Przedsiębiorstwo na rynku globalnym
finanse, struktury, strategie
Opracowanie zbiorowe pod redakcją Alicji Antonowicz i Pawła Antonowicza
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Sopot 2013
ISBN 978-83-7865-085-0
Redakcja naukowa dr Alicja Antonowicz dr Paweł Antonowicz
Autorzy
Anna Olkiewicz, Wioletta Niebieszczańska, Grzegorz Ignatowicz, Tomasz Szymański, Magdalena Sobczyńska, Sylwia Stachera-Włodarczyk, Marek Sakowicz, Małgorzata Frańczuk, Paulina Szulc, Katarzyna Sikora, Justyna Trippner-Hrabi, Renata Jedlińska, Arkadiusz Przybyłka, Anna Krzysztofek,
Marika Ziemba, Krzysztof Świeszczak, Paweł Wiśniewski, Elżbieta Janczyk-Strzała, Małgorzata Sosińska-Wit, Monika Gębska, Piotr Stefański,
Marcin Lempart, Tomasz Sierotowicz, Natalia Przybylska
Recenzja naukowa Prof. PCz, dr hab. Felicjan Bylok Prof. UE, dr hab. Jacek Lisowski Prof. UŁ, dr hab. Monika Marcinkowska Prof. SGH, dr hab. Waldemar Rogowski
dr Adam Balcerzak dr Marek Panfil dr Sebastian Skuza dr Izabela Ścibiorska-Kowalczyk
dr Mariusz Nyk
Copyright by Uniwersytet Gdański Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2013
ISBN 978-83-7865-085-0 Skład i łamanie
Natalia Antoniewicz, Anna Czarnecka, Agnieszka Depta, Kamila Kempińska, Katarzyna Szary, Łukasz Szarmach, Piotr Szreder
Projekt okładki Anna Czarnecka
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 119/121, tel./fax (0-58) 523-11-37 http://wyd.ug.gda.pl; e-mail: wyd@ug.gda.pl
SPIS TREŚCI
Wstęp.. ... 5
ROZDZIAŁ I. STRUKTURA FINANSOWANIA I RYZYKO UTRATY PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W OBROCIE GOSPODARCZYM.. ... 9
Anna Olkiewicz, Ryzyko transakcyjne w działalności przedsiębiorstwa oraz wybrane metody jego ograniczania ... 11 Wioletta Niebieszczańska, Optymalizacja struktury kapitału w strategii finansowania działalności przedsiębiorstwa ... 31 Grzegorz Ignatowicz, Perspektywy rozwoju rynku wierzytelności w Polsce ... 49 Tomasz Szymański, Magdalena Sobczyńska, Systemy informatyczne w branży budowlanej wspierające proces zarządzania wierzytelnościami w okresie kryzysu ... 63 Sylwia Stachera-Włodarczyk, Wybrane aspekty zarządzania ryzykiem płynności w bankach komercyjnych ... 81
ROZDZIAŁ II. INICJATYWY KONSOLIDACYJNE I KOOPERA- CYJNE W BUDOWANIU STRATEGII ROZWOJU PRZEDSIĘ- BIORSTWA ... 97
Marek Sakowicz, Konkurencyjność przedsiębiorstw – konsolidacja, ko- operacja czy konkurencja ... 99 Małgorzata Frańczuk, Procesy konsolidacyjne w polskim sektorze ban- kowym ... 115
Paulina Szulc, Polityka wspierania klastrów drogą do innowacyjności gospodarki ... 129 Katarzyna Sikora, Zastosowanie Systemu Informacji Geograficznej (GIS) w identyfikacji potencjalnych klastrów ... 141
ROZDZIAŁ III. PROCESY GLOBALIZACYJNE I ZNACZENIE FINANSOWANIA UE DLA ROZWOJU POLSKICH PRZEDSIĘ- BIORSTW ... 153
Justyna Trippner-Hrabi, Wpływ globalizacji i umiędzynarodowienia na zmiany w obszarach rozwojowych przedsiębiorstw ... 155 Renata Jedlińska, Korporacje transnarodowe jako podmiot procesu globalizacji ... 167 Arkadiusz Przybyłka, Anna Krzysztofek, Rola i znaczenie finansowa- nia UE dla rozwoju MSP w Polsce i krajach Unii Europejskiej ... 179 Marika Ziemba, Krzysztof Świeszczak, Wsparcie unijne udzielone podmiotom z sektora MSP w 2011 roku – analiza i ocena ... 197
ROZDZIAŁ IV. STRATEGIE WZROSTU EFEKTYWNOŚCI PROCE- SÓW GOSPODARCZYCH – STUDIA PRZYPADKÓW... 211
Paweł Wiśniewski, Zarządzanie wiedzą jako czynnik rozwoju Regio- nalnego Szpitala Specjalistycznego im. dr Władysława Biegańskiego w Grudziądzu ... 213 Elżbieta Janczyk-Strzała, Reengineering i CPI jako nowoczesne koncep- cje kreowania wzrostu efektywności uczelni ... 229
Małgorzata Sosińska-Wit, Ocena efektów restrukturyzacji poprzez prywatyzację pracowniczą wybranych przedsiębiorstw województwa lubelskiego ... 241 Monika Gębska, Piotr Stefański, Funkcjonalność zintegrowanego sys- temu informacyjnego w przedsiębiorstwie telekomunikacyjnym ... 253 Marcin Lempart, Analiza porównawcza private equity w Polsce i USA w aspekcie finansowania w fazie seed oraz start-up – na podstawie Fa- cebook inc. ... 269 Tomasz Sierotowicz, Rola strategii w rozwoju przedsiębiorstw działają- cych w wirtualnej przestrzeni życia społeczno-gospodarczego ... 277 Natalia Przybylska, Wdrażanie innowacji marketingowych i ich rola w budowaniu konkurencyjności przedsiębiorstwa ... 295
Alicja Antonowicz* Paweł Antonowicz**
Wstęp Obecny jeszcze nie tak dawno, w przestrzeni życia gospodarczego, kontekst geograficznego zasięgu oddziaływania przedsiębiorstwa stał się, w dobie internacjonalizacji oraz globalizacji stosunków gospodar- czych, swoistym archaizmem. Niekwestionowaną determinantą tego kierunku zmian w praktyce, ale również i w teorii nauk o zarządzaniu przedsiębiorstwem, jest stale wzrastające znaczenie wykorzystania In- ternetu w działalności przedsiębiorstw. Trudno w dzisiejszym świecie wyznaczać bowiem granice ekspansji działalności gospodarczej, opiera- jąc się na sztywnych ramach określonego obszaru geograficznego. Eta- pem przejściowym myślenia o tego typu granicach jest wyznaczanie ich na poziomie regionu, ale i tu pojawia się kolejny agregat, gdyż myślenie nasze zmierza ku bardzo rozpiętej nie tylko geograficznie, ale przede wszystkim kulturowo i mentalnościowo, płaszczyźnie obszaru Unii Eu- ropejskiej. Wpływ struktur unijnych, wyznaczających bądź przekracza- jących kolejne granice swobody przepływu towarów, usług, kapitału, czy w końcu pracy, determinuje istotne zmiany dla funkcjonowania przedsiębiorstw, również tych, które zlokalizowane są na obszarze Pol- ski. Wraz z rosnącym poziomem konkurencji, ale również w obliczu coraz większej asymetrii informacji, pojawiają się przed przedsiębior- stwami nowe wyzwania. Dotyczą one nie tylko konieczności efektyw- nego gospodarowania zasobami, optymalnego pozyskiwania kapitału, czy budowania elastycznych, często opartych na zmiennych scenariu- szach rozwoju – strategii działalności. Wyzwania te dotyczą również konieczności przyjęcia wysokiego poziomu transparentności prowadzo- nej działalności, którą utożsamiamy przede wszystkim z bezpieczeń- stwem finansowym współpracy gospodarczej. W życiu gospodarczym nowego znaczenia nabierają takie kategorie jak ryzyko czy zaufanie, społeczna odpowiedzialność biznesu. Ich wspólnym mianownikiem jest
* Dr, Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, plicja.antonowicz@ug.edu.pl, ul. Armii Krajowej 101, 81-824 Sopot
** Dr, Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, pawel.antonowicz@ug.edu.pl, ul. Armii Krajowej 101, 81-824 Sopot
Alicja Antonowicz, Paweł Antonowicz 6
konieczność myślenia o horyzontalnym budowaniu wartości przedsię- biorstwa, a nie tylko o doraźnej koncentracji na krótkookresowych zy- skach.
Przedsiębiorca, chcąc bezpiecznie zarządzać współczesną organiza- cją, nie może wyłącznie koncentrować swojej uwagi na jej ekspansyw- nym rozwoju. Część jego percepcji hamują bowiem często również nega- tywne doświadczenia, wynikające z trudności w windykacji należności, nieustannego myślenia i poszukiwania najlepszego modelu optymalnej struktury finansowania majątku i pozyskiwania środków finansowych na bieżącą działalność operacyjną. Pojawiająca się w bardzo krótkim okresie, chociażby w wyniku błędnej decyzji - związanej z brakiem wy- starczającego poziomu dywersyfikacji rynków zbytu, utrata płynności finansowej, może stać się katalizatorem nieodwracalnych zmian dla podmiotu gospodarczego. W dobie dzisiejszego dostępu do bardzo szybko przekazywanej informacji, utrata wiarygodności finansowej przedsiębiorstwa dla jego interesariuszy oznaczać będzie szybkie wyco- fywanie się z dalszych kontaktów biznesowych. Dlatego też problema- tyka właściwego zarządzania wierzytelnościami oraz terminowego re- gulowania zobowiązań staje się kluczowym zagadnieniem, dotyczącym każdego działającego na rynku podmiotu. Zagadnieniom tym, a w szczególności problematyce ryzyka, rozwoju rynku ochrony wierzy- telności, zabezpieczania transakcji gospodarczych oraz respektowania właściwych zasad zarządzania majątkiem obrotowym, poświęcony zo- stał pierwszy rozdział książki.
W kolejnym rozdziale autorzy podjęli się opisu bardzo aktualnej i istotnej problematyki, dotyczącej budowania przewagi konkurencyjnej na rynku nie tylko w oparciu o autonomię i samodzielność organizacji.
Często bowiem jej dalszy rozwój możliwy jest do osiągnięcia wyłącznie poprzez synergię działalności, jaką uzyskuje się m.in. w wyniku konso- lidacji. Może ona mieć charakter organizacyjno-prawny, ale również za wypadkowe jej przejawów możemy uznać inicjatywy klastrowe. Teore- tycznie udrożnienie relacji na poziomie biznesu, samorządu oraz jedno- stek naukowo-badawczych (np. uczelni wyższych), może bowiem stać się stymulantą jeszcze szybszego rozwoju, ocenianego zarówno na po- ziomie biznesowym, jak również regionalnym oraz naukowym. Syner- gia z budowania inicjatyw klastrowych sprzyja zatem wszystkim stro- nom tej współpracy. Dlatego też problematyka podejmowania inicjatyw
Wstęp 7 konsolidacyjnych oraz kooperacyjnych dla budowania strategii rozwoju przedsiębiorstw stała się przedmiotem rozważań w rozdziale drugim.
Rozwój przedsiębiorstw, nie tylko już funkcjonujących na rynku, ale przede wszystkim nowo zawiązywanych działalności gospodar- czych, determinują możliwości pozyskania przez przedsiębiorców kapi- tału. Dlatego też niezwykle ważną ścieżką w tym aspekcie okazuje się również możliwość finansowania określonych projektów ze środków unijnych. Znaczenie w przyszłości oraz ocena dotychczasowego pozio- mu absorbcji środków unijnych, na tle analizy problematyki globalizacji oraz umiędzynarodowienia procesów gospodarczych, stały się przed- miotem analizy, zawartym w rozdziale trzecim.
Ostatni rozdział zawiera natomiast prace poświęcone studiom przypadków wybranych przedsiębiorstw i instytucji, których wspólnym mianownikiem jest nieustanne dążenie do wzrostu efektywności orga- nizacyjnej. Rozwój ekonomii i nauk o zarządzaniu przedsiębiorstwem dokonywany jest właśnie m.in. poprzez pryzmat empirycznych do- świadczeń zachowań uczestników szeroko pojmowanego rynku. Mamy nadzieję, iż te kontekstowe, kończące książkę – case study, stanowić bę- dzie w odbiorze Czytelników jasny przejaw bynajmniej niewyczerpania problematyki, jakiej poświęcona została niniejsza publikacja. Tak duża różnorodność relacji, jakie zawiązują w przestrzeni gospodarki wolno- rynkowej jej uczestnicy, a także dynamiczna zmienność tych interakcji w czasie, chyba nigdy nie pozwoli nam na definitywne wyczerpanie tego tematu (…)
Życząc owocnej i inspirującej lektury, dziękujemy wszystkim oso- bom, których praca przyczyniła się do wydania tej książki. Na szczegól- ne podziękowania zasługuje zespół redakcyjny w składzie: Natalia An- toniewicz, Anna Czarnecka, Agnieszka Depta, Kamila Kempińska, Kata- rzyna Szary, Łukasz Szarmach oraz Piotr Szreder. Wasza ciężka praca opłaciła się, czego niepodważalnym dowodem jest nie tylko ta książka, ale przede wszystkim niezapomniana, pełna pasji oraz zaangażowania współpraca, która pozostanie na długo w naszych wspomnieniach (…)
Alicja Antonowicz i Paweł Antonowicz
