• Nie Znaleziono Wyników

Historya Królestwa Czeskiego. T. 2

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Historya Królestwa Czeskiego. T. 2"

Copied!
304
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(3)
(4)

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(5)

istorya Królestwa Czeskiego

(6)

ÆX UBI?K=T|

Mr,

lUiK

Fnsirn

WuamïS25>

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(7)

P R

yi

A C Ł A W ^ Ł A D I W O J 'J ' O M E K b. Profesor Uniwersytetu i Prezes Towarzystwa Naukowego w Pradze.

HISTORYA

k r ó le s t w a

czesk ieg o

W E D L E J U B I L E U S Z O W E G O W Y D A N I A

p rzeło żyła z u p o w ażn ie n ia autora II. Strażyńslca.

T O M II.

Spółka Wydawnicza Polska w Krakowie

1903

. = = = = = =

(8)

D R U K A R N IA »CZASU « W K R A K O W IE .

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(9)

KSIĘGA SZÓSTA.

Od koronacyi króla Zygmunta aż do śmierci króla Ludw ika

pod Mohaczem

(od roku 1420 do 1526). § 5 7 -B i t w a pod W y s z e h r a d e m . Z w y c i ę s t w o Źiźki i P r a ż a n nad k r ó l e w s k i e m s t r o n n ic tw e m . Z p o w o d u z ł e g o s t a n u K o ś c i o ł a i c i ą g ł y c h j e g o d ą ż e ń k u r e f o r m i e , p r z y s z ł o w s k u t e k p r z e d ł u ż a n i a s i ę t e g o s t a n u r z e c z y w C z e c h a c h d o r o z t e r e k m i ę d z y d u c h o w i e ń s t w e m , d o z a b u r z e ń m i ę d z y l u d e m i d o o p o r u , n a j p i e r w p r z e c i w w ł a s n y m p r z e ł o ż o n y m K o ś c i o ł a , "po­ t e m p r z e c i w p a p i e ż o w i , a n a k o n i e c d o w a l k i m i ę d z y C z e c h a m i i r e s z t ą c h r z e ś c i j a ń s t w a . B u r z e t e w y w o ł a ł y r o z ł a m m i ę d z y n a r o d e m a k r ó l e m c z e s k i m w s t o p n i u d o t ą d n i e b y w a ł y m . K r ó l , t a k c o d o s p o s o b u m y ś l e n i a , j a k i d ą ż e ń , b ę d ą c w z u p e ł n e m p r z e c i w i e ń s t w i e z w i ę ­ k s z ą c z ę ś c i ą s w e g o l u d u , c h c i a ł b e z w z g l ę d u n a n a r ó d p r z e p r o w a d z i ć s w o j ą w o l ę , u ż y w a j ą c d o t e g o ś r o d k ó w w p r o s t z a g r a ż a j ą c y c h i s t n i e n i u n a r o d u c z e s k i e g o ; t e n z n ó w z a j ę t y j e d y n i e m y ś l ą , k t ó r a g o w r u c h w p r a w i ł a , s t a w i ł t a k p o t ę ż n y i w y t r w a ł y o p ó r , ż e w s t r z ą s n ą ł p r z e z to p o d s t a w a m i k r ó l e w s k i e j w ł a d z y i c a ł e g o d o t y c h c z a ­ s o w e g o p r a w n e g o u s t r o j u , k t ó r e j u ż n i g d y n ie p o w r ó c i ł y c a ł k o w i c i e d o p i e r w o t n e g o s t a n u , l u b t e ż p o w i e l k i c h

http://dlibra.ujk.edu.pl

(10)

6 p r z e w r o t a c h i s z e s n a s t o l e t n i e j a n a r c h i i u k s z t a ł t o w a ł y s i ę w z m i e n i o n y c h o k o l i c z n o ś c i a c h , o d p o w i a d a j ą c y c h r ó w n i e d o b r z e k o r o n i e j a k i n a r o d o w i . R o z p o c z y n a j ą c y s i ę u p a d e k k o r o n y o b j a w i ł s ię z a ­ r a z p r a w i e o d k o r o n a c y i Z y g m u n t a n a P r a g s k i m g r o d z i e , w ś r ó d n i e z d o b y t e j s t o l i c y C z e c h ; o d t e g o d n i a d a t u j e s i ę r o z d a w a n i e s k a r b ó w k o r o n n y c h i k l e j n o t ó w k o ś c i e l ­ n y c h n a z a p ł a c e n i e ż o ł d u j e g o z a c i ę ż n i k o m i w y n a g r o ­ d z e n i e p a n ó w z a w y ś w i a d c z o n e k r ó lo w i, u s ł u g i w o j e n n e . K o r o n ę c z e s k ą k a z a ł Z y g m u n t w y w i e ś ć d o K a r l s t e i n u , i n s y g n i a p a ń s t w a n i e m i e c k i e g o d o W y s z e h r a d u n a W ę ­ g r z e c h , a k s i ę g i p r a w d o K r z y w o k ł a d z k a ; s a m z a ś u d a ł s i ę d o K u t n e j h o r y , g d z i e p a n o m i r y c e r s t w u c z e s k i e m u , s o b i e d o t ą d w i e r n e m u , t a k z e s t r o n n i c t w a u t r a k w i s t ó w , j a k i k a t o l i k ó w , z a c z ą ł z a p i s y w a ć s u m y n a d o b r a c h k o ­ r o n n y c h , a r c y b i s k u p i c h , k a p i t u l n y c h , k l a s z t o r n y c h i n a i n n y c h d o b r a c h d u c h o w n y c h , w c z e m p o s u n ą ł s i ę t a k d a l e k o , ż e n a j w i ę k s z a c z ę ś ć t y c h d ó b r d o s t a ł a s i ę t y m s p o s o b e m w r ę c e s z l a c h t y . U r z ę d y p o z o s t a w i ł n ie o b s a - d z o n e , s ą d y b y ł y z a w i e s z o n e , b e z p i e c z e ń s t w o z a ś p u ­ b l i c z n e i — j a k k r ó l z a w s z e j e s z c z e w i e r z y ł — w y t ę ­ p i e n i e k a c e r s t w a , p o w i e r z y ł t. z w . » p o k o j o w i k r a j o w e ­ m u « , t o j e s t z w i ą z k o w i w i e r n y c h m u p a n ó w , r y c e r s t w a i m i a s t k r ó l e w s k i c h p o s z c z e g ó l n y c h o k r ę g ó w , p o d p r z e ­ w o d n i c t w e m t. z w . n a c z e l n i k ó w o b w o d o w y c h , m i a n o w a ­ n y c h z w y ż s z e j s z l a c h t y , k t ó r z y w e w s z y s t k i e m m i e l i p o m a g a ć b u r g r a b i o m z a m k ó w k r ó l e w s k i c h . T e u r z ą d z e n i a o k a z a ł y s i ę w k r ó t c e n i e d o s t a t e c z n e p r z e c i w o p o r n e m u k r ó l o w i s t r o n n i c t w u , k t ó r e w p r a w d z i e d o t ą d n a p o z ó r n ie w y d a w a ł o s i ę t a k l i c z n e , w r z e c z y ­ w i s t o ś c i j e d n a k j e g o s i ł a p o l e g a ł a n a w s p ó l n e m p o r o ­ z u m i e n i u s i ę z w i ę k s z o ś c i ą l u d u ; d o t ą d p o w s t r z y m y w a ł a p a r t y ę t ą t y l k o p o t ę g a k r ó l a i j e g o s t r o n n i k ó w , a l e p o p i e r w s z e m r o z s t r z y g a j ą c e m z w y c i ę s t w i e n a b r a ł a z a u f a n i a w e w ł a s n e s i ł y . P r a ż a n i e j e s z c z e w o s t a t n i c h d n i a c h p o ­ b y t u Z y g m u n t a p o d i c h m i a s t e m , w y d a l i u s t a w ę p r z e c i w w s z y s t k i m , a s z c z e g ó l n i e n i e m i e c k i m m i e s z c z a n o m , k t ó ­ r z y b y l i o p u ś c i l i P r a g ę , o g ł a s z a j ą c i c h z a w y d a l o n y c h z m i a s t a i p o z b a w i o n y c h m a j ą t k ó w . Z a l e d w i e Z y g m u n t r u s z y ł z p o d P r a g i , z a b r a n o o w e d o b r a w o k o l i c y m i a ­ sta , n a m i l ę w p r o m i e n i u , o r a z d o m y w P r a d z e , o b r a ­ c a j ą c j e n a u ż y t e k g m i n y ; w t e n s a m s p o s ó b p o z a b i e ­

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(11)

7 r a n o i d o b r a k l a s z t o r n e . U k a z e m t y m p o t ę g a ż y w i o ł u n i e m i e c k i e g o , o d d w ó c h w i e k ó w p a n u j ą c e g o , z o s t a ł a j e ­ d n y m z a m a c h e m z ł a m a n a . W o j s k o t a b o r s k i e z b u r z y ł o w t y m s a m y m c z a s i e k i l k a k l a s z t o r ó w w P r a d z e i o k o ­ l i c y , c o w y w o ł a ł o p e w n e n i e z a d o w o l e n i e ; b o c h o c i a ż n a u k a T a b o r y t ó w m i a ł a w i e l u s t r o n n i k ó w p o m i ę d z y m i e s z k a ń c a m i P r a g i , a t a k ż e s p r z y j a ł j e j c z ę s t o w s p o m i ­ n a n y J a n Z e l i w s k i , to p r z e c i e ż t a c h ę ć n i s z c z e n i a b y ł a w s t r ę t n ą w s z y s t k i m p o w a ż n i e j s z y m m i e s z c z a n o m i c i a ł u u c z o n e m u . Ż i ż k a w i ę c c h c ą c z a p o b i e d z w i ę k s z y m n i e p o ­ r o z u m i e n i o m m o g ą c y m z t e g o w y n i k n ą ć , o p u ś c i ł P r a g ę z g ł ó w n ą s i ł ą w o j e n n ą T a b o r y t ó w i z a c z ą ł z w a l c z a ć p r z e d e w s z y s t k i e m O l d r z y c h a z R o s e n b e r g a i i n n y c h p r z e c i w n i k ó w w p o ł u d n i o w y c h o k o l i c a c h k r a j u . Z d o b y ł n a j p i e r w W o d n i a n y i P r a c h a c i c e , a p o t e m Ł o m n i c ę , B y s t r z y c ę i S w i n , n i e d a l e k o s w e g o m i e j s c a r o d z i n n e g o T r o c n o w a , a d a le j B ó r k o ł o I T o r a z d z i e j o w i c , g d z i e p o b i ł n a g ł o w ę O l d r z y c h a z R o s e n b e r g a , B o g u s ł a w a z e S z w a m - b e r g a i w i e l u i n n y c h p a n ó w , k t ó r z y z w i e l k ą s i ł ą n a ń w y r u s z y l i (12. p a ź d z i e r n i k a ) . T y m c z a s e m P r a ż a n i e o b i e g l i W y s z e h r a d , k t ó r e m u p o s p i e s z y l i z p o m o c ą t a k ż e p a n o w i e z e s t r o n n i c t w a u t r a k - w i s t y c z n e g o , a m i a n o w i c i e H y n e k K r u s z y n a z L i c h t e n - b e r g a , o b r a n y g ł ó w n y m w o d z e m , W i k t o r y n z P o d j e - b r a d u , H y n e k z K o l s z t e i n u , D y o n i z y B o r z e k z M i l e t y n a i k i l k u i n n y c h , a t a k ż e Ż a t e c z a n i e , Ł u n i a n i e , H o r e b i c i i p ó ź n i e j z T a b o r y t ó w M i k o ł a j z H u s y z 40 j e z d n y m i . N a p r ó ż n o s t a r a ł s ię k r ó l Z y g m u n t z a o p a t r z y ć z a m e k w ż y w n o ś ć — n ic s ię n ie u d a w a ł o ; m ś c i ł s i ę w i ę t n a s p r z y m i e r z e ń c a c h P r a ż a n , a s z c z e g ó l n i e n a p a n a c h z P o d - j e b r a d u , p a l ą c ic h w i o s k i i z e z w a l a j ą c s w o i m w o j s k o m w ę g i e r s k i m n a r ó ż n e o k r u c i e ń s t w a w i c h d o b r a c h , d o ­ k ą d n a k o n i e c z p o d K u t n e j h o r y w t a r g n ę l i . D o c z e k a w s z y s ię n a r e s z c i e n o w y c h p o s i ł k ó w w o j e n n y c h z M o r a w , w y ­ r u s z y ł Z y g m u n t w 20.000 l u d z i p r z e c i w o b l e g a j ą c y m i w y d a ł im b i t w ę w d z ie ń W s z y s t k i c h Ś w i ę t y c h , p o d s a m y m W y s z e h r a d e m , w d o l i n i e n a r ó w n i k o ł o k o ­ ś c i o ł a ś w . P a n k r a c e g o (1. l i s t o p a d a ) . A l e w ł a ś n i e w t e d y z a ł o g a w y s z e h r a d z k a z m u s z o n a g ł o d e m , z a w a r ł a b y ł a z a w i e s z e n i e b r o n i i d l a t e g o n i e ś m i a ł a p r z e d j e g o u p ł y ­ n i ę c i e m p o m a g a ć k r ó l o w i w tej b i t w i e ; p o w t ó r n i e w i ę c d o z n a ł Z y g m u n t k r w a w e j p o r a ż k i , s z c z e g ó l n i e n i e s z c z ę ­

http://dlibra.ujk.edu.pl

(12)

ś l i w e j d l a p a n ó w m o r a w s k i c h ; z g i n ę ł o b o w i e m w b i t w i e d w u d z i e s t u c z t e r e c h w ł a ś c i c i e l i s w o i c h c h o r ą g w i , a to p o w i ę k s z e j c z ę ś c i M o r a w i a n , z k t ó r y c h n a w e t w i e l u b y ł o u t r a k w i s t ó w , d o c h o w u j ą c y c h w i e r n o ś c i k r ó l o w i . Z y g ­ m u n t w n a j w i ę k s z y m p o p ł o c h u z b i e g ł z n o w u d o K u t n e j - h o r y , a W y s z e h r a d j e s z c z e t e g o s a m e g o d n i a w d a ł s i ę w r o k o w a n i a o z a w i e s z e n i e b r o n i ; z b u r z o n o t e ż z a r a z m u r y W y s z e h r a d u o d s t r o n y N o w e g o M i a s t a p r a g s k i e g o , j a k o t e ż i s t a r y z a m e k k r ó l e w s k i , w s p a n i a ł e k o ś c i o ł y i i n n e p o m n i k i d a w n e j s ł a w y C z e c h . Z w y c i ę s t w o t o d o d a ł o j e s z c z e w i ę c e j o d w a g i P r a ­ ż a n o m i T a b o r y t o m . N i e u k r y w a l i j u ż t e r a z s w o i c h z a ­ m i a r ó w p o z b a w i e n i a Z y g m u n t a g o d n o ś c i k r ó l e w s k i e j , w e z w a l i w s z y s t k i e s t a n y d o w y p o w i e d z e n i a m u p o s ł u ­ s z e ń s t w a i d o z b r o j e n i a s ię w c e l u z m u s z e n i a w s z y s t ­ k i c h o p i e r a j ą c y c h s ię t e m u w e z w a n i u . O l d r z y c h z R o ­ s e n b e r g a p r z e s t r a s z o n y i c h w z r a s t a j ą c ą p o t ę g ą , z a w a r ł z Ż i ż k ą n a t r z y m i e s i ą c e z a w i e s z e n i e b r o n i , w k t ó r e m z o b o w i ą z a ł s i ę p o z o s t a w i ć w s w o i c h d o b r a c h w s z e l k ą s w o b o d ę w y k o n y w a n i a c z t e r e c h a r t y k u ł ó w p r a g s k i c h . W i ę k s z y m p r z e d s i ę w z i ę c i o m k r ó l e w s k i c h p r z e c i w n i k ó w p r z e s z k a d z a ł y j e s z c z e p r z e z j a k i ś c z a s w e w n ę t r z n e m i ę ­ d z y n i m i n i e z g o d y , w y w o ł a n e p r z e z M i k o ł a j a z H u s y . Z j e d n e j s t r o n y p r ó b o w a ł o n z p o m o c ą k s i ę d z a J a n a Z e l i w s k i e g o a l b o r e l i g i ą T a b o r y t ó w z r o b i ć p a n u j ą c ą w P r a d z e a l b o p r z y n a j m n i e j z a p e w n i ć j e j w o l n o ś ć w y ­ z n a n i a , c z e m u w i ę k s z o ś ć m i e s z k a ń c ó w się o p a r ł a ; z d r u ­ g i e j s t r o n y s p r z e c i w i a ł s i ę ł a w n i k o m p r a g s k i m i p a n o m z e s t r o n n i c t w a u t r a k w i s t y c z n e g o , g d y s z ł o o w y p r a w i e ­ n i e p o s ł ó w d o k r ó l a p o l s k i e g o z o f i a r o w a n i e m m u k o ­ r o n y c z e s k i e j , j a k to b y ł o u m ó w i o n e z Ż i ż k ą . M i k o ł a j z P l u s y t w i e r d z i ł , ż e P a b o r y c i n ie d a li n a to s w e g o z e ­ z w o l e n i a , p o n i e w a ż b y l i z d a n i a , iż k r ó l e m c z e s k i m p o ­ w i n i e n b y ć n a r o d o w i e c a n ie c u d z o z i e m i e c . Z d a j e s i ę , ż e s a m ż y w i ł n a d z i e j ę z o s t a n i a k r ó l e m c z e s k i m . G d y zaś p r ó b o w a ł p o d b u r z y ć g m i n y p r z e c i w ł a w n i k o m p r a g s k i m , u d a li s ię o w i d o p o ś r e d n i c t w a s a m e g o Ż i ż k i i k i l k u p r z e - d n i e j s z y c h p a n ó w , k t ó r z y z j e c h a w s z y s i ę w P r a d z e , w d a ­ r e m n y c h u s i ł o w a n i a c h z j e d n o c z e n i a u c z o n y c h m a g i s t r ó w i t a b o r y c k i c h k s i ę ż y w j e d n e j w i e r z e , p o s t a n o w i l i r z e c z n a c z a s j a k i ś o d ł o ż y ć , a b y r ó ż n i c e w u r z ą d z e n i a c h k o ­ ś c i e l n y c h n i e p o p s u ł y k o r z y ś c i o b y d w o m s t r o n n i c t w o m .

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(13)

9 N i e z a d o w o l n i o n y z t y c h u g o d o w y c h r o k o w a ń , M i k o ł a j z H u s y w y j e c h a ł z P r a g i , l e c z k o ł o p o t o k a B o t i c z , m i ę ­ d z y N o w e m M i a s t e m a W y s z e h r a d e m , k o ń m u s i ę s p ł o ­ s z y ł , w s k u t e k c z e g o z ł a m a w s z y n o g ę , w k i l k a d n i p o t e m ż y c i e z a k o ń c z y ł ( d n ia 24. g r u d n i a 1420 r o k u ) . U r o c z y s t e p o s e l s t w o d o k r ó l a p o l s k i e g o w y r u s z y ł o t e r a z w d r o g ę b e z d a l s z y c h p r z e s z k ó d . T y m c z a s e m k r ó l Z y g m u n t z b i e r a ł z n o w u s w o j e s i ł y w o j e n n e , p r z e b y w a j ą c p o w i ę k s z e j c z ę ś c i w K u t n e j h o r z e , a p ó ź n i e j w L i t o m i e r z y c a c h . W o j s k o j e g o p r z e ś l a d o w a ł o z a w s z e j e s z c z e p o n a j w i ę k s z e j c z ę ś c i p a n ó w z P o d j e b r a d u , a w s p i e r a n i p r z e z n i e n i e k t ó r z y p a n o w i e k a t o l i c c y z o k r ę g u l i t o m i e r z y c k i e g o i z a t e c k i e g o w p o ł ą c z e n i u z n i e m i e c k i e m i m i a s t a m i tej o k o l i c y , w y r z ą d z a l i Ż a t e - c z a n o m w i e l e s z k o d y ; t a k ż e N i e m c y k u t n o h o r s c y w p o ­ ł ą c z e n i u z p a n a m i o d d a n y m i Z y g m u n t o w i , n a p a d a l i n a n o w o n a o k o l i c z n e m i e j s c o w o ś c i . W s t y c z n i u 1421 r o k u n a p a d ł s z y n a m i a s t e c z k o P r z e ł u c z , w r z u c i l i 150 l u d z i t a m s c h w y t a n y c h d o s z y b u , p o c z e m o b i e g l i t a b o r y c k i e g o d o w ó d c ę J a n a H r o m a d k ę w C h o c i b o r z u , a g d y im s i ę p o d d a ł n a p o d s t a w i e u m o w y , n i e d o t r z y m a l i t a k o w e j , l e c z ż y w c e m s p a l i l i j e g o 700 l u d z i , c z ę ś c i ą w C h o c i b o r z u , c z ę ś c i ą w i n n y c h s ą s i e d n i c h m i e j s c o w o ś c i a c h , a j e g o s a ­ m e g o n a r y n k u w C h r u d i m i e . T e o k r u c i e ń s t w a p o s ł u ­ ż y ł y t y l k o d o p o b u d z e n i a p r z e c i w n e g o s t r o n n i c t w a d o j e s z c z e k r w a w s z y c h z a p a s ó w , k t ó r e d o p r o w a d z i ł y n a k o - n i e c d o s t a n o w c z e g o s t a r c i a . W t y m s a m y m m i e s i ą c u s t y c z n i u u d a ł s i ę Ż i ż k a d o p i l z n i e ń s k i e g o o b w o d u p r z e c i w B o g u s ł a w o w i ’ ze S z w a m b e r g a , s t o j ą c e m u t a m n a c z e l e w o j s k k r ó l e w s k i c h . Z d o b y w s z y w a r o w n e k l a s z t o r y C h o c i s z e w i K l a d r u b y , o b i e g ł B o g u s ł a w a w j e g o w ł a s n y m z a m k u K r a s i k o w i e c z y l i S z w a m b e r g u , a z m u s i w s z y d o p o d d a n i a s i ę , u w i ę z i ł g o ; p o c z e m p r z y s t ą p i ł d o o b l ę ż e n i a z a m k u i m i a s t a T a - c h o w a . W t e d y w y r u s z y ł Z y g m u n t z c a ł ą s w o j ą z b r o j n ą s i ł ą p r z e c i w n i e m u p o d P i l z n o , p o w o ł u j ą c r ó w n o c z e ś n i e k s i ę c i a b a w a r s k i e g o n a p o m o c . Ż i ż k a w i ę c z o s t a w i w s z y z a ł o g i w m i e j s c o w o ś c i a c h ś w i e ż o z d o b y t y c h , u d a ł s i ę c z e m p r ę d z e j n a T a b o r , b y z a b r a ć s t a m t ą d w i ę k s z e s i ł y d o w a l k i i w e z w a ł z a r a z e m P r a ż a n d o p o ł ą c z e n i a s ię z n im . P r a ż a n i e , k t ó r z y w ł a ś n i e w p o b l i ż u s w e g o m i a s t a z d o b y l i i z b u r z y l i n o w y z a m e k p o d K u n r a c i c a m i , w y ­

http://dlibra.ujk.edu.pl

(14)

I O p r a w i l i 7000 l u d z i w p o l e , k t ó r z y p o ł ą c z y w s z y s i ę z Ż i ż k ą p o d D o b r y s z e w e m , p o c i ą g n ę l i s t a m t ą d r a z e m p r z e c i w k r ó l o w i Z y g m u n t o w i n a R o k i c z a n y . A l e Z y g m u n t , k t ó r y d o t ą d o b l e g a ł n a p r ó ż n o K l a d r u b ę , n ie c z e k a j ą c c h c i ­ w e g o b o j u n i e p r z y j a c i e l a , r o z p u ś c i ł s w o j e w o j s k o i u d a ł s ię z n ó w d o L i t o m i e r z y c , a s t a m t ą d d o K u t n e j h o r y , a ż w r e s z c i e n a k o n i e c w m i e s i ą c u m a r c u o p u ś c i ł C z e c h y i p o t r z y t y g o d n i o w y m p o b y c i e n a M o r a w a c h w Z n a i m i e , p o w r ó c i ł d o W ę g i e r . Ż i ż k a i P r a ż a n i e w p o ł o w i e l u t e g o z a c z ę l i n a j p i e r w o b l e g a ć m i a s t o P i l z n o , a l e p o c z t e ­ r e c h t y g o d n i a c h s z c z ę ś l i w e g o o p o r u , z a w a r l i z w s z y s t ­ k i m i p i l z n i e ń s k i m i w y k o n a w c a m i o k r ę g o w e g o p o k o j u z a w i e s z e n i e b r o n i a ż d o k o ń c a b i e ż ą c e g o r o k u p o d w a ­ r u n k i e m w o l n e g o w y z n a n i a c z t e r e c h a r t y k u ł ó w p r a g - s k i c h w c a ł e j o k o l i c y ; a n i j e d n a k p a n o w i e k a t o l i c c y , a n i m i a s t a n i e d o t r z y m a ł y tej u m o w y . P o t e m s p r z y m i e ­ r z o n e w o j s k o T a b o r y t ó w i P r a ż a n z w r ó c i ł o s i ę k u p ó ł ­ n o c n y m g r a n i c o m k r a j u , g d z i e o b i e g l i n i e m i e c k i e m i a s t o C h o m u t ó w ( K o m o t a u ) , i p r z y p u ś c i w s z y s i l n y a t a k , z d o ­ b y l i j e z w i e l k i m k r w i r o z l e w e m . U d z i e l i w s z y t e ż p o ­ m o c y Z a t e c z a n o m p r z e c i w u c i s k a j ą c e m u ic h n i e p r z y j a ­ c i e l o w i , z d o b y l i n a s t ę p n i e d l a s w e g o s t r o n n i c t w a Ł u n ę i S ł o n ą , p o c z e m p o w r ó c i l i d o P r a g i ; -w k ró t c e j e d n a k p o t e m w y r u s z y l i z n ó w p r z e c i w m i a s t u B e r u n o w i , k t ó r e r ó w n i e ż z d o b y l i (1. k w i e t n i a ) z w i e l k i e m i s t r a t a m i d l a b r o n i ą c y c h . Z g n i ó t ł s z y w t e n s p o s ó b w c a ł e j z a c h o d n i e j p o ł o ­ w i e k r a j u o p ó r , a l b o u z y s k a w s z y c h w i l o w ą u g o d ą p o k ó j , z a c z ę li s i ę P r a ż a n i e p r z y g o t o w y w a ć w r a z z g ł ó w n ą p o ­ t ę g ą T a b o r y t ó w i p o m o c ą ic h s p r z y m i e r z e ń c ó w z e s z l a ­ c h t y u t r a k w i s t y c z n e j i m i a s t d o w i ę k s z e j w y p r a w y n a w s c h o d n i e C z e c h y , g d z i e p i e r w e j s t a ł a im n a p r z e s z k o ­ d z i e g ł ó w n a a r m i a Z y g m u n t a ; Ż i ż k a z a ś u d a ł s i ę z p o d B e r u n a d o T a b o r u d l a u ś m i e r z e n i a n i e p o r o z u m i e ń , w y ­ n i k ł y c h z m a r z y c i e l s t w Ta i z a n a d t o w i e l k i e g o z a g ł ę b i a n i a s i ę w r z e c z a c h w i a r y . J u ż n a s a m y m p o c z ą t k u w o j n y z k r ó l e m Z y g m u n ­ t e m , w s k u t e k f e b r y c z n e g o p o r u s z e n i a u m y s ł ó w , s p o ­ w o d o w a n e g o f a t a l n e m p o ł o ż e n i e m s p r a w c z e s k i c h , p o ­ w s t a ł y p o m i ę d z y l u d e m d z i w n e p r o r o c t w 7a o z b l i ż a j ą c y m s i ę n a z ł y c h s ą d z i e b o ż y m , p r z e z k t ó r y wTs z y s t k i e m i a s t a c z e s k i e w k r a j u z a g i n ą , j a k n i e g d y ś S o d o m a i G o m o r a

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(15)

z w y j ą t k i e m p i ę c i u m i a s t w i e r n y c h k i e l i c h o w i , t. j. P i l z n a , Ł u n y , Z a t e c a , S ł o n e g o i K l a t o w a . P r o r o c t w a t e p o c h o ­ d z i ł y l u b t e ż b y ł y p o d e j m o w a n e i d a le j r o z w i j a n e p r z e z l u d z i u m y s ł u p o n u r e g o , k t ó r y m z w y k ł y b i e g ś w i a t a w y ­ d a w a ł s i ę z a n a d t o p o w o l n y d o p r z e p r o w a d z e n i a s w o i c h z a m i a r ó w i d l a t e g o c h c i e l i o g n i e m i m i e c z e m d o p r o w a ­ d z i ć c z ł o w i e c z e ń s t w o n a s t o p i e ń t a k i e j d o s k o n a ł o ś c i , j a k a w i c h u m y ś l e m a j a c z y ł a . G ł o s i l i , iż n a d e s z ł y c z a s y , g d z i e C h r y s t u s n i e t y l k o w J e g o ł a s k a w o ś c i a l e i w s u r o w o ś c i p o w i n i e n b y ć n a ś l a d o w a n y ; w s z y s c y źli, w s z y s c y n i e ­ p r z y j a c i e l e b o ż y p o w i n n i b y ć w y t ę p i e n i , a k u t e m u , j a k o a n i o ł o w i e - m ś c i c i e l e , p o w o ł a n i s ą T a b o r y c i . G d y s i ę to s p e ł n i , n a s t a n ą c z a s y w i ę k s z e j ś w i ę t o ś c i K o ś c i o ł a , a n i ż e l i t o b y ł o w p i e r w s z y c h j e g o c z a s a c h ; C h r y s t u s s a m z s t ą p i z n i e b a i . z a m i e s z k a z w i e r n y m i a ż d o k o ń c a ś w i a t a . W t e d y j u ż n i e b ę d z i e p o t r z e b a a n i c h r z t u , a n i ż a d n e g o p i s m a , a n i ż a d n e j n a u k i , g d y ż d z i e c i b ę d ą p r z y c h o d z i ł y n a ś w i a t b e z z m a z y g r z e c h u p i e r w o r o d n e g o , a w s z y s c y l u d z i e b ę d ą m ą d r z y i w s t a n i e ł a s k i , p o n i e w a ż p r a w o b o ż e b ę d z i e w y p i s a n e w ich s e r c a c h . W t e d y n ie b ę d z i e a n i k s i ę ż y , a n i ś w i e c k i c h , a n i z w i e r z c h n o ś c i ś w i e c k i e j , a n i p o d d a n y c h ; w ł a s n o ś ć n i e b ę d z i e n a l e ż a ł a d o p o j e ­ d y n c z y c h j e d n o s t e k , z w i ą z e k m a ł ż e ń s k i u s t a n i e m i ę d z y m ę ż e m a ż o n ą i w s z y s t k o b ę d z i e w s p ó l n e . O b o k r o z s z e r z a n i a s i ę t y c h p r o r o c t w , p o d k o p u j ą ­ c y c h c a ł y p o r z ą d e k s p o ł e c z n y , z j a w i a l i się m i ę d z y t a b o - r y c k i e m d u c h o w i e ń s t w e m m ę ż o w i e o z b y t s u c h y m r o ­ z u m i e , k t ó r z y im d a le j sz li w w y k ł a d z i e p i s m a ś w . , tern w i ę c e j o d r z u c a l i r ó ż n e r z e c z y , j a k o w y m y s ł y l u d z k i e , tern w i ę c e j c z c z o ś c i z a p r o w a d z a l i w u r z ą d z e n i a c h k o ­ ś c i e l n y c h , o d r z u c a j ą c z n a j w i ę k s z ą b e z w z g l ę d n o ś c i ą to , c o d l a i n n y c h b y ł o p r z e d m i o t e m n a j w y ż s z e j czci. S z c z e ­ g ó l n i e z a g ł ę b i a n i e s ię n a d i s t o t ą W i e c z e r z y P a ń s k i e j d o p r o w a d z i ł o i c h n a k o n i e c d o t e g o , iż w S a k r a m e n c i e O ł t a r z a n i e w i d z i e l i n ic i n n e g o , j a k t y l k o s y m b o l C i a ł a i K r w i P a ń s k i e j , z c z e g o — w e d ł u g ich m n i e m a n i a — w y p ł y w a ł o , iż t e m u S a k r a m e n t o w i n a l e ż y s i ę t y l k o t a k a c z e ś ć , j a k k a ż d e j i n n e j p o ś w i ę c o n e j s t r a w i e , a w i ę c n ie n a l e ż y g o p r z e c h o w y w a ć d o d n i a n a s t ę p n e g o , a n i w y ­ s t a w i a ć w m o n s t r a n c y a c h , g d y ż t a k i e w y s t a w i a n i e i p r z y ­ k l ę k a n i e p r z e d n im j e s t z a b o b o n e m i b a ł w o c h w a l s t w e m . W y z n a w c y tej n a u k i w i e r z y l i , ż e d o b r z e r o b i ą , g d y p r z y

http://dlibra.ujk.edu.pl

(16)

12 n a d a r z o n e j s p o s o b n o ś c i p o ś w i ę c o n e h o s t y e n a z i e m i ę w y r z u c a j ą , p o n i c h d e p c z ą i r o z b i j a j ą m o n s t r a n c y e i i n n e n a c z y n i a k o ś c i e l n e . M ł o d y k s i ą d z z M o r a w i i , M a r c i n H o u s k a , i n a c z e j z w a n y L o ą u i s , b y ł n a g ó r z e T a b o r naj- z a ż a r t s z y m s z e r m i e r z e m tej n a u k i , w ł a ś c i w e j e d n a k j e j p o c h o d z e n i e p r z y p i s y w a n o B e k a r d o m c z y l i P i k a r d o m , k t ó r y c h p e w n a l i c z b a p r z y s z ł a d o C z e c h 1418 r. s k ą d ś z f r a n c u s k i e g o c z y t e ż w a l o ń s k i e g o n iżu , m u s i e l i j e d n a k wTk r ó t c e s i ę o d d a l i ć , w z b u d z i w s z y p o w s z e c h n ą n i e c h ę ć ; s t ą d to n a u k ę i i n n e s k r a j n e p r z e k o n a n i a r e l i g i j n e n a ­ z y w a n o w C z e c h a c h p i k a r d y j s k i e m i . Z p o w o d u tej n a u k i w k o ń c u m i e s i ą c a l u t e g o 1421 w y b u c h ł y w i e l k i e r o z t e r k i n a T a b o r z e , s k u t k i e m c z e g o 300 j e j z w o l e n n i k ó w z o s t a ł o z m i a s t a w y d a l o n y c h . R o z ­ w ś c i e c z e n i , r o z p o c z ę l i o n i p a l e n i e m w s i , m o r d o w a n i e m l u d n o ś c i i r a b u n k i e m d ó b r , w y k o n y w a ć d o m n i e m a n y u r z ą d a n i o ł ó w - m ś c i c i e l i i p r z y g o t o w y w a ć w y c h w a l o n y n o w y s t a n n i e w i n n o ś c i . N i e k t ó r z y t a k d a l e k o z a s z l i w s w y m o b ł ę d z i e , iż o d r z u c i l i o d z i e n i e i p r z e b i e g a j ą c n a g o l a s y , n a z y w a l i to z d z i c z a ł e ż y c i e s t a n e m p i e r w s z y c h r o d z i c ó w w r a j u p r z e d ic h z m a z a n i e m g r z e c h e m p i e r w o ­ r o d n y m ; o d r z u c i l i n a k o n i e c w s z y s t k i e u r z ą d z e n i a r e l i ­ g i j n e , m ó w i ą c w p r o s t , że n i e m a a n i B o g a w n i e b i e , a n i c z a r t a w p i e k l e , t y l k o j e s t B ó g w l u d z i a c h d o b r y c h , a s z a t a n w z ł y c h . D l a z a p o b i e ż e n i a t y m n i e p o r z ą d k o m p r z y b y ł Ż i ż k a n a T a b o r ; n i e l u b i ł o n w o g ó l e w s z e l k i c h d y s p u t r e l i g i j n y c h m i ę d z y k s i ę ż m i , p o n i e w a ż p r z e z to k a r n o ś ć w o j s k o w a się r o z p r z ę g a ł a . W y r u s z y w s z y w p o l e p r z e c i w t y m w a r c h o ł o w a t y m ł u p i e ż c o m , c z ę ś ć i c h p o - c h w y t a ł , c z ę ś ć p r z e p ł o s z y ł z d a ł a o d T a b o r u ; a g d y ci s c h w y t a n i , m i m o n a p o m n i e ń n ie c h c i e l i s i ę w y r z e c s w y c h b ł ę d ó w , z o s t a l i w l i c z b i e 50 s p a l e n i w e w s i K ł o k o t . T y m c z a s e m P r a ż a n i e i ic h s p r z y m i e r z e ń c y w y r u s z y l i w p o l e p o d w o d z ą p a n a H y n k a K r u s z y n y z L i c h t e n - b u r g a . Z o b a w y p r z e d p o d o b n y m l o s e m , j a k i e m u w o s t a ­ t n i c h c z a s a c h u le g d B e r o u n , p o d d a ł o im s i ę o d r a z u m i a ­ s t o M i c h n i k , p r z y s t ą p i l i w i ę c n a j p i e r w d o o b l ę ż e n i a C z e s k i e g o B r o d u . Z a p i e r w s z y m s z t u r m e m m i a s t o z o ­ s t a ł o z d o b y t e , a w i e l u m i e s z c z a n i n i e m i e c k i c h ż o ł n i e r z y p a d ł o o d m i e c z a l u b z o s t a ł o s p a l o n y c h w k o ś c i o ł a c h , g d z i e s i ę b y l i z a m k n ę l i . Z d o b y c i e t e g o m i a s t a r o z n i o s ł o p o s t r a c h d a l e k o i s z e r o k o ; z a r a z te ż p o d d a ł o s ię w i e l e

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(17)

13 i n n y c h m i a s t w p o b l i ż u , a m i a n o w i c i e : K u r z y m , K o l i n , N i m b u r g , C z a s ł a w i n i e d a w n o z a ł o ż o n y k l a s z t o r w S r e ­ b r n e j S k a l i c y i w S i e d l c u , o b a z o s t a ł y s p a l o n e ; p o t e m w i ę c e j o d d a l o n e k l a s z t o r y w S a z a w i e , W i l e m o w i e , D o - b r o w i c y , a p ó ź n i e j t a k ż e w O p a t o w i c a c h — t e n o s t a t n i t a k ż e s p a l o n y . O t e n t o k l a s z t o r k u s i l i s i ę j u ż d w u k r o ­ t n ie m i e s z c z a n i e h r a d e c c y , l e c z za k a ż d y m r a z e m z o s t a l i o d p a r c i z e s t r a t ą . U m o w a z t e m i m i a s t a m i o p o d d a n i e się b y ł a z a w a r t a p o d t y m w a r u n k i e m , ż e m i e s z k a ń c y , n i e c h c ą c y u z n a ć c z t e r e c h a r t y k u ł ó w p r a g s k i c h , b ę d ą m u s i e l i p o p e w n y m u p ł y n i o n y m c z a s i e z m i a s t a s ię w y ­ d a lić . B y l i to n i e m i e c c y m i e s z k a ń c y m i a s t , k t ó r y c h p a ­ n o w a n i e n a d g m i n a m i c z e s k i e m i n a k o n i e c s i ę z a k o ń c z y ł o . N a m o c y t y c h u g ó d P r a ż a n i e p r z y w ł a s z c z y l i s o b i e w y ­ k o n y w a n i e k r ó l e w s k i c h p r a w n a d m i a s t a m i , o s a d z a l i w n ic h ł a w n i k ó w , j a k r ó w n i e i n a c z e l n i k ó w w o j s k o w y c h j a k o b e z p o ś r e d n i c h z a r z ą d c ó w . Z w y c i ę s t w a P r a ż a n i T a - b o r y t ó w s p r a w i ł y , ż e i s z l a c h t a z e s t r o n n i c t w a u t r a k w i - s t y c z n e g o , k t ó r a d o t ą d w a h a ł a s i ę w w y p o w i e d z e n i u p o ­ s ł u s z e ń s t w a Z y g m u n t o w i , t e r a z w c o r a z w i ę k s z e j l i c z b i e p r z y s t ę p o w a ł a j a w n i e d o s t r o n n i c t w a j e m u p r z e c i w n e g o ; a t a k ż e a r c y b i s k u p p r a g s k i K o n r a d , d l a s t r o n n i c t w a h u s y c k i e g o o il e m o ż n o ś c i w z g l ę d n y i p r z e b y w a j ą c y d o ­ t ą d w k r a j u , p r z y b y ł ze s w e j s i e d z i b y R u d n i c y d o P r a g i , a u g o d z i w s z y s i ę z P r a ż a n a m i o c z t e r y a r t y k u ł y , o b s a ­ d z i ł s w ó j k o n s y s t o r z u t r a k w i s t y c z n e m d u c h o w i e ń s t w e m i z a c z ą ł b e z w s z e l k i c h p r z e s z k ó d u d z i e l a ć ś w i ę c e ń k a ­ p ł a ń s k i c h k s i ę ż o m w y z n a j ą c y m u t r a k w i z m ; z a to ś c i ą g n ą ł n a s i e b i e k l ą t w ę p a p i e s k ą , a k a p i t u ł a p r a g s k a p r z e b y ­ w a j ą c a n a w y g n a n i u c z ę ś c i ą w Ż y t a w i e , c z ę ś c i ą w . O ł o ­ m u ń c u , w y r z e k ł a s i ę s w e g o a r c y b i s k u p a . P o p o d d a n i u s i ę t y l u i n n y c h m i a s t , p o d d a l i s ię n a ­ k o n i e c i n i e m i e c c y m i e s z c z a n i e K u t n e j h o r y , u c z y n i w s z y p u b l i c z n ą p o k u t ę za o k r u c i e ń s t w a p o p e ł n i a n e n a s t r o n ­ n i k a c h k i e l i c h o w c ó w . P o d d a ł y s ię t a k ż e i k r ó l e w s k i e g r o d y Ż l e h y i L i c h t e n b u r g w o k r ę g u c z a s ł a w s k i m , a w o j ­ s k o P r a ż a n i i c h s p r z y m i e r z e ń c ó w p r z e s z ł o p r z e z Ż e l a z n e g ó r y d o o k r ę g u c h r u d z i ń s k i e g o ; g d y s i ę r o z ł o ż y l i p o d C h r u d i m e m w r ó c i ł Ż i ż k a d o w o j s k a , z o s t a w i w s z y p o ­ t r z e b n e r o z p o r z ą d z e n i a n a T a b o r z e . C h r u d i m j a k k o l w i e k b y ł s i l n i e o b s a d z o n y , p o d d a ł s i ę z a r a z , a p o z b u r z e n i u k l a s z t o r u w P a r d u b i c a c h , S e z e m i c a c h i P o d ł a ż y c a c h ,

http://dlibra.ujk.edu.pl

(18)

14 p o d d a ł o s ię t a k ż e W y s o k i e - M y t o i L i t o m y ś l ; P o l i c z k ę z d o b y t o p r z e m o c ą . T e r a z p r z y g o t o w y w a ł o s i ę w o j s k o d o w t a r g n i ę c i a n a M o r a w y , g d z i e c o r a z w i ę c e j w z m a ­ g a ł o s ię s t r o n n i c t w o u t r a k w i s t ó w i T a b o r y t ó w ; m a j ą c j e d n a k z a p r z e c i w n i k ó w s t r o n n i c t w o k a t o l i c k i e , s i l n i e j s z e n iż w C z e c h a c h , w y t r w a ł o w p o s ł u s z e ń s t w i e d l a Z y g ­ m u n t a . J e d y n e — z a p r z y k ł a d e m c z e s k i m — z e b r a n i e l u d o w e , z g r o m a d z o n e n a j a k i e j ś w y s e p c e r z e k i M o r a w y p o d H r a d z i s z c z e m , n a z w a n e N o w y T a b o r , r o z e s z ł o s i ę z a r a z p o s z c z ę ś l i w i e s t o c z o n y m b o j u z e s t r o n n i k a m i Z y g - m u n t o w y m i . S t a n y m o r a w s k i e d o w i e d z i a w s z y s i ę , ź e w o j s k o c z e s k i e z a m i e r z a w k r o c z y ć w i c h g r a n i c e , w y ­ p r a w i ł y n a p r z e c i w n i e m u p o s e l s t w o i o d w r ó c i ł y z a m i e ­ r z o n y n a p a d u m o w ą o w s p ó l n y s e j m w C z a s ł a w i u , n a d z i e ń i. c z e r w c a t e g o ż r o k u . W s k u t e k tej u m o w y w r ó c i ł Ż i ż k a z P r a ż a n a m i d o o k r ę g u h r a d e c k i e g o i z d o b y l i J a r o m i e r z e , g d z i e — m s z c z ą c s i ę z a o k r u c i e ń s t w a d o k o n a n e k i e d y ś p r z e z to m i a s t o n a u t r a k w i s t a c h , u t o p i o n o w i e l e l u d z i w Ł a b i e . D o o b o z u t u t a j p r z y b y ł n a r e s z c i e i p a n C z e n i e k z W a r - t e n b e r g a , a u k o r z y w s z y s ię z a s w o j e d a w n e p r z e w i n i e n i a , p o g o d z i ł s i ę z P r a ż a n a m i i p r z y s t ą p i ł z n o w u d o ic h s t r o n n i c t w a . Z e s t r a c h u p o d d a ł s i ę z a r a z t a k ż e i D w ó r k r ó l o w e j , a T r u t n ó w , k t ó r y s i ę o p i e r a ł , z o s t a ł z d o b y t y i s p a l o n y . S t ą d p o c i ą g n ą ł Ż i ż k a w i n n ą s t r o n ę , k u L i- t o m i e r z y c o m , i z d o b y ł j e , a P r a ż a n o m , k t ó r z y t y m c z a s e m w r ó c i l i j u ż d o d o m u , p o d d a ł s ię w k r ó t c e k r ó l e w s k i z a ­ m e k n a d m i a s t e m , w s k u t e k z u p e ł n e g o o g r o d z e n i a z a ł o g i . § 5 8. S e j m cza sła w sk i. K r z y ż o w a w y p r a w a na Ź a te c . D r u g a w y p r a w a kró la Z y g m u n t a do C z e c h . G d y s t r o n n i c t w o o b r o n y n a r o d o w e j z w y c i ę ż a ł o s t r o n n i c t w o k r ó l e w s k i e w C z e c h a c h , k r ó l Z y g m u n t b y ł z a j ę t y s p r a w a m i s w e g o w ę g i e r s k i e g o k r ó l e s t w a , a z w ł a ­ s z c z a o b r o n ą p r z e c i w T u r k o m ; d l a t e g o to n i e m ó g ł t a k p r ę d k o n ic n o w e g o p r z e d s i ę w z i ą ć w c e l u z d o b y c i a s o b i e p a n o w a n i a w C z e c h a c h ; t y l k o k s i ą ż ę t a n i e m i e c c y , z a ­ c h ę c e n i p r z e z p a p i e ż a , z a c z ę l i s ię z n ó w n a r a d z a ć w j a k i s p o s ó b m o ż n a b y k o n i e c p o ł o ż y ć k a c e r s t w u w C z e c h a c h .

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(19)

15 N a s e j m i e p a ń s t w o w y m w N o r y m b e r d z e , w m i e s i ą c u k w i e t n i u 1 4 2 1 r o k u p r z y r z e k l i s o b i e w s p ó l n i e p o ł ą c z o - n e m i s i ł a m i d ą ż y ć d o t e g o i n a r a d z a l i s i ę n a d u c h w a ­ ł a m i k u s t ł u m i e n i u k a c e r s t w a i n i e p o s ł u s z e ń s t w a K o ś c i o ­ ł o w i w s w y c h w ł a s n y c h k r a j a c h . W c z t e r y t y g o d n i e p ó ź n i e j , w n i e o b e c n o ś c i k r ó l a Z y g m u n t a , o d p r a w i l i d r u g i s e j m w W e s e l n a d R e n e m , g d z i e p o s t a n o w i o n o d r u g ą w y p r a w ę d o C z e c h p o d z n a k i e m k r z y ż a ś w ., o k o ł o ś w . B a r t ł o m i e j a , c z y l i w k o ń c u s i e r p n i a t e g o ż r o k u . Z y g m u n t s p o d z i e w a ł s i ę , iż d o t e g o c z a s u b ę d z i e i o n g o t ó w i o b i e c a ł r ó w n i e ż w t a r g n ą ć d o C z e c h z d r u g i e j s t r o n y . U f n i w p o m o c n i e m i e c k ą , k s i ą ż ę t a i i n n e s t a n y ś l ą s k i e , z e b r a w s z y w o j s k o o k o ł o 20.000 l u d z i , w t a r g n ę l i p r z e z g r a n i c ę d o C z e c h , g d z i e n a j p i e r w n a g ó r z e O s ta - s z y p o d P o l i c ą , a p o t e m w o k o l i c y O u p i c e p o d T r u t n o - W em h a n i e b n i e s ię z n ę c a l i n a d l u d e m , p o w i ę k s z e j c z ę ś c i b e z b r o n n y m . C z e s i t y m c z a s e m w r a z z e s t a n a m i m o r a w s k i m i o d ­ b y w a l i u m ó w i o n y w a l n y s e j m w C z a s ł a w i u , k t ó r y m i a ł k r a j o w i w s t r z ą s a n e m u w o j n a m i i b u r z a m i , p r z y w r ó c i ć p o r z ą d e k i s p o k ó j . J e d n o g ł o ś n i e p o s t a n o w i l i w y t r w a ć p r z y c z t e r e c h a r t y k u ł a c h p r a g s k i c h (7. c z e r w c a ) ; C z e s i z a ś, j u ż b e z M o r a w i a n , p o s t a n o w i l i n i e u z n a w a ć w i ę c e j Z y g m u n t a k r ó l e m , a d o p ó k i n ie b ę d z i e n o w e g o k r ó l a w k r a j u , w y b r a l i d w u d z i e s t u m ę ż ó w j a k o t y m c z a s o w y c h z a r z ą d c ó w w p a ń s t w i e , a m i a n o w i c i e z p a n ó w : O l d r z y c h a z R o s e n b e r g a , C z e ń k a z W a r t e n b e r g a , H y n k a K r o s z y n ę , a z P r a ż a n c z t e r e c h z n a k o m i t s z y c h m i e s z c z a n , z a ś z b r a ­ c t w a t a b o r s k i e g o Ż i ż k ę . W c e l u z a p r o w a d z e n i a o k r e ś l o ­ n e g o p o r z ą d k u w s t o s u n k a c h k o ś c i e l n y c h , m i a ł a r c y ­ b i s k u p K o n r a d z w o ł a ć s y n o d z c a ł e g o d u c h o w i e ń s t w a w P r a d z e . Z p o w o d u n a j a z d u w o j s k ś l ą s k i c h p o s ł a ł s e j m w i c i d o o k r ę g u h r a d e c k i e g o , b y s ię s t a w i ł p o d N a- c h o d e m , a g d y się z e b r a ł o p o s p o l i t e r u s z e n i e p o w i a t u , p r z y s t ą p i o n o d o o b l ę ż e n i a n i e m i e c k i e g o m i a s t a B r u m o - w a , g d z i e w t e d y p r z e b y w a ł o p a t b r z e w n o w s k i , b ę d ą c y w p r z y m i e r z u z e S l ą z a n a m i ; g d y j e d n a k ż e k s i ą ż ę t a ś l ą s c y z a r a z z a c z ę l i r o k o w a ć o p o k ó j , z a n i e c h a n o o b l ę ­ ż e n i a , a w o j s k o , g ł ó w n i e z a p r z y c z y n ą C z e ń k a z W a r - t e n b e r g a i i n n y c h p a n ó w w t e m u c z e s t n i c z ą c y c h , r o z e s z ł o s i ę m i m o n i e c h ę c i i n n y c h .

http://dlibra.ujk.edu.pl

(20)

16 Z g o d n i e z p o s t a n o w i e n i e m s e j m u c z a s ł a w s k i e g o , a r c y b i s k u p K o n r a d z w o ł a ł s y n o d d u c h o w i e ń s t w a n a p o ­ c z ą t e k m i e s i ą c a l i p c a t e g o ż r o k u . Z a n i m j e d n a k n a d s z e d ł ó w t e r m i n , k s i ą d z J a n Ż e l i w s k i z a c z ą ł p r z e s z k a d z a ć w P r a d z e z a p r o w a d z e n i u s t a ł e g o p o r z ą d k u , t a k w d u ­ c h o w n y c h j a k i ś w i e c k i c h s p r a w a c h , p o d b u r z a j ą c g m i n y p r a g s k i e ; s w e m i ś m i a ł e m i m o w a m i t a k się u m i a ł p o s p o ­ l i t e m u l u d o w i p r z y p o d o b a ć , iż d o s z e d ł d o t a k i e g o z n a ­ c z e n ia , ż e c a ł a P r a g a r z ą d z i ł a s ię j e g o s ł o w e m , m i m o o p o r u p o w a ż n i e j s z e g o m i e s z c z a ń s t w a . Z a j e g o n a m o w ą z b u n t o w a ł a s i ę g m i n a 30. c z e r w c a p r z e c i w ł a w n i k o m N o w e g o i S t a r e g o M i a s t a i w y b r a ł a n a ic h m i e j s c e naj- p i e r w e j c z t e r e c h n a c z e l n i k ó w , a p o t e m 30 n o w y c h ł a ­ w n i k ó w d l a o b y d w ó c h m ia s t, ł ą c z ą c j e w j e d n ą g m i n ę , n ie l i c z ą c w t o M a ł e j S t r o n y , k t ó r a w t e d y b y ł a z a w s z e j e s z c z e o p u s z c z o n e m p o g o r z e l i s k i e m . W te n s p o s ó b m ó g ł k s i ą d z J a n tern ł a t w i e j o b y d w u g m i n o m n a r z u c a ć s w o j ą w o l ę j a k o p r a w o . P r z y t e m k a z a ł s i e b i e — a d l a p o z o r u o b o k s i e b i e — m i a n o w a ć t a k ż e i J a k ó b k a z e S t r z y b r z a , p r z e ł o ż o n y m i d u c h o w i e ń s t w a p r a g s k i e g o , c o m u d a w a ł o p r a w o d o s z e r z e n i a n o w o ś c i t a b o r y c k i c h i p i k a r d y j s k i c h w m i e ś c i e w b r e w s p o s o b o w i m y ś l e n i a m a g i s t r ó w p r a g - s k i c h . W t a k i c h o k o l i c z n o ś c i a c h z g r o m a d z i ł s i ę s y n o d , j e d n a k ż e w n i e o b e c n o ś c i a r c y b i s k u p a , k t ó r y o b a w i a j ą c s i ę p r a w d o p o d o b n i e n i e p r z y j e m n o ś c i w P r a d z e , p o w i e ­ r z y ł p r z e w o d n i c t w o s y n o d u d w o m m a g i s t r o m p r a g s k i m , J a n o w i P r z y b r a m o w i i P r o k o p o w i z P i l z n a , k t ó r z y d l a o s t r o ż n o ś c i p r z y b r a l i k s i ę d z a J a n a Ż e l i w s k i e g o i J a k ó b k a z e S t r z y b r z a , b y u n i k n ą ć t r u d n o ś c i z i c h s t r o n y . S y n o d o ś w i a d c z y ł s i ę w i ę k s z o ś c i ą g ł o s ó w , z a u r z ą d z e n i e m s t o ­ s u n k ó w k o ś c i e l n y c h w e d ł u g m y ś l i m i s t r z ó w w s z e c h n i c y p r a g s k i e j , u s t a n o w i ł d y s c y p l i n ę d la d u c h o w i e ń s t w a i w y ­ b r a ł o w y c h c z t e r e c h p r z e w o d n i k ó w s y n o d u p r z e ł o ż o n y m i d u c h o w i e ń s t w a , b y j a k o d o r a d c y a r c y b i s k u p a c z u w a l i n a d w y k o n a n i e m t y c h u c h w a ł ; j e d n a k ż e d u c h o w i e ń s t w o t a b o r y c k i e p o r a z p i e r w s z y o t w a r c i e o d r z u c i ł o p o d d a n i e s ię w o l i w i ę k s z o ś c i i p o z o s t a ł o p r z y s w e j w ł a s n e j n a u c e i w ł a s n y c h u r z ą d z e n i a c h s ł u ż b y b o ż e j . J e s z c z e z e s z ł e g o r o k u (1420) w m i e s i ą c u w r z e ś n i u w y b r a l i b i s k u p a z p o ­ ś r ó d s i e b i e , M i k o ł a j a z P i e l g r z y m o w a , k t ó r y n i e m a ­ j ą c u p o w a ż n i e n i a o d z w i e r z c h n o ś c i c z y l i n a s t ę p s t w a a p o ­ s t o l s k i e g o , z a c z ą ł u d z i e l a ć ś w i ę c e ń d y a k o n o m n a k s i ę ż y .

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(21)

17 Z a r a z p o z a m k n i ę c i u t e g o z g r o m a d z e n i a w y r u s z y l i -u rażanie z b r o j n o d o o k r ę g u l i t o m i e r z y c k i e g o , g d z i e do- s t r o n n i c t w o u t r a k w i s t y c z n e d o z n a w a ł o w i e l e k r z y ­ w d y o d Z y g m u n t a z W a r t e n b e r g a n a D e c z y n i e , M i k o ­ ł a j a L o b k o w i c a i i n n y c h p a n ó w k a t o l i c k i c h , a t a k ż e o d ^ P r z y m i e r z o n e g o z n im i F r y d e r y k a B i t n e g o , m a r g r a ­ b ie g o m i ś n i e ń s k i e g o , k t ó r y im p o m a g a ł . P r a ż a n i e z d o ­ b y l i , a p o c z ę ś c i i s p a l i l i k l a s z t o r y w D o k s z a n a c h , w T e ­ p l i c a c h , w O s i e k u , z d o b y l i m i a s t a D u x i B i l i n i o b i e g l i w a r o w n y z a m e k k r ó l e w s k i n a d M o s t e m ( B r ü x ) . T u t a j , £ d y z a n a d t o p e w n i s i e b i e n ie z a c h o w a l i ś c i s ł e j k a r n o ś c i w o j s k o w e j w s w o i c h s z e r e g a c h , p r z y b y ł y z a m k o w i n a p o m o c m a r g r a b i a m i ś n i e ń s k i z k a t o l i c k i m i p a n a m i , p o ­ b ił ich t a k , ż e z w i e l k i e m i s t r a t a m i m u s i e l i w u c i e c z c e Szu k a ć o c a l e n i a . I n n e j e s z c z e n i e p o w o d z e n i e s p o t k a ł o ° b r o ń c ó w u t r a k w i s t ó w n i e d a w n o p r z e d t e m : Ż i ż k a p o d ­ p a ś p o w t ó r n e g o o b l ę ż e n i a z a m k u R a b i p o d H o r a ź d z i e - j o w i c a m i , s t r a c i ł d r u g i e o k o o d w y s t r z a ł u . S ł a w n y w ó d z , o d t ą d c a ł k i e m n i e w i d o m y , n i e z a p r z e s t a ł p r z e c i e ż d o w o ­ d z ić d a le j w o j s k a m i c z e s k i e m i . P r z e b y w a j ą c w P r a d z e 2 p o w o d u l e c z e n i a s w o j e j r a n y , s t a n ą ł z n ó w n a c z e l e n o w e j s i ł y w o j e n n e j , k t ó r ą P r a ż a n i e c z e m p r ę d z e j w y p r a ­ w i l i w p o l e p o p o r a ż c e p o d B i l i n e m ; g d y j e d n a k ż e 2 n o w y m w o j s k i e m z b l i ż a ł s i ę k u Ł u n i e , M i ś n i e ń c z y c y o p u ś c i l i z a r a z k r a j . P o n i e w a ż z b l i ż a ł s ię w ł a ś n i e d z i e ń ś w . B a r t ł o m i e j a , a n o w e w o j s k o k r z y ż o w e z N i e m i e c z a c z ę ł o s i ę z b i e r a ć n a d g r a n i c a m i C z e c h k o ł o C h e b u , d l a t e g o z a r z ą d c y k r ó ­ l e s t w a c z e s k i e g o , w y b r a n i w C z a s ł a w i u , z w o ł a l i s e jm d o C z e s k i e g o B r o d u , b y s ię n a r a d z i ć n a d o d p o w i e d n i e m i p o t r z e b a m i k r a j u . K s i ą d z J a n Ż e l i w s k i j e d n a k ż e s t a w i a ł im p r z e s z k o d y , o d r a d z a j ą c P r a ż a n o m o b e s ł a n i e s e j m u , g d y ż p a n o w i e w e d ł u g n i e g o n ie m y ś l ą s z c z e r z e o d o b r u k r a j u . D o p i e r o p o l i c z n y c h n a m o w a c h p o r o z u m i e l i s i ę p r z e c ie . P r a ż a n i e z s e j m e m w t e n s p o s ó b , ż e n a ic h ż y ­ c z e n i e s e j m b ę d z i e o b r a d o w a ł w K u t n e j h o r z e . T a m p o ­ w z i ę t o u c h w a ł ę , b y p r z e c i w t e m u n o w e m u n a p a d o w i n i e p r z y j a c i e l a z a c i ą g i k r a j o w e z e b r a ł y s ię p o d C z e s k i m B r o d e m , a t a k ż e b y W i t o l d a , w i e l k i e g o k s i ę c i a l i t e w ­ s k i e g o , b r a t a s t r y j e c z n e g o W ł a d y s ł a w a , k r ó l a p o l s k i e g o , o b r a n o k r ó l e m , p o n i e w a ż s a m k r ó l p o l s k i w z b r a n i a ł s i ę p r z y j ą ć k o r o n ę c z e s k ą , p o w s t r z y m y w a n y p r z e z d u c h o

-http://dlibra.ujk.edu.pl

(22)

i8 w i e ń s t w o , j a k k o l w i e k m i ę d z y s z l a c h t ą p o l s k ą b y ł o l i c z n e s t r o n n i c t w o s p r z y j a j ą c e p o d t y m w z g l ę d e m C z e c h o m . N o w e u r o c z y s t e p o s e l s t w o c z e s k i e w y p r a w i o n o z a r a z w t e d y d o L i t w y , k t ó r e j e d n a k w d r o d z e n a Ś l ą s k u p o ­ c h w y c o n o i w y d a n o Z y g m u n t o w i . Z a n i m j e s z c z e u k o ń c z o n o s e j m w C z e s k i m B r o d z i e , n i e m i e c k i e w o j s k o k r z y ż o w e p r z e k r o c z y ł o j u ż g r a n i c e k r ó l e s t w a p o d C h e b e m w l i c z b i e o k o ł o 200.000 l u d z i. P i ę c i u e l e k t o r ó w , a m i a n o w i c i e a r c y b i s k u p i k o l o ń s k i , t r e w i r s k i i m o g u n c k i , p a l a t y n n a d r e ń s k i i m a r g r a b i a b r a n d e b u r s k i z w i e l k ą l i c z b ą i n n y c h k s i ą ż ą t p r z e w o ­ d z ili w o j s k u . P u s t o s z ą c n i e s ł y c h a n i e k r a j p o d r o d z e p a ­ l e n i e m w i o s e k i m o r d o w a n i e m b e z b r o n n e g o l u d u , k i e ­ r o w a l i s i ę n a j p i e r w e j k r z y ż o w c y k u Ż a t e c o w i i o b i e g l i to m i a s t o w z a m i a r z e p o s u w a n i a s ię d o p i e r o w t e d y d a ­ le j, g d y t a k ż e k r ó l Z y g m u n t z e s w e j s t r o n y w t a r g n i e d o k r a j u . A l e m i e s z c z a n i e ż a t e c c y i l u d o k o l i c z n y w m i e ­ ś c i e z a m k n i ę t y , b r o n i l i s i ę z w i e l k ą d z i e l n o ś c i ą , a g d y p o d w ó c h t y g o d n i a c h n i e b y ł o j e s z c z e w i a d o m o ś c i o k r ó l u Z y g m u n c i e , b y z p o m o c ą n a d c i ą g a ł , a p r z e c i ­ w n i e w o j s k o c z e s k i e p r z y g o t o w y w a ł o s i ę d o w y m a r s z u o d S ł o n e g o , k s i ą ż ę t a n ie m a j ą c o d w a g i n a r o z p o c z ę c i e w a l k i , n a k a z a l i o d w r ó t i r o z p u ś c i l i w o j s k o h a n i e b n i e . K r ó l Z y g m u n t o p ó ź n i ł s i ę z p r z y g o t o w a n i a m i w o - j e n n e m i , d l a k t ó r y c h p r z e b y w a ł w g ó r n y c h W ę g r z e c h , z a j m u j ą c s i ę p i l n i e u k ł a d a m i z k r ó l e m p o l s k i m W ł a d y ­ s ł a w e m , w c e l u o d s u n i ę c i a g o c a ł k i e m o d C z e c h ó w , a p r z e c i ą g n i ę c i a n a s w o j ą s t r o n ę ; d o p i e r o g d y N i e m c y j u ż b y l i z u p e ł n i e o p u ś c i l i C z e c h y , u d a ł s i ę w d r o g ę d o M o r a w z w i e l k i e m w o j s k i e m , z e b r a n e m z e w s z y s t k i c h k r a j ó w k o r o n y w ę g i e r s k i e j i p o s i ł k o w a n e m z n a c z n i e z a ­ c i ą g a m i j e g o p r z y s z ł e g o z i ę c i a , A l b r e c h t a V , k s i ę c i a a u s t r y a c k i e g o , k t ó r e m u z a to k r ó l z a s t a w i ł n i e k t ó r e m i a s t a n a M o r a w a c h i B u d z i e j o w i c e w C z e c h a c h . C a ł e w o j s k o w y n o s i ł o 92.000 z b r o j n y c h , a n a j w y ż s z y m j e g o w o d z e m b y ł w y p r ó b o w a n y w ł o s k i d o w ó d z c a P i p a z O z o ­ r y , F l o r e n t c z y k , k t ó r e g o Z y g m u n t d o s w e j s ł u ż b y z a ­ c i ą g n ą ł . M o r a w y z a p i e w s z y m n a p a d e m p r a w i e c a ł e u l e g ł y . P a n o w i e i r y c e r s t w o , z w o ł a n i p r z e z k r ó l a n a s e j m d o B e r n a , s t a w i l i s i ę t a m , a w y z n a w c y u t r a k w i z m u z e s t r a c h u p r z e d w o j s k i e m w ę g i e r s k i e m , k t ó r e m b y l i o t o c z e n i , o d p r z y s i ę g a l i s ię w s z y s c y k i e l i c h a z w y j ą t k i e m

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(23)

19 d w ó c h , p a n a H a s s k i O s t r o w s k i e g o z W o l d s t e i n u i W a ­ c ł a w a , s y n a P i o t r a z K r a w a r z a ; z a t o m u s i e l i b e z w ł o - c z n i e k r a j o p u ś c i ć i u d a l i s i ę d o C z e c h . W C z e c h a c h z w l e k a n o t a k ż e d o s y ć d ł u g o z o d p o - w i e d n i e m i p r z y g o t o w a n i a m i d o o b r o n y , z p o w o d u w e ­ w n ę t r z n y c h n i e b e z p i e c z e ń s t w i n i e z g o d m i ę d z y u t r a k w i ­ s ta m i. D l a z a s t r a s z e n i a z w o l e n n i k ó w t. z w . p i k a r d y j s k i c h b ł ę d ó w , Ż i ź k a p o d c z a s s w o j e g o l e c z e n i a s ię w P r a d z e d o p r o w a d z i ł d o t e g o , ż e k s i ę d z a M a r c i n a L o ą u i s , u w i e ­ z i o n e g o n i e d a w n o z a z g o r s z e n i e w y w o ł a n e s w o j e m b łę - d n e m n a u c z a n i e m , s p a l o n o w R u d n i c y . P o o d e j ś c i u N i e m ­ c ó w z p o d Ż a t e c a , w r ó c i ł Ż i ż k a d o T a b o r u i s t a m t ą d w y p r a w i ł s w e g o p o d k o m e n d n e g o B o r z k a z K l a t o w y p r z e c i w p i e r w e j r o z p r o s z o n y m k a c e r z o m , k t ó r z y z n ó w z e b r a l i s i ę n a j a k i e j ś w y s e p c e r z e c z k i N e ż a r k a w p o b l i ż u W e s e l i p o d p r z e w o d n i c t w e m p e w n e g o w i e ś n i a k a M i k o ­ ła ja , od k t ó r e g o z w a l i s i ę M i k o ł a j t a m i , a p o t e m A d a m i ­ ta m i, g d y ż c h o d z i l i n a g o . P r z e c i w tej s i e d z i b i e ł o t r o w - s k i e j , g d z i e z a d n i a w y p r a w i a n o b e z w s t y d n e t a ń c e i d o ­ p u s z c z a n o s i ę r ó ż n y c h w s z e t e c z e ń s t w , a s k ą d n o c ą w y ­ r u s z a n o w o k o l i c ę n a ł u p i m o r d y , w y p r a w i ł s ię B o r z e k , k t ó r y p o z a c i ę t e j w a l c e l e g ł w b o j u ; s z a l e ń c y c i j e d n a k z o s t a l i w y t ę p i e n i ; c z t e r d z i e s t u z n i c h s c h w y t a n o i t y c h , c o n ie c h c i e l i w y r z e c s ię s w o i c h b ł ę d ó w , s p a l o n o d n i a 21. p a ź d z i e r n i k a . Ż i ż k a w ^ yruszył p o t e m p r z e c i w P i l z n i e ń - C z y k o m , k t ó r z y w b r e w z a w a r t e j u g o d z i e p o ł ą c z y w s z y się z p o t ę ż n y m i p a n a m i k a t o l i c k i m i z o k o l i c y , n a p a d a l i n a s ą s i a d u j ą c y c h z n im i u t r a k w i s t ó w . Ż i ż k a o d p a r ł i c h w p r a w d z i e z p o d z a m k u K r a s i k o w a , k t ó r y o b l e g a l i , a l e tu s t a n ą ł p r z e c i w n i e m u H e n r y k z P ł a w n a ( P l a u e n ) z e s w o j e m w o j s k i e m , k t ó r e m u w o t w a r t e m p o l u n ie m ó g ł p o d o ł a ć ; o t o c z y w s z y s i ę w i ę c s w y m i w o z a m i , z a c z ą ł s ię c o f a ć i z a j ą w s z y n a g ó r z e W ł a d ó r z k o ł o Ż l u t y c s i l n e s t a n o w i s k o , o p i e r a ł s ię p r z e z 3 d n i n i e p r z y j a c i e l o w i , d o ­ p ó k i t e n n ie u s t ą p i ł — p o c z e m Ż i ż k a p o w r ó c i ł d o Ż a t e c a . W c h w i l i , g d y n a j w i ę c e j t r z e b a b y ł o s t a r a ć się o z g r o m a d z e n i e w s z y s t k i c h s i ł w o j e n n y c h d l a o d p a r c i a g r o ż ą c e g o o d s t r o n y M o r a w n a p a d u k r ó l a Z y g m u n t a , z a c z ą ł z n o w u k s i ą d z J a n Z e l i w s k i p o d b u r z a ć g m i n ę p r a g - s k ą , b y n ie p o d l e g a ł a w e w s p ó l n y c h i n t e r e s a c h k r a j o ­ w y c h ż a d n e j z w i e r z c h n i e j w ł a d z y , z a r z u c a j ą c n i e s z c z e r o ś ć p a n o m s t r o n n i c t w a u t r a k w i s t y c z n e g o . Z j e g o n a m o w y

http://dlibra.ujk.edu.pl

(24)

20 l e k k o m y ś l n i e j s z a c z ę ś ć l u d n o ś c i z b u n t o w a ł a s i ę i w y m u ­ s i ł a w y b ó r s z l a c h c i c a J a n a H v e z d y c z y l i B z d i n k i z W i - c e m i l i c n a w s z e c h w ł a d n e g o d o w ó d c ę , m a j ą c e g o z a r a z e m w y k o n y w a ć n a j w y ż s z ą w ł a d z ę w m i e ś c i e w r a z z ł a w n i k a ­ m i, k t ó r y c h c z ę ś ć u s u n i ę t o , a z a s t ą p i o n o k i l k o m a i n n y m i , n a j g o r l i w s z y m i s t r o n n i k a m i k s i ę d z a J a n a . N o w a ta r a d a z a r a z n a d r u g i d z i e ń d o p u ś c i ł a s i ę h a n i e b n e g o c z y n u ; u w i ę z i ł a i ś c i ę ł a z n a k o m i t e g o p a n a c z e s k i e g o , J a n a S a d ł ę z K o ś c i e l c a , k t ó r y c h c ą c s i ę p r z e d c a ł ą g m i n ą o c z y ś c i ć z z a r z u c a n y c h m u p r z e z k s i ę d z a J a n a o s z c z e r s t w , p r z y ­ j e c h a ł z t e g o p o w o d u d o P r a g i . P r a ż a n i e w y p r a w i l i t e ­ r a z s w o j e w o j s k a w p o l e p o d K u t n a h o r ę i C z a s ł a w , a k s i ą d z J a n t y m c z a s e m p r z y p o m o c y n o w y c h ł a w n i k ó w i p o s p ó l s t w a z a c z ą ł z n o w u p o d k o p y w a ć u r z ą d z e n i a p o ­ r z ą d k u k o ś c i e l n e g o , u s t a n o w i o n e p r z e z s y n o d d u c h o w i e ń ­ s t w a c a ł e g o k r a j u , u ł a t w i a j ą c w t e n s p o s ó b w s t ę p d o m i a s t a n o w o ś c i o m t a b o r y c k i m i p i k a r d y j s k i m . P o s p ó l ­ s t w o z e b r a w s z y s ię z n ó w w t ł u m y o k r z y k ł o g o j e d y n y m p r z e ł o ż o n y m d u c h o w i e ń s t w a ; n a c o o n z u d a n ą p o k o r ą p r z y b r a ł s o b i e j a k o p o m o c n i k ó w , w e d ł u g w ł a s n e g o u p o ­ d o b a n i a : m a g i s t r a J a k ó b k a , J a n a K a r d y n a ł a i P i o t r a E n g l i s z a , z k t ó r y c h o s t a t n i n a j w i ę c e j s i ę s k ł a n i a ł k u n a u c e T a b o r y t ó w . J u ż z a c z ę t o n a w e t d z i a ł a ć w c e l u w y ­ w r ó c e n i a d o t y c h c z a s o w y c h u r z ą d z e ń w s z e c h n i c y p r a g - s k i e j , a ż e b y w t e n s p o s ó b o d j ą ć m a g i s t r o m n a j w y ż s z ą p o w a g ę w r z e c z a c h w i a r y i p r z e n i e ś ć j ą n a s t r o n n i c t w o u t r a k w i s t ó w . P l a n i e b n e z a m o r d o w a n i e J a n a S a d ł y i w y u z d a n e p o s t ę p o w a n i e g m i n p r a g s k i c h , w y w o ł a ł o o g r o m n e r o z ­ g o r y c z e n i e m i ę d z y p a n a m i , s k u t k i e m c z e g o w i e l u z n i c h o p u ś c i ł o s t r o n n i c t w o n a r o d o w e . P a n o w i e O l d r z y c h z R o ­ s e n b e r g a i C z e n i e k z W a r t e n b e r g a , j e d n i z p i e r w s z y c h u d a l i s ię d o k r ó l a Z y g m u n t a d o I g l a w y , s k ą d z a m i e r z a ł w t a r g n ą ć d o C z e c h , b y s i ę z n im p o r o z u m i e ć . T e r a z p o ­ k a z a ł o s i ę w k r ó t c e , j a k n i e d o s t a t e c z n e m i b y ł y s i ł y P r a ż a n d o o d p a r c i a a t a k u Z y g m u n t a ; w o j s k o ic h z a t e m o p u ­ ś c i w s z y s t a n o w i s k o p o d C z a s ł a w i e m , p o w r ó c i ł o d o P r a g i , a ł a w n i c y m u s i e l i c z e m p r ę d z e j u d a ć s ię o p o m o c d o Ż i ż k i i T a b o r y t ó w o r a z t y c h p a n ó w , k t ó r z y j e s z c z e t r z y m a l i . * N a t o w e z w a n i e u d a ł s i ę z a r a z Ż i ż k a z Ż a t e c a d o P r a g i , g d z i e z a r z ą d z i w s z y w s z y s t k o c o b y ł o p o t r z e b a ,

Biblioteka Cyfrowa UJK

http://dlibra.ujk.edu.pl

(25)

w y r u s z y ł s t a m t ą d 8. g r u d n i a p o d K u t n o h o r ę i o b w a r o ­ w a ł o i l e m ó g ł C z a s ł a w . M n i e j w i ę c e j w d z i e s i ę ć d n i p ó ź n i e j p r z e s z e d ł n a r e s z c i e Z y g m u n t g r a n i c ę c z e s k ą i p o ­ s p i e s z n i e p o d s t ą p i ł p o d K u t n o h o r ę . Ż i ż k a z a o p a t r z y w s z y m i a s t o , o il e u w a ż a ł z a d o s t a t e c z n e , w y r u s z y ł z g ł ó w n ą s w o j ą s i ł ą w p o l e , z o s t a ł j e d n a k t a k z a r a z o t o c z o n y w o j ­ s k i e m k r ó l e w s k i e m , iż p r z e z d w a d n i m u s i a ł s i ę t y l k o b r o n i ć z e s w e g o w o z o w e g o o b o z u n a g ó r z e K a ń k a . T y m ­ c z a s e m K u t n o h o r a p o d d a ł a s i ę Z y g m u n t o w i p r z e z z d r a d ę n i e k t ó r y c h m i e s z c z a n , p r z y c z e m n i e o b y ł o s i ę b e z w i e l ­ k i e g o k r w i p r z e l e w u , g d y ż p o ś c i n a n o w s z y s t k i c h m i e ­ s z k a ń c ó w n a l e ż ą c y c h d o s t r o n n i c t w a l u d o w e g o ; Ż i ż k a z a ś p r z e b i ł s i ę n o c ą p r z e z o t a c z a j ą c e g o wTo j s k a k r ó l e w ­ s k i e i c o f n ą ł s i ę w s t r o n ę K o l i n a (22. g r u d n i a ) . T a m z a c z ą ł ś p i e s z n i e g r o m a d z i ć s i ł y p o m o c n i c z e , g a r n ą c e s ię d o n i e g o n i e t y l k o z n a j b l i ż s z y c h o k o l i c , a l e i o k r ę g ó w r o d stron)'- I c z y n a i T u r n o w a ; p o d c z a s g d y k r ó l Z y g m u n t s p o c z y w a ł s o b i e w K u t n o h o r z e p r z e z ś w i ę t a B o ż e g o N a r o d z e n i a z c a ł ą p e w n o ś c i ą , j a k g d y b y m i a ł j u ż z a p e - * w n i o n e z w y c i ę s t w o . Ż i z k a , w t e d y p o w r ó c i w s z y n i e s p o ­ d z i a n i e , p i e r w s z e m n a t a r c i e m n a w o j s k a w ę g i e r s k i e p o d w s i ą N e b o w i d t a k i w y w o ł a ł p o p ł o c h , ż e k r ó l Z y g m u n t p o d p a l i w s z y K u t n o h o r ę i z a b r a w s z y z s o b ą k a t o l i c k i c h m i e s z k a ń c ó w , k t ó r y s i ę b a l i w m i e ś c i e p o z o s t a ć , r o z p o ­ c z ą ł o d w r ó t w p o p ł o c h u k u g r a n i c o m m o r a w s k i m . Ż i ż k a ś c i g a j ą c g o s z y b k o , p o b i ł n a j p i e r w e j u c i e k a j ą c e w o j s k o Z y g m u n t a p o d H a b e r , g d z i e P i p a c h c i a ł g o p o w s t r z y ­ m a ć , a p o t e m p o w t ó r n i e p o d N i e m i e c k i m B r o d e m , g d z i e o p r ó c z i n n y c h s t r a t w l u d z i a c h i r z e c z a c h , k i l k u ­ s e t l u d z i z c i ę ż k i e j j a z d y Z y g m u n t a u t o n ę ł o p o d l o d e m w r z e c e S a z a w i e (8. s t y c z n i a 1422 r o k u ) . D w a n a ś c i e t y ­ s i ę c y lu d z i s t r a c i ł Z y g m u n t w t y c h w a l k a c h , z w y c i ę s t w o z a ś c z e s k i e u z u p e ł n i ł o w z i ę c i e N i e m i e c k i e g o B r o d u ; to m i a s t o j e d n a k b y ł o t a k s p u s t o s z o n e , ż e p r z e z s i e d m l a t s t a ł o n i e z a m i e s z k a n e . P r z y z a m i a n i e j e ń c ó w u z y s k a l i t e ­ r a z C z e s i u w o l n i e n i e p o s ł ó w s w o i c h , w y s ł a n y c h d a w n i e j n a L i t w ę .

http://dlibra.ujk.edu.pl

Cytaty

Powiązane dokumenty

Życząc JWPanu rychłego i najlepszego zdrowia, przepraszam za zawód prze- zemnie doznany, cztery zaś talary i ośm srebrników, których za te listy

Wszakże niech Twoja dzieje się wola, Tyś ojciec, Tobie służy karanie Widzisz: czy godna serc naszych rola Byśmy ujrzeli Twych łask zaranie.. Śród łez

Ponieważ zaś w domach tych chorzy, właściwie rzeczy biorąc, nie leczą się, lecz umierają, więc przestrach, który wzbudzają, jest uzasadniony.... W języku

Przy zamianie na zasadzie artykułu 85 kodexu kar, kary oddania do cywilnych poprawczych rot aresztanckich, na karę osadzenia w domu roboczym, tak kobietom w

®a ift eg nnn tounberfam unb mufj ficfjer ben SSSeEts unb SWenfdjenbeobadjter rein ftaatgmiffenfdjafttidj E»efdE»aftigen, bafj bon atte bem bag fogenannte S3otf,

cHTeTa nocTTiiH.TT. ut niKO.iy rsap^elcKiKT. Bb mmii; JlepMOETOBt, ó.iarosapa CTpacTHOCTH CBoei HaTypii, .ierKO hoshh - hmch BjiiaHiio OKpyacaBHreil ero cpepu, ne

itopaóoiueHKHir ii bo MHoatecxirlj iipiicoe.iiineiniHft yate k b ymH, ocTaBinucB óc3B iiacxHpeii h óe3B oóipe- CTBeiIHOH pyKOBO^HOíi CHJIH, He MOTB ÓH pOJirO