O R B I S T E R R A R V M .
di o velut in centro pofitum, non terra fola,fed terjedu Pomeraniam inter,Daniam,Sueciam,
& aquae,mariaque conftituunt. Totum autem Livoniam,ac Prufliam. Secundus,Mare Medn mare, terras quaqua verfum ambiens, magnif- terrancum,quod inter Europam, Afiam, atque que mundi hujus partibus infufum,aut circum- Africam,ad paludem ufque Maeotin longo tra- Oceamu. mfiim,uno nomine Oceanus appellatur: qui po- d u excurrit , Latinis olim mare Internum di- ftea nominibus, ut locis, differens,in varia ma- dum. Tertius,Perficus,Arabiam a Perfia divi- riaacfinus diftribuitur. Ac primo quidem d dens.Quartus, Arabicus, Africam ab Arabia diA quatuor mundi plagis diverfas appellationes terminans, in facris literis appellatus Mare Ru- accipit, ab Oriente Eous didus, ab Occidente brum,hodie Mare RoJ)eoyaut Mar di Mecca,ab ur- Occiduus, d Meridie Auftralis five N otius, a be,quae Mahometi natales praebuit. Mare Ca- Septentrionibus Septentrionalis. Deinde,pro fpium five Hircanum,hodie Mar de Salayveteres diverfitate regionum,littorumq; quibus affun- inter Sinus numerabant, arbitrati mare hoc in ditur,innumera trahit vocabula. Ac ut a Sep- Oceanum Scythicum fe exonerare.Verum He- tentrione Orientem verfus progediar,occurrit rodotus, Ariftoteles, & Diodorus, redius illud primo mare Sarmaticum,inter Lappiam & flu- mare per fe efTe crediderunt , nec ad modum men Obium > mox Scythicum, qua Scythiam Sinus Oceano recipi. Quintus,eft Sinus Maxi- alluit, utrumq; Hyperboreum, & Cronium,& canus. Sextus,Vermilius: in America uterque.
Concretum five Glaciale, ac Pigrum didum. Periplus orae maritimae Veteris Orbis nefe Sequuntur mox ad Orientem, Mare Sericum, habet. A Freto Waigats ufque ad promonto- Chinenfe,& pelagus Hippadis,vulgo Archipe- rium Candinos,RufIia eft,five Sarmatia Euro- lagus S. Lazari. Inde d Meridie Oceanus Indi- paea. Inde ad promontorium Norwegiae maxi- cus, cujus partes funt Gangeticus, vulgo nunc me Septentrionale,Finmarchia. Vnde ad Fre->
Bengalenfis finus j Perficum mare, Arabicum, tum Sonticum five Balthicu,Norwegia. A Fre-
& ad Infulam Madagafcar,Acerum. Superato to Balthico ufque ad Albis fluminis oftium, eft promontorio Bonae Spei occurrit Oceanus Cherfonefus Cimbrica,five Dania. Ab Albi ad y£thiopicus,inde Atlanticus ad Hifpaniae ufque Rheni oftia littus Germanicum. Hinc ad Bajo- promontorium Artabrum, vulgo Cabo de Roca. nam littus Gallicum,variis nominibus,Flandri^- Hunc excipit Gallicus , qui qua parte Canta- cum , Normannicum, Britannicum, Santoni- briam Hifpaniae regionem alluit, Cantabricus cum , Aquitanicum. A Bajona ad promonto- vocatur, qua parte Aquitaniam, Aquitanicus, rium Celticum,ora eft Cantabrica. Inde,Por- M ox Britannicus eft inter Britanniam & Gal- tugallica, poft quam fequitur Baetica, five An- liam ; inter Hiberniam & Britanniam Hiberni- daluzia.A Gadibus ufq; ad Promontorium Capo cus,& fupra Scotiam,quae olim Caledonia,Ca- de Verdeyz& Africa.Inde ad Promontorium Sierra ledonius. Vitra vero Britanniam ad Cimbros LionayGuinca Sc Nigritarum ora.Sequitur hanc ufque & Iutiam,Germanicus Oceanus Germa- Congo Sc Angola, & ad caput Bonae Spei Zanzi- niae littora lambit. Atque haec veterum Maris bar. Poftea littus Monomotapaej a quo ad pro- partibus indita vocabula funt. Caeterum,cum montorium ufque Guardafu,juxta Sinum Ara- proximis feculis latius quaqua verfum naviga- bicum, eft littus Mofambicae. Hinc fequuntur tum fit, etiam in Occidentales Novi orbis tra- littora Arabiae,Perfiae,Indiae, & ad Orientalem dus,fadum eft,ut nova maris facies naviganti- Oceanum littus Chinae. Vnde per Fretum An- bus occafionem praebuerit, in quatuor partes jan reditur ad mare Hyperboreum, & Fretum Oceanum omnem dividendi. Quicquid enim NafTovicum,five Waigats.
aquarum inter Afiam , Americam & Magella- Freta Oceani maxime nobilia funt duoyGadi- Freta nicam interfufiim eft, Hifpani Mar dei Zuryid eft tanum, & Magellanicum, illud veteri etiam, hoc »»•
Auftrinum, & alio nomine Pacificum vocant,d noftro aevo decantatum. His adde Fretum An- flu&uum placiditate. Quod vero inter Amer i- jany non magno traje&u Americam ab Afia dif- cam , Europam, & Africam , ad ufque lineam terminansi & nuper anno 16 1 j repertum Fre- yEquinodialem portenditur mare,M4r^/Notty tum le Maireyc^xo breviore via in Pacificum ma- id eft Septentrionale. At inter eandem lineam, re itum fu it, navigationis iftius duce Iacobo le Auftrum verfus,Americam,Africam,& Magel- Maire. Fretum Hudfonisy Sc quod Datis vocant, lanicam, Mar d’Ethiopia , hoc eft ^Ethiopicum, in parte Americae Septentrionali, cum pervia Denique inter Africam, Afiam,atq; Auftralem, efte nondum conftet,incertum an Fretis,an Si- Mar d3India,hoc eft Indicum.Quam quidem di- nubus annumeranda.
ftin&ionem ex praefenti Tabula videre eft. De Terrae ambitu , ejus longitudine,ac Iati- Stms Ma- Praeter Oceanum,ejufque partes jam didas, tudine, per Zonas quinq,- diftindione,nihil at- ri*. fpedantur ibidem ingentes Maris Sinus, gre- tinet dicere,cum cramben hanc toties recoxe- miis terrarum abditi; Nempe,Sinus Codanus, rint Geographi y uti nec de T errae ac Maris co- Tacito,mare Suevicum,vulgo nunc,Mare Bal- modis: cum haec operofe exequi, fit res lauda- thicum, & Germanico vocabulo t>c ,Ooffyce/ in- tiffimas, & longo tot feculorum ufii probatas
humano
o R B I S
T E R R A R V M .
ea.
NiverfumTerrarum quatuor partes diftribuerunt,Europam, Afiam, orbe quotquot ocu- ^Egyptum, & Africam. Nonnulli, divifo orbe lisin compendio fiib- in Europam, A fiam , & Africam , Afiae ^Egy- jicere ftudent, aut ptum tribuerunt. Noviffimi tamen finum Ara- plana e u , aut Sphae- bicum terminum inter Afiam & Africam po- rica figura fpedan- nentes,iEgyptum Africae affignaverunt.
dum exhibent. Nos America, quae ob immenfam fiiam amplitu- America.
inpraefentiarum pia- dinem Novus Orbis dicitur, eas terras conti- na eum figura,qualis n e t, quae e regione Europae atque Africa: ver- Tabularum efle folet, exhibemus. In hac,va- fus Occidentem fitae funt. Vtrum antiquiflimis ftam T err^ machinam in Orientem,Occiden- illa temporibus nota fuerit Europaeis , incer
tem , Septentrionem Sc Meridiem exfpanfam, tum. Probationes,quae ex Platonis Tima:o de tribus magnis partibus diftin&am vides, qua- infula Atlantide adferuntur,ex Diodoro Siculo rum prima eft Orbis Vetusyquam nos incolimus: lib. 5 de Phoenicibus extra columnas Herculis fecunda America: tertia Magellanica, five terra navigantibus; ex libello de Mundo, five Arifto- Auftralis Sc Incognita d id a , quia praeter litto- telis ille fit,five Theophrafti,quo praeter Euro- ra vix quicquam ejus nobis cognitum: defi- pam , Africam, & Afiam, traduntur Infulx ad- gnant eam in praelenti Tabula inferiptiones huc efle magnae; denique ex Seneca in Medea,- hx:NoVa GuirteayPromontoriumTerr<e AuftralisyPJit- minoris mihi momenti effe videntur, quam ut tacorum regioyBeacb. R e d e tamen adjeceris orbi rem tantam conficiant. Sed has accuratius in terrarum partem quartam, nempe, five deferiptione particulari Americae examinabi- Borealem,polo fubjedam. Quae quidem por- mus.
tiones terrae, imo vero , ut plures tradidere, De Magellanica, cum etiam nunc nobis in- mundi pundus, materia eft gloriae noftrae, ac cognita jaceat, nec conftet, continens una, an * fedes.Hic honores gerimus,hic exercemus im- plures in infulas difTeda f i t , parum habemus, peria,hic opes cupimus,hic tumultuatur huma- quod in medium proferamus, praeter brevem num genus,hic inftauramus bella etiam civilia, nominis expofitionem. Dicitur enim T erra mutuifq,- cardibus laxiorem nobis facimus ter- Auftralis, quia nobis ultima Auftrum verfus fi- ram. Et ut publicos gentium furores tranfeam, ta eft.Eadem T erra incognita,quia nemo illam haec illa fedeseft,in qua conterminos pellimus, penitius ingrefTus eft. Denique Magellanica, furtoq; vicini cefpitem noftro folo affodimus, quia Magellano verfus Auftrum naviganti pri- ut qui latiflime rura metatus fuerit , ultraque mum confpeda. Eandem alii Antardicam vo- fines exegerit accolas , quota terrarum parte eant, utpote A rdois mundipartibus oppofi- gaudeat ? vel cum ad menfuram avaritiae fuae tam. Referuntur ad hanc vaftae illae regiones, propagaverit , quam tandem ejus portionem quae Polo Auftrali fiibjedae, longe lateque ex- defundus obtineat? Ac vetus quidem Orbis Sc tenduntur per tres Z onas, Frigidam, Tem pe- ipfe in tres potiflimum partes divifus fuit, qua- ratam,& Torridam, commendabiles non tan- rum nomina Europa, Afia, & Africa. Quam tum (ita Bertius nofter) praedicatione Petri quidem divifionem a numero filiorum Noachi Ferdinandi de Quir Hifpani,qui tradum illum habere creditur;ita quidem,ut Schemo Afiam, magna parte ipfe luftravit: fed etiam cocli foliqj Chamo Africam , Iapheto, Europam obtigifTe conftitutione,terrarumq; amplitudineraequant ftatuant. Illud certius,partium iftarum limites, enim Europam Sc Africam fimul fumtas.
pro Imperiorum, quae exorta funt, varia ratio- Ad Ardoam five Borealem mundi partem Artio*, ne,poftea etiam pro Geographorum libitu,au- referri poffunt; 1, regio fubpolaris incognita:
dos,diminutofque fuiffe; ita,ut nonnullae Cha- 2, Groenlandia: 3, Spitsbergia, five Nieuland: 4, mi Iaphetique partes Schemi pofteris accefTe- Ifiandia, quae nunc fubjeda eft regi Daniae &
rint.Nec defuere,qui duas tantum Veteris Or- Norwegiae: 5, Nova Zemla, cum mari Hyper- bis partes conftituere,Afiam atque Europam ,* boreo,& fretis duobus, NafTovico five Whi£atsy Africam ad Europam referentes,tanquam par- Sc Davis, quorum illo Belgae, hoc Angli in In- tem Hifpaniae aliquando annexamy jam vero diam compendiofiore via penetrare, quamvis fciflis, utrinque Calpe & Abyla, montibus (ita irrito conatu,aggreffi funt.
crediderunt) freto Gaditano divulfam. Alii in Hunc vero Terrarum orbem,in mundi me-
* A dio
UZJr
