Program Politechniki Śląskiej na rok akademicki 1948/49

9

PROGRAM

POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

N A R O K A K A D E M I C K I 1948/49 R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 9 4 5

G L I W I C E 1 9 4 9

N A K Ł A D E M P O L I T E C H N I K I ŚLĄSKIEJ W G L I W I C A C H

R O K Z A Ł O Ż E N I A 1 9 4 5

•i

P R O G R A M

POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

N A R O K A K A D E M I C K I 1948/49

G L I W I C E 1 9 4 9

N A K Ł A D E M P O L I T E C H N I K I ŚLĄSKI EJ W G L I W I C A C H

S."JA

£. 91

' \

K » \ ■ ' \

iii',

R 018561 - N r za m . 1150 — N akład 500 egz. — 14 ark. - P apier piśm . 70 gr.

P a ń stw ow e B ytom sk ie Z a k ła d y G ra ficzn e, O d d z ia ł 7, G liw ice , Z w y cię s tw a 37

Politechnika Śląska jest państwową szkołą akadem icką, która ma na c e l u : 1. kształcenie u społeczn ion ych i p od w zględem za- w od ow ym dobrze p rzy g o to w a n y ch do p ra cy w przem yśle w o je ­ w ództw a śląsko-dąbrow skiego kadr inżynierskich, 2. p rz y g o to w y ­ wanie do p ra cy n au k ow o-badaw czej i do sam odzielnego rozw iązy­

wania zagadnień tech n iczn ych m agistrów i d o k to ró w od p ow ied ­ nich nauk tech n iczn ych tu dzież 3. prow adzenie badań n au k ow ych w dziedzinie w ied zy techn iczn ej i nauk ściśle z nią zw iązanych.

Politechnika Śląska posiada 4 w y d z ia ły : 1. chem iczny,

2. elek tryczn y ,

3. inżyn ieryjn o-b u dow la n y, 4. m echaniczny,

p oza t y m : 5. studium wstępne, oraz

6. studium nauki o P olsce i św iecie w spółczesnym . P rzyjęcia na I ro k studiów są d ok on y w an e przez kom isje dziekańskie, k tóre dla k ażd ego z w y d zia łów w yzn acza Minister Ośw iaty i k tóre składają się z dziekana — ja k o p rzew od n iczą cego

— oraz z d e le g a tó w : Ministra Oświaty, Ministra Przem ysłu i Han­

dlu, rad y w yd zia łow ej, O. K. Z. Z. [ w o je w ó d zk ie g o zarządu Sa­

m op om ocy C hłopskiej w K atow icach . Na w ydziale elektrycznym do kom isji dziekańskiej w ch od zi rów n ież delegat Ministra P oczt i Telegrafów .

Podstaw ą p rzyjęcia na I ro k studiów są egzam iny wstępne na w szystkich w ydziałach, k tóre od byw ają się w okresie pom ię­

d zy 3 a 20 września.

K a n dyda ci na I ro k stu diów składają m iędzy 15 a 31 sierp­

nia w e w łaściw ym dziekanacie następujące dokum enty, obow iąz­

k o w o w o ry g in a ła c h :

4

1. w łasnoręcznie napisany życiorys,

2. św iadectw o d ojrza łości albo zaświadczenie z Państw ow ej

*Komisji W e ry fik a cy jn o - K w a lifik a cyjn ej, stw ierdzające praw o wstępu na I ro k studiów , w oryginale lub odpisie (oryginał p ow i­

nien b y ć z ło ż o n y przed im atry kulać j ą ) : kandydaci, którzy mają p o d d a ć się egzam inow i przed Państwową K om isją W e ry fik a cy jn o - K w a lifik a cyjn ą na I ro k studiów , oraz eksterniści, k tó rz y mają składać egzamin d ojrza łości przed Państwową Kóm isją E gzam i­

n acyjn ą dla eksternistów — w terminie jesiennym , powinni p rzed ­ stawcie zaśw iadczenie z kuratorium , że złożyli podanie o d op u ­ szczenie d o egzaminu,

3. kwestionariusz dla n ow ow stęp u jących w 2-ch egzem pla­

rzach,

4. w ypełnioną i potw ierdzoną przez odpow iednie instytucje państwowa i sam orządowe ankietę, d otyczą cą stanu zam ożności k an dydata w 2 e g z .,/

5. 3 fotografie,

6. dokum ent w o jsk o w y , o ile są w w ieku p oborow ym ,

7. św iadectw o m oralności, w yśtaw ion e przez starostw o; nie są obow iązani d o złożenia św iadectw a k an dydaci, k tórzy ukoń­

czy li liceum zw yk łe (nie dla d orosłych ),

8. św iadectw o ambulatorium P olitechniki Śląskiej o stanie zdrowia,

9. kw it kw estury za op ła ty m anipulacyjne,

10. k w it k w estu ry za op ła ty egzam inacyjne lub udokum ento­

w ane podanie o zwolnienie z opłat, p o n a d t o :

1. d zeci robotn ików , ch łop ów oraz in teligen cji pracującej ze środow isk o utrudnionym dostępie do kultury składają zaśw iad­

czenia, w ystaw ion e przez organizacje lokalnę, a p ośw iadczon e przez kom isje ok ręgow e Związków7 Z aw odow y ch (Radę Zw iązków Z aw od ow y ch w W arszawie) lub w ojew ód zk ie zarządy Związku S a m opom ocy Chłopskiej. Zaświadczenia te w in ny z a w ie r a ć:

a) charakterystykę środow iska kandydata, b) zaw ód i stan ma­

ją tk o w y rod ziców , c) charakterystykę kandydata,

2. m łodzież autochtoniczna składa zaśw iadczenia P olskiego Związku Z achodniego,

3. czynni i byli żołnierze z czasu w o jn y składają zaśw iadcze­

nia władz w ojsk ow y ch ,

4. zasłużeni w p ra cy społeczn ej w organ izacjach m łod zieżo- w ycli składają zaśw iadczenia, w ystaw ion e przez w ładze lokalne a potw ierdzone przez organa w ojew ód zk ie organ izacji m łodzie­

żow ych, zaw ierające czasokres p rzyn ależn ości do danej organ i­

zacji oraz ch arak terystykę kandydata,

5. o s o b y p racu jące zaw od ow o lub m ające p oza sobą od b ytą praktykę zaw odow ą, związaną z kierunkiem studiów , oraz na­

u czyciele składają zaśw iadczenia p ra cy lub od b ytej praktyki. Za­

świadczenia. te p ow in n y zaw ierać ch arak terystykę k an dydata oraz czasokres p ra cy lub o d b y te j praktyki.

A bsolw en ci studium w stęp n ego s k ła d a ją : 1. św iadectw o u k ończen ia studium w stępn ego, 2. kw it liw estu ry za op ła ty m anipulacyjne.

W sz y sc y k an d yd aci w płacają op ła ty m anipulacyjne w w y so ­ k o ści 150 z ł oraz o p ła ty egzam in acyjn e w w y so k o ści 400 zł- o ile składają egzam in z nie w ięcej, ja k 2 przedm iotów , a w k w ocie 500 zł., o ile składają egzam in z 3 lub w ięcej przedm iotów .

E gzam iny obejm ą następujące p r z e d m io ty :

na w y d z. chem icznym — m atem atykę, chemię i fizykę, na w y d z. elektryczn ym — m atem atykę i fizyk ę,

na w ydz. in żyn ieryjn o-bu dow lan ym — m atem atykę i geom etrię w ykreślną.

na w ydz. m echanicznym — m atem atykę i fizyk ę (z chemią).

E gzam iny p ow yższe rozum ieć n ależy ja k o egzam iny pisemne, poza tym na w szystk ich w ydziałach obow iązuje egzam in ustny z nauki o P olsce i św iecie w spółczesn ym .

Od egzam inu w stępn ego są zw olnieni absolw enci studium w stępnego, k tó rz y zdali egzam in k o ń co w y i zostali zakw alifiko­

wani na d an y w ydział.

Przebieg studiów.

Okres studiów jest czteroletni (8 sem estrów).

P o dw u pierw szych latach studiów n ależy zdać egzamin 5 X

o g ó ln y ; p o w ysłuchaniu zaś ca łego program u i od b y ciu w ym aga­

nej p ółroczn ej praktyk i zobow iązan y jest student z ło ż y ć egzamin d yp lom ow y, na podstaw ie k tóreg o uzysku je się akadem icki sto­

pień inżyniera.

W w ypadk u zachorow ania, uniem ożliw iającego studentow i norm alne w yk on yw an ie studiów , student obow iązany jest zawia­

dom ić dziekanat o chorobie, załączając odpow iednie św iadectw o lekarskie, w ydane przez organ sanitarny, uznany przez w ładze Politechniki. P o w yleczeniu obow iązan y jest student do analo­

giczn eg o zaw iadom ienia dziekanatu. Czasu ch oroby nie w licza się do czasu trwania studiów .

W inn ych w ypadkach przerw y studiów, nie zależnej od w oli studenta, ja k np. pow ołanie d o słu żby w o jsk o w e j, rada w ydziału m oże rów nież o d licz y ć przerwę od czasu studiów.

P od cza s studiów n a le ż y :

a) po dokonaniu wpisu, z ło ż y ć u profesora (w yk ła d ają cego) kartę zgłoszenia i u zyskać w indeksie potw ierdzenia zgłoszenia,

b) po ukończeniu w y k ła d ó w i ćw iczeń z k ażd ego przedm iotu u zysk a ć w indeksie potw ierdzenie czyli frekw en tację odnośnego profesora,

c) składać egzam iny z p o szczeg óln ych przedm iotów w term i­

nach przepisanych, p rzy czym celem złożenia egzaminu należy w ypełn ić kartę egzam inacyjną, potw ierdzoną następnie w dzieka­

nacie na podstaw ie p rzedłożon ego indeksu,

d) po upływ ie k ażd ego roku akadem ickiego składać indeks w dziekanacie, celem uzyskania potw ierdzenia w y n ik ów złożon ych egzam inów.

S t u d i u m w s t ę p n e .

Studium wstępne ma za zadanie um ożliwienie studiów w y ż ­ szych kandydatom , k tórzy :

1. nie posiadają w ykształcen ia przew idzianego w art. 79 de­

kretu z dnia 28 października 1947 r. o organ izacji nauki i szkol­

n ictw a w y ższeg o (Dz. U. R . P. Nr. 66, poz. 415), \ 2. Osiągnęli 21 lat, a nie przek roczyli 32 lat życia,

3. mają za sobą co najm niej jeden ro k p ra cy zaw odow ej

■w charakterze pracow nika w zakładzie p ra cy publicznym lub p ry ­ 6

7

watnym . J a k o pracę uw zględnia się rów n ież pracę na roli w g o ­ spodarstw ie rodzinnym , stw ierdzoną przez Zw iązek S a m opom ocy C h ło p s k ie j;

a p o n a d t o :

4. albo a) p och od zą ze środow isk, k tóre m iały utrudniony d o ­ stęp do nauki,

albo b) w ykażą się pracą społeczn ą w organ izacjach spo­

łeczn ych , m łod zieżow ych lub innych,

albo c) słu żyli w w o jsk u w czasie w o jn y , brali udział w w alkach o w o ln o ść i dem ok rację, bądź przebyw ali w niem ieckich obozach k o n ce n tra cy jn y ch ja k o w ięźniow ie p olityczn i.

Minister O św iaty m oże z w a żn ych p o w o d ó w na w niosek pań­

stw ow ej kom isji k w a lifik a cyjn ej zw olnić k an dydata od w ym ogu ustalonego w p. 2,

S łuch aczy studium w stęp n ego p rzyjm u je d yrek tor studium.

W arunkiem p rzyjęcia na studium wstępne jest za,kwalifikowanie kandydata na podstaw ie egzam inu na odpow iedni kierunek stu­

diów przez państwową kom isję k w alifik acyjn ą.

D o słuchaczy studium w stępn ego stosują się odpow iednie przepisy d o ty czą ce praw, ob ow ią zk ów oraz odpow ied zialn ości d y ­ scyplinarnej stu den tów szkół w yższych .

R ada studium m oże jedn om yśln ą uchw ałą usunąć ze studium w stępnego słuchacza, k tó ry z p o w o d ó w nieuspraw iedliw ionych opuszcza w y k ła d y lub ćw iczenia.

N auka na studium w stępnym trw a jed en rok.

P o zakończeniu nauki na studium w stępnym o d b y w a się egzamin k o ń co w y w ed łu g regulam inu ustalon ego przez Ministra Oświaty. A bsolw enci studium w stępn ego, k tó rz y złożyli egzam in z w ynikiem pom yślnym , przechodzą bez p otrzeb y składania egza­

minu w stępnego na pierw szy rok stu diów te g o w ydziału, na k tóry zostali zakw alifikow ani przez państw ow ą kom isję kw alifikacyjn ą.

Studium nauki o Polsce i świecie współczesnym.

Studium nauki o P olsce i św iecie w spółczesnym prow adzi w y ­ k ła d y i seminaria z tego przedm iotu na w szystkich w ydziałach Politechniki Śląskiej i urządza dla m iejscow eg o społeczeństw a

8

o d c z y ty o p olityczn y ch , gosp oda rczych , kulturalnych i sp ołecz­

n ych osiągnięciach P olski L u d ow ej, przyczyn ia się do p o g łę b ie ­ nia zainteresowań n au kow ych u osób, w y k ład a jących naukę o P ol­

sce i św iecie w spółczesn ym w szkołach średnich i zaw odow ych w ojew ództw a, śląsko-dąbrow skiego, na specjalnych, organ izow a­

n ych w tym celu kursach.

P R Z E M Ó W I E N I E

na uroczystości inauguracji roku akademickiego 1948-49 w Poli­

technice Śląskiej w dniu 5. X . 1948 r. wygłoszone przez rektora prof. inż. Kuczewskiego Władysława.

D ostojn e Zgrom adzenie !

W dniu dzisiejszym uczelnia nasza u roczyście rozp oczyn a - czw arty od sw ego założenia ro k akadem icki 1948-49, zarazem otw iera laboratoria 3 katedr chem ii teoretyczn ej oraz w ytrzym a­

ło ści m ateriałów, k tóry ch n ow oczesn e w yposażenie uw ieńczyło u porczyw ą pionierską pracę p rofesorów zw yczajn y ch dra Jakóha W iktora oraz dra inż. B urzyńskiego W łodzim ierza.

Poprzedni rok akad. 1947-48 upłynął p o d znakiem porządk o­

wania tak program ów n au k ow ych , ja k stosunku n aszego do m ło­

d zieży przez daleko idące uw zględnianie jej potrzeb i trosk na drodze obcow an ia rektora ż m łodzieżą podczas przeznaczon ych na ten cel codzien n ych p rz y ję ć w rektoracie.

Mimo w ciąż jeszcze n iew ystarczającego sprzętu lab ora tory j­

n ego i szczupłego księgozbioru n au kow ego, p oszczególn e k atedry prow a dziły badania naukow e, ow ocem k tó ry ch są referaty, w y ­ głoszon e na Y . Zjeździe C hem ików Polskich w e W rocła w iu przez p rofesorów drów inż. Leśniańskiego W acław a, B retsznajdera Sta­

nisława, Śm iałow skiego Michała, Joszta A dolfa. Zm aczyńskiego Aleksandra, oraz przez elew a p rof. dra .Jakóha W iktora, jak też na Y I. Zjeździe M atem atyków Polskich w W arszaw ie — przez prof. dra inż. Bondera Juliana.

O w ocem prac n au k ow ych , prow adzon ych w rok u akad.

1947-48, b y ły też zam ieszczane na łamach polskich pism technicz­

n ych a rty k u ły p rofesorów , adiunktów i a systen tów Politechniki

9

Śląskiej, ja k rów n ież różn e w y d a w n ictw a i sk ryp ty kom isji w y ­ daw niczej Bratniej P o m o cy w ogóln ej liczbie 36 ju ż w yda n ych lub p rzezn a czon ych do druku p o zy cji.

Na specjalną w zm iankę zasługują prace kat. m etaloznawstwa nad zastosow aniem p ró b y kartow n ości stali k ra jo w y ch m etodą Jom iny, kat. m etalurgii — nad teorią procesu w ielk op iecow ego, kat. obrabiarek — nad głow ica m i uniwersalnym i do w ytaczarek, katedry w a lcow n ictw a — nad racjon aln ym kalibrow aniem w al­

c ó w do blach, kat. od lew n ictw a — nad żeliw em m odyfik ow an ym . D ziekan w ydziału elek tryczn ego, p rofesor z w y cz a jn y dr inż.

F ryzę Stanisław z p olecenia Gł. Urzędu Miar prow adził prace nad m iędzyn arodow ym układem jed n ostek, kat. zaś radiotechniki — we w łasnym zakresie nad zastosow aniem prądów szybkozm iennych w przem yśle hutniczym i chem icznym .

W dziale prac doktorskich oraz h ab ilitacyjn ych mamy w przew odzie lub w stanie ostatecznie p rzyjętym następujące r o z p r a w y :

na w ydziale chem icznym :

inż. F a jew sk iego K azim ierza „W a lk a z k orozją żelaza“ ,

inż. Olpińskiego W o jc ie c h a „S tu d ia nad rea k cy jn ością paliw sta­

ły c h “ ,

dra inż. J eżow sk iej-T rzeb ia tow sk iej „O zw iązkach cztero i p ięcio- w a rtościow eg o ren u “ ,

na w ydziale in żyn ieryjn o - budow lanym :

inż. Janusza Mariana „T e o ria m od elow ych badań u strojów sta­

tyczn ie n iew yzn a cza ln y ch “ ,

na w ydziale m e ch a n iczn y m :

inż. G auzego H enryka „O rgan izacja g łó w n y ch w arsztatów B. Z. P. W .“ ,

inż. R a k ow ieck ieg o Janusza „O g óln a analiza, zagadnień b u d ow y silnika spalin ow ego o p ra cy o k re s o w e j“ .

Jeśli idzie o ogóln e, zasadnicze nastawienie naszej uczelni tu­

dzież p row a dzon ych w je j katedrach prac n au k ow ych , to zarówno 7 w ykazu ty ch prac, ja k z program u i z n azw y w y d zia łów P oli­

techniki wynika, że jest ona nastaw iona na ja k najściślejsze p o ­ wiązanie z przem ysłem : w ęglow ym , hutniczym , chem icznym i en ergetyczn ym , zn ajdującym się na terenie w ojew ód ztw a

10

śląsko-dąbrow skiego, i za sw oje p odstaw ow e zadanie p o cz y tu je służenie potrzebom i sprawom właśnie przem ysłu śląsko-dąbrow ­ skiego. ja k o uczelnia regionalna.

D ruga R zeczposp olita — ja k w iadom o — posiadała zaledw ie b akadem ickie szk o ły te c h n ic z n e : Politechnikę W arszaw ską, P o ­ litechnikę L w ow ską oraz A kadem ię Górniczą w K rakow ie.

J u ż w ted y, g d y władza w P olsce należała do feod a łów — obszarn ik ów i karteli m iędzyn arodow ych , mimo niezadow alają­

ceg o postępu w uprzem ysłow ieniu kraju, dojrzała w społeczeń­

stw ie i u czy n n ik ó w m iarodajnych m yśl p ow ołan ia do życia czw artej akadem ickiej szk o ły technicznej, Politechniki śląskiej w K a tow ica ch -L igocie. Zadanie tej szk oły miało polega ć na zbli­

żeniu polsk iego n au k ow ca d o n ajw iększego w Polsce ośrodka przem ysłow ego — do górnośląskiej części w ojew ództw a śląskiego:

ani W arszawa, ani nawet pobliski K rak ów , a tym bardziej odda­

lo n y od K a tow ic o 400 km L w ów nie d aw ały rękojm ii ścisłej zespołow ej p ra cy nauki z przem ysłem śląskim. Co prawda, w ostatnich latach przed klęską w rześniow ą liczn i profesorow ie lw o w s cy i w arszaw scy opiniow ali różne in n ow a cje przem ysłu śląskiego w zakresie en ergetyczn ym , m echanicznym a profesoro­

wie k ra k o w scy przeprow adzali badania i ek sp ertyzy tak w h u ­ tach, ja k w kopalniach śląskich. R ów n ież z wielkim p ow od ze­

niem działała: na Śląsku Mechaniczna Stacja D ośw iadczalną P oli­

techniki L w ow skiej. A jednak w górnośląskiej części w o je w ó d z ­ tw a śląskiego cieszy ły się wzięciem różne ek sp ozytu ry techniki niem ieckiej: zabrzańska filia d iisseldojfsk iej S tacji Cieplnej oraz liczni d ora d cy n iem ieccy z niem ieckiego podów czas W rocław ia, z Berlina, nawet z Saary, R uhry i Nadrenii. P ow odem tego stanu rze czy była niedostateczna zn ajom ość spraw przem ysłu śląskiego u polskich d ora d ców — p rofesorów lw ow skich , warszawskich i krakow skich.

Po rozgrom ieniu bestjii hitlerow skiej P olska L u dow a odbu­

dow u je w łasnym wysiłkiem zru jn ow an y w ojn ą j okupacją prze­

m ysł, unow ocześnia, ulepsza i podnosi je g o w y tw ó rcz o ść zarów no na sw ym daw nym obszarze, ja k i na Ziem iach O dzyskanych.

Szczególną troską R ząd R zeczyp osp olitej otacza przem ysł bogato przez naturę w y p osa żon ego G órnego Śląska, w tym je g o część

11

opolską, przed r. 1939 należącą do R zeszy N iem ieckiej, p ow ia ty:

bytom ski, gliw icki, k lu czborski, kozielski, oleski, opolski, ra ci­

borski, strzelecki i zabrzański. Z p rz y c z y n zrozum iałych, G órny Śląsk w n ow ych w arunkach g o sp o d a rczo -p o lity e zn y ch pow inien z daleko w iększym , aniżeli przed r. 1939, stopniu skorzystać z p o ­ m ocy polsk ich d o ra d có w n au k ow ych . D latego właśnie nasi nau­

k o w cy p ow in n i b y ć doskon ale obeznani z przem ysłem śląskim, jak najpilniej studiow ać je g o p otrzeb y i niedom agania, co da się osiągnąć tylko przez stałą styczność z przemysłem śląskim, przez stałe z nim obcowanie, przez pracę w bezpośrednio sąsiadującej z przemysłem śląskim Politechnice Śląskiej.

Jeśli do p o w y ższe g o doda-my, że dzieci śląskich robotn ików , ch łopów i p ra cow n ik ów u m ysłow ych p o w in n y m ieć m ożn ość osią ­ gania n ajw yższy ch stopni n au k ow ych (w zakresie ch o cia żb y nauk techn iczn ych ) bez p otrzeb y porzucania dom u i stron rodzin n ych , bo nie każde z nich — ze w zględ ów m aterialnych — m o g ło b y so­

bie na to p ozw olić, to zrozum iem y, d la czego R ząd R z e cz y p o sp o ­ litej L u d ow o-D em ok ra tyczn ej w dniu 24. V . 45 p ow oła ł do życia Politechnikę Śląską z siedzibą w Gliwicach.

W zgląd na olbrzym ią, niew ym ierną w artość, jaką reprezen­

tuje człow iek w ogóle, a człow iek p ra cy w szczególn ości, sprawia, że — o b ok P olitechniki Śląskiej — dla m łod zieży ro b o tn icz o - chłopskiej od rok u akad. 1948-49 otw iera n aoścież swe p o d w o je Akadem ia Lekarska w B ytom iu, k tórej pow stanie w imieniu se­

natu i swoim w łasnym najserdeczniej witam , składając na ręce J. M. rektora p rof. dra N ow ak ow sk ieg o Brunona życzen ia o w o c ­ nej p ra cy na polu społeczn ej o ch ron y zdrow ia, d yd a k tyk i i nauk lekarskich, p ozdrow ien iem „ A d multos annosP

Obie śląsko-dąbrow skie uczelnie akadem ickie p ow stały z ini­

cjatyw y i dzięki poparciu syna i w y bitn ego przedstaw iciela klasy robotniczej, ob. w o je w o d y ś lą sk o -d ą b ro w s k ie g o generała d y ­ wizji A leksandra Z aw adzkiego. J e g o trosk liw ej opiece i p o m o cy materialnej niejeden student i studentka Politechniki Śląskiej za­

w dzięcza uratowanie sw ego nadw ątlon ego studiam i zdrowia, uratowanie w yn ik łe z finansow anych przez ob. w ojew odę w cza ­ sów, p obytu w' sanatorium lub b ezpłatn ego cod zien n ego d o ż y ­ wiania w stołów ce P olitechniki. Z in icja ty w y ob. w o je w o d y w listo­

12

padzie r. 1947 pow stał pod je g o przew odnictw em K om itet i ’o - rnocy dla I ’olitechniki Śląskiej, k tóry powiązał naszą uczelnię ze społeczeństw em śląsko-dąbrow skim , władzami w ojew ódzk im i i k o ­ munalnymi, z przem ysłem , partiami p olityczn ym i i związkami za­

w od ow ym i. T a ipomoc objaw ia się nie tyłk o w liczn ych material­

n y ch św iadczeniach społeczeństw a m iejscow ego dla swej P olitech ­ niki i je j m łodzieży w p osta ci m aszyn, książek, urządzeń tech ­ n icznych i p rzyrząd ów oraz darów pieniężnych, lecz — co jest rzeczą stok roć w ażniejszą —- w zainteresowaniu się społeczeństw a m iejscow eg o swą uczelnią regionalną i w omawianiu z nią co p e ­ wien czas najbardziej aktualnych zagadnień i zadań, sto ją cy ch przed nią i przem ysłem śląsko-dąbrow skim , tudzież potrzeb m ło­

dzieżow ych . D zięki K om itetow i P o m o cy Politechnika była w sta­

nie p o d o ła ć w krótkim , bo zaledw ie w 3-rniesięcznym okresie, za­

daniu sporządzenia planów in w e sty cy jn y ch na lata 1948— 1955, w ydatk ując na ten cel z u zyskan ych od K om itetu P o m o cy k w ot p ien iężn ych 432.375 złoty ch . T en olbrzym i w y siłek personelu na­

u k ow ego ; adm inistracyjnego poch odzi z przywiązania do szk oły i z troski o je j poziom , przyszłość i rozw ój. Ministerstwo Ośw iaty d ocen iło ten w ysiłek. Od chwili złożenia mu d łu gofalow ego planu in w e sty cy jn e g o Politechnika Śląska, jak o pierwsza w śród szkół w yższych, która na ten w ysiłek zd ob yła się, jest uprzyw ilejow ana p od w zględem przydziału k re d y tó w in w esty cy jn y ch i na brak p ien iędzy na rozbu dow ę obecnie ju ż narzekać nie m oże.

W roku akad. 1947-48 otrzy m aliśm y :

K re d y tó w in w e sty cy jn y ch na rok budżetowy 1947 a) na meble i urządzenia zł. 2,005.000

b) na pom oce naukow e „ 1,800.000 3,805.000 na rok budżetowy 1948

a) na m eble i urządzenia b) na p om oce naukow e

„ 10,920.000

„ 25,761.000 36,681.000 Z budżetu Ministerstwa O dbu dow y na

rok 1948 128,000.000

Z budżetu Ministerstwa Ośw iaty na ro k 1948 na par. 16 — pom oce

naukow e

6 , ^000.000

Z Kom itetu P o m o cy dla Politechniki

Śląskiej na w ydatk i uczelni „ 5,649.021 na w yda tk i m łodzieży (od ob. w o je w o d y ):

na sk ryp ty

na zakup drukarni na leczenie ch orych

500.000 1.500.000

1.100.000 3,100.000 Na dożyw ian ie student, (od ob. w o je w o d y ) 1,200 000

Z azn a czyć muszę, że n a d zw y cza jn y k red y t in w e sty cy jn y w k w ocie 120 m ilion ów z ło ty ch został nam p rzyd zielon y przed złożeniem M inisterstwu O św iaty d łu gofa low eg o planu in w esty­

cy jn ego w yłączn ie i jed yn ie d zięk i osobistem u w staw iennictw u obyw atela w o je w o d y gen. Z aw adzkiego u czy n n ik ó w n a jw y ż ­ szych. N iestety, otw arcie kred ytu przez Ministerstwo Skarbu, praw dopodobnie, ze w zględ ów b u d żetow ych nastąpiło d o ść p ó ź ­ no, bo dopiero w lipcu r. b., skąd p ow sta ły dla P olitechniki pew ne trudności w w ykorzystan iu tak zn aczn ego kred ytu w ciągu 5 m iesięcy, do k oń ca rok u b u d żetow ego.

R ealizacja planu d łu gofa low eg o za p om ocą otw ieranych uczelni trojak iego rodzaju k re d y tó w in w e s t y c y jn y c h : 1. na w y ­ posażenie n aukow e i urządzenia w ew nętrzne, 2. na kopitalne na­

prawy b u d yn k ów , w reszcie 3. na now e budow le, zm usiła nas d o stworzenia p rzy rektoracie biura in w e sty cy jn e g o , prow adzącego całokształt spraw in w esty cy jn ych , k tóre b y b y ły rozum iane tak, jak je rozum ie budżet państw ow y. Biuro in w esty cy jn e zajm uje się rów nież opracow aniem p ro je k tó w i realizacją tak zwanej dziel­

nicy akadem ickiej w G liw ic a c h ; rów nież pon osi on o o d p ow ie­

dzialność za należyte i celow e w ykorzystan ie k re d y tó w w prze­

pisanym przez budżet pań stw ow y terminie.

Biuro inw estycyjrie prace swe opiera o p rofesorów głów n ie wydziału in żyn iery jn o-b u d ow la n ego Politechniki Śląskiej, zesp o­

lonych w w ydzielon ym z budżetu uczelni zakładzie naukow ym p rzy katedrze zab u dow y osiedli pod nazwą zakładu p rojek tow a ­ nia przestrzennego, na k tóreg o czele stoi profesor z w y cza jn y b u - dowmictwa utylitarnego, inż. architekt D erdacki W ładysław7.

R am ow y d łu g o fa lo w y plan in w e sty cy jn y obejm uje trzy ok re­

sy, p rzy czym dla lat 1948 i 1949 sporządziliśm y szczegółow e

p la n y in w esty cy jn e p od łu g w y d zia łów i katedr. D o I je g o fazy zaliczyliśm y lata 1948 i 49, do II — 1950, 51 i 52, d o 111 — 1953 54 i 55.

Faza pierwsza obejm u je natychm iastow e, najniezbędniejsze In w estycje, jak ich zadaniem jest kontynuow anie i rozszerzenie zakresu nauczania. W skład je j w ch odzi g łó w n ie :

1. urządzenie wnętrz katedr i zakładów ,

2. niezbędne p rzyrząd y naukow e dla laboratoriów i pracowni, 3. p om oce naukow e ^książki, tablice, w ykresy),

4. m niejsze inw estycje budowlane.

W fazie drugiej zaw arto głów n ie :

1. resztę, urządzeń wnętrz katedr i zakładów ,

2. ciąg d alszy zakupu p rzyrządów n au kow ych dla laborato­

riów i pracow ni,

3. zakup w ięk szych jed n ostek lab ora toryjn ych (m aszyny, a g re g a ty ).'

4. zapoczątkow an ie budow n ictw a uczelnianego.

Treścią fazy trzeciej, która obejm uje pierwsze trzy p o zy cje faz poprzednich, będzie ukończenie w szelkich inw estycji b u d ow ­ lanych.

Plan w ykoń czen ia bazy materialnej naszej szk o ły w roku 1955 przew idyw ał globa ln y k red yt w w y so k o ści 5,3 miliarda zło­

ty ch , z czeg o 2,1 miliarda na w yposażenie naukow e i urządzenia techniczne oraz 3,2 miliarda na budow le, w śród k tóry ch przew i­

dziane z o s t a ł y :

na pl. K rakow skim gm ach g łó w n y adm inistracyjny wraz z biblio­

teką, dom akadem icki o 113 m. kub. i gm ach organizacji m łodzie­

żow y ch , na ul. K atow ick iej gmach w ydziału elektryczn ego o 100 tys. m. kub. i gm ach w ydziału inżyn ieryjn o-bu dow lan ego o 40 tys. m kub., p rzy ul. K aszubskiej akadem icki ośrod ek zdrowia, p rzy ul. M. S trzod y dwa gm ach y techn ologii chem icznych, przy ul. K on arsk iego i na terenie ob ecn ych o g ró d k ó w działk ow ych kom pleks gm ach ów w ydziału m echanicznego wraz z dużym d o­

mem akadem ickim , dom am i m ieszkalnym i dla p rofesorów , u rzęd­

n ik ów adm inistracyjnych i n au k ow ych sił p om ocn iczych , n ow o­

czesnym i z a k ła d a m i: pom iarów maszyn cieplnych, obrabiarek, sa­

m och od ów i ciągników , metalurgii, w alcow n ictw a i kuźnictw a, 14

15

od lew n ictw a, badania m ateriałów (zło żo n e g o z katedr mechaniki technicznej i m etaloznaw stw a), m echanicznej techn ologii m ate­

riałów , oraz n ow oczesn ym i kreślarniam i. W ten sposób planuje się oddanie w r, 1950 w ładzom m iejskim gm achu tech n ologiczn e­

go w ydziału m echanicznego p rzy ul. P ow sta ń ców 12 oraz szeregu burs, rozrzu con ych po m ieście na znacznej często od le g ło ści od uczelni (np. p rz y ul. Libelta, L ip ow ej, D ą brow skiego, Zygm unta Starego i innych).

W z g lę d y bu d żetow e n akazały nam — i zapew ne jeszcze nie raz w p rzy szłości n ak azyw ać będą — zm ianę k o le jn o ści prac in w esty cy jn ych , przew idzianej w planie ram ow ym . T a k np., w skutek n ega tyw n eg o załatwienia przez w ładze w ojew ód zk ie wniosku P olitechniki Śląskiej co do n iezw łoczn ego przekazania jej w ym ien ion ego w p rotok óle z dnia 21. V I. 1945 o utw orzeniu d zieln icy akadem ickiej w G liw icach gm achu szk oln ego przy ul.

Zim nej W o d y , b yliśm y zmuszeni n iezw łoczn ie przystąpić do bu­

d o w y gm achu inżynierii budow lanej p rzy zbiegu ulic R edena i K a tow ick iej o 40 tys. m kub. i pierwszą ratę in w estycyjn ą p re­

lim inow ać ju ż na rok 1948. P rojek t s zk ico w y gm achu, op ra cow a ­ n y w zakładzie p rojek tow an ia przestrzennego przez adiunkta inż. architekta R zep eck ieg o Zbigniew a, został przed parom a t y ­ godniam i zatw ierdzon y przez M inisterstwo O dbudow y, p rzez co uzyskaliśm y praw o d o ro zp o czę cia rob ót w iertn iczych tudzież bu ­ dow lanych.

R o zp o czę liśm y rów n ież budow ę k o tło w n i zjakładu jnaszyn cieplnych, oraz k o ń cz y m y budow ę audytorium am fiteatralnego w ydziału ch em iczn ego.

N a p rogu n ow ego rok u akad. bo w dniu 1 września, w im ie­

niu uczelni miałem zaszczyt w itać wr tej oto auli w iceprezydenta A kadem ii N auk Z. S. R . R ., profesora M oskiew skiego Instytutu Stali im. J óze fa Stalina, zn ak om itego m etalurga radzieckiego Iwana Bartina na zebraniu, urządzonym z p ow od u je g o p obytu na Śląsku przez oddział g liw ick i N aczelnej Organizacji T ech ­ nicznej.

IG

W rok u ubiegłym Politechnika śląska poniosła d otkliw ą stra­

tę. W dniu 1. V II. 48 zmarł p rofesor z w y cz a jn y nauk prawni­

czy ch na w ydziale m echanicznym dr W ereszczyński A n ton i, autor w ielu prac n au k ow ych i d łu goletn i profesor b. Politechniki L w o ­ w skiej. W dniu 5. V III. 48 zmarł portier gm achu chemii teore­

ty czn e j Michał A ndreasik, b y ły długoletni pracow nik Szpitala P o ­ w szechnego w e Lw ow ie.

C ześć Ich p a m ię c i!

D użym osiągnięciem dla nas b y ło uzyskanie — po m yśli d e ­ kretu z dnia 28. X . 47 o organ izacji nauki i szkoln ictw a w y ższe­

g o — dyrek tora adm inistracyjnego w osobie dra Ślusarczyka R o ­ mana, k tóreg o p rzyjście do nas z dniem 1. V II. 48 usprawniło działanie naszego aparatu adm inistracyjnego i niewątpliwie w dal­

szym ciągu będzie je ulepszało przez system atyczne, codzienne wnikanie w e w szystkie je j szczegóły, czeg o dotąd w ramach usta­

w y o szkołach akadem ickich z r. 1933 rektorat rob ić nie b ył w stanie. D zięki w yznaczeniu przez Ministerstwo dyrektora admi­

n istracyjn ego rektorat Politechniki Śląskiej uzyskał m ożn ość za­

ję cia się w yłączn ie sprawami naukow ym i tudzież m łodzieżow ym i z zachowaniem o góln ego nadzoru nad adm inistracją szk oły.

Dzięki uzyskanym k redytom na kapitalne napraw y przystą­

piliśm y do ren ow acyj gm ach ów zakładu odlew nictw a, mieszkań p racow n iczych , d om ów akadem ickich, d w óch gm ach ów uczelnia­

n ych i dachów w ośrodku rolnym Czekanów . Szczególnie zależy nam na doprow adzeniu przed zimą do porządku kilku d om ów akadem ickich, a to w celu pow iększenia w nich ilości m iejsc do norm alnych 1200, przez w yzyskanie i ocieplenie p o k o jó w , dotąd niezam ieszkałych, oraz na polepszeniu w arunków higienicznych tudzież sanitarnych dla m łodzieży. W o b e c w zrostu ogóln ej liczb y studentów z 2567 w k oń cu roku akad. 1947-48 na 3276 w p o ­ czątku roku 1948-49, zachodzi potrzeba nasiedlenia pew nej ilości studentów w mieszkaniach p racow n iczych , tym bardziej, że ok.

20 mieszkań zajm ują byli p ra cow n icy P olitechniki Śląskiej, k tó­

rzy nas opuścili na własne życzen ie i przeszli do p ra cy w prze­

17

myślę. Zarząd Miejski — ja k nam ośw iad czon o — mieszkań stu­

dentom nie przydziela.

Szczególnie ciężkie p ołożen ie finansow e ośrod k a roln ego Cze kanów w rok u akad. 1947-48 -— m ogę to dziś całkiem o b iek tyw ­ nie stw ierdzić — zostało zlikw idow an e dzięki p om yśln ym zbio­

rom oraz p o m o cy udzielonej przez Ministerstwo R oln ictw a i R e ­ form R oln ych , k tóre p rzyd zieliło nam 1,000.000 zł k re d y tó w inw e­

s tycyjn ych na zak u p inw entarza ży w e g o i w y p o ż y c z y ło na okres roczn y 2 trak tory dla przeprow adzenia prób nad stosow aniem w nich paliw zastęp czych (m ieszanek spirytu sow ych ). N iestety, przydziału spirytusu d y re k cja P. M. S. d otąd nie zarządziła, z ja ­ kiej p rz y czy n y zakład sam och odów i ciągn ik ów prób ty ch dotąd nie w ykonał.

W C zekanow ie posiadam y 6 w y różn ion ych p rzodow n ik ów pracy, osiągnęliśm y prawie o d p ow ia d a ją cy n ieod zow n ym p otrze­

bom naw ożenia g le b y stan inw entarza ż y w e g o (poza liczącą ok.

50 sztuk n ierogacizn y chlewnią mam y rów n ież 29 k on i i 53 sztu­

ki b ydła rog ateg o, z k tó ry ch 25 sztuk n ależy do Politechniki, 11 do służby rolnej i p ra cow n ików P olitechniki, oraz 17 do osób postronnych, op ła ca ją cych za utrzym anie k ro w y po 4 1 m leka dziennie).

D ą żym y do zw iększenia p ogłow ia b y d ła rog ateg o do 80 sztuk. Na d ożyw ian ie m łodzieży akadem ickiej C zekanów dostar­

cza dziennie do stołów ek 80 1 m leka, otrzym u jąc zapłatę za nie z funduszu ob. w o je w o d y , k tó ry w yn osi 300.000 zł. m iesięcznie.

W przyszłości najbliższej ilość dostarczan ego stołów k om mleka zamierzamy doprow ad zić do 120 1 dziennie p rzy odpow iedniej ilości nabyw an ych na ryn ku z tego funduszu tłu szczów , jaj i p ie­

czyw a. •

C zekanów zaopatruje stołów ki Politechniki w w arzyw a i ziemniaki.

Dzięki polepszeniu w arunków naw ożenia naturalnego i dzię­

ki dwuletniej starannej, m echanicznej uprawie, struktura gleby wybitnie polep szyła się, zachw aszczenie pól, szczególnie groźne zaraz po ob ję ciu ośrodka w r. 1946 i jeszcze bardzo znaczne w ro ­ ku gosp od a rczy m 1947-48, dziś w okresie siew ów jesiennych w y ­ bitnie zmalało*, ja k k olw iek pozostaw ia jeszcze wiele do życzenia.

Gleba od szeregu lat nie była odkw aszana wapnem na szerszą skalę. Stosow anie nasion se lek cy jn ych i intensyw na gospodarka rolna przyniosą bardzo w ydatne podw yższen ie p lon ów dopiero w bieżącym roku gosp oda rczym 1948-49. W każdym razie dzięki 1 m ilionow ej d ota cji obyw atela w o je w o d y z r. 1946, p rzydzie­

lo n y Politechnice dzięki je g o poparciu ośrod ek C zekanów został uporządk ow an y i dziś po odzyskaniu pełnej sam ow ystarczalności finansow ej ma am bicję stania się w swej najbliższej o k o licy w z o ­ rem stosującym now oczesne naukow e m etod y agrotechniczne.

W u biegłym roku akad. stan k sięgozbioru P olitechniki Ślą­

skiej znacznie się p ow ięk szył, szczególnie pod względem wartości n ow on abytyeh dzieł i czasopism. N ależy zaznaczyć, że produkcja w ydaw nicza dzieł technicznych polskich wzrasta coraz silniej i znacznie dziś przew yższa p rod u kcję przedw ojenną. Z p oczą t­

kiem rok u 1948-49 biblioteka posiada ogółem 14.713 tom ów , w tym skatalogow an ych 12.563. O czekujące skatalogow ania 2.150 to m ó w są to stare poniem ieckie dzieła, przew ażnie z działów^, nie w ch odzących w ybitnie w zakres zainteresowań studiów politech­

nicznych. P rzyrost teg oroczn y w y n osi 2.063 tom ów .

Bardzo cenne książki otrzym ano w darze z zagranicy. Szcze- gólne podziękow anie n ależy z ło ż y ć :

1. Poselstw u Szwajcarskiem u za „D ar Szw ajcarii“ (Don Suisse),

2. K om itetow i Zbiórki na p otrzeb y, dziecka i m łodzieży na Ziem iach O dzyskanych w Londynie,

3. Am erican B ook Center, 4. U N R R A,

5. Fu n dacji L in coln a w USA,

6. W ydawnictwu! „E n cy clo p a e d ia Britannica“ . Z kraju otrzym aliśm y znaczniejsze dary :

1. z Księgarni W yd aw n iczej Trzaska, E vert i Michalski w W arszawie,

2. z Instytutu N aftow ego w K rakow ie, 3. z Instytutu Śląskiego w^ K atow icach.

W szystkim tym oraz liczn ym pom niejszym ofiarodaw com w y ­ syłała zaw sze biblioteka szczegółow e potw ierdzenia odbioru i po­

dziękowania.

19

Czasopism p row adzon o 152. w tym :

p o l s k i c h ... 68

rosyjsk ich ... 26

c z e s k i c h ... 4

w ję z y k u a n g...46

f r a n c u s k i c h ...3

s z w e d z k i c h ...3

s z w a j c a r s k i c h ...2

F rek w en cja w y p o ży cza ln i i czyteln i w yn iosła w ubiegłym roku 20.526 osób p rzy 21.470 w ydan ych ze zbiorn icy i odebra­

nych tom ach.

W obecnie zajm ow anym lokalu nie ma biblioteka w arun­

ków rozw oju . Nie ma od pow iedniej sali czytelnianej, m agazyn już jest przepełn ion y, a introligatornia m ieści się w innym bu­

dynku. D latego też w planach rozb u d ow y P olitechniki Śląskiej, a w szczególn ości w p rojek cie b u d o w y n ow ego dużego budynku adm inistracyjnego są przewidziane obszerne i celow o u rzą dzo­

ne pom ieszczenia dla biblioteki, b y zapew nić je j m ie js ce na księgozbiory i czyteln ie na wiele lat.

Na m o cy uchw ały sek cji technicznej R a d y G łów nej do spraw nauki i szk oln ictw a w y ższeg o w szystkie akadem ickie szkoły techniczne R zeczyp osp olitej od rok u akad. 1948-49 prze­

chodzą na d w u stopn iow y system studiów , w y k o n y w a n y p od łu g uchw alonego przez R adę, w szczegółach przez nią opracow an ego programu dla I. stopnia (za w od ow ego). Na razie ma b y ć w y d a n y program dla I. rok u studiów , w ciągu zaś roku bieżącego będzie opracow any i u ch w a lon y program dw u p ozosta ły ch lat I. stopnia (zaw odow ego) oraz dw u lat stopnia II (m agisterskiego). Przeto dawne 4-letnie studium akadem ickie od rok u bieżącego będzie zastąpione przez 3,5-letnie (w łączając w to p ół rok u ob ow ią zk o­

wej, kierow anej przez uczelnię p ra k tyk i w przem yśle p o u k ończe­

niu 3-go rok u studiów za w od ow y ch ) oraz przez 2-letnie studium magisterskie, na k tóre będą p rzyjm ow an i absolw enci stopnia 1-go, specjalnie uzdolnieni d o p ra cy n au k ow ej i w y k a z u ją cy się co naj­

mniej dobrym i postępam i z u k oń czon ego stopnia I, co, z grubsza biorąc, u czyn i ok. 1/ 5 m łodzieży k oń czącej stopień I.

20

D w u stopn iow ość będzie w ięc stosowana na razie li tylk o do n ow op rzyjętych studentów pierw szego roku. Dawniej p rzyjętych studentów starszych lat obow iązuje daw n y program Politechniki Śląskiej, k tóry ukaże się w sprzedaży nie w cześniej, jak w gru d­

niu r. b.

Pierw sze nasze program y nauczania zostały ustalone w leeie 1945 rok u w w yniku k ilk ak rotnych narad w ydziałow ych z w łaści­

w ym i przedstawicielam i przem ysłu w K atow icach. Od tego czasu program y nasze u le g ły dw ukrotnym zm ianom w celu ja k n aj­

lepszego dostosow an ia ich tak do potrzeb przemysł*', śląskiego, jak do m ożliw ości ich przysw ojen ia przez m łodzież w ciągu cztero­

letnich studiów akadem ickich, k tóry ch realizacja zmusiła nas w ejść na drogę w ąskiej specjalizacji program ów . T ak w ięc na w y ­ dziale chemicznym '»»'prowadziliśmy grupę nieorganiczną i grupę organiczną, na w ydziale elektrycznym _ grupę silnoprądową i te­

lekom unikacyjną, na w ydziale inżynieryjno-budowlanym — gru ­ pę budowlaną i grupę zabu dow y osiedli, nareszcie na w ydziale mechanicznym — grupę ru ch ow o - energetyczną, kon stru kcyjną, w a lęow n iczo - odlew niczą, m etaloznaw czo - obróbkow ą i b u d ow y urządzeń hutniczych.

W roku akadem ickim 1948-49 zamierzam y p ó jść w kierunku jeszcze w iększego zw ężenia specjalizacji inżyn ierów - m agistrów

— zgodnie z zaleceniam i, w ypow iedzianym i na łam ach „Ż y c ia N auki“ (tom V , Nr 27— 28 m arzec— kwiecień 1948, str. 150) przez ob. wicem inistra H enryka Golańskiego. Mianowicie, ch cem y w p ro­

w adzić na w ydziale chemicznym w grupie nieorganicznej p o d ­ grupę elektrochem ii technicznej i elektrom etalurgii, w grupie zaś organicznej — podgru pę chem icznej techn ologii w ęgla i paliw syn ­ tetyczn ych ; na w ydziale elektrycznym — p o d g r u p y : en ergetycz­

ną, kon stru kcyjną oraz przem ysłow o-ruchow ą, w grupie silnoprą- d ow ej, na wydziale zaś mechanicznym w grupie k on stru k cyjnej

— • podgrupę kon stru k cji kopalnianych.

Politechnika Śląska, dążąc do ja k n ajściślejszego i jak n a j­

bardziej ow o cn e j w sp ółp racy z przem ysłem , jest przekonana, że przez ’wzmożoną rozbudow ę specjaln ości kon stru k cyjn ych i przez zahamowanie w zrostu ilości produ kow an ych przez nią ruchow- epw» tudzież tech n ologów w okresie dużego nasilenia ruchu inwe­

21

stycyjn ego w przem yśle p rz y czy n i się do czę ścio w e g o zasp ok o­

jenia zapotrzebow ania przem ysłu śląskiego na m agistrów - k o n ­ struktorów.

W tej m yśli Politech n ika Śląska zamierza rozbu dow ać na w y ­ dziale chem icznym katedrę inżynierii chem icznej, która m ogłaby doszkalać studentów g ru p y k on stru k cyjn ej w ydziału m echanicz­

nego. Eksperym ent ten będzie przedm iotem studiów i rozważań obu zainteresow anych rad w y d zia łow ych w czasie najbliższym .

N ależy m yśleć, że zaistnieje też w k rótce współpraca pom ię­

dzy w ydziałem elektryczn ym a katedrą elektrochem ii technicznej i elektrom etalurgii w ydziału chem icznego.

Ilość studiującej m łodzieży w p o sz cze g ó ln y cn latach kształ­

towała się jak n a s tę p u je :

1945/46 1946/47 1947/48 1948/49 Na początku roku akad. 2295 2700 2687 3276

W końcu „ „ 2186 2368 2569 —

W obec w ięk szego napływ u, niż o d p ływ u studentów , z rok u na role obserw ujem y stały w zrost ilości studiujących.

W r. 1947-48 i na początku r. 1948-49 na p oszczeg óln ych w y ­ działach i sem estrach sprawa przedstaw iała się tak :

P oczątek rok u akad. 1947-48

Wydziały I r. II r. III r.

V sem. 1 VI sem. IV r. Absolw.R azem

Chemiczny 68 123 (163)(145)

_

308

Elektryczny 165 130 (100) (108) 37 10 550

208

Inż.-budoinlany 121 212 (190) (49) 29 10 611

239

Mechaniczny 180 149 (110)(123) 71 37 670

233

R a z e m 534 614 988 137 210 2483

Rok mstępny 204

O g ó ł e m 2687

K on iec rok u akad. 1947-48

W ydziały I r. 11 r. III r. IV r. Wolu. st. Absolw. Razem

Chemiczny 68 120 158 137 2 129 614

Elektryczny 165 161 131 101 — 44 602

Inż.-Budoudany 114 198 189 55 6 24 586

Mechaniczny 160 142 114 134 15 79 644

R a z e m 507 621 592 427 23 276 2446

Rok mstępny 123

O g ó ł e m 2569

P oczątek roku akad. 1948-49

W ydział chemiczny 614 + 70 = 684

elektryczny . . 602 + 160 = 762 inż.-budomlany . . 586 + 120 = 706

mechaniczny 644 + 180 = 824

R a z e m 2446 + 540 = 2976

Studium mstępne 300

O g ó ł e m . 3276

N ajbardziej liczn y dziś jest w ydział m echaniczny (824 osób), po nim idzie elek tryczn y (762), in ż y n ie ry jn o -b u d o w la n y (706), najm niej słuchaczy mamy na w ydziale chem icznym (684) i stu­

dium w stępnym (300 osób).

A bsolw en tów obecnie najw ięcej posiada w ydział chem iczny (129) i m echaniczny (79), najm niej elek tryczn y (44) i inżynie­

r y jn o -b u d o w la n y (24). R azem absolw entów jest 276.

W ciągu 3 lat istnienia Politechniki Śląskiej dyp lom ów in ży­

nierskich w y d a n o :

90 :m 32 244 400

Poza tym zan ostryfik ow an o 19 d yp lom ów zagranicznych, w tym 14 na w ydziale chem icznym i 5 na elektrycznym .

N ajw ięcej d yp lom ów inżynierskich w ydaliśm y w pierw szym roku istnienia Politechniki Śląskiej absolw entom polsk ich p oli­

technik przedw rześniow ych , ca łk ow icie p rzygotow an y m do egza­

minu d yp lom ow eg o. W ostatnich d w óch latach egzam in d yp lo m o ­ wy składali absolw enci Politech n iki Śląskiej, k tórzy studia ro zp o ­ częli na P olitech n ice L w ow skiej lub W arszaw skiej.

Odsetek absolw entów , k oń czą cych studia dyplom em , nie jest znaczny, g d y ż absolw enci nasi przeważnie p ra cu ją w przem yśle, co w dużej mierze utrudnia im złożen ie egzam inu d yp lom ow eg o.

Pierwsi absolw enci, k tó rz y rozp oczęli studia od 1. semestru w P olitech n ice Śląskiej, u zyskają d y p lo m y w lecie lub na jesieni 1949 roku.

R ektorat w spólnie z zainteresow anym i centralnym i zarządami przemysłu p odjął a k cję przyśpieszenia egzam inu d yp lom ow eg o przez udzielanie zatrudnionym w przem yśle absolw entom P oli­

techniki Śląskiej płatn ych u rlopów kilkum iesięcznych, p od r y g o ­ rem utraty prawa składania zaległych egzam inów p rzejściow ych , jeśli u dzielon y urlop nie zostanie przez nich od pow iednio w y k o ­ rzystany.

W okresie trzyletnim w P olitech n ice Śląskiej złożon o U) prac d ok torsk ich : 3 na w ydziale chem icznym , 1 — na inżyn ieryjn o- budowlanym i 6 — na m echanicznym .

P rzew od ów h ab ilitacyjn ych b y ło 6 (w szystkie na w ydziale chem icznym ).

na w ydziale chem icznym

„ „ elektryczn ym

„ „ inż.-budow lanym

„ „ m echanicznym

II a z e m

Z e s t a w i e n i e

p rzyjętych studentów na studium wstępne i na I rok studiów Pol. Śląsk, w rok u akad. 1948-49.

Chem.Elektr Inż.-

bud. Mech. St.iust. Razem R ok 1947/48

Ilość miejsc 70 160 120 180 300 830 737

Zgłosiło się kandyd. 183 281 160 248 360 1232 1051 Dopuszczono do egz. 166 246 139 203 207 961 593

Do ustnego 166 246 139 203 207 961 376

Przyjęto na I rok

studióm bez egz. 203/o 122

Z roku mstępnego 11 28 27 28 — 94 162

Na podst. egzaminu 52 125 93 135 — 405 226

Repetentóm 1 7 — 11 — 25 23

+ 6 1)

Przyjęto razem 64 160 120 174

—

+ 6*) +6 Biilg. +6 Bułg.

Pochodzenie socjalne

robotnikom 22 60 32 91 222 427 278

chłopom 6 27 13 35 60 141 119

prac. umysł. 35 66 65 38 12 216 235

innych 1 7 10 16 6 40 105

64+6 824+6

repet.*) repet.*)

R a z e m 70 160 120 180 300 737

Z ogólnej liczby

przyjęto Ślązakom 21 35 35 62 96 249 211

*) N aziriska rep eten iótn u sta lon e p rzez radę utpdziałoiuą.

Z p rzyjętych na I rok i na studium wstępne 830 osób 427 p o­

chodzi z klasy robotn iczej, dzieci ch łop ów mam y 141, 216 — dzie"

ci pracow n ików u m ysłow ych oraz 40 dzieci ku pców , rzem ieślni­

k ów , ludzi w oln ych zaw od ów i inny ch. W porównaniu z rokiem u biegłym w śród n ow op rzyjętych obserw ujem y znaczny wzrost

liczby rob otn ik ów i ch ło p ó w o 171 p rzy spadku liczb y dzieci pra­

cow ników u m ysłow ych , k u pców , rzem ieślników , ludzi w oln ych zawodów i innych o 84 osob y . W śród n o w o p rzy ję ty ch m am y 249 ślązaków w ob ec 211 w rok u u biegłym . N ajw iększą liczbę ro b o t­

ników i ch ło p ó w p rzy jęto na studium wstępne, k tóre w e wrześniu r. b. pow stało w m iejsce d aw n ego rok u w stępnego w w yniku zmiany je g o p odstaw organ iza cyjn ych , d y d a k ty czn y ch i rekru­

tacyjnych. Z liczb statystyczn ych w ynika, że obecn e studium wstępne daje pełną ręk ojm ię kształcenia w ięk szego odsetka d zie­

ci robotn ików i ch łopów , niż to b y ło przed rokiem . Studium na­

sze zostało podzielone na 7 grup, po 40— 45 osób w każdej, i p ro­

wadzi nauczanie system em licealnym .

Los w y ch ow a n k ów rok u w stępn ego, k tó rz y stosunkow o w dużych ilościach na p ierw szych d w óch latach stu diów politech ­ nicznych odpadli, zm usił nas do k ształcen ia m łodzieży w m niej­

szych grupach. N ajsłabsi ze studentów pozostali na studium V charakterze repetentów .

Jeśli przyjm iem y podział a bsolw entów rok u w stępnego na grupę w ojnow icką, gliw icką i gim nazjalną, to ok aże się, że na początku rok u akad. 1948-49 na w szystkich latach studiów poli­

technicznych b y ło „w stę p n ia k ó w “ :

Rok akad.

Ilość stud.

na pocz.

roku szkolnego

W tym ilość absolu). W następnym roku promomano : z W oj no­

mie

z innych kurs przyg.

na I rok na II rok na III rok

1945/46 55 0 — — 343 297 234

1946/47 367 56 54 167 146

W oj. Gl. Gimn.

50 48 69

W oj. Gl. Gimn.

49 46 51

1947/48 204 70 67 123

59 56 8

1948/49 300 64 66

N ajw ięcej odpadało w łatach 1946— 1948 gim nazjastów , n aj­

mniej w ojnow iczan i gliw iczan. I to jest zupełnie zrozum iałe. W o j-

now iczanie i gliw iczanie mieli oparcie i znajdyw ali p om oc w sw ych zakładach m acierzystych i to zarówno' materialną, ja k wr postaci lepszego, niż gim nazjaści, p rzygotow an ia do studiów w yższych . Ze 110 absolw entów — w ojn ow icza n i gliw iczan — z roku 1946-47 obecnie na II rok studiów politech n iczn ych zostało 95, a z 256 gim nazjastów zaledw ie 51 ! Na 137 absolw entów — w ojnow iczan i gliw iczan — z rok u 1947-48 obecnie na I rok u studiów politech ­ n icznych d ostało p rom ocję 115, a na 99 gim nazjastów zaledw ie 8!

A k cja stypendialna, prow adzon a centralnie przez referat m ło­

dzieżowcy rektoratu w roku akad. 1947-48 obejm ow ała 853 stu­

dentów , przysparzając im 2,712.700 zł miesięcznie. Przeciętnie na 1 stypendium przypadało 3.180 zł w ob ec 2.139,51 zł w roku 1946-47. Ilo ść stypen diów w zrosła zatem o 319 (o 60 p roc.), wy płacana zaś studentom k w ota o 1,570.900 zł (o 140 p roc.) m ie­

sięcznie.

P rzy udzielaniu stypendiów" uw zględniało się opinię kom isji w eryfik a cyjn ej Bratniej P o m o cy o stanie zam ożności studenta i o je g o postawne społeczn ej oraz opinię dziekanatu o postępach w nauce. Stypendia b y ły zatw ierdzane przez rektorat.

W k oń cu roku akad. 1947-48 p om oc stypen dialn a ob ejm o­

wała ok. 33 p roc. m łodzieży studiującej — w obec ok. 22 proc.

w końcu r. 1946-47.

W ed łu g stanu z dnia 31. I, 48 od ilości studentów przypadało ( w p r o c e n ta c h ):

L'.

B ęd ą cy ch na utrzym aniu

rod zin y

za rob k u ­ ją cy ch

styp en ­ dystom

na uiydz. chemicznym 68,3 13,9 17,8

elektrycznym 54,8 23,9 21,3

inż.-budomlanym 60,3 13,8 25,9

mechanicznym 60,0 23,0 17,0

N ajw iększy odsetek m łodzieży, będącej na utrzym aniu r o ­ dziny, posiadał w ydział ch em iczn y (przy najw iększym odsetku ko biet, d och od zą cym do 30 p roc.), n ajw ięk szy odsetek zarobkują-

eych — w y d zia ły ele k try czn y i m echaniczny, n ajw ięcej stypen ­ dystów' — w ydział inżyn ieryjn o-b u dow la n y. Oznacza to, że w y ­ działy ch em iczn y i m echaniczny, mimo że są wydziałam i najbar­

dziej dla przem ysłu śląsko-dąbrow skiego potrzebnym i, przezeń słabo są zaopatryw ane w stypendia.

Na odcinku m łodzieżow ym zaszły w rok u akad. 1947-48 dwa godne podkreślenia fak ty.

W p ołow ie styczn ia r. b. została otw arta św ietlica A Z W M

„Ż y c ie “ , odbudow ana przez m łodzież z gru zów dzięki bardzo w y ­ datnej p o m o cy finansow ej obyw atela w o je w o d y gen. Zaw adz­

kiego. Św ietlica ta stała się ośrodkiem a k cji ku ltu raln o-ośw iato­

wej w śród m łodzieży P olitech n ik i Śląskiej, poniew aż posiada własną salę w ykład ow ą, dużą salę czytelnianą oraz d o ść znaczną, liczącą 703 książki biblioteczkę, zaopatrzoną w najnow sze p o d ­ ręczniki z zakresu nauk techn iczn ych , społeczn ych , n ieco bele­

trystyki, oraz szereg dzienników , ty g o d n ik ó w i m iesięczników . W p ołow ie lipca r. b. na k ongresie w e W rocła w iu 4 działa­

jące na terenie akadem ickim m łodzieżow e organ izacje id eow o- w ychow aw cze u tw o rzy ły zjed n oczon ą organ izację całej m łodzieży pod nazwą Zw iązku A k ad em ick iej M łodzieży P olskiej, w' skrócie zwanego ZAM P-em .

W chwili zjed n oczen ia stan liczeb n y ZAM F-u przedstawiał się następująco :

chem.

W elektr.

y d z inż.-bud.

i a ł y

mech. rok wst. Razem

AZW M „Życie“ 22 30 17 4 0 128 23 7

ZNMS 173 185 94 20 0 66 71 8

A ZM W „ W ic i“ ,3 1 43 3 4 52 2 162

ZMD 17 12 65 18 — 112

Razem 24 3 2 7 0 2 1 0 3 1 0 19 6 12 2 9 Na ogólną liczbę studentów Politech n iki Śląskiej czy n i to w dużym przybliżeniu 50 p ro c.: m łodzież w sw ych spisach nie uwzględniła ty ch studentów , k tó rz y w ciągu rok u odeszli z u czel­

ni, głów nie z rok u w stępn ego, gdzie ilość zrzeszonych była n aj­

wyższa, bo ok . 95 proc.

28

Na początku roku akadem ickiego 1948-49 ZAM P będzie liczy}

ok. 1700, ostrożnie przyjm ując, 1600 człon ków , co czyni 50— 48 p roc. og ółu studiującej m łodzieży i co jest znacznym krokiem na przód w porów naniu ze stanem rzeczy, jaki b ył w dniu 1. X . 47, k ie d y ilość zrzeszonej m łodzieży nieco przekraczała 33 proc.

W ciągu 3 lat istnienia Politechnika Śląska na odcinku m łodzieżow ym osiągnęła p ow a żn y sukces : z 5 zaledwie procent w rok u akad. 1945-46 ilość m łodzieży dem okratyczn ej podniosła się u nas na 50 proc., czyli dziesięciokrotnie, a ilość m łodzieży m arksistow skiej z 60 zaledw ie osób na przeszło tysiąc osób.

W tym fak cie upatrujem y zapow iedź dalszych, coraz w ięk­

szych naszych osiągnięć.

W połączeniu zaś z pow ażnym , pozbaw ionym oportunizmu stosunkiem m łodzieży m arksistow skiej do studiów, zapewni to szkole od p ow ia da ją cy je j charakterow i klimat, w oln y od w y k rę­

tó w ry g o ro w y ch i nieuzasadnionych skarg na profesorów , i — co jest rzeczą stok roć w ażniejszą — um ożliw i nam zajęcie p oczesn e­

g o m iejsca w śród bu d ow n iczych Polski S ocjalistyczn ej.

Ogłaszam wszem i w ob ec, że rok akadem icki 1948-49 na w szystkich w ydziałach Politechniki Śląskiej w G liw icach z ch w i­

lą obecną form alnie został otw arty !

WŁADZE AKADEMICKIE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ.

Po m yśli art. 30 dekretu z dnia 28. X . 1947 o organ izacji na­

uki i szkolnictw a w y ższe g o (Dz. U. R . P. Nr. 66, poz. 415) orga­

nami Politechniki Śląskiej są : 1. rektor i prorektor, 2. senat akadem icki, 3. zebranie ogólne, 4. dziekani i prodziekani, 5. rady wydziałowe,

(i. d yrek tor adm inistracyjny.

Do wykonywania tych czynności zostali powołani:

Jego Magnificencja Rektor — prof. inż. m etalurg Kuczewski Władysław

ul. C zęstoch ow ska 19. tel. 23-49.

Prorektor vacai

S E N A T A K A D E M IC K I

w sk ła dzie: rektor, prorektor, 4 dziekani, 4 prodziekani, 2 przed­

stawiciele docentów", 3 d ok oop tow a n i i zatw ierdzeni przez Mi­

nistra Oświaty p rofesorow ie, 2 przedstaw iciele adiu nktów i asy­

stentów, d yrek tor adm inistracyjny, d yrek tór studium w stępnego (ten ostatni z głosem doradczym ).

ZE B R A N IE OGÓLN E w składzie :

a) w szy scy profesorow ie zw yczajn i i n adzw yczajni, kon trak ­ tow i, zastęp cy profesorów", d ocen ci i nauczyciele przed­

miotów" p om ocn iczych ,

b) d yrek tor adm inistracyjny,

c) 6 przedstaw icieli p om ocn iczych pracow n ików naukow ych, d) 6 przedstaw icieli p ra cow n ików adm inistracyjnych,

e) 4 przedstaw icieli Związku A kadem ickiej M łodzieży P o l­

skiej i 2 przedstaw icieli Bratniej P om ocy.

D Z IE K A N I I P R O D ZIE K A N I:

Wydział chemiczny:

ul. M. S trzod y 28, tel. 51-12

p. o. dziekana — prof. dr inż. Bretsznajder Stanisław prodziekan — prof. dr inż. Leśniański Wacław

Wydział elektryczny:

ul. C zęstoch ow ska 9, tel. 24-71 dziekan — prof. inż. Gogolewski Zygmunt prodziekan — prof. dr inż. Kołek Władysław Wydział inżynieryjno-budowlany:

ul. M. S trzod y 17, tel. 37-12 dziekan — prof. inż. Paszkiewicz Michał

p. o. prodziekana — prof. dr inż. Szczepaniak Edmund Wydział mechaniczny:

ul. K on arskiego 22, tel. 47-65 dziekan — prof. inż. Tokarski Bartłomiej prodziekan — prof. inż. Rubczyński Władysław.

R A D Y W Y D Z IA Ł O W E

Skład o s o b o w y rad w y d zia łow ych poda n y w program ie k aż­

dego wydziału.

D Y R E K T O R STUDIUM W STĘPN EGO mgr Pundyk Henryk

ul. K onarskiego 22, tel. 45-78

D Y R E K T O R AD M IN ISTR AC YJN Y dr Ślusarczyk Roman

ul. C zęstochow ska 12, tel. 36-30

31

SKŁAD OSOBOWY URZĘDÓW

S E K R E T A R IA T R E K T O R A T U ■ ul. C zęstochow ska 19, tel. 35-79.

referat ogólny vacat.

referat pracowników naukowych — dr Wat orska Helena referat stypendiów studenckich — vacat

zbiornica dokument, studenckich — mgr Kuzinski Stanisław.

B IB L IO T E K A

ul. Marcina S trzod y 21, tel. 4-1-70.

przewodniczący komisji bibliotecz, — prof. dr inż. Leśniański Wacław

kierownik biblioteki — inż. Laskiewicz Tytus

A D M IN IS T R A C JA ul. C zęstoch ow ska 12, tel. 24-52

dział ogólny i referat personal. — kierow nik mgr Gużkowski Witold

dział zaopatrzenia — kierow nik Bronowski Marian

dział nieruchomości — k ierow n ik m gr Szałajko Mieczysław dział należności — kierow nik Pluta Ludwika

dział inwentarzowo-materiał. — kierow nik Rudnicki Tadeusz referat mieszkaniowy i referat gmachów uczelnianych — k ie ­

row nik Siedlecki Roman

pogotowie techniczne i referat opałowy — kierow nik Bubnic ki Franciszek

K W E S T U R A ul. Piram ow icza 2, tel. 20-38 kwestor — Foryst Jan.

BIURO IN W E S T Y C Y JN E ul. C zęstoch ow ska 10 a, tel. 49-24 kierownik — inż. Flach Aleksander.

32

AM BULATORIUM L E K A R S K IE ul. Gen. Stalina 20, tel. 43-44 kierownik — dr Wyspiański Mieczysław.

OŚRODEK R O LN Y C Z E K A N Ó W tel. 46-80

administrator — inż. Kawiński Antoni.

Z A K Ł A D Y N A U K O W E

a) Wydziału chemicznego : 1. Zakład chemii nieorganicznej

ul. Marcina Strzody 23, tel. 41-55 kierownik — p rof. dr Jakób Wiktor 2. Zakład chemii organicznej

ul. Marcina Strzod y 23 kierownik — yacat 3. Zakład chemii fizycznej

ul. Marcina Strzody 23

kierownik — prof. dr inż. Smiałowski Michał.

4. Zakład fizyki ul. K atow ick a 16

kierownik — zast. prof. dr Puchalik Marian.

5. Zakład mineralogii i geologii ul. Marcina Strzody 23

kierownik — prof. dr Kamieński Marian.

6. Zakład maszynoznawstwa chemicznego ul. Marcina S trzody 21

kierownik — prof. inż. Krakowski Jan.

7. Zakład technologii chemicznej nieorganicznej ul. Marcina Strzody 23

kierownik — prof. dr inż. Bretsznajder Stanisław.

8 .

kierownik — prof. dr inż. Leśniański Wacław.

9. Zakład technologii chemicznej przemysłu rolniczego ul. Marcina S trzod y 23

kierownik — prof. dr inż. Joszt Adolf.

10. Zakład technologii nafty i paliw płynnych ul. Marcina S trzod y 23

kierownik — vacat.

11. Zakład naukowej organizacji pracy ul. O rlickiego 1

kierownik — zast. prof. inż. Fidelski Roman.

12. Muzeum mineralogii (przy zakładzie mineralogii i geologii) ul. Marcina S trzod y 23

kierownik — prof. dr Kamieński Marian.

13. Zakład naukowy „Elektroliza“ (przy katedrze chemii nie­

organicznej)

ul. Marcina S trzod y 23

kierownik — prof. dr Jakób Wiktor.

b) Wydziału elektrycznego

1. Zakład fizyki doświadczalnej wraz z zakładem optyki i mechaniki precyzyjnej

ul. K a tow ick a 16, teł. 29-52

# kierownik — prof. dr inż. Malarski Tadeusz.

2. Podstaw elektrotechniki ul. K a tow ick a 16

kierownik — prof. dr inż. Fryzę Stanisław 3. Zakład miernictwa elektrotechnicznego

ul. K atow ick a 16, teł. 39-79

kierownik — zast. p rof. inż. Podlacha Wincenty.

4. Zakład maszyn elektrycznych ul. K a tow ick a 16, teł. 35-30

kierownik — prof. dr inż. Kołek Władysław.

5. Zakład urządzeń elektrycznych ul. K a tow ick a 16

kierownik — prof. inż. Gogolewski Zygmunt.