Lech Apolonia

1

S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — .. ...

...

... ...

1/1. R e la cja \ J J - £

I/2. D o k u m e n ty (sensu stricto) d o ty c z ą c e o so by relatora ( /

I/3. Inne m a te ria ły d o k u m e n ta c y jn e d o ty c z ą c e o so by relatora

II. M a te ria ły u zu pe łn ia jące re la cję

111/1 - M a te ria ły do tyczą ce ro d zin y re la to ra

III/2 - M a te ria ły d o tyczą ce o g ó ln ie o kre su sp rze d 1939 r.

III/3 - M a te ria ły d o tyczą ce o g ó ln ie o k re s u o ku p a cji (1 9 3 9 -1 9 4 5 )

III/4 - M a te ria ły d o tyczą ce o g ólnie o k re su po 1945 r.

III/5 - in n e ...

IV. K o re sp o n d e n c ja ( /

V. N a zw isko w e karty in fo rm a cyjn e 1/

2

3

U- \ v o . r u . a H \ U i ,

lu £ 1 0 ^ f L

S I v a A / 5 /J

* /

2)ttW - L J^cM

Apolonia LECH z d. PĘK

UV>

'h-yy' v- - _ » , ^ 1--- -— '

Urodziła się 27 lutego 1924r. w Jarocinie pow. Nisko jake córka Jana i Franciszki z d. Oleksak.

W Jarocinie ukończyła siedem klas szkoły powszechnej -I- Miała jednego starszego brata i czterech młodszych.

W lutym 1942r wstąpiła do oddziału partyzanckiego BCh dowodzonego przez Franciszka Bielaka. Była łącznikiem.

Od jesieni 1943r. do sierpnia 1944r. pełniła funkcję łączniczki i przewodnika w radzieckich oddziałach partyzanckich, m in. w oddziale im. Budionnego, oraz w oddziałach wchodzących w skład 1 Brygady Armii Ludowej im. Ziemi Lubelskiej. Jako łącznikprzew odnik^często przekraczała silnie strzeżoną przez Niemców rzekę San.

Jej ojciec i starszy brat należeli również do organizacji partyzanckiej.

W 1942r. Niemcy aresztowali i osadzili na dwa miesiące w więzieniu w Janowie jej matkę, chcąc w ten sposób wymusić ujawnienie się ojca i brata. W 1943r. podczas pacyfikacji Jarocina obaj zostali schwytani i rozstrzelani. Zabudowania ich zostały spalone, a jej czterej bracia i dotkliwie pobita matka, zostali bez środków do życia.

Od dnia 7.08.1944r. do 31.03.1952r. była zatrudniona w organach Bezpieczeństwa Publicznego kolejno w charakterze maszynistki, referenta PUBP w Nisku;

referenta, referenta personalnego PUBP w Krośnie; młodszego referenta, referenta, starszego referenta WUBP w Rzeszowie. W okresie tym awansowana była do stopnia młodszego chorążego. Z pracy w organach Bezpieczeństwa Publicznego zwolniła się na własną prośbę.

4

5

Po wojnie ukończyła gimnazjum i dwie klasy szkoły handlowej. Pracowała w Stalowowolskich Zakładach Gastronomicznych w Salowej Woli w komórce kadr.

W 1959r. przeszła na rentę inwalidzką.

Od 1947r. należała do PPR a następnie do PZPR. W 1948r. została przyjęta do ZBoWiD

W 1946r. została odznaczona Krzyżem Partyzanckim, Brązowym Krzyżem Zasługi, Odznaką Grunwaldu. W 1954r. Medalem 10-lecia Polski Ludowej, a w 1957r.

medalem „Zwycięstwa i Wolności”. W okresie powojennym została awansowana do stopnia chorążego.

Uchwałą Rady Państwa Nr 0/158 z 17 lutego 1975r. „Za wybitne zasługi w walce z hitlerowskim najeźdźcą” została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Mieszka w Stalowej Woli.

Źródła:

AUdsKiOR, ao. syg. 296.167.

BKiO KPRP, Imienny spis odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari w latach 1960-1987, s. 286.

2

6

LECH Apolonia z d. PĘK (ur. 1924), od 1942 łączniczka rzeszowskiego oddziału partyzanckiego BCh, potem 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej, przewodniczka radzieckich oddziałów partyzanckich przez rzekę San. Po wojnie pracowniczka organów BP w woj.

rzeszowskim

Apolonia Pęk urodziła się 27 II 1924 we wsi Jarocin pow. Nisko, woj. rzeszowskie w rodzinie rolników Jana i Franciszki z d. Oleksak. Wychowywała się razem z pięcioma braćmi i w Jarocinie ukończyła przed wojną szkołę powszechną, a w czasie okupacji przez dwa lata uczęszczała do szkoły handlowej w Rudniku.

Od lutego 1942 pełniła funkcję łączniczki w oddziale partyzanckim BCh dowodzonym przez Franciszka Bielaka. Do tegoż oddziału należał również ojciec i starszy brat. Do niej należała m.in. służba gońca w łączności z oddziałem partyzanckim Armii Krajowej i innych oddziałów partyzanckich BCh działającym na tym terenie. W tym samym roku Niemcy uwięzili w pobliskim Janowie matkę Apolonii próbując wymusić na niej informacje o miejscu przebywania ojca i jej starszego brata. Podczas pacyfikacji Jarocina w 1943 obaj zginęli Niemcy rozstrzelali ich i spalili zabudowania, ciężko pobiwszy matkę i czterech młodszych braci, zostawiwszy ich bez środków do życia. Na przełomie 1943/1944 Apolonia ju ż niejak o żołnierz BCh, lecz żołnierz 1 Brygady Armii Ludowej im. Ziemi Lubelskiej, została wyznaczona do utrzymywania łączności ze zgrupowaniem 1 Ukraińskiej Dywizji Partyzanckiej, z Piotrem Wierszygorą, dowódcą działających w Polsce oddziałów tego zgrupowania (Piotr Wierszygorą był zastępca gen. S. A. Kowpaka, dowódcy tego zgrupowania). To ona utrzymywała osobisty kontakt z Piotrem Brajko, zastępcą Wierszygory.

(O jej działalności mówi film dokumentalny „Braterstwo partyzanckie” emitowane w TV 8 V 1964). Pośredniczyła także w łączności z oddziałem partyzanckim im. „Budionnego”, którym w lasach janowskich dowodził Iwan Jakowlew Pawłowicz. Apolonia pełniła funkcję przewodniczki dla radzieckich oddziałów partyzanckich na tym terenie przekraczając wielokrotnie silnie strzeżoną przez Niemców rzekę San. Po wejściu Armii Radzieckiej Apolonia od 7 VIII 1944 została zatrudniona w charakterze maszynistki w organach Bezpieczeństwa Publicznego w Nisku.

Apolonia Lech Uchwałą Rady Państwa Nr 0/158 z 17 II 1975 „za wybitne zasługi w walce z hitlerowskim n a je źd źc y została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari z nr. leg. 1234-75-99. W 1946 została odznaczona Krzyżem Partyzanckim, Brązowym Krzyżem Zasługi, Odznaką Grunwaldu. W 1954 Medalem 10-lecia Polski

O w < Ł t \

7

Ludowej, a w 1957 Medalem „Zwycięstwa i Wolności”. Awansowana do stopnia młodszego chorążego w okresie powojennym uzyskała stopień chorążego.

Po wojnie Apolonia była nadal czynna do marca 1952 w organach BP: w Nisku jako referentka, w Krośnie jako referentka personalna, a w Rzeszowie jako starsza referentka PUBP. Od 1947 należała do PPR, a następnie do PZPR; od 1949 członkini ZBoWiD. Na własną prośbę zwolniona, odtąd pracowała w dziale kadr Stalowowolskich Zakładach Gastronomicznych w Stalowej Woli . W 1959 przeszła na rentę inwalidzką. Mieszka nadal w Stalowej Woli.

O mężu Lechu nieznanego imienia brak danych.

APAK, T. 3520/WSK (tamże informacje Dudy J. z 2003 oraz korespondencja EZ z Biernacką M.);

AUdsKiOR, ao. sygn. 296.167; BKiO KPRP, Im. spis VM PRL 2, s. 286; IPN Oddział Rzeszów, sygn. IPN -Rz-0048/1796, k. 1 a, 1-10;

Wesołowski, PRL Kaw. VM ..., s. 51

8

-tj r ^ . l ę ^ 4 j s ^ o r

LECH Apolonia z d. PĘK (ur. 1924), od 1942 łączniczka rzeszowskiego oddziału partyzanckiego BCh, potem 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej, przewodniczka radzieckich oddziałów partyzanckich przez rzekę San; po wojnie pracowniczka organów BP w woj.

rzeszowskim

e_

"7

k m

Apolonia Pęk urodziła się 27 II 1924 we wsi Jarocin pow. Nisko, woj. rzeszowskie w rodzinie rolników Jana i Franciszki z d. Oleksak. Wychowywała się razem z pięcioma braćmi i w Jarocinie ukończyła przed wojną szkołę pow szechną a w czasie okupacji przez dwa lata uczęszczała do szkoły handlowej w Rudniku.

Od lutego 1942 pełniła funkcję łączniczki w oddziale partyzanckim BCh dowodzonym

H »Ł< tlt1) 1 przez Franciszka Bielaka. Do tegoż oddziału należał również ojciec i starszy brat. Do Iniejj 1 ' uju należała m.in. służba gońca w łączności z oddziałem partyzanckim Armii Krajowej i inny^hf /w«; ^ o d d z ia ła j partyzanck^ehj BCh działającym^na tym terenie. W tym samym roku N i e m c y H m * * uwięzili w pobliskim Janowie matkę Apolonii próbując wymusić na niej informacje o miejscu ' f

przebywania (ojca i jej starszego brataf Podczas pacyfikacji Jarocina w 1943 obaj zginęli! "'/• ^ Niemcy rozstrzelali ich | spalili zabudowania, ciężko pobi]*tszy| matkę i czterech młodszych |~j jU | ^ t jbraeST zostawiwszy ich bez środków do życia. Na przełomie 1943/jl944 Apolonia ju ż n iejak o )-f/ł^<4 ,'u j- żołnierz BCh, lecz żołnierz 1 Brygady Armii Ludowej im. Ziemi Lubelskiej, została

wyznaczona do utrzymywania łączności ze zgrupowaniem 1 Ukraińskiej Dywizji Partyzanckiej, z Piotrem W ierszygorą dowódcą działających w Polsce oddziałów tego

zgrupowania (Piotr Wierszygorą był zastępc^ gen. S. A. Kowpaka, dowódcy jtego| /ot H zgrupowania). To ona utrzymywała osobisty kontakt z Piotrem Brajko, zastępcą Wierszygory.

(O jej działalności mówi film dokumentalny „Braterstwo partyzanckie” em itowani w TV 8 V L ^ ^ 1964). Pośredniczyła także w łączności z oddziałem partyzanckim im. „Budionnego”, którym

w lasach janowskich dowodził Iwan Jakowlew Pawłowicz. Apolonia [pełniła funkcję przewodniczki dla radzieckich oddziałów partyzanckich na tym terenie przekraczając wielokrotnie silnie strzeżoną przez Niemców rzekę San. Po wejściu Armii Radzieckiej Apolonia od 7 VIII 1944 została zatrudniona w charakterze maszynistki w organach Bezpieczeństwa Publicznego w Nisku.

Apolonia Lech Uchwałą Rady Państwa Nr 0/158 z 17 II 1975 „za wybitne zasługi w walce z hitlerowskim najeźdźcą” została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari z nr. leg. 1234-75-99. W 1946 została odznaczona Krzyżem Partyzanckim, Brązowym Krzyżem Zasługi, Odznaką Grunwaldu. W 1954 Medalem 10-lecia Polski

9

Ludowej, a w 1957 Medalem „Zwycięstwa i Wolności”. Awansowana do stopnia młodszego chorążego w okresie powojennym uzyskała stopień chorążego.

Po wojnie Apolonia była nadal czynna do marca 1952 w organach BP: w Nisku jako referentka, w Krośnie jako referentka personalna, a w Rzeszowie jako starsza referentka PUBP. Od 1947 należała do PPR, a następnie do PZPR; od 1949 członkini ZBoWiD. Na t f © własną prośbę zw olniona^odtąd pracowała' w dziale kadr Stalowowolskich Zakładach Gastronomicznych w Stalowej Woli . W 1959 przeszła na rentę inwalidzką. Mieszka nadal w Stalowej Woli.

O mężu Lechu nieznanego imienia brak danych.

APAK, T. 3520/WSK (tamże informacje Dudy J. z 2003 oraz korespondencja EZ z Biernacką M.);

AUdsKiOR, ao. sygn. 296.167; BKiO KPRP, Im. spis VM PRL 2, s. 286; IPN Oddział Rzeszów, sygn. IPN -Rz-0048/1796, k. 1 a, 1-10;

Wesołowski, PRL Kaw. VM ..., s. 51

LESISZ Irena zob. MARCINIAK Irena

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

co LECH APOLONIA.

Jfy

D z i a ła ła w partyza^cejod 194-2 r . B y ł a żołnierzem I Brygady Armii Ludowej im. "Ziemi L u b e ls k ie j^{" . W} brygadzie p e ł n i ł a funkcje ł ą c z n i c z k i .Miała kontakty z $ oddziałami

■Galionów Chłopskich,Armii Krajowej.Na przełomie 1943/44 z o s t a ł a wyznaczona do współpracjriz I IJpDP,której d -c ą był legendarny gen.S.A.Kowpak.D-cą d z i a ł a j ą c y c h oddziałów tegoż zgrupowania w P olsce był P i o t r Werjfrizyhora.Lech ś p tB i Apolonia o s o b iś c ie awiązała kontakt z Piotem Brajkóiź-cą d-cy.O j e j d z i a ł a l n o ś c i mówi wielęjfilm dokumentalmy 1,1 Braterstwo P arty zan ck ie" .emitCT.-uAy m IV 8 . 0 5 . 1964.

r oza zgrupowaniem S.A.Kowpaka nawiązała łączność z oddziałem im."Budziannego", którym w la s a c h janowskich dowodził Iwan Jakowlew PawłowicH.

Odz^nczona Krzyżem V i r t u t i M i l i t a r i V k l . n r .

1234 -7 5 - 9 9 z dn.17 02 1975 r . oraz innymi odznaczeniami Mieszka w w Stalowej Woli k o d , 3 7 - 4 5 0 , ul.Wojska Polskiego

39

3M os

Droga Pani Krystyno,

Dziękujemy za Pani e-mail z 18 bm.i przesłany biogram M. Sobocińskiej oraz za miłe życzenia świąteczne.

Z przykrością informuję, że Pani Prezes jest w szpitalu z podejrzeniem zapalenia opon mózgowych.

^ Z w rac a m y się do Pani z pilną prośbą o sprawdzenie w IPN Kraków czy posiadają dane na temat Apolonii Lech z d. Pęk. czynnej po wojnie w organach BP w Nisku, Krośnie i Rzeszowie. Wysłaliśmy do A. Pęk list 4 I 2005 r., ale niestety pozostał bez odpowiedzi (jej I adres: ul. Wojska Polskiego 37-450 Stalowa Wola). Otrzymaliśmy informację od prof.

Marii Biernackiej, że Zarząd BCh uważa, że zdradziła ona przynależność do BCh wstępując do AL i do PPR.

Pani Profesor zapytuje^co słychać z "działalnością apelową"?

Załączam serdeczne pozdrowienia od Pani Profesor.

Z wyrazami szacunku Dorota Kromp

40

O G Ó L N O P O L S K I Z W IĄ Z E K ZOLNIERZY “BATALIONÓW CHŁOPSKICH"

Z A R Z Ą D O K R Ę G U 35-002 R z e s z ó w , PI. O fia r Gptfa 9

t e l./f a x 8 5 2 - 2 6 - 6 1 , 8 5 2 - 9 8 9/

Pani

Prof.Maria Biernacka

Rzeszów,dnia 31 s ty c z n ia 2005 r .

< J z ) K'3 V i

Zarząd Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich w Rzeszowie - po zapoznaniu s ię z b i o g r a f ią Tow.Lech Apolonii

z domu Pęk urodzonej w J a r o c i n i e pow.Nisko oraz wnikliwą dzia­

ł a l n o ś c i ą w ruchu oporu podczas okupacji h itle ro w sk ie j i po dru­

g i e j wojnie światowej - oceniamy negatywnie.

Pomimo,że j e j o j c i e c i bfcat jako żgtinierze BCh z g in ę li podczas p a c y f i k a c j i wsi J a r o c i n - ftpolonia Pęk zdradziła przynależność

do Oddziałów BCh i patzeszła do Al.

41

* . HS7 j o f l ę n

1' 1 \

-\>i\ CfcM

Rzeszów, dnia y maja 2005 r.

, f-w U

Fundacja Archiwum i Muzeum Pomorskiej Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek Szanowna Pani

Krystyna Wojtowicz Ul. Wielkie Garby 2 87-100 Toruń

W odpowiedzi na pismo z dnia 04.04.2005 r., uprzejmie informuję, iż w wyniku kwerendy przeprowadzonej w zasobie archiwalnym rzeszowskiego oddziału IPN odnaleziono dokumenty dot. Apolonii Lech:

- Akta osobowe funkcjonariusza dot. Apolonii Lech, sygn. IPN-Rz-0048/1796, [ r ć ° ^ ' ^ / k. la, 1-10,

W załączeniu przesyłam uwierzytelnione kserokopie pochodzące z akt osobowych.

Odnaleziono również zapisy ewidencyjne dot. odznaczeń w/wymienionej:

- odznaczenie grunwaldzkie uchwała z dn. 22.09.1945 r., - brązowy krzyż zasługi uchwała z dn. 17.09.1946 r . , - krzyż partyzancki uchwała z dn. 1.09.1946 r . ,

Z poważaniem:

NACZELNIK ODDZIAŁOWEGO BIURA U d o s t ę p n i s m a s A r c h i w i z a c j i D o Hu m e n to w v.> Ris« s ł o w i e

M o •

d r fJmtns-t B o to to is c '■j

In stytut Pam ięci N arodow ej % 7~

Oddział w Rzeszowie Oddziałowe Biuro Udostępniania

i Archiwizacji Dokumentów 35-060 Rzeszów, ul. Słowackiegol8

BU-Rz-III-5 531-48(4)705

Zał. 1 na kartach 11 Sporządził Grzegorz Kołwa Tel. 86-06-007

42

Prof. drhab. Elżbieta a ul. Gagarina 136 m 26, lei. 65-17-344

87-100 TORUŃ

Toruń 4 I 2005 r.

i^z ^2£oj jtijĄ

u l . ... ...

37-450 Stalowa Wola

Szanowna Pani,

Redakcja Słownika Biograficznego Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Yirtuti Militari, którego tom I obejmujący biogramy kobiet odznaczonych VM od A do G ukazał się w listopadzie 2004^przygotowuje do druku jego II tom, zawierający biogramy kobiet od H do O. W tomie tym znajdzie się także Pani biogram. W związku z tym przesyłamy projekt Pani biogramu z prośbą o uwagi i uzupełnienia (nie mamy żadnych danych na temat Pani m ęża i dzieci - prosimy o podanie dat urodzenia, zawodu, wykształcenia, daty ślubu, będziemy także wdzięczni za wszelkie dalsze uzupełnienia dotyczące Pani działalności w czasie wojny oraz losów powojennych). W Słowniku Biograficznym Działaczy Ruchu Ludowego znaleźliśmy noty biograficzne o Lech Kazimierzu i Tadeuszu. Czy któryś z nich jest Pani mężem?

Prosimy o możliwie szybką odpowiedź.

Do Pani wiadomości przesyłamy materiały informacyjne na temat działalności Fundacji „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek” i działającego w jej ramach „Memoriału Generał Marii Wittek” (celem naszym jest upamiętnianie wkładu kobiet w walkę o niepodległość^ niezależnie od tego^ w jakich formacjach pełniły służbę). Rok 2005 wyznaczyłyśmy na Rok upamiętniania służby kobiet, chcemy też doprowadzić do wzniesienia pomnika dla uczczenia Polek poległych w czasie II wojny światowej. Może Pani zechce nam przesłać materiały dla naszego Archiwum i Muzeum Wojskowej Służby Polek, gdzie gromadzimy wszelkie materiały dotyczące kobiet- żołnierzy. Będziemy wdzięczni za Pani pomoc.

Dorota Kromp

Sekretarka prof. Elżbiety Zawackiej Z wyrazami szacunku

r i \ '

43

Ty^zo

Prof. drhab. Elżbiety,

ul. Gagarina 136 m 26, lei. 65-17344 3 / -100 FOR UIŃ

Toruń 4 I 2005 r.

f

u l . '

37-450 Stalowa Wola / c k

%e<D4(r.7fOf

Szanowna Pani,

Redakcja Słownika Biograficznego Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Yirtuti Militari, którego tom I obejmujący biogramy kobiet odznaczonych VM od A do G ukazał się

O. W tomie tym znajdzie się także Pani biogram. W związku z tym przesyłamy projekt Pani biogramu z prośbą o uwagi i uzupełnienia (nie mamy żadnych danych na temat Pani męża i dzieci - prosimy o podanie dat urodzenia, zawodu, wykształcenia, daty ślubu, będziemy także wdzięczni za wszelkie dalsze uzupełnienia dotyczące Pani działalności w czasie wojny oraz losów powojennych). W Słowniku Biograficznym Działaczy Ruchu Ludowego znaleźliśmy noty biograficzne o Lech Kazimierzu i Tadeuszu. Czy któryś z nich jest Pani mężem?

Prosimy o możliwie szybką odpowiedź.

Do Pani wiadomości przesyłamy materiały informacyjne na temat działalności Fundacji „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek” i działającego w jej ramach „Memoriału Generał Marii Wittek” (celem naszym jest upamiętnianie wkładu kobiet w walkę o niepodległość^ niezależnie od tego^ w jakich formacjach pełniły służbę). Rok 2005 wyznaczyłyśmy na Rok upamiętniania służby kobiet, chcemy też doprowadzić do wzniesienia pomnika dla uczczenia Polek poległych w czasie II wojny światowej. Może Pani zechce nam przesłać materiały dla naszego Archiwum i Muzeum Wojskowej Służby Polek, gdzie gromadzimy wszelkie materiały dotyczące~kobiet- żołnierzy. Będziemy wdzięczni za Pani pomoc.

w listopadzie 2004^przygotowuje do druku jego II tom, zawierający biogramy kobiet od H do

Z wyrazami szacunku

. U V - .

w ' ' w i U L m* . y

Dorota Kromp

Sekretarka prof. Elżbiety Zawackiej

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54