"Semiologia", P. Guiraud, tłum. S.Cichowicz, Warszawa 1974 : [recenzja]

J.M. Dołęga

"Semiologia", P. Guiraud, tłum.

S.Cichowicz, Warszawa 1974 :

[recenzja]

Studia Philosophiae Christianae 11/1, 235-236

Studia Philosophiae Christianae ATK

11/1975/1

Z ZAGADNIEŃ LOGIKI I METODOLOGII NAUK

D o ł ę g a J.

P, Guiraud: Semiologia, tłum , S. Cichowicz, W arszawa 1974 L u b a ń s k i M.

W. I. Kupców: Fiłosofija i nauka, Moskwa 1973 Ł. G. Antipienko: Proglem a fiziczeskoj realnosti, Łogiko-gnoseołogiczeskij analiz, Mo­ skw a 1973 W. A. Moszczenski: Lekcii po m atiem aticzeskoj łogi- kie, Minsk 1973

P. G uiraud: Sem iologia, tłum. S. Cichowicz, W arszawa 1974, s. 128.

1

2. P. Guiraud w S em iologii analizuje następującą problematykę: 1) zagadnienie funkcji i m ediów (9—28); 2) problem znaczenia znaku, w którym w yróżnia znak i znaczenie, form ę znaku, sposoby kom uniko­ wania, sens — kody i herm eneutyki (29—55); 3) zagadnienie kodów lo ­ gicznych, do których zalicza kody parajęzykowe, kody praktyczne — sygnały i programy, kody epistem ologiczne, „m yśl nieosw ojoną” i m an­ tyki (56—78); 4) zagadnienie kodów estetycznych, w których wyróżnia problemy szczegółowe takie, jak sztuki plastyczne i literackie, sym bo­ likę — tem atykę i m orfologię opowiadania (79—96); 5) problem kodów społecznych (97— 115) oraz w zakończeniu zasygnalizowany jest problem m itologii naszych czasów (116—121).

3. W związku z rozwojem badań nad system am i komunikacji, nad różnymi sposobami porozumiewania powstaje nowy dział wiedzy zwany semiologią. Poniew aż system językow y nie zalicza się do przedmiotu badań tej nauki, z racji przyznania mu statusu samodzielnego i uprzy­ wilejow anego, dlatego sem iologię można by określić jako „naukę o sy ­ stemach znaków pozajęzykow ych” (s. 5).

W sem iologii funkcjonują następujące pojęcia: znaku, funkcji znaku, komunikatu, system u znaków, kodu, środku przekazu, nadawcy i od­ biorcy. Wśród uczonych współczesnych nie ma zgody co do określenia dziedziny badań semiologii. Jedni — mają na uwadze badania tylko z zakresu system ów kom unikowania się za pośrednictwem sygnałów pozajęzykowych. Inni — rozciągają pojęcie znaku i kodu na różne system y społecznego komunikowania się, jak np.: obrzędy, ceremonie, form y towarzyskie, itp. Jeszcze inna grupa uważa, że sztuki plastyczne i literatura również są system am i porozum iewania się opartymi na sy ­ stem ach znakowych i dlatego powinny wchodzić w zakres badań ogól­ nej teorii znaku.

Autor w omawianej pracy uwzględnia te trzy grupy zagadnień i szczegółowo je analizuje. Natom iast pomija zagadnienia związane z przekazywaniem informacji wśród zwierząt, nie rozpracowuje zagad­ nienia przekazywania informacji przez maszyny oraz nie analizuje prze­ kazu inform acji przez żyw e komórki. Pom inięte zagadnienia są podej­ mowane przez zoosemiotykę, cybernetykę i bionikę. P. Guiraud uważa, że w ym ienione wyżej problemy również winny wchodzić w zakres ba­ dań semiologicznych, aczkolwiek w sw ojej pracy ich nie podejmuje. Stanow i to pew ien brak tego opracowania (na tem at analizy semiolo- gicznej por.: Cz. Bartnik: M ożliwość stosow ania analizy stru k tu ra listycz- n ej w teologii, „Znak” 25 (1973) 720—738.

Szczegółowa analiza kodów logicznych, estetycznych i społecznych wprowadza czytelnika w problematykę semiologiczną, informuje i prze­ strzega przed niebezpieczeństwam i bezm yślności zwłaszcza w zakresie badań kodów estetycznych i społecznych. Odnośnie tych zagadnień autor pisze: „Żyjemy w kulturze obrazu. Opium dla ludu stanow i dziś pro­ paganda polityczna, kulturalna i ekonomiczna, której najbardziej pod­ stępną i najskuteczniejszą bronią jest wpajanie nam przekonania, że znaki są rzeczami; sam i siebie niejako przekonywujem y, że jesteśm y znakami wśród znaków w owym teatrze, w którym gramy swoją w łas­ ną rolę”. Jednak autor dodaje w zakończeniu, że zaczynamy uświada­ miać sobie, iż żyjem y wśród znaków. Dlatego świadomość semiologiczną może stać się w przyszłości zasadniczą rękojmią naszej wolności.