AD\1220953PL.docx PE658.919v02-00
PL
Zjednoczona w różnorodnościPL
Parlament Europejski
2019-2024
Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
2020/2027(INI) 16.12.2020
OPINIA
Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
dla Komisji Prawnej
w sprawie odpowiedzialności przedsiębiorstw za szkody w środowisku (2020/2027(INI))
Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej: Saskia Bricmont
PE658.919v02-00 2/9 AD\1220953PL.docx
PL
PA_NonLeg
AD\1220953PL.docx 3/9 PE658.919v02-00
PL
WSKAZÓWKI
Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych zwraca się do Komisji Prawnej, jako komisji przedmiotowo właściwej, o uwzględnienie w końcowym tekście projektu rezolucji następujących wskazówek:
1. przypomina, że zgodnie z art. 37 Karty praw podstawowych UE ochrona środowiska jest prawem podstawowym, czego potwierdzeniem jest orzecznictwo Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej1; uważa, że czyste i niezanieczyszczone środowisko jest niezbędne dla rozwoju człowieka; podkreśla, że w politykach Unii należy
uwzględnić wysoki poziom ochrony środowiska i poprawę jego jakości;
2. uważa, że dzisiejsza degradacja środowiska ma daleko idące i długotrwałe
konsekwencje dla wielu praw człowieka, takich jak prawo do życia, wolności i zdrowia;
przypomina, że szkody wyrządzone ekosystemom i środowisku mają wpływ na zrównoważony rozwój i dostęp do zasobów naturalnych, a także stwarzają ryzyko wywoływania chorób oraz pociągania za sobą innych katastrof ekologicznych, nieodwracalnej zmiany klimatu, skażenia łańcucha żywnościowego i skrócenia średniego trwania życia;
3. podkreśla, iż przestępstwa przeciwko środowisku szkodzą praworządności, zagrażają pokojowi i bezpieczeństwu, a także poważnie utrudniają tworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE;
4. uważa, że kompleksowe i skuteczne środki prewencji, a także odstraszające i
proporcjonalne sankcje karne są ważnymi środkami zniechęcającymi do powodowania szkód w środowisku; wyraża ubolewanie z powodu niskich wskaźników wykrywania szkód wyrządzonych w środowisku, prowadzenia dochodzeń w ich sprawie, ścigania ich i skazywania za nie; jest zdania, że należy rekompensować szkody wyrządzone środowisku;
5. wyraża ubolewanie z powodu braku skutecznego wdrożenia dyrektyw UE mających na celu ustanowienie odpowiedzialności karnej osób prawnych za przestępstwa przeciwko środowisku2; podkreśla znaczącą rolę, jaką w zwiększaniu skuteczności wdrażania dyrektyw odgrywają instrumenty „miękkiego prawa”, takie jak dokumenty programowe w sprawie interpretacji terminów prawnych stosowanych w dyrektywach, oceny szkód czy informacje na temat praktyk w zakresie sankcji w państwach członkowskich i porównanie tych praktyk; podkreśla potrzebę wprowadzenia regulacji, które byłyby znacznie bardziej precyzyjne i rygorystyczne wobec państw członkowskich, a w razie potrzeby, opowiedzenia się za rozporządzeniem zamiast dyrektywy, zawierającym przepisy podlegające bezpośredniemu stosowaniu i towarzyszące polityce Nowego Zielonego Ładu, którą UE uważa obecnie za bezwzględnie priorytetową;
6. podkreśla potrzebę aktualizacji tych przepisów po przeprowadzeniu dokładnej oceny
1 Zob. na przykład wyrok TSUE w sprawie C-24/19 lub C-594/18 P.
2 Dyrektywa 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu, dyrektywa 2008/99/WE w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne oraz dyrektywa 2009/123/WE zmieniająca dyrektywę 2005/35/WE.
PE658.919v02-00 4/9 AD\1220953PL.docx
PL
skutków oraz zapewnienia skutecznego egzekwowania istniejącego prawodawstwa;
7. wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeznaczenia odpowiednich zasobów finansowych i ludzkich na zapobieganie przestępstwom przeciwko środowisku, prowadzenie dochodzeń w ich sprawie i ich ściganie, oraz do zapewnienia wysokiego poziomu specjalizacji i wiedzy eksperckiej odnośnych organów, w tym prokuratorów i sędziów, aby bardziej skutecznie ścigać te przestępstwa i karać za nie; w tym
kontekście wzywa państwa członkowskie, by ustanowiły lub wzmocniły na odpowiednich szczeblach – w obrębie swych krajowych organów policji –
wyspecjalizowane jednostki odpowiedzialne za prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw przeciwko środowisku; ponadto wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by wszystkie państwa członkowskie posiadały odpowiednią procedurę zarządzania kryzysem środowiskowym zarówno na szczeblu krajowym, jak i
międzynarodowym;
8. wzywa Komisję i Radę do priorytetowego zajęcia się kwestią przestępstw przeciwko środowisku; wzywa Komisję do pełnego wykorzystania art. 83 ust. 2 TFUE oraz do rozważenia przyjęcia ogólnej dyrektywy ramowej w sprawie przestępstw przeciwko środowisku oraz skutecznych i proporcjonalnych kar, określającej, jakie zachowania należy karać, a także charakter naruszeń, rodzaje przestępstw, system naprawy szkód, środki odbudowy i sankcje, w tym ogólną odpowiedzialność osób prawnych i
fizycznych; wzywa Komisję do oceny możliwości włączenia przestępstw przeciwko środowisku do kategorii przestępstw objętych art. 83 ust. 1 TFUE;
9. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przedstawienia wniosku ustawodawczego w sprawie prawodawstwa dotyczącego wymogów obowiązkowej należytej staranności w globalnych łańcuchach dostaw; zauważa, że niezrównoważone praktyki i brak ambicji w zakresie ochrony środowiska w przedsiębiorstwach stanowią przeszkodę w realizacji zadań określonych w celach zrównoważonego rozwoju ONZ, zwłaszcza w celach nr 3, 9, 12, 13, 14 i 15; podkreśla potrzebę przejrzystej,
odpowiedzialnej i ambitnej polityki wewnętrznej w dziedzinie środowiska oraz zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwach, a także znaczenie wzmocnionego i wysoko wykwalifikowanego zespołu monitorującego i egzekwującego taką politykę w dziedzinie środowiska, z naciskiem na środki zapobiegawcze;
10. wyraża zaniepokojenie częstością występowania przestępstw przeciwko środowisku w związku z tym, że łączne dane szacunkowe OECD, Biura NZ ds. Narkotyków i
Przestępczości (UNODC), Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) i Interpolu dotyczące wartości pieniężnej wszystkich przestępstw przeciwko środowisku wskazują, że ta kategoria przestępstw zajmuje czwarte miejsce wśród przestępstw międzynarodowych pod względem wielkości dochodów, przy czym na pierwszym miejscu przestępstw przeciwko środowisku znajdują się nielegalne
przemieszczanie odpadów i przestępstwa w zakresie postępowania z odpadami; uznaje bezpośredni lub pośredni związek między przestępstwami przeciwko środowisku a międzynarodową przestępczością zorganizowaną i korupcją3, w związku z którym
3Zob. sprawozdanie w ramach EFFACE pt. „Organised Crime and Environmental Crime: Analysis of
International Legal Instruments” [Przestępczość zorganizowana i przestępstwa przeciwko środowisku: Analiza międzynarodowych instrumentów prawnych] (2015) lub badanie pt. „Transnational environmental crime threatens sustainable development” [Transgraniczne przestępstwa przeciwko środowisku zagrożeniem dla
AD\1220953PL.docx 5/9 PE658.919v02-00
PL
przestępstwa przeciwko środowisku, które są głównie „przestępstwami korporacyjnymi”, stwarzają ogromne możliwości przenikania przestępczości zorganizowanej do legalnej gospodarki; ostrzega przed ryzykiem dalszych prób infiltracji ze strony organizacji przestępczych w związku z dodatkowymi możliwościami, jakie UE oferuje przedsiębiorstwom w zakresie odbudowy po
pandemii; wzywa Europol do zaktualizowania badania przeprowadzonego w 2015 r.4 i regularnego dostarczania zaktualizowanych danych; wskazuje, że zamrożenie i
konfiskata dochodów z przestępstw, w tym z przestępstw przeciwko środowisku, to środki zwalczania przestępczości zorganizowanej o zasadniczym znaczeniu, a także podkreśla, że istotne jest, by przeznaczać te dochody również na cele społeczne w celu naprawienia szkód i ulepszenia środowiska;
11. wzywa Komisję, Europol i Eurojust do zapewnienia dalszego wsparcia finansowego, kadrowego i technicznego i bardziej skutecznej i zinstytucjonalizowanej struktury dla istniejących sieci praktyków, transgranicznego ścigania przestępstw, agencji środowiska i wyspecjalizowanych prokuratorów, takich jak Europejska Sieć Prokuratorów ds.
Przestępczości przeciwko Środowisku (ENPE) i Europejskie Forum Sędziów na rzecz Środowiska, przy udziale wszystkich państw członkowskich, w tym do ustanowienia sieci, w ramach których prokuratorzy i sędziowie specjalizujący się w przestępstwach przeciwko środowisku będą mogli wymieniać doświadczenia i pomagać sobie
nawzajem w celu zwiększenia skuteczności zwalczania tego rodzaju przestępstw;
wzywa do wzmocnienia działań sieci EnviCrimeNet Europolu; wzywa Europol i Eurojust do wzmocnienia działań w zakresie dokumentowania przestępstw przeciwko środowisku, prowadzenia w ich sprawie dochodzeń i ścigania ich; podkreśla znaczenie inwestycji w odpowiedni poziom finansowania i zatrudnienia dla Europolu i Eurojustu;
12. wzywa Europol do ustanowienia wyspecjalizowanej jednostki uprawnionej do zbierania, przechowywania, analizowania i wymiany informacji w celu wspierania i wzmocnienia państw członkowskich w zapobieganiu przestępstwom przeciwko środowisku, wykrywaniu ich i prowadzeniu w ich sprawie dochodzeń;
13. podkreśla znaczenie (e-)szkoleń dla podmiotów zaangażowanych w ściganie
przestępstw przeciwko środowisku i wzywa CEPOL do zintensyfikowania szkoleń w tej dziedzinie; zauważa, że należy udostępnić CEPOL-owi wystarczające środki;
14. wzywa państwa członkowskie, by w przypadkach transgranicznych przestępstw przeciwko środowisku zachęcały do korzystania ze wspólnych zespołów
dochodzeniowo-śledczych i do wymiany informacji, co ułatwi koordynację równolegle prowadzonych dochodzeń i ścigania w kilku państwach członkowskich;
15. wzywa Komisję do zbadania możliwości rozszerzenia mandatu Prokuratury Europejskiej na przestępstwa przeciwko środowisku, gdy zostanie już ona w pełni ustanowiona i będzie w pełni operacyjna; przypomina, że Prokuraturze Europejskiej należy zapewnić niezbędne środki, tak by mogła przeprowadzać gruntowne
dochodzenia w sprawie transgranicznej działalności przestępczej i ścigać taką działalność;
zrównoważonego rozwoju] (2019).
4 https://www.europol.europa.eu/publications-documents/report-environmental-crime-in-europe
PE658.919v02-00 6/9 AD\1220953PL.docx
PL
16. wzywa Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia systemów ochrony i wsparcia dla ofiar szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu oraz do zapewnienia im pełnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, a także do informacji i odszkodowań; podkreśla kluczową rolę organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska w podnoszeniu świadomości i wykrywaniu potencjalnych naruszeń prawa UE i prawa krajowego oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia tym
organizacjom odpowiedniego wsparcia finansowego; przypomina, jak ważne jest, by umożliwić osobom fizycznym i organizacjom pozarządowym działającym na rzecz ochrony środowiska wnoszenie o środki ochrony prawnej i nakazy sądowe, jeśli organy władzy publicznej nie podejmują działań w sprawie naruszeń prawa ochrony
środowiska;
17. podkreśla kluczową rolę obrońców praw człowieka w zakresie środowiska, walczących o prawa i wolności podstawowe, jako że związane są one z korzystaniem z
bezpiecznego, zdrowego i trwałego środowiska naturalnego, oraz zdecydowanie potępia wszelkie formy przemocy, prześladowania i zastraszania stosowane wobec nich; wzywa państwa członkowskie, by zapewniły właściwe i skuteczne dochodzenie w sprawie takich działań oraz ich ściganie;
18. podkreśla znaczenie zwiększenia poziomu wiedzy – w społeczeństwie i wśród organów ścigania – na temat wagi przestępstw przeciwko środowisku i wzrostu ich liczby w UE;
wzywa Komisję i państwa członkowskie do ustanowienia specjalnych punktów
zgłaszania przestępstw przeciwko środowisku, by umożliwić obywatelom – anonimowe i wolne od obaw przed działaniami odwetowymi – zgłaszanie odpowiednim organom potencjalnych przestępstw przeciwko środowisku, a także, by ich do tego zachęcać;
19. wzywa do utworzenia scentralizowanego repozytorium online służącego gromadzeniu systematycznych, wiarygodnych i aktualnych danych statystycznych na temat
przestępstw przeciwko środowisku i niezgodnych z prawem działań, które szkodzą środowisku naturalnemu; wzywa Komisję, by zobligowała państwa członkowskie do udostępniania w ujednoliconej formie wszelkich stosownych danych statystycznych dotyczących wszystkich zgłoszonych przestępstw przeciwko środowisku; wzywa Komisję do publikowania analizy ilościowej dostarczonych danych na temat przestępstw przeciwko środowisku, aby ocenić skuteczność krajowych systemów i wydać zalecenia dotyczące dostosowania tych systemów w taki sposób, by skuteczniej zwalczać przestępstwa przeciwko środowisku, a także aby pomóc transgranicznym organom ścigania w wykrywaniu takich przestępstw, prowadzeniu dochodzeń w ich sprawie oraz ściganiu ich;
20. jest przekonany o konieczności przyjęcia międzynarodowego podejścia do przestępstw przeciwko środowisku ze względu na ich globalny wpływ na społeczeństwa; wzywa Komisję, by wspierała podejmowane przez UE, jej państwa członkowskie i społeczność międzynarodową działania na rzecz walki z przestępstwami przeciwko środowisku;
wzywa Komisję i państwa członkowskie, by podnosiły świadomość i promowały rozwiązania na forach międzynarodowych, w tym w odniesieniu do ochrony obrońców praw człowieka w dziedzinie ochrony środowiska; zwraca w związku z tym uwagę na przykład Międzynarodowego Konsorcjum ds. Zwalczania Przestępstw przeciwko Dzikiej Faunie i Florze, które łączy pięć organizacji międzynarodowych.
AD\1220953PL.docx 7/9 PE658.919v02-00
PL
PE658.919v02-00 8/9 AD\1220953PL.docx
PL
INFORMACJE O PRZYJĘCIU PRZEZ KOMISJĘ OPINIODAWCZĄ
Data przyjęcia 7.12.2020
Wynik głosowania końcowego +:
–:
0:
51 6 6 Posłowie obecni podczas głosowania
końcowego Magdalena Adamowicz, Konstantinos Arvanitis, Malik Azmani, Katarina Barley, Pernando Barrena Arza, Pietro Bartolo, Nicolas Bay, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Saskia Bricmont, Jorge Buxadé Villalba, Damien Carême, Caterina Chinnici, Marcel de Graaff, Anna Júlia Donáth, Lena Düpont, Cornelia Ernst, Laura Ferrara, Nicolaus Fest, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Balázs Hidvéghi, Evin Incir, Sophia in ‘t Veld, Patryk Jaki, Lívia Járóka, Marina Kaljurand, Assita Kanko, Fabienne Keller, Peter Kofod, Łukasz Kohut, Moritz Körner, Alice Kuhnke, Jeroen Lenaers, Juan Fernando López Aguilar, Nuno Melo, Roberta Metsola, Nadine Morano, Javier Moreno Sánchez, Maite Pagazaurtundúa, Nicola Procaccini, Emil Radev, Paulo Rangel, Terry Reintke, Diana Riba i Giner, Ralf Seekatz, Michal Šimečka, Birgit Sippel, Martin Sonneborn, Tineke Strik, Ramona Strugariu, Annalisa Tardino, Milan Uhrík, Tom Vandendriessche, Bettina Vollath, Jadwiga Wiśniewska, Elena Yoncheva
Zastępcy obecni podczas głosowania
końcowego Bartosz Arłukowicz, Philippe Olivier, Anne-Sophie Pelletier, Isabel Santos, Hilde Vautmans
AD\1220953PL.docx 9/9 PE658.919v02-00
PL
GŁOSOWANIE KOŃCOWE W FORMIE GŁOSOWANIA IMIENNEGO W KOMISJI OPINIODAWCZEJ
51
+
EPP Magdalena Adamowicz, Bartosz Arłukowicz, Vladimír Bilčík, Vasile Blaga, Ioan-Rareş Bogdan, Lena Düpont, Balázs Hidvéghi, Lívia Járóka, Jeroen Lenaers, Nuno Melo, Roberta Metsola, Nadine Morano, Emil Radev, Paulo Rangel, Ralf Seekatz
S&D Katarina Barley, Pietro Bartolo, Caterina Chinnici, Maria Grapini, Sylvie Guillaume, Evin Incir, Marina Kaljurand, Łukasz Kohut, Juan Fernando López Aguilar, Javier Moreno Sánchez, Isabel Santos, Birgit Sippel, Bettina Vollath, Elena Yoncheva
RENEW Malik Azmani, Anna Júlia Donáth, Sophia In ‘T Veld, Fabienne Keller, Moritz Körner, Maite Pagazaurtundúa, Michal Šimečka, Ramona Strugariu, Hilde Vautmans
ID Peter Kofod
GREENS/EFA Saskia Bricmont, Damien Carême, Alice Kuhnke, Terry Reintke, Diana Riba I Giner, Tineke Strik EUL/NGL Konstantinos Arvanitis, Pernando Barrena Arza, Cornelia Ernst, Anne-Sophie Pelletier
NI Laura Ferrara, Martin Sonneborn
6
-
ID Nicolas Bay, Marcel De Graaff, Nicolaus Fest, Philippe Olivier, Tom Vandendriessche
NI Milan Uhrík
6
0
ID Annalisa Tardino
ECR Jorge Buxadé Villalba, Patryk Jaki, Assita Kanko, Nicola Procaccini, Jadwiga Wiśniewska
Objaśnienie używanych znaków:
+ : za - : przeciw
0 : wstrzymało się
