skarbnik P K N ICOM OS, mgr Andrzej M ichałowski — sekretarz P K N ICOM OS, doc. dr Marian Arszyński, prof, dr Piotr Biegański, prof, dr Janusz B ogda now ski, prof, dr W acław Borusiewicz, prof, dr Olgierd Czerner, prof, dr W iesław D om asłow ski, doc. dr Jerzy Frycz, prof, dr W ojciech Kalinow ski, dr hab. K rzysztof Pawłowski, prof, dr Jerzy Rozpędow ski, mgr Piotr Rudniewski, dr Bohdan Rymaszewski, prof, dr Jerzy Stankiewicz, prof, dr Andrzej T om a szewski, dr Tadeusz Polak — dyrektor naczelny PP PKZ (w charakterze obserwa tora) oraz dr inż. Ewa Kicińska jako przedstawicielka Międzynarodowej F ed e racji Architektów Krajobrazu (IFLA). Zgodnie z obowiązującym dotychczas statutem delegacja polska dysponowała 15 głosam i, a więc maksymalną liczbą głosów przysługujących każdemu K om i tetow i Narodow em u. U dział delegacji w obradach Zgromadzenia O gólnego oraz
