Przygotowanie: SSR Małgorzata Gajewska-Nowak
Rozwiązania kazusów dla aplikantów aplikacji radcowskiej w związku z ćwiczeniami z zakresu KRS w czerwcu i lipcu 2020 r.
Kazus nr 1 – ( art. 24 ust. 1 i 4 ustawy o KRS, art. 202 § 6 KSH, art. 25 a-e ustawy o KRS,)
Rozwiązanie kazusu :
Ad. 1 . - Postępowanie nie dotyczy wykreślenia z rejestru Katarzyny Domagały, lecz przymuszenia spółki do złożenia wymaganych dokumentów finansowych. Sąd jednak musi zbadać , czy K. Domagała nadal reprezentuje spółkę jako prezes zarządu , a także ustalić czy istnieją widoki na wykonanie obowiązku sprawozdawczego ciążącego na zarządzie. Okoliczności sprawy wskazują ,że rezygnacja nie została złożona skutecznie, dlatego domaganie się wykreślenia z zarządu spółki K. Domagały nie odniesie skutku. Natomiast fakty pozwalają na przyjęcie tezy ,że K. Domagała nie wykona obowiązku spoczywającego na niej jako na reprezentancie spółki , ponieważ podejmuje próby uwolnienia się od tej funkcji i odpowiedzialności. Ponadto w spółce od kilku lat nie sporządzano dokumentów , które mogą stanowić podstawę do sporządzenia sprawozdań finansowych . Można przyjąć , że dalsze prowadzenie wobec K. Drwięgi tego postępowania jest bezcelowe i nie przyniesie rezultatu generując jedynie koszty. Z uwagi na powyższe powstają przesłanki przewidziane w art.24 ust. 4 uKRS - z okoliczności sprawy wynika, że postępowanie przymuszające nie doprowadzi do wykonania obowiązku ciążącego na zarządzie spółki . Dlatego pełnomocnik K. Domagały powinien w piśmie informacyjnym złożonym do postępowania przymuszającego opisać okoliczności wskazujące na powyższe i powinien wnosić , aby Sąd umorzył to postępowanie. Należałoby też wspomnieć o istniejących wówczas podstawach do wszczęcia z urzędu postępowania z art. 25 a ustawy o KRS , co przy braku
majątku zbywalnego i braku działalności spowoduje wyeliminowanie z obroty spółki , która faktycznie jest „martwa”.
Ad 2. Zgodnie z art. 202 § 4 k.s.h., mandat członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wygasa między innymi wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu. Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie (art. 202 § 5 k.s.h.). Przez odesłanie zawarte w art. 202 § 5 k.s.h. ma zastosowanie art. 746 § 2 dotyczący wypowiedzenia zlecenia przez przyjmującego zlecenie.
Oświadczenie o rezygnacji składane jest spółce, jako osobie prawnej.
Przyjęta w obowiązującym systemie prawnym teoria organów zakłada, iż osoba prawna działa poprzez swoje organy (art. 38 k.c.). Z kolei w skład organów wchodzą osoby fizyczne wykonujące czynności piastunów tych organów. Zatem osoba prawna reprezentowana jest przez osoby fizyczne wchodzące w skład organu. Jednostronne oświadczenie woli wywołuje skutek prawny w momencie gdy - zgodnie z art. 61 k.c. - dochodzi do osoby, której ma być złożone, w taki sposób, by mogła zapoznać się z jego treścią. Jest to konieczny a zarazem wystarczający warunek dojścia do skutku oświadczenia woli składanego innej osobie. Dla wywołania skutku przez to oświadczenie nie jest wymagane jego przyjęcie czy faktyczne zapoznanie się z jego treścią przez adresata oświadczenia – wystarczy potencjalna możliwość, z której adresat mógł skorzystać. Art. 205 § 2 k.s.h. stanowi , iż oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.
Zgodnie ze wskazówką interpretacyjną zawartą w Uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 roku, sygn. akt III CZP 89/16, stwierdza się, iż w zakresie dotyczącym rezygnacji członków zarządu spółkę kapitałową reprezentuje zarząd lub prokurent zgodnie z art. 205 § 2 k.s.h. (w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością); także wtedy, gdy rezygnację składa członek zarządu jednoosobowego lub ostatni członek zarządu wieloosobowego albo, gdy składają ją jednocześnie wszyscy członkowie zarządu. Oświadczenie o rezygnacji doręczone na adres spółki dochodzi do skutku z chwilą uzyskania przez
pozostałego członka zarządu lub prokurenta możliwości zapoznania się z treścią tego orzeczenia w zwykłym toku czynności, a oświadczenie członka zarządu jednoosobowego lub ostatniego członka zarządu wieloosobowego albo wszystkich członków zarządu wieloosobowego rezygnujących jednocześnie – z chwilą doręczenia na adres spółki w sposób umożliwiający podjęcie niezbędnych działań związanych z rezygnacją.
Na gruncie stanu faktycznego przedstawionego w kazusie , biorąc pod uwagę datę złożenia oświadczenia o rezygnacji wskazać należy, że skarżąca nie przedłożyła dowodu doręczenia Spółce oświadczenia o rezygnacji, i nie złożyła jej spółce . Rezygnacja nie wywarła skutku prawnego. Nieskuteczność rezygnacji skutkuje zachowaniem statusu członka zarządu.
Obecnie w przypadku gdy rezygnację składa jedyny lub ostatni członek zarządu zstosowanie znajdzie art. 202 § 6 ksh dodany ustawą z 9 listopada 2018 r. ( Dz.U. z 2018 r. poz. 2244), która weszła w życie 1 marca 2019 r.
Art.202 § 6 ksh - Jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art.
2331, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.
Należy też rozgraniczyć sytuacje , gdy jedyny członek zarządu nie jest i gdy jest jednocześnie jedynym wspólnikiem : w piśmiennictwie można spotkać się z poglądem, że rezygnacja jedynego członka zarządu – równocześnie jedynego wspólnika, powinna zostać złożona w formie aktu notarialnego na podstawie art.
210 § 2 KSH .
Ad 3) Jak wskazano wyżej - już w piśmie zawierającym wniosek o umorzenie postępowania przymuszającego na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy o KRS (bezskuteczność) – pełnomocnik może zamieścić informacje wskazujące na prawdopodobieństwo istnienia podstaw do wykreślenia spółki z rejestru bez
przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Jeśli sąd umorzy postępowanie przymuszające na podstawie art. 24 ust. 4 ustawy o KRS , to będzie miał obowiązek z urzędu wszcząć postępowanie z art. 25 a ustawy o KRS. Gdy w toku tego postepowania nie zostanie ujawniony majątek zbywalny , czy prowadzenie działalności gospodarczej – spółka zostanie wykreślona z rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego. W przypadku , gdyby jednak K.
Domagała złożyła skutecznie rezygnację (zgodnie z art. 202 § 6 ksh )- brak zarządu nie stanowi przeszkody do toczenia postepowania z art. 25 a uKRS – zgodnie z art.
694 3 § 2 1 kpc.
Kazus nr 2 ( art. 38 KC, art. 42 i nast. KC, art. 69 i nast. KPC, art. 603 i nast.
KPC)
Rozwiązanie kazusu.
Skarga jest uzasadniona
Zgodnie z art. 42§ 1kc jedynymi przesłankami zobowiązującymi sąd do ustanowienia kuratora dla osoby prawnej jest brak organu lub brak w jego składzie (tzw. organ kadłubowy) reprezentującego i prowadzącego sprawy osoby prawnej , czyli organu zarządu.
Od dnia 15 marca 2018 r. (wejście w życie zmiany ustawy o KRS i niektórych innych ustaw z dnia 26 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 398) zainteresowany ( mający interes prawny w ustanowieniu kuratora) może podjąć następujące czynności:
a) ustalić (na podstawie informacji sądu rejestrowego lub odpisu aktualnego z KRS), czy dla podmiotu został ustanowiony kurator na podstawie art. 42 § 1 k.c. W wypadku, gdy to nie nastąpiło, można rozważyć czy w konkretnej sytuacji zainteresowanego ( wierzyciela , powoda w postępowaniu procesowym itp…) uzasadnione będzie złożenie wniosku do sądu rejestrowego o ustanowienie kuratora na podstawie art. 42 kc i rozszerzenie jego kompetencji ( art 603 § 4 , 6032 kpc) do reprezentowania w zakresie odpowiadającym interesom wnioskodawcy ( w tym w toczących się postępowaniach oraz ewentualnie dalszych oznaczonych np. opisowo : wszystkich postępowaniach wynikających z umowy nr….) , czy też
złożenie w wniosku na podstawie art. 69 kpc o ustanowienie kuratora procesowego przez sąd procesowy w konkretnym wytoczonym postępowaniu.
b) jeżeli dla podmiotu kurator został już ustanowiony, to na podstawie art. 42 ustawy zmieniającej sąd orzekający w konkretnym procesie , albo strona przeciwna (wierzyciel , powód) powinna zwrócić się z pismem do właściwego sądu rejestrowego o rozszerzenie uprawnień kuratora o wskazany opisany zakres , w tym możliwość reprezentacji podmiotu w postępowaniu prowadzonym przez sąd procesowy. Należy zwrócić uwagę , iż sądy przyjmują ,że niecelowe jest ustanawianie kuratora z art. 42 kc i rozszerzanie jego uprawnień tylko do reprezentowania podmiotu w jednym konkretnym postępowaniu. Wówczas zastosowanie znajduje art. 69 kpc.
d) jeżeli nie ustanowiono kuratora na podstawie art. 42 § 1 k.c. i strona przeciwna nie złożyła wniosku o jego ustanowienie na podstawie art. 69 § 1 k.p.c. można zwrócić sądowi uwagę ,że powinien rozważyć czy zachodzą przesłanki do ustanowienia w przedmiotowym postępowaniu kuratora z urzędu (czy jest to „uzasadniony przypadek”). Jeśli uzna, że taki przypadek zachodzi, na podstawie art. 69 § 1 k.p.c.
ustanowić kuratora (np. w osobie radcy prawnego lub adwokata). Podobnie w przypadku kuratora z art. 42 kc – zgodnie z art. 603 § 2 kpc - wszczęcie postępowania z urzędu może nastąpić, gdy jest to uzasadnione ważnym interesem społecznym lub bezpieczeństwem obrotu i brak jest możliwości powołania organu uprawnionego do reprezentacji osoby prawnej.
Po rozszerzeniu uprawnień kuratora przez sąd rejestrowy albo po ustanowieniu kuratora na podstawie art. 69 § 1 k.p.c. sąd powinien :
- podjąć postępowanie z urzędu na podstawie art. 180 § 1 pkt 31 k.p.c. (Art. 180 § 1 pkt 31 k.p.c. – „Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności: w razie braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną - z chwilą wyboru albo powołania tego organu, a w przypadku, gdy dla strony ustanowiono kuratora umocowanego do podejmowania czynności za stronę - z chwilą jego ustanowienia.”)
- zawiadomić sąd rejestrowy o ustanowieniu kuratora na podstawie art. 69 § 1 k.p.c.
(w przypadku strony wpisanej do KRS - art. 69 § 2 k.p.c.), o ile przed wyznaczonym terminem rozprawy pozwany poinformuje sąd, że został wybrany nowy zarząd (lub uzupełniony jego skład), to co do zasady należałoby odwołać kuratora albowiem odpadły przyczyny jego ustanowienia. Postanowienie może zapaść na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie, co wydaje się właściwsze, bowiem może się okazać, że w przeddzień rozprawy podmiot poinformuje faksem sąd, że zarząd złożył skutecznie rezygnację).
Zakres uprawnień i obowiązków kuratora wyznaczają przepisy art. - 42 § 2, 42 § 3 w związku z art. 6032 § 1 i 604 , 421 § 2 kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 69 § 2 kodeksu postępowania cywilnego – kurator ustanowiony do sprawy, gdy w składzie organów zachodzą braki uniemożliwiające reprezentację - sąd orzekający zawiadamia sąd rejestrowy o ustanowieniu kuratora dla danej osoby prawnej,
Art.603 § 5 - sąd rejestrowy zawiadamia sąd orzekający, że dla tej osoby prawnej ustanowiono również kuratora na podstawie art. 42 kodeksu cywilnego,
Art.69 § 4 – po otrzymaniu powyższego zawiadomienia sąd orzekający odwołuje kuratora ustanowionego na podstawie art. 69 kodeksu postępowania cywilnego i w miejsce odwołanego kuratora wstępuje kurator ustanowiony na podstawie art. 42 § 2 kodeksu cywilnego.
Art. 143 – 144 § 1– kurator dla doręczeń, na wniosek, gdy wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane - również dla podmiotów, które wprawdzie mają organy, ale nie jest znane miejsce pobytu osób wchodzących w ich skład.(tak Marszałkowska –Krześ w kom. do art. 146 kodeksu postępowania cywilnego).
Kurator ten jest jednak umocowany do wszystkich czynności łączących się ze sprawą.( art. 69 § 3 k.p.c. w zw. z art. 146 k.p.c.)
Wniesiona skarga była uzasadniona, przesłanki z art. 42 kc wypełnione. Istnieje zróżnicowanie sytuacji gdy wniosek składa wierzyciel – nie ma on wpływu na wypełnienie obowiązków przez wspólnika ( wspólników) i nie jest uzasadnione
obciążanie wierzyciela oczekiwaniem na powołanie zarządu przez Zgromadzenie Wspólników. Ponadto nie jest to realne w sytuacji ,gdy wspólnik nie jest zainteresowany powołaniem zarządu. Ustanowieniu kuratora nie stoją na przeszkodzie toczące się postępowania przymuszające wspólnika na podstawie art.
24 ust. 1 a ustawy o KRS (W wypadku, gdy to nie nastąpiło, można w piśmie kierowanym do sądu rejestrowego zwrócić uwagę, że ze względu na brak organu uprawnionego do reprezentacji, uniemożliwiający prowadzenie postępowania, sąd rejestrowy powinien rozważyć wszczęcie postępowania przymuszającego na podstawie art. 24 ust. 1a ustawy o KRS) ani postępowanie o rozwiązanie spółki w trybie art. 25 a uKRS, którego wynik jest jeszcze niepewny.
W przypadku , gdy jedyny wspólnik składa wniosek o ustanowienie kuratora z art.
42 kc – sądy rejestrowe przychylają się do poglądu SN wyrażonego w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 maja 2004 r. III CK 249/03 „ (…)Należy zauważyć, że warunkiem ustanowienia kuratora jest niemożność prowadzenia spraw spółki z braku powołanych do tego organów (art. 42 § 1 KC), a stan taki nie zachodzi w razie braku zarządu, przy istnieniu pozostałych organów przewidzianych w art. 368 § 4 KSH, ponieważ mogą one zarząd powołać w zwykłym trybie. Dlatego hipoteza art. 42 § 1 KC jest spełniona dopiero wówczas, gdy nie ma organów ustawowych (statutowych) zdolnych do powołania zarządu..(…)”
Wydaje się, że można kierować się tym stanowiskiem w celu wyeliminowania sytuacji, gdy jedyny wspólnik i były członek zarządu składa wniosek o ustanowienie kuratora i w ten sposób, na koszt Skarbu Państwa zmierza do zakończenia swej prywatnej działalności. Jednak w analizowanej sytuacji z wnioskiem o ustanowienie kuratora występuje osoba trzecia, która nie ma wpływu na działanie jedynego wspólnika i dlatego zastosowanie powyższego orzeczenia nie daje perspektyw skuteczności.
Artykuł 42 § 2 kodeksu cywilnego stanowi, że kurator reprezentuje osobę prawną oraz prowadzi jej sprawy w granicach określonych w zaświadczeniu sądu. Zatem sam art. 42 nie daje generalnego upoważnienia do reprezentacji i prowadzenia spraw, lecz upoważnienie takie wynika z orzeczenia Sądu wskazującego zakres
przedmiotowy, w którym kurator może działać w imieniu i na rzecz osoby prawnej pozbawionej zarządu.
Sąd w postanowieniu powinien zobowiązać kuratora do składania sprawozdań z wykonanych działań, bowiem do sądu należy nadzór nad czynnościami kuratora.
Funkcję kuratora należy powierzyć osobie , który posiada wymagane doświadczenie i wiedzę w prowadzeniu kurateli dla osób prawnych i która wyrazi zgodę na pełnienie tej funkcji. Sąd nie jest związany zaproponowaną osobą kuratora, ani zakresem wskazanych kompetencji. W tym ostatnim przypadku powinien jednak oddalić żądanie w zakresie , który nie został uwzględniony. Od postanowienia referendarza w przedmiocie ustanowienia kuratora na podstawie art. 42 kc przysługuje skarga , a od postanowienia Sądu rejestrowego po rozpoznaniu skargi - apelacja.
Kazus nr 3 ( art. 12 ust. 3 ustawy o KRS, art. 433 § 1 i 2 KC, 4310 KC, art. 5 i 18 ustawy o ZNK )
Rozwiązanie kazusu:
1. Skarga nie jest uzasadniona;
2. Na opisanym etapie przed sądem rejestrowym spółka z o.o. Concordia z Poznania nie uzyska ochrony prawa do firmy ;
3. Pełnomocnik spółki Concordia z Poznania powinien poszukać ochrony na gruncie procesu.
Wyjaśnienia :
Postępowanie rejestrowe jest w świetle art. 7 ustawy o KRS postępowaniem nieprocesowym. Przepisy tej ustawy, jak i przepisy o postępowaniu rejestrowym w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 6941-8) nie definiują pojęcia uczestnika postępowania, choć w art. 6943 § 2 k.p.c. pojęcie to występuje, co oznacza, że udział innych uczestników, niż podmiot, którego dotyczy wpis, nie jest wyłączone. Wobec powyższego pojęcie uczestnika należy odnosić do bycia zainteresowanym w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c., z tą różnicą, że sąd rejestrowy nie ma czuwać by
wszyscy zainteresowani byli uczestnikami (art. 6943 § 2 k.p.c. wyłączający zastosowanie w postępowaniu rejestrowym art. 510 § 2 k.p.c.). W niniejszej sprawie wpis tożsamej co do rdzenia firmy wpis dotyczący krakowskiej spółki z pewnością dotyczy praw spółki z Poznania, skoro spółka ta twierdzi, że dokonanie takiego wpisu (nota bene mającego charakter konstytutywny), może prowadzić do konfuzji co do tożsamości podmiotów.
Niewątpliwie w niniejszej sprawie ujawnił się konflikt pomiędzy wspólnikami spółki z Poznania, z których jeden – Agnieszka Solska, jest też jedynym wspólnikiem spółki z Krakowa. Konflikt ten nie ma znaczenia w postępowaniu rejestrowym, bowiem przedmiotem postępowania rejestrowego nie jest rozstrzyganie w sprawach konfliktów wewnętrznych z udziałem wspólników, czy organów podmiotów wpisywanych do Rejestru.
Inny jest zakres kognicji sadu rejestrowego w przypadku wniosku o wpis – art. 23 ust. 1 i 2 uKRS , a inny w sytuacji , gdy rozstrzyga nie na podstawie „dokumentów dołączonych do wniosku” , lecz z urzędu na podstawie np. art. 12 ust.3 uKRS.
Sytuacja nr 1 : - W przypadku , gdyby spółka z o.o. Concordia z Poznania zgłosiła swój udział w sprawie przed uprawomocnieniem się wniosku o wpis uzyskałaby status uczestnika ( niewątpliwie ma interes prawny ) i wówczas jej stanowisko sąd rejestrowy musiałby wzi.ac pod uwagę badając dokumenty złożone do wniosku o wpis do rejestru nowej spółki „Concordia” w Krakowie. Istotne jest w świetle art.
23 ust. 1 ustawy o KRS, czy przedstawione w zgłoszeniu rejestrowym dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa (nie jest problemem niniejszej sprawy kwestia zgodności zgłaszanych danych z rzeczywistym stanem rzeczy – art. 23 ust. 2 ustawy o KRS).
Badanie na podstawie art. 23 ust. 1 powołanej ustawy obejmuje też zgodność z przepisami prawa firmowego. Jednym z nich jest art. 433 k.c., z którego wynikają dwojakie wymagania przy obieraniu firmy: po pierwsze odróżnialność od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku, po drugie ograniczenie obrania firmy wprowadzającej w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.
Nie ulega wątpliwości, że rdzeń firmy obu spółek jest tożsamy i niczego nie zmienia fakt użycia przy firmie spółki krakowskiej cudzysłowu. Problemem jest natomiast, czy obie spółki działają na tym samym rynku. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 grudnia 2011 roku, III CSK 120/11, opowiedział się za szerokim rozumieniem pojęcia tego samego rynku, przy czym powiązał to ze skutkiem w postaci wprowadzenia w błąd klienta co do tożsamości przedsiębiorstwa. Chodziło w rozpoznawanej przez SN sprawie o firmy zawierające to samo słowo. W takiej sytuacji istotne znaczenie SN nadał pierwszeństwu obrania firmy z tym słowem (zasada wyłączności), a przy tym wskazał ten Sąd na ryzyko konfuzji z uwagi na geograficzny i przedmiotowo w części tożsamy przedmiot działania (obie spółki zajmowały się reklamą, z tym że jedna mając ją jako podstawową działalność, a druga jako dodatkową). Wziął też pod uwagę przytoczenie zaistniałych konkretnie przypadków wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości obu przedsiębiorstw.
W sprawie opisanej w kazusie można mieć daleko idące wątpliwości co do działania obu spółek na tym samym rynku, w aspekcie przedmiotu działalności. Możliwość krzyżowania się przedmiotów działalności mogłaby występować przy rozwinięciu znaczenia działalności wskazanych jako: działalność usługowa, czy doradztwo. W świetle wskazanych danych co do objętych wpisem przedmiotów działalności obu spółek nie sposób jednak wnosić, że działalności te krzyżują się z działalnością produkcyjną i sprzedażą wyrobów stolarskich i elementów metalowych stolarki budowlanej. Nie jest taką działalnością realizacja i projektowanie obiektów budowlanych, bowiem działalność spółki z Poznania nie mieści się w wymienionym zakresie, choćby przyjąć, że jej produkty są wykorzystywane w realizacjach budowlanych. Nie wystarczy więc istnienie tożsamości geograficznej (nota bene występującej w szerokiej skali podmiotów będących przedsiębiorcami, w sytuacji, gdy wiele podmiotów określa miejsce działalności jako „terytorium Polski i poza jej granicami”).Przy działaniu obu spółek na różnych rynkach właściwie nie zachodzi możliwość konfuzji co do tożsamości przedsiębiorcy, skoro obie spółki mają różną klientelę, o odmiennych oczekiwaniach co do oferowanych przez tych przedsiębiorców świadczeń.
Gdyby były podstawy do przyjęcia, że firma obrana przez krakowską spółkę narusza art. 433 k.c., to należałoby wezwać spółkę z Krakowa - w postępowaniu o wpis do rejestru ( nowej spółki z Krakowa) prowadzonym na skutek skargi spółki z Poznania - do usunięcia przeszkody w dokonaniu wpisu, na podstawie art. 165 k.s.h., poprzez doprowadzenie w określonym terminie sądowym do wyeliminowania naruszenia art. 433 k.c. dotychczasowym wyborem brzmienia firmy, pod rygorem odmowy wpisu. Skutkiem odmowy wpisu byłoby nieuzyskanie konstytutywności dokonanej zmiany umowy spółki przez spółkę z Krakowa i pozostawienie jej firmy w dotychczasowym brzmieniu.
Sytuacja nr 2. – spółka Concordia z Poznania nie zgłasza się w postepowaniu o wpis do rejestru spółki z o.o. „Concordia” w Krakowie , postanowienie o wpisie uprawomocnia się i wówczas spółka Concordia z Poznania składa wniosek o wykreślenie wpisu dotyczącego firmy w rejestrze spółki z o.o. „Concordia” w Krakowie na podstawie art. 12 ust. 3 ( co ma miejsce w niniejszym kazusie).
1. Art. 12 ust.1 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 121, poz. 769), wskazuje, że poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie dane umieszczone w rejestrze nie mogą być z niego usuwane. Jednocześnie w ust. 3 tego artykułu ustawodawca przewiduje wyjątek od tej zasady odnoszący się do danych niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy prawa.
Z art. 12 ust. 3 KRSU wynika wąskie ujęcie kompetencji sądu rejestrowego do wykreślenia z urzędu danych niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy prawa: sąd rejestrowy jest władny do wykreślenia z rejestru wyłącznie tych danych, których umieszczenie w stosownych działach, rubrykach i podrubrykach nie zostało przewidziane przez obowiązujące przepisy prawa. W aktualnym orzecznictwie i w doktrynie przyjmuje się, że danymi niedopuszczalnymi są zarówno te dane, których w ogóle nie dokonuje się w rejestrze określonego podmiotu albo te dane, które nie podlegają ujawnieniu w rejestrze określonego podmiotu jak i dane niedopuszczalne ze względu na ich treść, 2. Jak to zostało wskazane wyżej - kwestia badania zgodności dokumentów z
przepisami prawa firmowego podlega kognicji Sądu rejestrowego jedynie w
związku z rozpoznawaniem wniosku o wpis - na podstawie art.23 ust. 2 ust. o KRS.
Natomiast inaczej ukształtowane są uprawnienia sądu rejestrowego wobec istniejącego już wpisu, w ramach zakreślonych art. 12 ust. 3 ustawy o KRS.
Uprawnienie to ma węższy charakter i nie może zastępować rozstrzygnięć Sądu procesowego w postępowaniu o stwierdzenie nieważności, o ustalenie, czy o nakazanie.
Relacja pomiędzy art. 23 ust.1 mającym zastosowanie w przypadku złożonego wniosku wpis, a art. 12 ust. 3 stosowanym z urzędu przedstawia się następująco : Sąd Najwyższy w postanowieniu z 17 września 2008 roku (III CSK 56/08) wyjaśnił
,że „(…)postępowanie rejestrowe ma ograniczony charakter i nie służy rozstrzyganiu sporów pomiędzy zarejestrowanymi podmiotami, jego zakres nie jest jednak tak wąski, by całkowicie uniemożliwiał sądowi rejestrowemu badanie zagadnień decydujących o prawnym bycie podmiotu. W literaturze wskazuje się, że wykładnia przepisów normujących przebieg postępowania rejestrowego musi uwzględniać wynikające z art. 17 KRSU domniemanie prawne prawdziwości wpisów, a przewidziany w art. 23 ust. 1 tej ustawy obowiązek badania treści dokumentów załączonych do wniosku obejmuje także ocenę ważności czynności prawnej objętej dokumentem stanowiącym podstawę wpisu. Do takiego wniosku prowadzi zestawienie art. 23 ust. 1 z art. 12 ust. 3 KRSU, który umożliwia wykreślenie z urzędu zamieszczonych w rejestrze danych niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy prawa, do których to danych zaliczane są m. in. wpisy dokonane na podstawie nieważnych czynności prawnych”..
Także w postanowieniu z 2 grudnia 2015 r .(IV CSK 99/15) SN podziela stanowisko opowiadające się za wąską wykładnią określenia „dane niedopuszczalne” , których nie można utożsamiać z pojęciem „danych sprzecznych z prawem”.
Natomiast co do sposobu stosowania art. 23 ust.1 ustawy o KRS – w orzecznictwie SN utrwalony jest pogląd o szerokim zakresie kognicji sądu rejestrowego, (uchwała z dnia 20 stycznia 2010 r.III CZP 122/09, postanowienie z dnia 12 kwietnia 1990 r., III CRN 93/90 - z dnia 17 września 2008 r., III CSK 56/08 - z dnia 2 października 2008 r., II CSK 186/08 - uchwała z dnia 12 stycznia 2008 r., III CZP 44/00, postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 28 marca 2017 r, II CSK 488/16).
Zgodnie z art. 23 ust.1 i 2 ustawy o KRS kognicja Sądu rejestrowego obejmuje badanie dokumentów dołączonych we wniosku i danych zawartych we wniosku.
Nie odnosi do postępowań wszczynanych przez Sąd z urzędu, w których brak wniosku i dokumentów do niego załączonych.
Dokonana już ocena wniosku, dokumentów do niego dołączonych i dokonanie wpisu nie może zostać podważone na skutek ponownego badania tych samych dokumentów przez sąd rejestrowy działający z urzędu ze względu na wyrażoną w art. 12 ust. 2 zasadę nieusuwalności wpisów, stanowiącą gwarancję pewności obrotu prawnego. Poza zakresem uprawnień nadanych sądowi rejestrowemu w ramach analizowanego artykułu jest uprawnienie do przeprowadzenia następczej kontroli podstaw wpisu w rejestrze.
Postępowanie rejestrowe wszczynane na podstawie art. 12 ust.3 ustawy o KRS to nie może zastępować drogi postępowania procesowego, w którym strony mogą dowodzić słuszności swych twierdzeń przy wykorzystaniu wszystkich środków dowodowych przewidzianych przez prawo procesowe. Gdyby przyjąć przeciwną tezę, stanowiłoby to obejście przepisów prawa i wejście Sądu rejestrowego w kognicję Sądu procesowego.
Brak uzasadnionych podstaw ponownego badania dokumentów znajdujących się w aktach KRS i podważania dokonanych wcześniej ocen tych dokumentów i orzeczeń z urzędu przez Sad rejestrowy – uchwała z 11 stycznia 2018 r. (III CZP 90/17), gdzie stwierdzono, że następcze stwierdzenie przez sąd rejestrowy niezgodności z przepisami prawa treści statutu spółdzielni, stanowiącego podstawę jej wcześniejszego zarejestrowania, nie uzasadnia wszczęcia postępowania przymuszającego na podstawie art. 24 ust. 1. Ustawy o KRS. Podobne stanowisko SN - w uzasadnieniu uchwały z 4 czerwca 2009 r. (III CZP 30/09), gdzie stwierdzono , że zakresem art. 24 ust. 4 ustawy o KRS nie jest objęte uprawnienie sądu rejestrowego do dokonania przez sąd rejestrowy ponownej oceny stanu, który już wcześniej był przez sąd badany i doprowadził do dokonania wpisu.
Okoliczność, iż ocena ta odnosi się do innego postępowania przymuszającego nie ma znaczenia dla odniesienia jej do postępowania z art. 12 ust. 3, gdyż oba
postępowania wszczynane są z urzędu i nie polegają na badaniu wniosku i dokumentów złożonych do wniosku.
Także postanowienie SN z 5 maja 2005 r., IV CK 18/05 - sąd rejestrowy nie ma kompetencji do badania prawidłowości dokonanej czynności prawnej w toku postępowania wszczętego z urzędu i mającego na celu dokonanie oceny, czy znajdujące się w rejestrze dane są dopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa.
W uzasadnieniu : „ Nie sposób natomiast kompetencji takiej przyznać sądowi rejestrowemu w toku postępowania wszczętego z urzędu i mającego na celu dokonanie oceny, czy znajdujące się w rejestrze dane są dopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa. Poza granicami takiego postępowania musi pozostać merytoryczne badanie dokumentów, które były już uprzednio badane w toku postępowania o wpisane danego podmiotu do rejestru. Warto także zauważyć, że art. 23 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym przyznaje sądowi rejestrowemu kompetencję w zakresie badania zgodności z przepisami prawa treści dokumentów dołączonych do wniosku. W postępowaniu wszczętym z urzędu siłą rzeczy nie występują dokumenty dołączone do wniosku, a więc nie istnieje przedmiot badania. Nie sposób zaś przyjąć, aby sformułowanie ustawy "...zamieszczone dane są niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa" obejmowało także możliwość dokonywania oceny pod kątem zgodności z prawem dokumentów zalegających w aktach rejestrowych.”
3. Spółka z Poznania mogłaby dochodzić roszczeń służących ochronie jej firmy na podstawie art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zgodnie z którą czynem nieuczciwej konkurencji jest czyn z art. 5 tej ustawy (oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa). Nie byłoby wykluczone dochodzenie ochrony dobra osobistego lub naprawienia szkody wywołanej naruszeniem prawa do firmy (art. 4310 k.c.), albo roszczenie o ustalenie nieistnienia prawa krakowskiej spółki do firmy spółki z Poznania. Nie wchodzi w grę w realiach kazusu
zaskarżenie ze strony skarżącej spółki postanowienia jedynego wspólnika krakowskiej spółki o zmianie umowy spółki, z uwagi na brak legitymacji czynnej (art. 250 k.s.h.)
4. Wniesiona skarga powoduje utratę mocy zaskarżonego postanowienia art.
39822 § 3 kpc , Sąd powinien rozpoznać sprawę od początku , jako sąd I instancji i stwierdzić brak podstaw do wykreślenia z rejestru firmy spółki z o.o. „Cordia Plus”
w Krakowie. W świetle przyjętej w orzecznictwie wykładni przepisu art. 12 ust.3 - wpisanie do rejestru firmy podmiotu rejestrowego do rejestru nie należy do danych niedopuszczalnych przez obowiązujące przepisy prawa. Ustawa o KRS z dnia 20 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 121, poz. 769 ze zmianami), oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 listopada 2014r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach przewidują wpis firmy podmiotu rejestrowego. Ponadto Sąd rejestrowy nie jest uprawniony by samodzielnie rozstrzygnąć kwestie dotyczące ograniczenia lub pozbawienia spółki „Cordia Plus”
spółka z o.o. w Krakowie prawa posługiwania się wybraną firmą . Kompetencje do zakazania używania firmy wpisanej do rejestru ma sąd procesowy właściwy do rozpoznania sporu związanego z naruszeniem prawa do firmy.
Uczestnikami tego postępowania – zgodnie z art. 510 § 1 kpc i 6943§ 2 kpc – jest spółka z o.o. „Cordia Plus” w Krakowie i spółka z o.o. Cordia Plus w Kalwarii Zebrzydowskiej.
Wydane postanowienie jako rozstrzygające co do istoty sprawy podlega zaskarżeniu apelacją , do wniesienia której legitymację posiadają wszyscy uczestnicy – art. 518 kpc.
