Informatyka Nr 8

In f o r m a t y k a w zarządzaniu

.

V,-

Cena 1 2 0 0 0 zł

1991

uora S U P R A SP. Z 0 . 0 .

ul. Trybunalska 54, 60-325 P O ZN A Ń te le fo n : 674392, telefaks: 236498 teleks: 412966

AUTORYZOWANY DYSTRYBUTOR FIRMY MANNESMANN TALLY OFERUJE DRUKARKI HEAVY DUTY

MT 645

drukarka m o z a ik o w o -w ie rs z o w a

*

doskonała jakość druku

* niezawodność 7000 h MTBF

* duża szybkość 450 wierszy/m in.

* cicha praca

* bufor 27 KB

* liczba kopii 1 + 5

* pełna grafika 240 (dpi)

* polskie litery (opcja)

* w ew nętrzny program testujący

* dwa interfejsy automatycznie przełączane

* pod w ó jn y system traktorów

MT 340

drukarka m o z a ik o w a (18 ig ło w a )

* doskonała jakość druku

* niezawodność

* szybkość 400 zn/sek.

* cicha praca

* polskie litery (opcja) o druk kolorow y (opcja)

MT 230

drukarka m o zaikow a (9, 18, 24 ig ło w a )

* doskonała jakość druku

* niezawodność

* szybkość 300 zn/sek.

* cicha praca

« polskie litery (opcja)

* druk kolorow y (opcja)

MANNESMANN

T A L L Y

P R A W D OP O D O B N IE NAJLEPSZE

DRUKARKI

NA ŚWIECIE!

Informatyka

M ie s ię c z n ik IS S N 0542-9951

IN D E K S 3612 4

K O LE G IU M REDAKCYJNE:

m gr Jarosław DEM IN ET m gr inż. Piotr FUGLEW ICZ d r inż. W acław ISZKOW SKI m gr Teresa JA B Ł O Ń S K A (sekretarz redakcji) W ładysław KLEPACZ (redaktor naczelny)

d r inż. W ojciech MOKRZYCKI mgr inż. Jan RYŻKO dr Zdzisław SZYJEWSKI mgr Hanna W ŁO D A R S K A

PRZEW O DNICZĄCY R ADY PR O G R AM O W EJ:

Prof. dr hab.

Juliusz Lech KULIKOW SKI

W Y D A W C A :

W y d a w n ic tw o Czasopism i Książek Technicznych S IG M A NOT Spółka z o.o.

ul. Biała 4

0 0 -9 5 0 W A R S ZA W A skrytka pocztow a 1004

Redakcja:

01 -5 5 2 Warszawa,

PI. In w a lid ó w 10, p. 104, 105 tel. 3 9 -1 4 -3 4

M a te ria łó w nie zam ów ionych redakcja nie zwraca

W s praw a ch ogłoszeń prosim y z w r a c a ć się bezpośrednio

do Redakcji lub

Działu R eklam y i M a r k e tin g u 0 0 -9 5 0 W a r s z a w a ul. Biała 4

te le fo n : 20-31 -24 telefaks: 2 0 -3 1 -1 6 teleks: 814550

nr 81991 Sierpień Rok wydania XXVI

W numerze •

O d system u info rm aty czn eg o d o system u inform acyjnego w sp arteg o tech n o lo g ią k o m p u te ro w ą

- Wiesław F lakiew icz 3

N ow e generacje system ów info rm aty czn y ch w zarząd zan iu - A n to n i N o w a ko w ski 8 F A C T O R - podejście do p ro jek to w a n ia system ów inform acyjnych - Wojciech O lejniczak,

Ireneusz S zyd ło w ski 12

P roblem y b a d an ia p o trze b inform acyjnych w system ach zarz ąd z an ia - E dw ard K olbusz 15 S k ąd b rać pieniądze na inw estycje inform atyczne? - M arian N iedźw iedziński 19 /u n ix

S tu d iu m klienta i usługodaw cy, czyli o Sun-ow ej koncepcji sieci o tw a rty c h (1). P ro ced u ry w ołane

z d alek a - Jacek Surm a 22

D ziu ra E fialtesa - Jan W alasek 25

z B IT K i

M cta-ro zw ażan ia o n apraw ie in fo rm aty k i - W acław Iszko w ski 26

W najbliższych numerach:

• P i o tr O s tr o w s k i i M a r e k Ś r e d n ia w a c h a r a k t e r y z u j ą ję z y k S D L , o b e jm u ją c y s w y m z a k r e s e m s p e c y f ik a c ję w y m a g a ń i o p is r z e c z y w is te g o z a c h o w a n ia się s y s te m ó w te le k o m u n ik a c y jn y c h .

• M a r iu s z K la p p e r o m a w ia p r a k ty c z n e a s p e k ty k o m p le k s o w e j a n a liz y f u n k c jo n a ln e j p r z e d s ię b io r s tw i m e to d y k ę u s ta la n ia f a k tó w .

• B a r b a r a Ł u k a s ik - M a k o w s k a n a ś w ie tla z n a c z e n ie s ta n d a r y z a c ji s y s te m ó w in fo r m a ty c z n y c h j a k o j e d n e j z m e t o d p o p r a w ia n i a ja k o ś c i p o s z c z e g ó ln y c h p r o d u k tó w (s y s te m ó w ).

• T o m a s z C ie rp is z o p is u je p r o b le m i m e to d y k o m p re s ji d a n y c h , p o le g a ją c e n a z n a le z ie n iu o p ty m a ln e j f u n k c ji p rz e k s z ta łc a ją c e j w e jś c io w ą p o s ta ć in fo r m a c ji w p o s ta ć u p a k o w a n ą .

W a ru n k i p re n u m e ra ty

P rz y ję c ie p r e n u m e r a t y - w y łącznic n a p o d s ta w ie d o k o n a n e j w p ła ty n a d ru k a c h d o s ta rc z a n y c h d o ty ch c z a so w y m p r e n u m e ra to ro m p rzez W y d a w n ictw o , lu b n o w y m p o u p rze d n im zg ło szen iu z a p o trz e b o w a n ia (p isem n ie lu b telefo n icznie) w Z a k ład z ie K o lp o rta ż u W y d a w n ictw a .

B la n k ie t w p ła ty - p o w in ien z a w iera ć n a s tę p u ją c e in fo rm a c je: d o k ła d n a n a z w a i a d re s (z k o d e m p o c z to w y m ) z a m a w ia ją c e g o , ty tu ły z a m a w ia n y c h c z aso p ism , ich liczbę i o k re s p re n u m e ra ty .

W p ła t a - zg o d n ie z p o d a n y m i c en am i n a le ż y d o k o n a ć w b a n k u lu b w U P T n a k o n to p o d a n e n a n aszy m blan k iecie, tj:

P a ń s tw o w y B a n k K r e d y to w y I I I O /W a r s z a w a n r : 3 7 0 0 1 5 -1 5 7 3 -1 3 9 -1 1

P r e n u m e r a t o r z y z b io r o w i o so b y p raw n e o b o w ią z u ją b la n k ie ty „ W p ła ta -Z a m ó w ie n ie ” . C e n a n o rm a ln a .

P r e n u m e r a t o r z y in d y w id u a ln i o so b y fizyczne o b o w ią z u ją b la n k ie ty ty p u p rze k a z y d la w p ła t n a ra c h u n k i b a n k o w e . C e n a n o rm a ln a .

P r e n u m e r a t a u lg o w a zg o d n ie z p o d a n ą c e n ą u lg o w ą p rzy słu g u je w yłącznie o s o b o m fizycznym , b ę d ą cy m c z ło n k a m i S N T , s tu d e n to m i u c zn io m szk ó ł za w o d o w y ch . U czn io w ie szk ó ł o g ó ln o k sz ta łc ą c y ch m o g ą zam ó w ić w p re n u m e ra c ie ulgo w ej ty lk o m iesięcznik „ A u r a '’

U w aga! w p o d a n y m o k resie p re n u m e ra ty m o żn a z a m ó w ić ty lk o p o je d n y m eg z em p larz u z k a ż d eg o ty tu łu .

P r e n u m e r a t a z e z le c e n ie m w y sy łk i z a g ran ic ę - c e n a p re n u m e ra ty ze zleceniem wysyłki za g ran ic ę je s t d w u k ro tn ie w y ższa o d ceny n o rm a ln ej.

N a le ży p o d a ć d o k ła d n y a d re s o d b io rc y z a g ran ic ą . T e r m in y p r z y jm o w a n ia p r e n u m e r a ty :

d o 10 lis to p a d a n a I, II, III, IV k w a rta ł n a s tę p n e g o ro k u - d o 28 lu te g o n a II, 111, IV k w a rta ł br.

- d o 31 m aja n a III i IV k w a rta ł br.

- d o 31 s ie rp n ia n a IV k w a rta ł br.

Z m ia n y w p ren u m e ra c ie , n p . z m ia n a liczby ty tu łó w , liczby egzem p larz)’, rezy g n acja z p re n u m e ra ty , m o żn a z g ła sz a ć ty lk o w p o d a n y c h te rm in a c h z m o cą o b o w ią z u ją c ą o d n a s tę p n e g o k w a rta łu .

E g z e m p la rz e a rc h iw a ln e (z lat u b iegłych)

M o ż n a n a b y ć za g o tó w k ę w K lu b ie P ra sy T e ch n iczn ej, W a rsz a w a , ul. M azo w ie c k a 12 (tel. 26-80-16) lu b z a m ó w ić p isem nie w Z a k ła d z ie K o lp o rta ż u , D ział H a n d lo w y , 00 -950 W a rsz a w a , sk r. p o c z t. 1004 (tel. 40-37-31), n a ra c h u n e k lu b z a zaliczeniem po c z to w y m .

I n f o r m a c j i o p r e n u m e r a c ie u d z ie la : Z a k ła d K o lp o rta ż u W y d a w n ictw a S IG M A -N O T S p ó łk a z o .o ., 0 0-716 W a rs z a w a , ul. B ar- ty cka 20, sk r. 1004. T e lefo n y : 40-00-21 w ew n. 293, 295, 299 lu b 40-30-86, 40-35-89.

W s tę p n a c e n a je d n e g o eg z em p larz a n a 1991 r o k : n o rm a ln a - 1 2000 zł, u lg o w a - 8400 zł W a r t o ś ć p r e n u m e r a t y (w zł):

N o r m a l n a : k w a rta ln a - 3 6 0 0 0 , p ó łro c z n a 7 2 0 0 0 , ro cz n a 144000 U lg o w a : k w a rta ln a - 2 5 2 0 0 , p ó łro c z n a 5 0 40 0 , ro cz n a 100800

U w a g a : W p r z y p a d k u z m ia n y c e n w o k r e s ie o b ję ty m p r e n u m e r a t ą , p r e n u m e r a t o r z y z o b o w ią z a n i s ą d o d o p ł a t y r ó ż n ic y c e n .

Skład i druk: D rukarnia S IG M A -N O T Sp. z o.o., z. 340/91 n. 3450

In fo r m a ty k a n r 8 1991 1

IN FO G R Y F ’90

W 1972 roku odbyły się I K ołobrzeskie D ni Inform atyki IN F O G R Y F '12. Od tego czasu impreza ta odbyw ała się co dwa lata pod o g ó l­

nym hasłem „Inform atyka w zarządzaniu przed­

siębiorstw em ” . W ciągu tych 18 lat staraliśmy się służyć środow iskom zajmującym się inform aty­

ką oraz rzeczywistym i potencjalnym użytkow ­ nikom inform atyki. W okresie tym zm ieniło się wiele, zarówno w samej inform atyce, jak i w jej otoczeniu.

Pom im o różnych przeciwności (w tym przede wszystkim finansow ych) zdecydowaliśm y się na “organizację X Dni Inform atyki IN F O ­ G R Y F ’90 już nie w K ołobrzegu (właśnie te finanse), a w Świnoujściu. M otyw em przewod­

nim tej imprezy (trwała od 6 do 8 grudnia 1990) był rozwój m etod i system ów inform atyki sto so ­ wanej w zarządzaniu, podstaw ow ym zaś celem - podtrzym anie tradycji, z nadzieją kontynu o­

wania tej imprezy w przyszłości. W przeciwień­

stwie do poprzednich , J n fogryfów ” ostatni ob­

radował tylko w jed n ej sekcji, a w materiałach opublikow ano 15 referatów.

Korzystając z uprzejmości Redakcji ,,Infor­

m a ty k i” chcemy Państwu przedstawić kilka refe­

ratów, których treść ogólnie charakteryzuje ob­

szar dyskusji, jaka odbyła się podczas ,,/n/o- gryfu i9 0 ”. W ydaje się, że referaty te oddają obserwowany obecnie kierunek zastosow ań in­

form atyki w zarządzaniu, a także kierunek roz­

woju jej „instrum entarium ” . W rozwoju tym zauważyć m ożna trzy podstaw ow e wątki.

Są nimi:

• reorientacja filozofii tworzenia system ów z podejścia technicystycznego (pod technologię) na podejście informacyjne,

• stopniow e przechodzenie z system ów trans­

akcyjnych na zastosow ania wspom agające w sposób"bardziej bezpośredni zarządzanie, a więc na system y wspom agania decyzji z zastosow a­

niem sztucznej inteligencji i baz wiedzy,

• „autom atyzacja” procesów tworzenia syste­

m ów , a więc szeroko rozumiana problematyka system ów kom puterow ego wspom agania proje­

ktowania system ów (CASE) i związane z tym zagadnienie tworzenia adekwatnej m etodologii projektowania.

Prezentowane referaty poddane zostały drob­

nym zabiegom redakcyjnym, mającym na celu nadanie im charakteru artykułów.

O bowiązkiem naszym jest również poinfor­

m owanie Państwa, że imprezę zorganizowali:

Instytut Cybernetyki Ekonom icznej i Inform a­

tyki U niw ersytetu Szczecińskiego oraz TBOiK w Szczecinie.

E D W A R D K O L B U S Z W O J C I E C H O L E J N I C Z A K

U p o d staw p rzep ro w ad zo n y ch niżej ro zw ażań leżą następujące założenia wstępne:

Z a ło ż e n ie 1. K ażd y system zarz ąd z an ia (zaró w n o w skali m a k r o - ja k i m ik ro g o sp o d arczej) w ykształca dla sw ych celów służebny względem siebie in f o r m a c y jn y sy s te m z a r z ą d z a n ia (zw any dalej ISZ ) w yznacza­

ją c m u ok reślo n e cele i z ad a n ia . Jeśli rozp atrzeć m odel scen tralizo w an e­

go z arz ąd z an ia , trak to w a n eg o w całości, o ra z b u d o w an y obecnie m odel rynkow y, należy stw ierdzić, iż m odele te w sto su n k u d o siebie są całkow icie przeciw staw ne. Im bardziej przeciw staw ny d o d an eg o jest now y system z arz ąd z an ia , tym bardziej przeciw staw ne są o d p o w ia d ają ­ ce im ISZ . S tąd w niosek, że o bow iązujące d oty ch czas zaró w n o filozofię, j a k i p ra k ty k ę ISZ , należy p o d d a ć generalnej i zasadniczej p rzebudow ie.

Z a ło ż e n ie 2. W sp o m n ia n a k onieczność p rzeb u d o w y ISZ w ynika z zasa ­ dniczej zm iany jeg o celów o ra z zad ań . O ile w m o d elu scentralizow anym p o d staw o w y m celem ISZ było g enerow anie in fo rm a c ji ro z licz e n io w ej (ew idencyjnej, k o n tro ln e j i p o w iad am iającej o stan ie sp ra w w danym m om encie czasow ym ), o tyle w m o d elu ryn k o w y m podstaw ow ego znaczenia n a b ie ra in f o r m a c ja u k ie r u n k o w a n a n a e fe k ty w n o ś ć p r o ­ c esó w i d z ia ła ń g o s p o d a r c z y c h (będziem y ją n azyw ać krócej in f o r m a ­ cja p ro e fe k ty w n o ś c io w a ). E fektyw ność tę należy rozum ieć ja k o efek­

tyw ność ex p o st ja k i ex an te. O znacza to, że in fo rm acja rozliczeniow a, k tó ra d o dziś w szechw ładnie d o m in u je w m o d elu rz ąd z an ia rynkow ego, zostaje sp ro w ad zo n a d o u zasad n io n y ch p ro p o rcji udziału w całym ISZ (lokalizując się głów nie na o p eracy jn y m szczeblu z arząd zan ia danym p o d m io tem gosp o d arczy m ). N a to m ia st p o d staw o w eg o znaczenia n a ­ b iera teraz in f o r m a c ja a n a lity c z n a (op isu jąca przyczyny i sk utki o k reślonych procesów , stan ó w i d ziałań ) o ra z in f o r m a c ja z a d a n io w a (o b ejm u jąca n i.in. p ro g n o zy , p ro g ram y i plany), zw iązane ze strategią i ta k ty k ą przedsięw zięć rozw ojow ych i ro z p atry w a n a w różnych p rze­

k ro jac h tem atycznych o ra z w różnych h o ry z o n ta ch czasow ych. N ależy podkreślić, że te trzy typy inform acji (rozliczeniow a, anality czn a i z ad an io w a) b ęd ą spełniać dw ie ró żn e funkcje tra k to w a n e rów nolegle:

fu n k c ję p o z n a w c z ą o r a z d e c y z y jn ą (o d pow iednio: ja k je s t i ja k należy działać).

Z a ło ż e n ie 3. W system ie scen tralizo w an y m (w lata ch osiem dziesiątych) po d staw o w y m odniesieniem ISZ je s t - m ów iąc og ó ln ie - p rzed sięb io r­

stw o pań stw o w e (spółdzielcze) o ra z in sty tu cje c en traln e (np. m in ister­

stw a, G U S ). G en ero w an ie inform acji rozliczeniow ej, silnie sty p izo w a­

nej i o m asow ym c h ara k te rze , w skali k rajow ej, tw orzenie p o d ­ staw ow ych zb io ró w inform acji było sto su n k o w o łatw e. Je d n a k że ju ż obecnie n a p ro g u zasadniczych zm ian m o d elu z arz ąd z an ia należy d o strzec isto tn e zm iany w pow yżej naszk ico w an y m obrazie. N a zm iany te w pływ ają n astęp u jące zjaw iska:

• ró ż n ic o w a n ie się f o r m w ła sn o śc i: liczba firm p ry w atn y ch , spółek o różnym statu cie p raw nym itp. p o d m io tó w , zaczy n a z nacząco rosnąć;

• założony p ro c e s p ry w a ty z a c ji firm p a ń s tw o w y c h (różne form y w łasności);

• przew idyw ane p o d staw o w e z m ia n y w m e to d o lo g ii r a c h u n k o w o ś c i (orien tacja n a sta n d a rd y św iatow e), czyli w zakresie tw o rzen ia p o d s ta ­ wowej bazy inform acji ISZ p o d m io tó w gosp o d arczy ch . ,

W szystkie te zjaw iska ro z p atry w a n e łącznie, w raz z pow iększającą się liczbą instytucji b an k o w o -k red y to w y ch i ubezpieczonych o ra z p rzeb u ­ d o w ą o g ó ln o p ań stw o w y ch system ów inform acyjnych (np. SP IS itp.) zaczynają stw arzać m o z a ik ę IS Z , zależną m .in. o d c eló w , fu n k c ji, w ie lk o ś c i, p r o f ilu , k a p ita łu i u d z ia le w r y n k u d an eg o p o d m io tu gosp o d arczeg o . M im o że ISZ w tym now ym układzie jest o p a rty na inform acji proefektyw nościow ej (vide założenie 2), to je d n a k staje się on system em silnie zró żn ico w an y m w zależności od w sp o m n ian y ch wyżej

In fo r m a ty k a S ¡991

W IE S Ł A W F L A K IE W IC Z W a r s z a w a

Od systemu in fo rm a ty c z n e g o do systemu in fo rm a c y jn e g o w s p a r te g o te c h n o lo g ią k o m p u t e r o w ą

cech p o d m io tu g osp o d arczeg o . N a m arginesie w spom nijm y p o n a d to , że m im o tej m ozaiki ISZ, p o d staw o w ą rolę g rać tu będzie w c o raz szerszym s to p n iu in f o r m a c ja f in a n s o w o - k o s z to w a przy w zględnej redukcji tzw.

części rzeczow ej, co m a zw iązek z p roefektyw nościow ym c h arak terem ISZ.

Z a ło ż e n ie 4. W m odelu scen tralizo w an y m po d staw o w ą ro lę spełnia in f o r m a c ja p r o g r a m o w a n a i s ty p iz o w a n a , o p isu jąca zjaw iska o w y­

sokim sto p n iu s ta n d a r y z a c ji i p o w ta rz a ln o ś c i. P referow ało to oparcie ISZ z jed n ej stro n y n a in f o r m a c ji ja w n e j, tj. b ezpośrednio w pisanej na ok reślo n y jej nośn ik , a z drugiej na w yraźnym p o d z ia le z b io ró w in fo rm a c ji n a ich tem atyczne ag en d y , przy zach o w an iu lo g iczn ej i fizy czn ej ro z d z ie ln o ś c i tych z b io ró w m iędzy poszczególnym i ag en d a ­ mi. W m o d elu rynkow ym po d staw o w eg o znaczenia n abierają:

• in f o r m a c ja u w ik ła n a , o trzy m an a n a pod staw ie b a d an ia różnych relacji zachodzących m iędzy in fo rm acjam i jaw nym i,

• in f o r m a c ja n ie p e łn a , tzn. o p a rta na przybliżeniach, szacunkach, h ip o tezach , w a rian tac h itp.

O b a te ro d zaje inform acji dotyczyć b ęd ą z aró w n o zjaw isk zach o d zą­

cych w ra m a ch d an eg o p o d m io tu g o sp o d arczeg o , ja k i zachodzących w jeg o o toczeniu. Z ach o d zi zatem p o trze b a bud o w y właściw ie z o rg an i­

zow anego b a n k u inform acji o o to czen iu d an eg o p o d m io tu , kateg o rii zupełnie nieznanej w k raju . N ależy przy tym podkreślić, że wyżej p rzy to czo n e ro d zaje inform acji nie b ęd ą m iały c h a ra k te ru incy d en taln e­

go, ale przeciw nie, będą w łączone w codzienny n u rt pracy o só b zatru d n io n y c h w d an y m po d m io cie g o sp o d arczy m i m uszą uw zględniać tem aty czn ą specyfikę d an eg o stan o w isk a pracy. W efekcie, zam iast dotychczasow ej logicznej i fizycznej rozdzielności zb io ró w inform acji będzie m usiał n astęp o w ać proces ich silnej integracji, co m a zasadnicze znaczenie d la rozw oju technologii ko m p u tero w ej w dziedzinie z arz ąd z a ­ nia.

Z a ło ż e n ie 5. O ile orien tacja ISZ była d o ty ch czas sk iero w an a na procesy w yso k o zru ty n izo w an e i p o w tarzaln e, zw iązane z codziennym to k iem p racy jeg o u ż y tk o w n ik a, o tyle w system ie ryn k o w y m ta k pojęty proces p rzestaje być p u n k tem wyjścia. T ak im p u n k tem staje się problem rozw iązyw ania n a p o d staw ie decyzji uru ch am iający ch właściw y proces lub procesy, o różnej w ew nętrznej i zew nętrznej złożoności in fo rm acy j­

nej. P roblem ro zu m ian y tu ja k o zau w ażo n e (ocenione ja k o istotne), w ym agające ingerencji odchylenie m iędzy tym co jest, a tym , co p o w in n o być lub zd arzy ć się m oże z ok reślo n y m p ra w d o p o d o b ień ­ stw em . T ak więc z obsługi sta n d ard o w y c h i rutynow ych procesów , ISZ przechodzi n a analizę p ro b lem ó w i w sp o m ag an ie racjo n aln o ści p o d e ­ jm o w an y ch decyzji.

Z a ło ż e n ie 6. Z m ienia się w isto tn y sp o só b alg o ry tm izacja procesów inform acyjnych. O ile d o ty ch czas m ieliśm y d o czynienia z algorytm iza- cją „ p ły tk ą ” (agregacja, p ro cen ty , p ro ste relacje logiczne itp .), o tyle obecnie należy uw zględnić isto tn y w zrost algorytm izacji „g łęb o k iej”

(szero k o p ojęte m od elo w an ie zjaw isk społeczn o -g o sp o d arczy ch w języ­

k ach fo rm aln y ch ty p u sym ulacja, op ty m alizacja, opis statystyczny itp.).

Bez tej zm iany podejścia do p rocesów algorytm izacji nie m ożna p raw id ło w o p rzy g o to w ać inform acji an alitycznej, zadaniow ej, czy też obsłużyć decyzji o b arczo n y ch ryzykiem lub niepew nością. Oczyw iście i tu m usim y założyć różne podejścia co d o zak resu owej algorytm izacji

„g łęb o k iej” w zależności o d cech d an eg o p o d m io tu g o sp o d arczeg o (vide założenie 3).

O p ierając się n a pow yższych o g ólnych założeniach wyjściow ych, nie p reten d u jący ch d o pełnego w yczerpania tem atu p rzekształceń ISZ,

I n fo r m a ty k a n r 8 . 1991

a jed y n ie m ark u jący ch go za p o m o cą „g ru b ej k re sk i", tytułow e zagadnienie a rty k u łu m o żn a p rzedstaw ić przy jm u jąc n astęp u jące zało ­ żenia:

• w' każdym system ie zarz ąd z an ia istnieje o k reślo n y ro d z aj ISZ,

• przejście ze scentralizow anego n a ryn k o w y IS Z o z n ac za zasad n iczą jeg o restru k tu ry zację,

• restru k tu ry z ac ja ISZ je s t złożonym procesem , dotyczy bow iem w szystkich pięciu s tru k tu r każdego system u info rm acy jn eg o (tzn.

s tru k tu ry inform acyjnej, przestrzennej, technologicznej, technicznej i organizacyjnej) o ra z w ym aga przem yślanego i sp ójnego ro zw iązan ia.

N a tym tle p o w stają dw a głów ne pro b lem y , a m ianow icie:

1) ja k a p o w in n a być „filo zo fia” lub m eto d y k a restru k tu ry zacji ISZ, 2) w ja k i sp o só b tego d o k o n a ć (p ro b lem d rogi dojścia).

P ró b u ją c odpow iedzieć n a pow yższe p y tan ia, tra k to w a n e ja k o z a s a d ­ niczy w ątek p rzep ro w ad zo n y ch ro zw ażań , należy po d k reślić, że:

• w ysoki sto p ień złożoności o m aw ianych z ag ad n ień um ożliw ia z aled ­ wie naszkicow anie odpow iedzi.

• odpow iedzi o zdecydow anie u ty litarn y m c h a ra k te rz e m ogą być p raw id ło w o sk o n k rety zo w an e jed y n ie n a pod staw ie indyw idualnej analizy każd eg o p o d m io tu go sp o d arczeg o , k tó ry zgadza się n a tak ą restru k tu ry zację ISZ w o k reślonych w a ru n k ac h o rg a n iz ac y jn o -k ad ro ­ w ych o ra z finansow ych.

O gólne założenia reorientacji ISZ na zarządzanie rynkowe

IS Z fu n k cjo n u jący w scentralizow anym system ie zarz ąd z an ia był z inform acyjnego p u n k tu w idzenia sto su n k o w o łatw y d o in fo rm a ty ­ zacji. P o dstaw ow ym pro b lem em c h a ra k te ru org an izacy jn eg o było um ożliw ienie w p ro w ad zan ia (ak tu alizacji) w nim m asow ych d an y ch w sp o só b m ożliw ie bezbłędny i w odpo w ied n im term in ie o ra z zeb ran ie w ym aganych d an y ch w yłącznie na pod staw ie k o m p le tu d o k u m en tó w form aln y ch (obow iązujących d a n y p o d m io t g o sp o d arczy ). D ru g ą

„zm ien n ą ” była szybkość p rzetw o rzen ia, zależna od ro zp o rząd zan ej przez p o d m io t konfiguracji k o m p u tero w ej, a tak że p o sia d an e g o o p ro ­ g ra m o w an ia system ow ego i użytkow ego. T o o sta tn ie dla o k reślo n eg o uży tk o w n ik a było k ażd o razo w o tw o rzo n e o d p o d staw . T ak więc spraw n o ść k o m p u tery zo w an eg o ISZ była p o c h o d n ą jak o ści k adry p ro je k ta n tó w i p ro g ram istó w , przyjętych ro zw iązań o rganizacyjnych o ra z m ożliw ości finansow ych użytkow nika. M asow e p rzechodzenie na technologię m ik ro k o m p u tero w ą nic zm ieniło z ad a ń i funkcji system ów dziedzinow ych, k tó re w sw ym wyrazie, organizacji i fu n k cjach , p o z o sta ­ ły bez zm ian w p o ró w n a n iu d o sto so w an eg o d o tą d p rzetw arzan ia w sadow ego.

W tym św ietle nie dziw i u trzy m u jąca się n ad al w m ocy klasyczna definicja system u inform atycznego, d la któ rej g ro m ad zen ie, u trzy m an ie i p rzetw arzan ie d an y ch jes t o p a rte n a tech n ik ach n iek o n w en cjo n aln y ch , a zw łaszcza n a technologii ko m p u tero w ej. Z auw ażm y, że ta k w teorii, ja k i w p ra k ty c e n ik t nie silił się n a bliższe sprecyzow anie, co to znaczy

„ ta część" system u in form acyjnego (jak a to jest część, co so b ą obejm uje, a co p o zo staje p o za nią). A p o zo staw ało b a rd zo d u ż o , m .in. cała sfera analiz, p lan o w an ia i decyzji. W p rak ty ce nie przy w iązy w an o d o tego zbyt wielkiej uw agi, gdyż w c en tru m z ain tere so w a n ia p o z o staw ało przez lata tzw. stero w an ie bieżące, d o k tó reg o system y d ziedzinow e d o sk o n a le się nadaw ały.

M o żn a zap y tać w tym m iejscu, jak i ISZ w sp o m ag ał w system ie scentralizow anym analizy, p lan o w an ie i zło żo n e decyzje? M ów iąc ściślej, czym c h arak tery zo w ał się IS Z n a szczeblu „ ta k ty cz n y m ” i „ s tr a ­

3

tegicznym ” zarz ąd z an ia p o d m io te m gospodarczym ? Przecież i w tym system ie z arz ąd z an ia p o d ejm o w an o decyzje złożone, tru d n e , o b arczo n e ryzykiem lub niepew nością. O d pow iedź jes t tak a, że te p roblem y i decyzje o p a rte były w zasadniczym sto p n iu na inform acji nieform alnej (o p artej n a n iefo rm aln y ch pow iązan iach decydentów ). P row adziło to d o decyzji a rb itraln y c h , lecz ta k pojęty ISZ m iał na ogół, jeśli nie zerow ą - to u jem n ą efektyw ność i skuteczność. D ziś jest to p ra w d a pow szechna, ale w a rto ją pow tórzyć.

Przybliżm y teraz nieco d o k ład n iej ogólne z ałożenia ry n k o w o zo rien ­ tow anego ISZ. W ydaje się celow e przytoczyć najpierw tzw. s t r u k t u r a l ­ n ą d e fin icję IS Z , z ap ro p o n o w a n ą przez M a n so n a i N itro ffa , definicję p rz y ta cz a n ą najczęściej w literatu rze p rzed m io tu k rajó w w ysoko u p rze­

m ysłow ionych. Z g o d n ie z nią in fo rm acy jn y system z arząd zan ia składa się z:

• co najm niej jednej o so b y ,

• o soby reprezentującej o k reślo n y ty p p sy c h icz n y ,

• o soby będącej członkiem danej o rg a n iz a c ji,

• osoby n a p o ty k ającej w tej organizacji p ro b le m y ,

• osoby żądającej d o w o d u is tn ie n ia p r o b le m u o ra z m o ż liw o śc i je g o ro z w ią z a n ia ,

• rozw iązania za p o m o cą o k reślo n eg o system u p re z e n ta c ji in f o r m a ­ cji (p o d k reślen ia do ty czą „ zm ien n y ch ” ISZ).

Jak ie w skazania d la budow y ISZ zaw iera ta definicja? M o żn a tu w skazać n a k onieczność w yodrębnienia n astęp u jący ch zagadnień:

P s y c h o lo g ia in fo rm a c ji. D efinicja o dnosi w szystkie zm ienne do człow ieka. Je st to isto tn e ze w zględu n a fa k t, że człow iek w ISZ jest z aró w n o g en erato rem in fo rm acji ja k i tym , k tó ry ocenia w ystarczalność i jak o ść u d o stęp n io n y ch inform acji (tw orzenie p o p y tu i o rg an izacja p o d aży inform acji). W tym kontekście isto tn e jest ro zp o zn an ie zasad i sp o so b ó w , w g k tó ry ch człow iek ja k o in d y w id u u m g ro m ad zi i reaguje n a n apływ ające inform acje, zaw arte w o bszarze jeg o percepcji (tzw.

teoria rozbieżności inform acyjnej).

S o c jo lo g ia in fo rm a c ji. C złow iek w organizacji nie m oże być ro z p a t­

ryw any ja k o indy w id u u m . P roblem p olega n a tym , że ujęcie psychologi­

czne jest sk rajn ie zindyw idualizow ane, n a to m ias t w p rak ty ce człow iek p racu je w o kreślonej m ik ro g ru p ie, w ra m a ch któ rej w ystępują m .in.

więzi inform acyjne zw iązane z p ra cą w ykonyw aną w s p ó ln ie . Te więzi inform acyjne n a k ła d ają o graniczenia n a indyw idualne reakcje na napływ ające inform acje. O graniczenia te p ro w ad zą d o stw orzenia m ożliw ości k o o rd y n acji d ziałań w spółzależnych. Isto tą spraw y jest ro zp o zn an ie tych ograniczeń i sk u tk ó w , ja k ie p o w o d u ją one w k sz tałto ­ w aniu inform acyjnej stru k tu ry ISZ.

L in g w is ty k a . Ściślej m ów iąc chodzi tu o leksykę, a więc słow nictw o, k tó re jest w yrazem językow ego o d w zo ro w an ia rzeczyw istości społecz­

no-gospodarczej. W a rto podkreślić tu n astęp u jące zagadnienia:

• Język etniczny jest s e m a n ty c z n ie n a d m ia ro w y . N ad m iaro w o ść ta m usi być drasty czn ie o g ran iczo n a przy tw o rzen iu sk o m p u tery zo w an eg o ISZ , o p eru jąceg o n a k o m u n ik a ta c h , w skład k tó ry ch w chodzi: b ad an y o b iek t, jeg o w łasności, relacje m iędzy ob iek tam i o ra z w arto ść i czas.

• O graniczenie nad m iaro w o ści sp ro w ad za się do usunięcia h o m o - i s y n o n im ii o r a z p o lis e m ii pojęć. A b y tego d o k o n a ć, należy tw orzyć na p o trzeb y IS Z k a ta lo g i czy też te z a u ru s y pojęć, w sp arte jed n o z n ac z n y ­ m i ich d e fin ic ja m i i jed n o lity m s y s te m e m k o d ó w . K ró tk o m ów iąc, ISZ w ym aga m e ta b a z y in fo rm a c y jn e j ja k o p o d staw y d o u trzy m an ia integralności zb io ró w inform acji, o p artej n a spójności językow ej i in fo r­

m acyjnej zb ieran y ch i generow anych k o m u n ik ató w .

Ja k łatw o spostrzec, leksykalny p u n k t w idzenia jest p o d staw ą d o tw o rzen ia zin teg ro w an y ch zb io ró w info rm acji, o p a rty c h n a technologii baz d an y ch (o czym niżej).

B a d a n ia p o p y tu in fo rm a c y jn e g o poten cjaln y ch uży tk o w n ik ó w ISZ, a więc k o n stru o w a n ie odpow iedzi na p y tan ia: kom u? p o co?

dlaczego? dla jak ic h problem ów -decyzji? jak ie inform acje i w ja k im czasie są niezbędne? S k o n stru o w an ie praw idłow ej odpow iedzi na pow yższe p y tan ia je s t b a rd zo tru d n e, gdyż u ży tk o w n ik w w a ru n k ac h krajo w y ch nie um ie odpow iedzieć praw id ło w o na pow yższe pytania, a p o n a d to istnieje silne sprzężenie m iędzy k ształtem p o p y tu in fo rm acy j­

nego a psychologią i socjologią inform acji (p a trz wyżej). N aw iasem m ów iąc istnieje z n aczn a ró ż n o ro d n o ś ć m eto d i technik b a d an ia p o p y tu inform acyjnego, k tó ry ch w p rak ty ce krajow ej się nie stosuje i co w ażniejsze - nie zna. Jednocześnie tak ie b a d an ie w ym aga sprecyzow a­

nia funkcji i roli spełnianej przez u ży tk o w n ik a ISZ , zaś sam użytkow nik m usi w ykazać się w łaściw ą psychologiczną go to w o ścią i um iejętnością p odjęcia dyskusji n a tem at isto ty rozw iązyw anych p rzez niego p ro b le­

m ów (operacyjnych, tak ty czn y ch i strategicznych), sposobów ' d ecy d o ­ w ania o ra z określenia niezbędnych, isto tn y ch - d la niego - inform acji u żytkow ych.

U n o w o c z e ś n ie n ie s t r u k t u r o r g a n iz a c y jn y c h p o d m io tó w g o s p o ­ d a rc z y c h , k tó re d ecydują się n a w drożenie now oczesnego ISZ . Z a p o ­ trzeb o w an e in fo rm acje m ają c h a ra k te r d ynam iczny w tym sensie, że ich p ro jek to w a n ie w ym aga uw zględnienia ich przepływ u w ram ach p o d ­ m io tu g o sp o d arczeg o (tzw . p ro jek to w an ie strum ieni inform acji). F o r­

m a tego przepły w u nie jest o b o jętn a dla spraw ności ISZ. O znacza to, że d ro g a od inform acji źródłow ej d o przetw o rzo n ej i stosow anej w d an y m węźle decyzyjnym , kończącym strum ień (tzw . u ży tkow nik końcow y), p o w in n a być m ożliw ie n a jk ró tsz a i przy m inim alizacji pętli zw rotnych, zw łaszcza w tedy, gdy p ro jek to w an y stru m ień przechodzi p rzez większą liczbę stan o w isk decyzyjnych (decydenci pośred n i), zan im d o trze d o uży tk o w n ik a (d ecydenta) końcow ego.

Prow adzi to d o analizy s tru k tu ry o rganizacyjnej, w ra m a ch której efektyw ność przepływ u inform acji n ab iera isto tn eg o znaczenia. W p ra ­ ktyce krajow ej o zn acza to zasad n iczą p rzeb u d o w ę istniejących stru k tu r, k tó re - ja k d o tą d - od zn aczają się p ełn ą stałością i niew rażliw ością na zm iany, a pow inny (i m uszą) stać się elastyczne w g o sp o d a rce rynkow ej.

E fektem tego jest m .in. przew arto ścio w an ie w o b sad zie stanow isk kierow niczych (jedne p o w stają, inne giną), a co za tym idzie, w liczbie, w ielkości i funkcjach k o m ó rek o rganizacyjnych. W tym m iejscu p ro b le­

m y o rg an izacy jn e i in fo rm acy jn e w ykazują silne ju n citim z polity k ą k a d ro w ą p o d m io tu g ospodarczego.

Z a p r o je k to w a n ie o d p o w ie d n ie j k o n f ig u r a c ji k o m p u te r o w e j i o d ­ p o w ie d n ie g o o p r o g r a m o w a n ia . Z w rócić należy uw agę n a zasadniczą zm ianę w podejściu d o k o m puteryzacji ISZ w p o ró w n a n iu d o stanu istniejącego. Z m ia n a ta polega na tym , że w m o d elu rynkow ym p ro b lem y ściśle in fo rm aty czn e po jaw iają się n a k o ń c u naszych ro zw a­

żań , tzn. stan o w ią o s ta tn ie o g n iw o w d ro żen ia ISZ. W m o d elu scent­

ralizow anym k o m p u te r pojaw ił się n aty ch m iast i n a p o c z ą tk u tego cyklu. Jest to sp o w o d o w an e m .in. tym . że k o m p u te r jest funkcją integralności d an y ch , a nie odw ro tn ie.

Oczyw iście, w św ietle o m ów ionego n a w stępie a rty k u łu założenia 3 i p roefektyw nościow ych celów ISZ m usim y założyć silną d y w ersyfika­

cję ro zw iązań sp rzętow ych i o p ro g ram o w a n ia, gdyż są o n e p o ch o d n ą celów , w ielkości, p ro filu d ziałan ia, udziału w ry n k u i p o siad an eg o k a p ita łu poszczególnych p o d m io tó w g ospodarczych.

Jednocześnie po jaw iają się je d n a k p ro b lem y w spólne, w ym agające sta n d ard o w y c h rozw iązań, zm ierzające d o p o w s ta w a n ia pak ietó w p ro g ram ó w o rien to w an y ch pro b lem o w o . T a k więc p rzek azan ie d an y ch dla celów z arząd zan ia, o bejm ujące z g ó ry z ap ro jek to w a n ą część ISZ, staw ia in fo rm a ty k a w całkow icie now ym św ietle, stw arzając tym sam ym zad a n ia , d o k tó ry ch k a d ra p ro jek tan tó w i p ro g ram istó w nie w ydaje się być należycie p rzy g o to w an a.

N a tle pow yższych ro zw ażań w yłania się kilka kwestii bardziej szczegółow ych, k tó re - ja k się w ydaje - zasługują n a bliższe om ów ienie.

N iektóre problemy szczegółow e

S p o śró d tej klasy p ro b lem ó w należy w ym ienić:

IS Z a p ro b le m z n a c z e n ia in fo rm a c ji

N ajogólniej m ów iąc, ISZ pow inien g ro m ad zić in fo rm acje, m ające znaczenie d la uży tk o w n ik a. W przeciw nym razie IS Z nie m oże spełnić swojej funkcji, naw et g d yby techniczno-technologiczne asp ek ty jeg o bud o w y zostały ro zw iązan e bez z arz u tu . Z naczenie m a tu in fo rm acja, k tó ra dla u ż y tk o w n ik a m a sens i sens ten je s t isto tn y ze w zględu na p o d ejm o w an e przez niego d ziałan ia. T ak p ojęte znaczenie inform acji jes t b a rd zo tru d n e d o fo rm aln eg o u stalenia. U stalen ie znaczenia danej

inform acji zależy bow iem od:

• U w a r u n k o w a ń s o c jo -p s y c h ic z n y c h u ż y tk o w n ik a . P rzy k ład o w o , d la u ży tk o w n ik a A in fo rm acja X w m om encie t m a znaczenie b ard zo d uże. gdy w tym sam ym czasie ta sam a in fo rm acja dla innej osoby

4 In fo r m a ty k a 8 1991

B m oże m ieć znaczenie m arginalne. Z ak ład a m y przy tym , że A i B są to o soby w łączone w tym sam ym po d m io cie g o sp o d arczy m w procesy z arz ąd z an ia , k tó re m ogą piasto w ać różne lunkcje.

• U w a r u n k o w a ń c z a s o w y c h o tr z y m a n ia in fo rm a c ji. Jeśli uży tk o w ­ nik p o trzeb u je d la o k reślo n eg o celu inform acji, lo zwykle ok reśla on k o ńcow y m o m en t czasow y, d o k tó reg o pow inien inform ację otrzym ać.

D o tego m o m en tu znaczenie tej inform acji jest określone, n a to m iast p o tym m om encie znaczenie to p rak ty czn ie sp a d a d o p o zio m u zerow ego.

Im bardziej u ży tk o w n ik u znaje z ap o trze b o w a n ą inform ację za znaczącą i jeśli jej nie o trzy m a w zało żo n y m czasie, to je s t zm uszony przeform uło- w ać p ro b lem , nad k tó reg o rozw iązaniem a k tu a ln ie pracuje. Pow oduje to słabsze ro zezn an ie p ro b lem u o ra z zw iększa ryzyko (niepew ność) ro zw iązan ia (decyzji).

• K o n t e k s t u s y tu a c y jn e g o , n a tle k tó reg o otrzy m u je się p o p y t na o k reślo n e inform acje. R zecz sp ro w ad za się do spostrzeżenia, że analiza p ro b lem u decyzyjnego nie dotyczy sam ego p ro b lem u , tzn. w yizolow a­

n ia go z szerszej sytuacji, n a tle któ rej p ro b lem ten jes t analizow any.

Przeciw nie. B ardzo często p ro b lem stan o w i funkcję takiego k o n tek stu . M oże rów nież p o w stać sy tu acja o d w ro tn a , polegająca n a tym , żc k o n tek st sytuacyjny zm ienia się, p o w o d u jąc zm ianę oceny tego sam ego p ro b lem u . W szystkie te czynniki p o w o d u ją zm ianę znaczenia in fo rm a ­ cji.

P roblem y tego ty p u zostały d o strzeżo n e w teorii i p rak ty ce in fo rm a ty ­ cznej, stając się po w o d em tw orzenia specjalnej klasy system ów in fo rm a ­ tycznych, zw anych s y s te m a m i p rz y ja z n y m i d la u ż y tk o w n ik a (ang.

u serfrien d ly system s). System y tego ty p u w pełnym ich zasto so w an iu są w w a ru n k ac h krajow ych - n iestety - kw estią przyszłości (g en erato ry p ro g ram ó w o p a rte na system ach typu D ecision S u p p o rt System s).

Gadania potrzeb inform acyjnych użytkownika

Jak ju ż w sp o m n ian o , krajow y użytkow nik nic m a niezbędnej m o ty ­ wacji d o reorganizacji ISZ, nic m a właściwej wiedzy n a tem at roli i funkcji inform acyjnej w zarząd zan iu i nie p o trafi ani w łaściw ie opisać pro b lem ó w , ani też określić bliżej sw ych p o trze b inform acyjnych w sp o só b b e z p o ś re d n i, tzn. gdy p o d staw ow ym źródłem p o p y tu staje się u ży tkow nik ISZ, jes t drasty czn ie o g ran iczo n a. S p o só b p ośredni, prze­

w idujący ingerencję specjalisty (a n ality k a system u) jes t też o graniczony, a to - w w a ru n k ac h krajow ych - z następ u jący ch trzech pow odów :

• w Polsce nie szkoli się an ality k ó w system ów , a co najw yżej p ro je k ta n ­ tów (i to w sp o só b b a rd zo tradycyjny, nastaw io n y n a tw orzenie system ów dziedzinow ych, a nie system ów w konw encji w spólnych baz danych);

• tzw. „w izja św iata” p ro je k ta n ta i p ro g ram isty różni się zasad n iczo w odniesieniu d o roli i funkcji inform acji, k tó re spełnia o n a w danym p odm iocie go sp o d arczy m (rozbieżność podejść, inny język opisu);

• sam o pojęcie „ u ży tk o w n ik in fo rm acji” nie jest logicznie ostre.

M ożem y bow iem w yróżnić użytkow ników :

- p o t e n c j a l n y c h - t j . w szystkich pracow ników ' p o d m io tu g o sp o d arcze­

go, k tó rzy z różnych p o w o d ó w są zain tereso w an i o k reślo n ą in fo rm acją, - p rz y p u s z c z a ln y c h - tj. w szystkich tych p raco w n ik ó w p o d m io tu gosp o d arczeg o , k tó rzy m ają p rak ty czn ie d o stęp d o inform acji, tak w sp o só b b ezpośredni, ja k i p ośredni,

- rz e c z y w is ty c h - tj. w szystkich tych p raco w n ik ó w , k tó rzy rzeczyw iś­

cie k o rzy stają z dan ej in fo rm acji w ra m a ch sw ych obow iązków ' służbo­

wych,

- k o rz y s ta ją c y c h - tj. w szystkich tych p raco w n ik ó w , k tó rzy w ynoszą b ezpośrednie korzyści z p o sia d an ia in fo rm acji o ra z z racji użycia jej w o k reślonym celu.

S tąd , b a d ając u ży tkow ników ISZ ze w zględu n a stru k tu rę g en ero w a­

nego p o p y tu info rm acy jn eg o należy w yraźnie zdaw ać sobie spraw ę z tego, d o jak ie j k ateg o rii należy zaliczyć d an eg o u ż y tk o w n ik a, gdyż k ażde z nich inaczej o k reśla ów popyt.

Projektowanie ISZ

P rzep ro w ad zo n y d o tą d szkic rozw ażań n ad ISZ d o p ro w a d za do w n iosku, że m eto d y k a jeg o p ro jek to w a n ia zasad n iczo różni się od p ro jek to w a n ia system u in fo rm aty czn eg o . N a tym tle w a rto przytoczyć p o g ląd (rep rezen to w an y przez s k an d y n aw sk ą infologiczną szkołę in fo r­

m acji), że in fo rm a cja je s t zaw sze czy jąś in fo rm acją i d lateg o nie istnieje m ożliw ość z b u d o w an ia ta k po jętn eg o ISZ. W g tej szkoły, w szystko to, co m ożem y sensow nie uczynić, to z ap ro jek to w ać zbiory k o m u n ik a tó w

K = < X , Z > , gdzie A"jest « -k ro tn ą o b iek tó w (n = 1, 2. ...). >' jest cechą (relacją) o b iek tu , a Z je s t czasem . In fo rm acja I - w g tej szkoły jest funkcją (/)

1 = f ( K , S , I)

gdzie K - k o m u n ik a t, S - o so b o w o ść człow ieka, zaś t - czas, k tóry człow iek o p eru jący n a K m a p rzezn aczo n y n a nam ysł. C ały pro b lem sp ro w ad za się zatem d o tego, ab y zm inim alizow ać różnicę m iędzy K o ra z /, co zresztą w ynika b ezp o śred n io z przy to czo n ej wcześniej definicji M a u so n a i M itro ffa. A by je d n a k d o p ro w ad zić d o tej m in im ali­

zacji, p ro je k ta n t ISZ m usi uw zględnić w szystkie u w a ru n k o w a n ia , 0 któ ry ch w sp o m n ian o w rozdziale na tem at ogólnych założeń re o rie n ­ tacji ISZ, ja k i o g ran iczen ia zw iązane ze znaczeniem inform acji 1 b ad an iem p o trze b inform acyjnych. K ró tk o m ów iąc, należy założyć i przyjąć ja k o pew nik, że najlepiej naw et zb u d o w an y ISZ będzie zawsze system em zaw odnym (p ro b lem tylko, w jak im sto p n iu ). Jedynym rozw iązaniem je s t dążenie d o zapew nienia m u m aksym alnej elasty czn o ­ ści, u k ieru n k o w an ej na stan y socjopsychiczne człow ieka, czyli na z b u d o w an ie systemów' przyjaznych dla uży tk o w n ik a, co jes t zabiegiem b ard zo złożonym i kosztow nym .

W tym m iejscu p ro je k ta n t m usi decydow ać się n a w y b ó r opcji, zw iązanych z o dpow iedzią n a pytan ie, ja k i typ system u in form acyjnego w spom aganego k o m p u te rem będzie p refero w an y w k o n k re tn y c h a p li­

k acjach. W ch o d zą tu w ra ch u b ę n a stęp u jące klasy system ów : system y tran sak cy jn e (ST), M a n a g em en t In fo rm atio n System s (M IS ), D écision S u p p o rt System s (D SS) o ra z E xpert System s (ES). K ażd a z tych klas m a sw oje zalety i w ady, niem niej w a rto po d k reślić, że S T są to z reguły system y o funkcjach poznaw czych, a p o zo stałe - o funkcjach zaró w n o poznaw czych ja k i decyzyjnych. W ym aga lo zatem w łaściw ego d o b o ru zaró w n o sprzętu, ja k i o p ro g ram o w a n ia system ow ego i użytkow ego.

D roga dojścia

T o , żc w w a ru n k ac h krajow ych z b u d o w an ie now oczesnego IST jest procesem długim , jest oczyw iste. Je d n a k re k o n stru k cja sta n u obecnego, czyli przejście z system ów inform atycznych (dziedzinow ych) d o IST w zarysow anych wcześniej k o n tu ra c h , staje się koniecznością i w ym aga w y p raco w an ia choćby najogólniej ujętych d ró g dojścia.

W iclokryteryjna lu k a, k tó ra dzieli nasz k raj o d p a ń stw w ysoko uprzem ysłow ionych w dziedzinie in fo rm acji i jej w y k o rzy stan ia w szero ­ k o pojętym zarz ąd z an iu jes t sk utkiem z ap ó źn ien ia cyw ilizacyjnego, k tó re m ożna oszacow ać na 20-2 5 lal. C o to oznacza w sferze info rm acji, d la specjalistów nie jest ż ad n ą tajem nicą.

W arto w’ tym m iejscu u p rz y to m n ić sobie, że na p o c zą tk u lat osiem dziesiątych ek o n o m ista a m ery k ań sk i p o ch o d zen ia a u striack ieg o , R. M ach lu p , w prow adził d o tej n auki pojęcie p rz e m y s łu in f o r m a c y j­

n e g o ja k o w yznacznika „społeczeństw a p o in fo rm o w a n e g o ", n a stęp st­

w a (sk u tk u ) ery p o stin d u strialn ej w k rajach w ysoko u p rzem ysłow io­

nych. W przem yśle tym z atru d n io n e są n a stęp u jące g ru p y osób:

• tw órcy, d o k tó ry ch zalicza się uczonych, a rty stó w , a rch itek tó w i ... statystyków ,

• o so b y z atru d n io n e w sferze g ro m ad zen ia inform acji, np. b ib lio tek a ­ rze, archiw iści, p rogram iści k o m p u teró w itp.,

• o soby z atru d n io n e w przekazie inform acji, np. pracow nicy śro d k ó w łączności, nauczyciele, księża, pracow nicy m ass m ediów itp.,

• specjaliści w szelkiego ro d zaju , np. inżynierow ie, ek onom iści, finansi­

ści, praw nicy, o rg a n iz ato rz y itp..

• m enedżerow ie, tj. ci, k tó rzy p o tra fią łączyć w całość p o d staw o w e kateg o rie ekonom iczne, d o k tó ry ch zalicza się o becnie pracę, ziem ię, k a p ita ł, organizację o ra z inform ację,

• uczniow ie i studenci, k tó rzy są przedstaw icielam i n astęp n ej generacji w szystkich ww. g ru p , a zad an iem k tó ry ch jest ab so rp cja inform acji.

D o k o n a n e w USA szacunki stw ierd zają, że udział przem ysłu in fo r­

m acyjnego w dochodzie n aro d o w y m tego k raju w 1984 r. w ynosił 4 8 ,6 % . S tanow i to d o b itn y d o w ó d , że in fo rm acja jes t czynnikiem w pływ ającym w zasadniczy sp o só b n a w ielkość w y tw o rzo n eg o d o c h o d u n a ro d o w eg o . T en p o stu la t m o żn a - ja k się w ydaje - przyjąć ja k o m o tto p o szu k iw an ia owej d rogi dojścia k raju d o społeczeństw a p o in fo rm o w a ­ nego. Je d n ą z d ró g , k tó ra nas tu interesuje najb ard ziej - jes t bu d o w a now oczesnego ISZ w skali o g ó ln o g o sp o d arczej.

In fo r m a ty k a n r 8, 1991 5

W y d aje się w tym m iejscu z as ad n e p o staw ić h ipotezę, że rozw o ju ISZ nie u d a się o siąg n ąć bez w łaściw ej m u in f r a s tr u k tu r y o p a r te j n a w łaściw ej p o lity c e in fo rm a c y jn e j k r a ju . Sądzę, że jes t to zagadnienie po d staw o w ej w agj i d late g o chciałbym pośw ięcić m u nieco m iejsca.

T w o rzen ie in frastru k tu ry inform acyjnej w naszym k ra ju rozum iem ja k o szereg pow iązany ch ze so b ą przedsięw zięć o dłu g o trw ały m c h a ra k ­

terze, realizo w an y ch z żelazną konsekw encją. W ra m a ch tych przedsię­

wzięć n ależy wy o d rę b n ić n astęp u jące ich p o d g ru p y :

• W p r o w a d z e n ie p o w s z e c h n o ś c i n a u c z a n ia e le m e n ta rn y c h p o d ­ s ta w in f o r m a ty k i o r a z w ie d zy o in fo rm a c ji w s z k o ła c h ś re d n ic h o ra z sto p n io w e w prow adzenie o d p o w ied n ich p rzed m io tó w zw iązanych z in ­ fo rm acją i in fo rm a ty k ą ja k o obow iązk o w y ch , w łączonych d o św iadect­

w a m atu raln e g o .

• D o p r o w a d z e n ie d o g e n e ra ln e j rew izji p r o g r a m ó w n a u c z a n ia w w y ż sz y m s z k o ln ic tw ie e k o n o m ic z n y m . S ytuacja bieżąca je s t a n a ­ ch ro n ic zn a , a to ze w zględu n a n astęp u jące okoliczności:

- Ilość zajęć z tzw. „p rze d m io tó w in fo rm aty czn y ch ” je s t niew spółm ier­

nie m a ła n a k ieru n k a ch i specjalnościach ościennych w sto su n k u d o specjalności „ p rzetw arzan ie d a n y ch ” . P ro b lem y p rz etw a rza n ia d an y ch tra k to w a n e są n a o g ó ł ja k o „rzecz sam a w sobie” tzn., że nie istnieje ż ad n e ju n c tim m iędzy p rzetw arzan iem d an y ch a tzw . p rzed m io tam i zaw odow ym i (n p . ek o n o m ia , finanse, p lan o w an ie itp .). M ó w iąc w p ro st, w p rz ed m io ta ch zaw odow ych sto su je się pow szechnie m eto d ę o pisow ą, w m in im aln y m sto p n iu zaś oblicza się o d p o w ied n ie w ielkości i p o d d aje je w a rian to m .

- W p ro g ram a ch zajęć nie w ystępuje w ogóle now oczesna wiedza 0 in fo rm acji. S p raw y tej nie rozw iązuje podejście ilościow e, w yw odzące się z e n tro p ii. P ro b lem y jak o ścio w e inform acji p rak ty czn ie nie w y stęp u ­ j ą w p ro g ra m a c h n au czan ia, a bez ich o m ó w ien ia nie m o żn a w ykształcić a n i św iadom ego u ży tk o w n ik a ISZ , ani now oczesnego p ro je k ta n ta tego system u (nie m ów iąc ju ż o a n ality k u system u).

- Z ajęcia z p rz etw a rza n ia d an y ch w d o m in u jący m sto p n iu „k ręc ą się w zaczaro w an y m k o le” system ów dziedzinow ych (agendow ych), naw et jeśli p ro w a d zo n e są n a m ik ro k o m p u tera ch z w ykorzystaniem dB ase d o w olnej num eracji. N ow oczesnej s e k w e n c ji zajęć dotyczącej p ro jek to ­ w an ia b az d an y ch w p ro g ram a ch b rak .

- P ro b lem y fo rm aln eg o o p isu zjaw isk społeczn o -g o sp o d arczy ch (m o ­ delow anie staty sty czn o -ck o n o m etry czn e) są trak to w a n e rów nież ja k o

„rzecz sam a w sobie” . M ają o n e je d n a k ścisły zw iązek zaró w n o z p rzed m io tam i zaw odow ym i, ja k i z p rzetw arzan iem d an y ch (p ro b lem y algorytm izacji p rzetw arzan ia). S tan ten w ym aga zasadniczych zm ian, gdyż — m ów iąc o b ra zo w o - cały św iat liczy, gdy m y o p o w iad am y . - N ależy p o dnieść rangę n o w o c z e sn e j wiedzy o organizacji z a rz ąd z a ­ nia. T w o rzy o n a bazę d la zrozum ienia roli i funkcji inform acji.

D o ty ch czas dyscyplina ta była tra k to w a n a p o m acoszem u.

• Z m ia n a p o lity k i w z a k re s ie w y p o s a ż e n ia u cze ln i e k o n o m ic z n y c h w n o w o c z e s n y s p rz ę t in fo rm a ty c z n y . N ie istnieje m ożliw ość zrealizo­

w an ia w pełni zam ierzeń, o k tó ry ch m ow a w p o p rzed n im punkcie, o ile uczelnie nie b ęd ą w yposażone w now oczesny sprzęt i m inim alne o p ro g ram o w a n ie system ow e i użytkow e. W ydaje się, że należy o d c h o ­ dzić o d m itu, że m ik ro k o m p u te r o so b isty m oże rozw iązać w z ad o w ala­

ją c y sp o s ó b nauczenie now oczesnego przetw arzan ia d an y ch . N ależy m yśleć o ró żn y ch opcjach, ale tak ich , k tó re p ozw olą n a in stalow anie baz d a n y ch , w ykorzystujących now oczesne języki m anipulacji danym i 1 języki zapytaniow e. O so b n ą sp raw ą są sieci k o m p u tero w e o różnym zasięgi i funkcjach.

R ozw iązanie tej sp raw y tkw i głów nie - ch o ć nie w yłącznie - w m ożliw oś­

ciach b u d żetu p a ń stw a , k tó re do cen ia w agę usprzętow ienia uczelni, ale w tym zak resie należy liczyć się z realiam i. P ro w ad zo n e obecnie (k tó reś z kolei) p race n ad p ro g ram em inform atyzacji szkół w yższych pozw olą m oże na bard ziej ja s n e w ykrystalizow anie się zasad polityki p ań stw a w tym zakresie.

• O s o b n ą sp ra w ą je s t tzw. d o s k o n a le n ie k a d r k ie ro w n ic z y c h w d z ie ­ d z in ie in f o r m a c ji i in f o r m a ty k i. Jest to zastan aw iające, że naw et w p ro g ram a ch różnych „szk ó ł m enedżerów ” , org an izo w an y ch w k raju z ud ziałem specjalistów z ag ran iczn y ch , o in fo rm acji m ów i się ta k m ało.

M o żn a po staw ić h ipotezę, że przyczyną tego fa k tu je s t to , że na Z ach o d zie istnieją w łaściw e p o d staw y d o bud o w y IS Z i że jest to po p ro s tu o k re ślo n a d a n a . W Polsce p o d sta w tych b ra k u je , zaś o rg a n iz a to ­ rzy ow ych szkół niew ątpliw ie sam i nie b a rd zo o rien tu ją się, ja k rozgryźć ten orzech, zw łaszcza p rzy b ra k u ro d zim y ch specjalistów o d p ro ­

b lem atyki bud o w y ISZ.

T a k więc tru d n o m ów ić o now oczesnym z a rz ąd z an iu , jeśli odp o w ied zia­

ln a k a d r a m en ed żeró w nie będzie pełniła (m .in .) fu n k cji o rg a n iz ato ró w inform acji.

N a tle tych uw ag o b u d o w ie in fra s tru k tu ry inform acyjnej należy po d k reślić elem enty przyspieszające jej p o w stan ie. D o tych elem entów zaliczyć m o żn a - ja k się w ydaje - d w a, a m ianow icie przem iany w łasnościow e i po w staw an ie n a tym tle p alety ró żn eg o ro d zaju firm o k a p ita le w łasnym lu b m ieszanym (z zag ran iczn y m w łącznie), ja k też bezp o śred n ie w chodzenie k ap ita łó w zag ran iczn y ch w p o staci np. zag ra­

nicznych p rzed sięb io rstw lu b b a n k ó w . Jest to p roces z n ajd u jący się w praw dzie w m o m en cie p o czątk o w y m , je d n a k ż e je g o przyspieszenie m usi d o p ro w a d zić d o k o n k u ren cji, ta zaś b ez należy cie z organizow anej in fo rm acji je s t nie d o p om yślenia. K o n k u re n cja rodzi au to m aty czn ie p o p y t n a inform ację, nie ty lk o o so b ie sam ym , ale i o o to czen iu . N ależy zatem przew idzieć po w staw an ie firm , k tó re p ro fesjo n aln ie i w trybie kom ercyjnym tru d n ić się b ęd ą z d o b y w an iem ż ąd a n y ch przez swych klientów info rm acji. T ak więc należy przew idzieć, że w sto su n k o w o niedługim czasie in fo rm a cja sta n ie się p ro d u k te m , k tó reg o cenę w yzna­

czać będzie p o p y t i p o d a ż n a rynku.

B udow ę in fra s tru k tu ry inform acyjnej należy u zn ać z a spraw ę p o d sta ­ w ow ą. W niej u p a tru jem y pierw szy ciąg p rzem ian u k ieru n k o w an y ch na bu d o w ę I S Z O czyw iście m usi o n być w sp o m ag an y p rzez publikacje, k tó re p rzy b liżać będą tę p ro b lem aty k ę d o ró żn y ch g ru p o d b io rcó w (od ujęć p o p u larn y c h d o specjalistycznych).

D ru g i ciąg, to w d rażan ie IS Z w poszczególnych p o d m io ta c h g o sp o ­ d arczy ch . W św ietle w sp o m n ian eg o fa k tu o p ó źn ien ia cyw ilizacyjnego, ja k też w y raźn eg o b ra k u z ain tereso w an ia p ro b lem aty k ą ISZ w k ra jo ­ w ych p rzed sięb io rstw ach i insty tu cjach , w najbliższej przyszłości nie m o żn a oczekiw ać znaczących zm ian . J a k się w ydaje, a w skazuje n a to p ra k ty k a , zm iany te z ap o c zą tk o w an e być m o g ą nic p rzez indyw idualne p o d m io ty g o sp o d arcze, ale przez system y in fo rm acy jn e o zasięgu og ó ln o k rajo w y m (energetyka, b an k i, finanse, Z U S itp.). W tym obszarze obserw uje się zain tereso w an ie ren o m o w an y ch firm zagranicznych, o feru jący ch od p o w ied n i sp rz ęt k o m p u te ro w y i o p ro g ram o w a n ie. W y­

daje się, że stw orzenie n a takiej p o d staw ie now oczesnej in fo rm aty k i stosow anej, m oże sp e łn ić -n ie z a le ż n ie o d k o n k u r e n c ji- r o lę a k celerato ­ ra p rzem ian idących w k ieru n k u b u d o w y ISZ.

Bez w zględu n a n a tu rę ow ego przyspieszenia, p o d sta w o w y pro b lem tkw i w organizacji b az dan y ch . U p raszczając tę z ło żo n ą p ro b lem aty k ę należy w y raźn ie stw ierdzić, że p raw id ło w a b u d o w a takiej bazy ro z p o ­ czyna się o d p ro cesu o rganizacji z ap o trze b o w a n ia n a in fo rm acje ze stro n y użytkow ników ' b azy (m odel zew nętrzny), a b y p o p rz ez sy n ch ro n i­

zację ty ch zap o trze b o w a ń (m odel k o n cep tu aln y ) do jść d o rozw iązań ściśle technologicznych (m odel logiczny i fizyczny). W d w óch pierw ­ szych m o d elach p oczesną rolę odgryw a tw orzenie m eta b az y in fo rm acy j­

nej o ra z sem an ty czn eg o p ro jek to w a n ia bazy d a n y ch . M o żn a przew i­

dzieć, że pierw szy e ta p rozw oju b a z d an y ch k o n c en tro w a ć się będzie na o p eracy jn y m p oziom ie z arz ąd z an ia . Inaczej m ów iąc, m usi n astąp ić ko n w ersja dotych czaso w y ch system ów' dziedzinow ych n a bazy danych, przy jed n o czesn y m z w róceniu isto tn ej uw agi n a ich języ k o w ą i in fo rm a ­ cy jn ą sp ójność. W p ra k ty c e o zn acza to rew olucję in fo rm aty czn ą, oczyw iście p o d w aru n k iem p o sia d an ia odp o w ied n ieg o sp rzętu i n o w o ­ czesnego system u z arz ąd z an ia b a zą d a n y ch , d o sto so w an eg o d o funkcji, k tó r ą m a o n spełnić n a rzecz u ż y tk o w n ik a. T a k więc w tym pierw szym etap ie preferencje b ęd ą udzielane fu n k cjo m pozn aw czy m , a nie decyzyj­

nym .

D ecyzyjna funkcja baz d an y ch , to d rugi - ja k się w ydaje - i dłuższy ok res rozw oju. D o c h o d zą tu d o gło su p a k ie ty p ro g ram ó w u k ieru n k o ­ w ane p ro b lem o w o . Jest kw estią, czy tak ie p a k ie ty m o g ą być rodzim ego ro d o w o d u . M o ż n a m ieć co d o tego duże w ątpliw ości, zw łaszcza przy szerokich m ożliw ościach z a k u p u (dzierżaw y) o p ro g ram o w a n ia sp raw ­ d zo n eg o w re n o m o w an y h firm ach z ach o d n ich . N a tym tle spraw ą b a rd zo p iln ą jes t w y raźn e ok reślen ie przyszłości p o lskiego przem ysłu inform atycznego.

1 w reszcie p ro b lem y o rganizacyjne. N ależy zw rócić uw agę, że nie istnieje m ożliw ość b u d o w y now oczesnego ISZ bez zinsty tu cjo n alizo w a­

nego w spółuczestnictw a u ż y tk o w n ik a. O znacza to k o nieczność p o w o ła­

nia w tych in sty tu cjach , k tó re b ęd ą b u d o w ały IS Z . sta n o w isk a k o o rd y ­ n a to ra system u info rm acy jn eg o w ra n d ze d y re k to ra (lu b stanow iska rów norzędnego).

6 In fo r m a ty k a 8 1991

B udow a ISZ będzie w ym agała (w w a ru n k ac h krajow ych) zasad n i­

czych zm ian organizacyjnych. O znaczać to będzie jednocześnie rozw ój firm d o rad czy ch , specjalizujących się w o rg an izo w an iu przedsiębiorstw o ra z in stytucji, ja k rów nież w yraźne w zm ocnienie k o m ó rek organizacji p racy użytkow ników ' ISZ , o b sad zo n y ch p rzez k ad ry fachow e.

W szystkie te przedsięw zięcia trak to w a n e łącznie m ogą do p iero u ru ch o m ić proces p rzek ształcen ia fu n k cjo n o w an ia naszych podm iotów go sp o d arczy ch w p o d m io ty now oczesne. M im o elem entów przyspiesza­

jący ch , p rzekształcenie to trw ać będzie lata i nie będzie przebiegać bezkolizyjnie. W ystarczy do strzec zw iązki zach o d zące m iędzy sp raw ­ nym obiegiem d o b rz e zo rg an izo w an ej inform acji i b u d o w ą właściw ych ISZ , elastycznie reagujących n a zach o d zące w podm iocie gospodarczym o ra z w jeg o o to czen iu zm iany, a np. p o lity k ą k a d ro w ą, od której będzie zależeć pow oływ anie w łaściw ych o só b , zw łaszcza n a stan o w isk a k iero ­ wnicze.

N ie jes t zatem p rzesad ą tw ierdzenie, że przestaw ienie g o sp o d a rk i na to ry ryn k o w e nic m oże udać się bez przep ro w ad zen ia sw oistej rewolucji org an izacy jn o -in fo rm acy jn ej. Tej rew olucji i konieczności przejścia p rzez nią n a ogół - n iestety - nie d o strzeg a się z należytą ostrością.

★ ★ ★

J a k zazn aczo n o ju ż wcześniej, zaaw izow ane p ro b lem y zaró w n o nie w yczerpują ich pełnej listy, ja k też nie m ogą - ze w zględu n a b ra k miejsca - być w łaściw ie pogłębione. M o żn a je d n a k mieć nadzieję, że m im o tego a u to ro w i u d a ło się u k azać zło żo n o ść i tru d n o ść zw iązaną z tytułow ym zagadnieniem przejścia od system u info rm aty czn eg o d o info rm acy jn e­

go. T o przejście nie dotyczy w yłącznie i ty lk o u ży tk o w n ik a ISZ , ale rów nież k a d r p ro je k ta n tó w i p ro g ram istó w . /

T ru d n o nie zgodzić się z pojęciem „w yuczonej nieu d o ln o ści” , któ ra c h ara k te ry zu je tak u ży tk o w n ik a, ja k i zn aczn ą część in fo rm aty k ó w - -p rak ty k ó w tkw iących w rutynie.

W ydaje się, że p o trze b n y byłby tu w łaściw y in telek tu aln y ruch w iążący u ży tk o w n ik ó w i in fo rm a ty k ó w i kierujący ich zainteresow anie k u ISZ. J a k d o tą d o p o w sta n iu tak ieg o ru c h u nic m oże być m ow y.

P o ru szo n ą w a rty k u le p ro b lem aty k ą interesują się bow iem tylko nieliczne o soby, a ich głos p rezen to w an y w pu b lik acjach nic znajduje - ja k d o tą d - odzew u.

A u to r zdaje sobie spraw ę, że dla w ielu o só b p rzed staw io n e poglądy m ogą w ydaw ać się dyskusyjne czy znacznie p rzejask raw io n e. Poglądy tc stan o w ią sum ę p rzem yśleń a u to ra n a tle je g o p ra c koncepcyjnych i dość szerokiej p rak ty k i.

Bez w zględu je d n a k n a o d b ió r p rzed staw io n y ch tu p o g ląd ó w w a rto n a koniec przytoczyć myśl zn an eg o a m ery k ań sk ieg o socjologa.

C h. A rygirysa, k tó ry stw ierdził, co następuje: Im bardziej organizacja staje się nieefektyw na, ty m bardziej w ykazuje tendencje do produkow ania praw dziw ych inform acji dla m ało istotnych i dobrze ustrukturyzow anych problem ów oraz m ało znaczących inform acji dla problem ów istotnych.

M yśl tę m o żn a uznać za kw intesencję p rzep ro w ad zo n y ch wyżej ro z ­ w ażań.

L I T E R A T U R A

(1] E g c m an H ., F lak iew icz W ,: S p ó jn o ść sy ste m ó w in fo rm a ty c zn y c h . S SP iS 1990 (2] F lak iew icz W .: S y stem y in fo rm a c y jn e p rze d sięb io rstw i in sty tu cji. P W E 1987 (3] F lak iew icz W .: In fo rm a c y jn e sy stem y z a rz ą d z a n ia . Z a s a d y b u d o w y i fu n k cjo n o w a n ia . PW ł

1990.

P r z y p o m i n a m y !

Jeszcze do końca sierpnia można zaprenumerowwać IN FO RM ATYKĘ na czwarty kw artaI bieżącego roku.

Brakujące egzemplarze bieżące i archiwalne wysyłamy za zaliczeniem pocztow ym . Wystarczy telefonicznie złożyć zam ówienie w redakcji (tel. 3 9 -1 4 -3 4 czynny całą dobę).

ZAKŁAD SYSTEMÓW

MIKROKOMPUTEROWYCH

MiCOMP

40-045 Katowice, ul. Astrów 7 telefon 513-086, telefaks 518-628,

teleks 315687

System y teletransmisji danych IC L /O D R A

Integracja system ów ICL i O D R A z m ikrokom puteram i standardu PC i system ami N O V E LL , U N I X SCO

procesor sieci rozległej WAN M iC O M P 8075 (emulacja ICL 7503) most NOVELL - ICL/ODRA

N etC R O SS-F X B M program teletransmisji danych

M iC R O S-FX B M (PC, rozproszone bazy danych, wersja sieciowa - NOVELL),

skaner M PX SC A N -8007, adaptery, modemy, testery,

emulatory terminali

karty BSC do połączeń komputerów:

PC/XT/AT z PC/XT/AT PC/XT/AT z IBM /370, R32, R34

z emulatorami IBM 3270/3780 PC/XT/AT z ICL

karty kompatybilne z IR M A do połączeń PC/XT/AT z IBM 370

lokalnie przez IBM 3274 karty S N A /S D L C

konwertery o szybkościach do 19200 bps do zdalnego przyłączania terminali przystawki teleksowe współpracujące

z mikrokomputerami PC/XT/AT Instalacje w największych systemach

na terenie całego kraju!

0/23/90

In fo r m a ty k a n r 8. 1991 l