Warsztat
Profesora
Nowaka
Charakterystyki,
W ydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego
Katowice 2004
)adawczy:‘^ . r fr-
^ --- ---
Ä w mi -ĄjP *-.. ^ ' . - " ' * ^ 1
« г - с Г
/ * * -
> - I r
V w H ń -
£
J| .^ p
^ ł
wspomnienia, bibliografia
/
2:
TC -w < .
/ /
!-* ■ * * <~С -/ “ ’ ' / 4 W -
' ö - L w * .
- 4 , 4 ^ . j )_ . _
Warsztat
Profesora
Nowaka
Charakterystyki,
- V ' '
* * 4f ,
/ * >*
» i . T < , , -
v "* /<* Ł*
.
fj - i
✓ #•
,»* Г*
PRACE NAUKOWE
UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO W KATOWICACH
N R 2215
badawczy
Zbigniewa Jerzego
wspomnienia, bibliografia
Marka Piechoty
Warsztat Profesora Nowaka
Charakterystyki,
pod redakcją
Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego
Katowice 2004
R edaktor serii: H istoria L iteratury Polskiej Jerzy Paszek
R ecenzent
Zbigniew Sudolski
Elektroniczna obróbka fotografii na w klejkach Przemysław Kasperski
R edaktor Barbara Malska R edaktor techniczny Małgorzata Fołys K orektor
Mirosława Żłobińska
C opyright © 2004 by
W ydaw nictwo U niw ersytetu Śląskiego W szelkie praw a zastrzeżone
ISSN 0208-6336 ISBN 83-226-1329-6
W ydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice w w w .w ydaw nictw o.us.edu.pl e-mail: w ydaw us@ us.edu.pl
W ydanie I. N ak ład : 2 0 0 + 50 egz. A rk. druk. 10,75 + w k lejk i. A rk. w yd. 13,0. P rzek azan o do łam an ia w m arcu 2004 r. Po d p isan o d o d ruku w m aju 20 0 4 r.
P a p ie r o ffset, kl. III, 80 g. C en a 18 zł Z ak ład P o lig raficzn y M arian W ioska
ul. 75. P u łk u P iech o ty 1, 4 1 -5 0 0 C ho rzó w
Iren eu sz Opacki
Nowak
(Zamiast wprowadzenia)
J
ako m iarodajne w prow adzenie do opisu w arsztatu naukow ego Z bigniew a Jerzego N ow aka m oże służyć form uła jeg o ucznia, M arka P iecho ty: „P rofesor Z bigniew Jerzy N ow ak był badaczem , k tóry z erudycyj- n ą p a sją a zarazem zdum iew ającą sw obodą poruszał się po p rzep ast
nym akw enie historii literatury w ielu epok: od renesansu po w spółczesność, od K ochanow skiego po Szaniaw skiego i M iłosza, który z p e łn ą ko m peten
cją zajm ow ał się w ielom a dyscyplinam i: teo rią i histo rią literatury, teksto- log ią i edytorstw em , d y d akty k ą [ . . . ] - i piśm iennictw em polskim na Śląsku (w szczególności dorobkiem R oździeńskiego i M orcinka), który b ył au to rem akuratnie skrojonych biogram ów w P olskim słow niku biograficznym , który w reszcie był znakom itym , bardzo w nikliw ym , ale też spraw iedliw ym recenzentem . Z nał się ponadto św ietnie na kulturze antycznej i m alarstw ie, był zn ako m ity m b ib lio g ra fe m .” 1 R o zw in ięcie i u sz cz e g ó ło w ie n ie tego syntetycznego ujęcia p rzy noszą teksty tej książki. By jed n a k pełniej objąć w yo braźn ią w arsztat i dorobek U czonego - w arto choćby pobieżnie zary sow ać je g o k o n tek sty i u w ik łan ia, d ecy d u jące o h iera rc h ii zaw o d o w y ch w artości i zachow ań w obec nich, w arto bodaj zasygnalizow ać, ja k w „u czo
nym ” przełam uje się „człow iek ”, człow iek sw ojego pokolenia.
W bardzo pięknym , kom petentnym szkicu o okupacyjnej i k o nsp iracyj
nej p rze sz ło śc i P ro fe so ra Z b ig n iew a Jerzeg o N o w ak a K ry sty n a H eska- -K w aśniew icz sform ułow ała bodaj najceln iejszą ze znanych m i jeg o charak
terystyk: „Znakom ity uczony, skrom ny, ujm ujący w sposobie bycia, zarazem ja k b y zaw sze tro c h ę o nieśm ielony, u su w ający się w cień, nie w alczący
o sw oje spraw y naw et w ów czas, gdy krzyw dzono go w sposób oczyw isty,
1 M. P i e c h o t a : Śląski m ickiewiczolog. „Śląsk” 1998, nr 12 (38), s. 18.
kurtu azyjn y w każdym odruchu, przypom inający na co dzień n auk ę pana Sędziego o grzeczności, co nie je s t »n auk ą łatw ą ani m ałą«, czasem p ro fe sorsko roztargniony - a przy tym w aleczny, odw ażny żołnierz, konspirator, k aw aler V irtuti M ilitari. N ie opow iadał o tym i takiego nie znaliśm y. P ro fesor Zbigniew Jerzy N ow ak - to także porucznik »G runw ald« - [ . . . ] m ający w iele cennych odznaczeń w ojskow ych i bojow ych [ ...] .”2
U rodził się 7 lipca-1919 roku w Łodzi - i data ta je s t sym bolicznie ważna, bo w pisująca Z bigniew a Jerzego N ow aka w „pokolenie K olum bów ” , p ierw sze urodzone w Polsce niepodległej, a także najbardziej bodaj dram atyczne z pokoleń polskich XX w ieku. Zanim jed n a k zaczął się ten dram at - p e r
spektyw a życia w ydaw ała się pew na i uładzona. E gzam in dojrzałości zło
żył N ow ak w K aliszu - i p od jął studia polonistyczne w U niw ersy tecie Ste
fana B atorego w W ilnie, na p o lo n istyce znam ienitej, sygnow anej m iędzy w o jn am i n azw isk am i K o nrada G ó rsk iego , M an fred a K rid la, S tan isław a P igonia, M ariana Z dziech o w sk ieg o ...
Studia te jed n a k p rzerw ała w krótce w ojna i trzeba było zdobyw ać z a lic z en ia nie tyle p o lo n isty cz n e , ile p o lsk ie i po k o len io w e: w w ileń sk im w ięzieniu w roku 1940 za kontakty konspiracyjne, w ucieczce z W ileńszczy- zny do G eneralnej G uberni, w kilkuletniej pracy nauczycielskiej w tajnym nauczaniu, w Arm ii K rajow ej, w partyzanckich p o ty czkach... Zaliczenia, p o św iadczone w pisam i do tego okupacyjnego indeksu P olaka-polonisty: V ir
tuti M ilitari, K rzyż W alecznych, Srebrny K rzyż Z asługi z M ieczam i, K rzyż A rm ii K ra jo w e j...
Później przyjdą rów nież inne, bardziej cyw ilne odznaczenia - ale jeśli na początku charakterystyki tego profesora-polonisty akcentuje się w łaśnie tam te, to nie tylko po to, by zdać spraw ę ze świadectw przebiegu pew nego odcinka biografii, z którym N ow ak szczególnie m ocno się utożsam iał i do którego w ostatnich latach życia intensyw nie pow racał, żarliw ie odnaw iając po w ie
loletniej przerw ie partyzanckie A K -ow skie przyjaźnie, uczestnicząc w kom batanckich spotkaniach i uroczystościach, pom agając w publikacjach konspi
racyjnych w spom nień i opracow ań z czasów w ojny i okupacji3.
Chodzi tu przede w szystkim o w ydobycie pew nego szczególnego m o m entu „przeżycia p o k o len io w eg o ” , ja k im dla Polaków u rodzonych około roku 1920 b ył czw arty ro zb ió r P olski, o kupacja, w ojna. Ten okres - ja k w olno w nioskow ać z przebiegu lat p ó źniejszych - zdecydow ał u N ow aka rów nież o hierarchii naukow ych i zaw odow ych w artości, o stosunku do nich, o u w ik łan iu w k o n tek sty zo b o w iązań sp o łeczn y ch , o tym w szy stk im , co m ożna określić m ianem „strategii akadem ickiej biografii polonistycznej” . To w tym w szak pokoleniu szczególnej ostrości i doniosłości n abrała opozycja
2 K. H e s k a - K w a ś n i e w i c z : Spełniony sen AK-owca. „Śląsk” 2003, nr 7 (93), s. 42.
3 Zob. ibidem.
„kariery” i „służby”, „służby” tak m ocno dom inującej w m entalności aktyw nych k onspiracyjnie w czasie okupacji Polaków. Tej tak trudnej, ale i tak czystej w artości „służby” N ow ak zaw ierzył - i ona ukształtow ała jeg o dalszy życiorys, rów nież polonistyczny.
Przerw ane przez w ojnę studia podjął N ow ak w roku 1945 w U n iw ersy tecie Jagiellońskim , u zyskując m agisterium w roku 1949 i bardzo szybko, bo ju ż w roku 1950, stopień doktorski u profesora Stanisław a Pigonia. Pracę w U niw ersytecie Jagiellońskim rozpoczął ju ż w czasie studiów - ja k o asy
stent techniczny (1 9 4 6 -1 9 4 7 ) w Centrali Studium Słow iańskiego U J, potem (1947 -19 52 ) jak o asystent w K atedrze Literatury Polskiej U J, w spółpracow nik Pracow ni Języka A rtystycznego IBL PAN, członek K om itetu R edak cyj
nego edycji krytycznej D zieł K azim ierza B rodzińskiego (1 9 5 2 -1 9 5 5 ), k ie row anego przez S tanisław a Pigonia.
W roku 1955 Zbigniew Jerzy N ow ak przeniósł się do pracy w W yższej Szkole Pedagogicznej w K atow icach na stanow isko adiunkta - i tem u ośrod
kowi katowickiem u pozostał w iem y do końca, mimo propozycji podjęcia pracy w innych, bardziej renom ow anych i posiadających ju ż ugruntow aną tradycję ośrodkach (m.in. w K atolickim U niw ersytecie Lubelskim ). W czerw cu 1968 roku zostaje m ianowany docentem etatowym i pierw szym dziekanem W ydzia
łu H um anistycznego pow ołanego w łaśnie U niw ersytetu Śląskiego. Od roku 1969 obejm uje docenturę etatow ą w Zakładzie H istorii L iteratury Polskiej, zostając w roku 1976 - po przejściu profesora Jana K azim ierza Zarem by na em eryturę - kierow nikiem Zakładu H istorii Literatury Staropolskiej, O św ie
ceniowej i Rom antycznej i pełniąc tę funkcję do emerytury. W latach 1972—
1981 sprawuje w icedyrekturę najpierw Instytutu Filologii Polskiej, później (po przekształceniu) Instytutu Literatury i Kultury Polskiej. W roku 1977 h abili
tuje się w Instytucie B adań L iterackich PAN w W arszaw ie. W roku 1988 uzyskuje tytuł profesorski. Tyle - z suchej kroniki. N ie o nią wszakże tu idzie.
W stosunku do „idei życiow ej”, w yraziście czytelnej w biografii Z bignie
w a Jerzego N ow aka, użyłem określenia „służba” . Z dom inow ała ona isto t
nie życie U czonego. N ow ak nie um iał i nie chciał upom inać się o „sw oje” , żenow ało go to i o n ieśm ielało, spraw y kariery osobistej odsuw ał na plan bardzo daleki, naw et gdy chodziło o spraw y bardzo w ażne. Tak było - dla przykładu - ze spraw ą habilitacji. W roku 1964 N ow ak w ydał dw utom ow ą, n au ko w ą edycję P ism estetyczno-krytycznych K azim ierza B rodzińskiego, edycję znakom itą, stanow iącą rzadki ju ż w tam tym czasie popis kunsztu edy
torsk ieg o - i p o w inna ona stać się p o d sta w ą p rzew o d u h ab ilita c y jn e g o . Z niejasnych do dziś w zględów przew ód ten nie został je d n a k uru ch o m io ny - i spraw a na długie lata znalazła się poza m arginesem „oficjalnej” uw agi katow ickich w ładz uczelnianych, przew lekana niem al do granic p rzed aw nienia. I N ow ak nie up o m in ał się o żadne p o czy n an ia w tym z ak resie - w m ilczen iu „p rzech o d ząc do p o rządk u nad [ ...] k rzy w d am i, k tó re mu
w yrządzono” , przyw iązując isto tn ą w agę tylko do po zaosobistych „celów strateg iczny ch ”4. D opiero w roku 1973, gdy w yodrębniono W ydział F ilo lo giczny o raz zasadniczej zm ianie uległo środow isko i w ładze instytutu p o lonistycznego, udało się tę ew iden tn ą krzyw dę napraw ić - i p rzew ód h ab i
litacyjny został w drożony i sfin alizo w an y m agna cum laude w Instytucie B adań L iterackich PAN w W arszaw ie, przy bardzo życzliw ej pom ocy prof.
A liny W itkow skiej, znakom itej znaw czyni życia i tw órczości B ro d ziń sk ie
go, oraz przy zgoła entuzjastycznych recenzjach m .in. K onrada G órskiego i C zesław a Z gorzelskiego, n ajw ybitniejszych polskich znaw ców edytorstw a naukow ego w tam tych latach.
Zgoła inaczej przedstaw iała się aktywność N ow aka na terenie pozaosobi
stych „celów strategicznych” . Przenosząc się z Krakowa, ze środow iska o zna
kom itych i ugruntow anych tradycjach kultury hum anistycznej, o silnym trzonie hum anistyki uniwersyteckiej, do Katowic - przeniósł się N ow ak do regionu skrajnie niemal różnego, nasyconego kulturą techniczną i przem ysłow ą, niezbyt hum anistyce sprzyjającą. Przenosił się też z Uniwersytetu Jagiellońskiego do Wyższej Szkoły Pedagogicznej, uczelni wobec uniw ersytetu odm iennej, która na plan pierwszy zdecydowanie wysuwała problematykę działalności dydaktycz
nej na rzecz oświaty i zw iązek ze szkolnictwem. N ow ak te zobow iązania spo
łeczne traktuje niezwykle rzetelnie i konsekwentnie je realizuje w trzech przede wszystkim wymiarach: organizacyjnej i dydaktycznej pracy w Uczelni, w spół
pracy z instytucjami oświatow ym i i kulturalnym i regionu oraz w ydobyw ania i utrwalania jego tradycji hum anistycznych. I jest to w ścisłym sensie „służba”, bardzo odpowiedzialnie i skutecznie pełniona.
Posiadając w yraziście skrystalizow ane zainteresow ania litera tu rą i k ul
tu rą O św iecenia i R om antyzm u - i je głów nie upraw iając w e w łasnej pracy naukow ej - N ow ak w prow adzonym przez siebie Z akładzie rozw ijał p rzede w szy stk im z a in tereso w an ia i bad an ia staro p o lsk ie. I d w o ja k ą m iało to m otyw ację. Po pierw sze - N ow ak kontynuow ał w ten sposób trady cję Z a kładu, zain icjow an ą w okresie kierow ania nim przez profesora Jana K azi
m ierza Zarem bę. N ie naginał prac zespołu do sw oich w łasnych z a in tereso w ań, upraw iał je poniekąd na poboczu - dbał natom iast o to, by nić prac, podjętych przez Zakład w cześniej, rozw ijała się nadal. Pod jeg o też ręk ą Z a
kład uzyskuje w yniki w ażkie: m .in. fin alizu ją się dw ie w ażne h abilitacje staropolskie (R enarda O cieczek, Jan M alicki), u k azu ją się dw ie d w utom o
we książki zbiorow e (W śród zagadnień p o lsk ie j literatury barokow ej, 1980 oraz Jan K o ch a now ski. Tw órczość i recepcja, 1985), w ysok o o cen io n e w recenzjach. Po drugie - skom plikow ana sytuacja w recepcji narodow ych tradycji Śląska w ym agała p en etro w an ia jej po lsk ich początków , stąd też szczególnej w agi nabierały badania nad piśm iennictw em daw nym . I N ow ak
* Zob. credo N ow aka, przytoczone przez K. H eską-K w aśniew icz, ibidem, s. 45.
- ja k o k iero w n ik Z ak ład u - p o zo staje tym p o trzebom w ierny, choć nie zaw sze w iążą się one ściśle z jeg o osobistym i zainteresow aniam i i pasjam i naukow ym i. Jest to, pow tórzm y, w łaśnie „służba” - i odchodząc na em e
ryturę N ow ak pozostaw ił ów trzon staropolski Z akładu bardzo m ocny, co w niedalekiej przyszłości pozw oli na je g o „pączkow anie” - podzieli się on na Z akład Śred niow iecza i R enesansu (Jan M alicki) oraz Z akład B aroku i D aw nej K siążki (R enarda O cieczek).
N ie znaczy to, że nie dbał N ow ak o „areał” ośw ieceniow o-rom antyczny:
utw orzył podw aliny - ja k się w krótce okazało, bardzo skuteczne - pod roz
wój badań i dydaktyki na tym polu, kształtując zainteresow ania uczniów -kon- tynuatorów. Pod jeg o jeszcze opieką pow staje w Z akładzie w ażki naukow o doktorat (1984), a potem i habilitacja (1993) z zakresu literatury rom antycz
nej (M arek P iechota) oraz literatu ry i ku ltu ry O św iecenia (1987, Janusz Ryba), co otw ierało w yraźne perspektyw y zintensyfikow ania upraw y tego terenu badań. Rychło też um ożliw iło to erygow anie n ow ego, odrębnego Zakładu H istorii L iteratury O św iecenia i Rom antyzm u.
Bardzo konsekw entne były też działania N ow aka w zakresie organizacji i realizacji dydaktyki uniwersyteckiej. Now ak był w ykładow cą i dydaktykiem świetnym , o czym św iadczy m.in. dw ukrotny jeg o w ybór przez studentów na
„w ykładow cę roku” , uzyskanie nagród m inisterialnych i rektorskich za osią
gnięcia dydaktyczne, przede wszystkim zaś - jakość w ykonyw anych na jego sem inariach rozpraw m agisterskich. S zczególną zaś esty m ą darzył studia nauczycielskie, z niezw ykłą troskliw ością zajm ow ał się organizacją studiów zaocznych, skupiających nauczycieli ju ż pracujących w śląskiej ośw iacie, realnie kształtujących kondycję szkolnej polonistyki. Zagadnieniom specyfi
ki tych studiów pośw ięcił szereg publikacji, istotniejsza jed nak dla zrozum ie
nia N ow aka-nauczyciela akadem ickiego wydaje się praktyczna jeg o działal
ność na tym polu. D bał z rzadko spotykaną starannością o w arunki studiow a
nia słuchaczy studiów zaocznych, o ich spraw y bytow e, o w łaściw y dobór wykładowców, o dosłow nie najdrobniejsze sprawy, zw iązane z tym i studiam i - od zabezpieczenia dostępności i dyspozycyjności księgozbioru i czytelni po osobiste dopilnow anie w arunków zakw aterow ania studentów na czas sobot
nio-niedzielnych zjazdów. U trw alał i pogłębiał niestandardow e w ięzi auten
tycznej życzliw ości i bliskiego kontaktu m iędzy uniw ersytecką polonistyką śląską i środow iskam i szkolnym i regionu, zadzierzgnięte jeszcze przez W y
ższą Szkołę Pedagogiczną. Środowisko odw zajem niło tę przyjaźń: M edalem Kom isji Edukacji N arodow ej, Srebrną O dznaką M ickiew iczow ską - szcze
gólnie tu cenną, bo przyznaw aną przez katow ickie grono nauczycielskie...
Trzeci w ażny obszar działań Z bigniew a Jerzego N ow aka - to praca nad w yd ob y w aniem z zaw odnej p am ięci społecznej i u trw alan iem trad y cji hum anistycznych regionu. M ożna tu w skazać - na przykład - na zred ag o
w an ą przezeń książkę zbiorow ą o dziejach katow ickiego teatru (P iąćdzie-
sią t lat Teatru Śląskiego im. S. W yspiańskiego, 1976), na w iele publikacji w tom ach zbiorow ych i czasopism ach regionalnych5 oraz na całe serie w y kładów i odczytów , sem inariów regionalistycznych, a także rozpraw m ag i
sterskich pow stałych pod je g o kierunkiem . Syntetyczny szkic o p isarstw ie G ustaw a M orcinka, posłow ie do je g o Jud a sza z M onte Sicuro, szkic o W a
lentym R oździeńskim - stanow ią w yraziste przykłady tego nurtu prac U czo
nego, przybierających najczęściej kształt „w ysokiej p o p u lary zacji” , ad reso wanej do szerszych kręgów czytelniczych.
O w ą dbałość o trady cję w yraźnie w idać rów nież w pracach sc ric te n a
ukow ych Z bigniew a Jerzego N ow aka. N ależał niew ątpliw ie do grona n aj
lepiej w ykształconych filologów w Polsce, był uczonym o św ietnej eru d y cji, o w ielo stro n n y m i gru n to w n ie opano w anym w a rszta c ie nau k o w y m , w yw iedzionym z sem inariów Juliusza K leinera i Stanisław a Pigonia. Ś w iad
czą o jeg o kom petencjach teoretycznych i interpretacyjnych szkice o w spó ł
czesnej genologii i m etodologii badań literackich, pokaźny zespół tekstów o M ick iew iczu , w tym b ard zo cenne ro zp raw y o m o ty w ach ż o łn ie rsk ich w poezji M ickiew icza czy o stylu K sią g narodu i pielg rzym stw a p o lsk ie g o 6.
N ie te studia jed n a k - acz znam ienite - u jaw n iają istotny rys prac nau k o w ych i popularnonaukow ych N ow aka. D om inujące w je g o dorobku z esp o ły dok o n ań sk u p ia ją się w o siąg n ięciach p rzed e w szy stk im ed y to rsk ich , w tek stach z zakresu dziejów polskiej nauki o literatu rze oraz w tek stach w spom nieniow ych i biograficznych o w ażnych dla kultury polskiej i polskiej nauki o literaturze postaciach. Trzy te zespoły prac tylko z pozo ru są ro z bieżne. W istocie łączy je zasadnicza w spólnota: troska o przekaz tradycji, o zachow anie ciągłości tradycji.
Prace edytorskie N ow aka - dw utom ow e w ydanie Pism estetyczno-kry- tycznych K azim ierza B rodzińskiego czy edycja P ana Tadeusza w ram ach W ydania R ocznicow ego dzieł poety, której U czony ju ż nie doczekał - to najzup ełn iej zn ak o m ite p o p isy sztuki ed y to rsk iej, a b so lu tn ie sy tu u jące N ow aka w pierw szym rzędzie polskich edytorów i tekstologów . S ą to edy
cje w zbudzające szacunek głęb o k o ścią i w ielostron no ścią erudycji, tra fn o ścią sam odzielnych rozstrzygnięć, zaw sze w ielostronnie i przekonyw ająco m otyw ow anych. K om entarze N ow aka do Pism estetyczno-krytycznych B ro dzińskiego g rom adzą m ateriał na kilka obszernych książek, skum ulow any w objaśnieniach do tekstów pisarza, oddany tym tekstom na służbę. O g łę
bokości i erudycyjnej, szerokiej kontekstow o penetracji w ydaw anego tek stu m oże p o św iad czy ć cho ćb y ep izo d z p racy nad P anem Tadeuszem - frapujący esej N ow aka o W ojskim H reczesze, na m arginesie tych studiów
5 Część z nich zebrał N ow ak w tomie Wśród p isa rzy i uczonych (K atow ice 1980).
6 Szerzej om awia ten dorobek M arek Piechota w przyw ołanym szkicu.
w yrosły7. Studiów, prow adzonych do ostatnich tygodni życia z niebyw ałym , w ręcz dram atycznym poczuciem odpow iedzialności za kształt tekstu tego fundam entalnego dla polskiej tradycji narodow ego poem atu8.
Troska o przekaz tradycji narodow ej, o ciągłość polskiej tradycji p rze św ituje ró w n ież z p rac N ow aka, p o m ieszczonych ja k o h a sła w P o lskim słow niku biograficznym . Te biogram y, oparte na rzetelnych i drobiazgow ych studiach, na w ielekroć żm udnych poszukiw aniach archiw alnych - to w za
sadzie skróty potencjalnych m onografii (jak np. biogram Stanisław a P ig o
nia) bądź obszernych, gruntow nych rozpraw. D otyczy to rów nież tekstów w spom nien iow y ch N ow aka (np. o Jerzym S zaniaw skim ) oraz je g o prac, pośw ięconych sylw etkom uczonych. U jm u ją te prace szero ko ścią wiedzy, rzetelnie zw eryfikow anej i udokum entow anej - wiedzy, która służy u kazy
w aniu nici narastających tradycji, ciągłości tych tradycji, postaw i roli lu
dzi tradycje te budujących.
Przynależy Zbigniew Jerzy N ow ak do pokolenia szczególnego: do p ierw szego po kolenia urodzonego w Polsce - po w iekow ej niew oli - n iepod le
głej i suw erennej. Pokolenia, które w latach swojej dojrzałości m iało budo
wać kraj w olny i now oczesny, kraj niezagrożony, w którym państw o służyć m iało rozw ojow i w olnej jed n ostk i człow ieczej. H istoria zdecydow ała in a
czej, rzuciła tem u pokoleniu w yzw anie niebyw ale trudne i długotrw ałe, bo sięgające aż po starość, na sam ym progu dojrzałości. I gdy dziś ogarnia się sp o jrzen iem w iele z tych p o k o len io w y ch ży ciorysów - nie sposób nie dostrzec, ile w artości to po kolenie zdołało obronić i ile w artości zdołało zbudow ać. Z dołało - bo um iało tym w artościom służyć, znało i um iało też w cielić w życie sens w yrazu „służba” .
W dorobku, w w arsztacie Z bigniew a Jerzego N ow aka w idać to niezw y kle w yraźnie. D ok onał p rac b ardzo w ażnych - fundam entalne, znak om ite edycje tekstów B ro d zińskieg o i M ickiew icza, św ietne i w ażne op raco w a
n ia b io g ra fic z n e , isto tn e dla naro d o w ej p a m ię ci h a sła s ło w n ik o w e ...
Bardzo ch arakterystyczne to opracow ania: takie, w których ich w ykonaw ca je s t niem al „ z a k ry ty ” , nie w ysuw a się na plan pierw szy, nie zw raca na siebie uw agi - któż b ow iem , p o za sp ecjalistam i, zw raca uw ag ę na ed y tora tek stó w poety, na au to ra sło w nikow ego b iogram u? Taki w łaśn ie był P rofesor Z b ig niew Jerzy N ow ak: U czony, który um iał - i w ied ział, c z e m u w arto - służyć.
7 Z.J. N o w a k : Kilka uwag o Wojskim w św ietle autografów „Pana Tadeusza". W:
„Pieśni ogromnych dwanaście... " Studia i szkice o „Panu Tadeuszu". Red. M. P i e c h o t a . K atow ice 2000, s. 13-31.
8 P iszą o tym dokładniej m.in. Zofia Stefanow ska i C zesław Zgorzelski w szkicach pom ieszczonych w niniejszym tomie.
Bibliografia prac
Zbigniewa Jerzego Nowaka
Publikacje książkowe
. W śród p isa rzy i uczonych. S zkice historycznoliterackie. K atow ice, W y
daw nictw o „Ś ląsk” 1980, ss. 350, 2 nlb., 10 ilustr. w tekście.
Treść: I. Z dziejów późnego O św iecenia: W spółzaw odnik Lindego; W spra
wie autorstw a K rótkiej wiadom ości o D ziew icy Orleańskiej', K azim ierz B rodziń
ski o baroku i pisarzach barokow ych. II. M ickiew icz i je g o recepcja: Ż ołnierz w świecie poetyckim M ickiewicza; Kilka uwag o m etaforyce K siąg narodu i piel- grzym stw a p o lsk ie g o ; O Słow niku ję z y k a A dam a M ickiew icza', Pan Tadeusz w przekładzie H erm ana B uddensiega; Echa rocznicy K ristijonasa D onelaitisa.
III. W kręgu Jerzego S zaniaw skiego: Ze w spom nień o Jerzym S zaniaw skim ; Ż eglarz Szaniaw skiego; O esejach teatralnych Szaniaw skiego; Leon Pietrzykow ski. IV. Inni w spółcześni pisarze i badacze literatury: P roblem y tw órczości G ustaw a M orcinka; W izja epoki jagiellońskiej (Litwin i Andegaw enka. P ow ieść historyczna Stefana M arii Kuczyńskiego z r. 1977); Piotr G rzegorczyk; Ze w spo
m nień o Stanisław ie Pigoniu. V. Z teorii literatury: W śród zagadnień m etodolo
gii badań literackich; O głów nych tezach w spółczesnej genologii. Przypisy.
Posłowie. Spis ilustracji. Indeks nazwisk.
R ec.: Witold A d a m i e c . „Nowe K siążki” 1981, nr 1, s. 4 6 -4 8 ; fr [Feliks R a j c z a k ] . „G łos R obotniczy” [Łódź] z 4 III 1981; Jerzy S n o p e k . „H elikon”
[Budapeszt] 1984, s. 86-87 [w języku w ęgierskim ]; Jerzy S t a r n a w s k i . „Ruch L iteracki” 1981, R. 22, z. 4/5, s. 4 0 0 -403; Bogdan Z e l e r . „Poglądy” [K atow i
ce] 1981, R. 19, nr 5, s. 11; M arek P i e c h o t a . „Życie L iterackie” 1981, nr 25, s. 13; W itold A d a m i e c . „Życie L iterackie” 1981, nr 42, s. U .
Publikacje edytorskie
•
2. Hasło „m yśl” z „Bogactw mowy p o lsk ie j” Alojzego Osińskiego. W: „Prace Katedry Języka Polskiego. Sekcja Językoznawstwa” . T. 2. Red. naukow a Irena B a j e r o w a , K azim ierz P o l a ń s k i . K atow ice 1962, s. 5 3 -7 6 i nad
bitka. Zeszyty N aukow e Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katow icach.
3. K azim ierz B r o d z i ń s k i : Pisma estetyczno-krytyczne. O pracow ał i w stę
pem p oprzedził ... W rocław , Z akład N arodow y im. O ssolińskich - W y
daw nictw o, 1964. T. 1: ss. X V I, 447, 2 nlb., 8 ilustr. T. 2: ss. 347, 2 nlb., 8 ilustr. W serii: D zieła. Red. Stanisław P i g o ń .
T reść: Т. 1: Uwagi wstępne. W ykaz skrótów. I. R ozpraw y i artykuły krytycz
ne. II. Rozprawy o rodzajach literackich. III. Pisma estetyczne. Dodatek krytyczny (s. 287-447): Uwagi wydaw cy i odm iany tekstu. O bjaśnienia. Indeks osób i ty
tułów. Spis utw orów zaw artych w t. 1. Spis ilustracji.
T. 2: I. Żywoty. II. Recenzje. III. Polemiki. IV. Varia. V. D odatek. Pism a przypisyw ane B rodzińskiem u. D odatek krytyczny (s. 177-347): Uwagi w ydaw cy i odmiany tekstu. Objaśnienia. Indeks osób i tytułów. W ykaz alfabetyczny pism zam ieszczonych w t. 1 i 2. Spis utworów zaw artych w t. 2. Spis ilustracji.
R ec.: Juliusz W iktor G o m u l i c k i . „R ocznik L iteracki” 1964, s. 228; Ro- ścisław S k r ę t . „Ruch L iteracki” 1966, R. 7, z. 1, s. 4 9 -5 0 ; A lina W i t k o w s k a . „Nowe K siążki” 1965, nr 11, s. 481—482.
4. O św iecenie i Rom antyzm . Teksty do ćw iczeń z historii literatury p o lsk ie j (dla studentów I I roku filo lo g ii p o lsk ie j stu d iów dziennych i zaocznych).
W yboru d o k o n a li... i Ireneusz O p a c k i . K atow ice, U niw ersytet Śląski, 1979, ss. 206.
5. A dam M i c k i e w i c z : Pan Tadeusz czyli O statni za ja zd na Litw ie. H i
sto ria szla c h e c ka z r. 1811 i 1812 w e d w u na stu k sięg a ch w ierszem . O p ra c o w a ł... W arszaw a, „C zy teln ik”, 1995, ss. 523, 4 ilustr. [W serii]:
D zieła. Red. naukow a ..., M aria P r u s s a k , Z ofia S t e f a n o w s k a , C ze
sław Zgorzelski. T. 4. W ydanie R ocznicow e 1798-1998.
R ec.: Zdzisław L i b e r a . [ D zieła. T. 1-4. W arszawa 1993-1995]. „R uch Li
teracki” 1996, R. 37, z. 6 (219), s. 753-754.
Prace redakcyjne
6. „Prace Historycznoliterackie” . T. 3. Red. ... Katowice, U niw ersytet Śląski 1972, ss. 118. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 38.
7. P ięćd ziesiąt lat Teatru Śląskiego im. Stanisław a W yspiańskiego w K a tow icach. M ateriały sym pozjum naukow ego 20 i 21 p a źd zie rn ik a 1972.
Red. naukow y ... K atow ice, Teatr Śląski im. S tanisław a W yspiańskie
go. U niw ersytet Śląski 1976, ss. 231, 1 nlb.,12 ilustr. w tekście.
8. „Prace H istory czn o literack ie” . T. 11. Red. ... i Ireneusz O p a c k i . K a
tow ice, U niw ersy tet Śląski 1978, ss. 148, 3 nlb., 13 ilustr. w tekście.
Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach nr 264.
9. „Prace H istory cznoliterackie” . T. 17: P odróż i historia. Z m otyw ów li
teratury O św iecenia i Rom antyzm u. Red. ... i Ireneusz O p a c k i . K ato
wice, U niw ersytet Śląski 1980, ss. 160, 2 nlb. Prace N aukow e U n iw er
sytetu Śląskiego w K atow icach nr 392.
10. Wśród zagadnień po lskiej literatury barokowej. Red. ... Cz. 1: Św iatopo
gląd, genologia, topika, ss. 176, 2 nlb. Cz. 2: Motywy, inspiracje, recep
cja, ss. 180, 4 nlb., 2 ilustr. w tekście. Katowice, U niw ersytet Śląski 1980.
Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach nr 383 i 384.
11. Jan K ochanow ski. Twórczość i recepcja. Red. ... T. 1: ss. 164, 1 nlb., 21 ilustr. T. 2: ss. 166, 2 nlb. K atow ice, U niw ersytet Śląski 1985. Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach n r 696.
R ec.: W acław W a ł e c k i . „Ruch L iteracki” 1986, R. 27, z. 5 (150), s. 4 2 0 - 422; Jan Ś l ą s k i . „Nowe K siążki” 1986, nr 12, s. 84-85.
Artykuły, studia, rozpraw y
12.E le m e n ty stylu „ K sią g " M ickiew icza. W: „S praw ozdania z C zynności W ydawniczej i Posiedzeń N aukow ych oraz Kronika Tow arzystw a N auko
w ego K atolickiego U niw ersytetu L ubelskiego” . N r 4. L ublin, K atolicki U niw ersytet L ubelski 1952, s. 81 -8 8.
Streszczenie odczytu wygłoszonego 5 maja 1951 r.
1 3 .P rzy p o w ieśc i „ K sią g p ie lg rzy m stw a p o ls k ie g o ”. W: „S p raw o zd an ia z C zynności W ydaw niczej i Posiedzeń N aukow ych oraz K ronika Tow a
rzystw a N auk ow eg o K ato lickieg o U n iw ersytetu L u b e lsk ie g o ” . N r 6.
L ublin, K atolicki U niw ersytet Lubelski 1954, s. 3 0 -3 3 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego 13 grudnia 1952 r.
14. N a d tekstam i K azim ierza Brodzińskiego. W: „Zeszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atow icach” . K atow ice 1956, s. 128-135.
15. „B ogactw a m ow y p o ls k ie j" A lo jze g o O sińskiego. W: „S p raw o zd an ia z C zynności W ydaw niczej i Posiedzeń N aukow ych oraz K ronika Tow a
rzystw a N auk ow eg o K ato lick ieg o U niw ersy tetu L u b e lsk ie g o ” . N r 8.
L ublin, K atolicki U niw ersytet Lubelski 1958, s. 3 4 -3 8 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego 19 października 1957 r.
16. Żołnierz w św iecie p o etyckim M ickiew icza. W: Adam M ickiew icz. M a teriały Śląskiej S esji M ickiew iczow skiej Wyższej S zkoły P edagogicznej,
K atow ice 10 i 11 kw iecień 1956. K atow ice 1958, s. 1 5-74 i nadbitka, ss. 62, 2 nlb.
17. A lo jzy O siński i Czartoryscy. Z d ziejów „B ogactw m ow y p o ls k ie j" . W:
„Prace K atedry Języka Polskiego. Sekcja Językoznaw stw a” . Red. nauko
w a Janina Ż l a b o w a. K atow ice 1959, s. 3 8 -5 3 i nadbitka, ss. 17, 1 nlb.
Z eszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atow icach.
18. Zapom niany fra g m e n t „B ogactw m ow y p o ls k ie j" A lo jzeg o O sińskiego.
„Język P olski” 1960, R. 40, z. 4, s. 3 1 2 -3 1 3 .
19. W spółzaw odnik L indego. „Język Polski” 1961, R. 41, z. 2, s. 133-138 i nadbitka.
20. K ilka uw ag o m etafo ryce „ K siąg narodu ip ie lg r z y m s tw a p o lsk ie g o ".
„Język P olsk i” 1961, R. 41, z. 3, s. 2 2 4 -2 2 5 i nadbitka.
21. Ze stu d ió w n a d „ K sięg a m i narodu i p ielg rzym stw a p o lsk ie g o ”. „R o c z niki H u m an isty czn e” 1961, T. 10, z. 1: P race z p o lo n is ty k i, s. 5 -1 2 4 i nadb itk a. T ow arzystw o N auk o w e K ato lick ieg o U n iw e rsy te tu L u b e l
skiego.
Treść: I. Uwagi wstępne: 1. G łosy zachw ytu. 2. Stan badań nad stylizacją biblijną Ksiąg. 3. Zadania niniejszej rozprawy. 4. Z dziejów polskiej stylizacji biblijnej przed M ickiewiczem. 5. W sprawie genezy literackiej Ksiąg. II. Elem enty stylu: 1. Tekst B iblii w Księgach. 2. Stylizacja leksykalna. 3. Z agadnienia archa- izacji. 4. Stylizacja składni. 5. Logion ew angeliczny. 8. K om pozycja językow a.
7. Porów nania i m etaforyka. 8. Styl K siąg w redakcji pierw otnej i ostatecznej.
III. Przypowieści: 1. Przypowieść ewangeliczna. 2. Tem atyka przypowieści Ksiąg.
3. Przypow ieści w kontekście. Schem aty przypow ieściow e. G atunek literacki.
4. B ohaterow ie. 5. Św iat poetycki. 6. R óżnorodność k ształtu artystycznego.
7. Tradycja literacka w przypow ieściach Ksiąg. 8. Przypow ieści K siąg w redak
cji pierwotnej i ostatecznej. IV. W nioski: 1. W ymowa i poezja. 2. Prostota, w znio
słość i podniosłość. 3. A rtyzm K siąg na tle tw órczości M ickiew icza. 4. K sięgi na tle polskiej i obcej stylizacji biblijnej. Streszczenie w języku francuskim .
R ec.: Jerzy S t a r n a w s k i . „Tw órczość” 1962, nr 2, s. 131-132; Stanisław S z c z e p i ń s k i . „Pam iętnik L iteracki” 1965, R. 56, z. 4, s. 540-544.
22. Brodzinsciana. W: „Prace H istorycznoliterackie K atedry H istorii L itera
tury P olskiej” . Red. naukow a Jan Z a r e m b a . K atow ice 1962, s. 2 2 9 - 235 i nadbitka. Z eszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K a
tow icach.
T reść: 1. Zapom niany artykuł o przekładzie D ziew icy O rleańskiej. 2. W spra
wie autorstw a Nekrologu Adam a Antoniego Jacyny. 3. Źródło artykułu o Tassie.
23. L isty A lojzego O sińskiego do Jana Ś niadeckiego z lat 181 6 -1 8 1 7 . W:
„Prace H istorycznoliterackie K atedry H istorii L iteratury P o lskiej” . Red.
naukow a Jan Z a r e m b a . K atow ice 1962, s. 237 -2 4 2 i nadbitka. Zeszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atow icach.
24. N a d p ism a m i e ste ty c zn o -k ry ty c zn y m i K a zim ie rza B ro d ziń skieg o . W:
„ S p raw o zd an ia z P o sied zeń K o m isji H isto ry c z n o lite rac k iej Polskiej
A kadem ii N auk O ddziału w K rakow ie” . S ty czeń -czerw iec 1962. K ra
ków 1962, s. 6 8 -6 9 i nadbitka.
25. W śród za g a d n ień m ickiew iczo w skiej a rchaizacji. W: „P race K atedry Ję zy k a P o lsk ieg o . S ekcja Ję zy k o zn aw stw a” . T. 2. R ed. n au k o w a Irena В a j e r o w a, K azim ierz P o l a ń s k i . Katowice 1962, s. 77-83 i nad
bitka. Zeszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atowicach.
R ec.: W ładysław L u b a ś . „Zaranie Śląskie” 1966, R. 29, z. 3, s. 567-568.
26. „ M ickiew icz-B lä tter” i ich redaktor. „Poglądy” 1963, R. 2, nr 19 (23), s. 13-14.
27. „Pan Tadeusz" na św iecie. „P oglądy” 1963, R. 2, nr 24 (28), s. 20.
28. D er Soldat im Lichte der Poesie M ickiew icz. „M ickiew icz-B lätter” 1965, Jg. 10, H. 28, s. 2 6 -3 2 .
29. K atow icka sesja naukow a w setną rocznicą urodzin Żerom skiego. „P a
m iętnik L iterack i” 1965, R. 56, z. 2, s. 6 6 3 -6 68 .
30. W spraw ie autorstw a „K rótkiej wiadom ości o D ziew icy O rleań skiej”. W:
„Prace H istorycznoliterackie K atedry H istorii L iteratury P olskiej” . Z. 3.
Red. naukow a Jan Z a r e m b a . K atow ice 1965, s. 3 5 1 -3 6 2 i nadbitka.
Z eszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K atow icach nr 24.
31. Ju liusza K leinera opera po stu m a . W: „S treszczenia O dczytów P u b licz
nych Podkom isji Śląskiej w K atow icach” . Polska A kadem ia N auk. O d
dział w K rakow ie. K om isja H isto ry czn o literacka. P o dkom isja Śląska w K atow icach. K atow ice 1966, s. 37—38 i nadbitka.
32. D as Echo des 250. G eburtstages von K ristijonas D onelaitis. „M ickie- w icz-B lätter” 1967, Jg 12, H. 34/35, s. 9 4 -9 6 .
K ristijonas D o n e l a i t i s : D ie Jahreszeiten. N achdichtung von H erm ann B u d d e n s i e g . M ünchen 1966.
33. Echa rocznicy K ristijon a sa D onelaitisa. „P ogląd y” 1967, R. 6, nr 11 (111), s. 14.
34. W rażenia z m ickiew iczo w skieg o Wilna. W: „ S tre sz cz e n ia O dczytów Publicznych Podkom isji Śląskiej w Katow icach” . Polska A kadem ia Nauk.
O ddział w K rakow ie. K om isja H istorycznoliteracka. P odkom isja Śląska w K atow icach. K atow ice 1967, s. 2 1 -2 3 .
35. M ickiew icz w Wilnie. W: Z p o m o c ą p o lo n iśc ie . T. 2. K atow ice 1968, s. 3 1 7 -3 1 9 . Z eszyty N aukow e W yższej Szkoły Pedagogicznej w K ato
w icach.
A rtykuł nie podpisany.
36. W spomnienie o P iotrze Grzegorczyku. „Poglądy” 1968, R. 7, nr 19 (143), s. 11-12.
37. Erinnerungen an Stan isła w Pigoń. „M ickiew icz-B lätter” 1969, Jg 14, H. 40/41, s. 35 -4 2 .
38. O głównych tezach współczesnej genołogii. W: „Prace H istorycznoliterac
kie” . T. 1: Z historii i teorii literatury. Red. Stanisław Z a b i e r o w s k i
2 W arsztat badawczy.
i Barbara Ł o p a t k ó w n a . K atow ice 1969, s. 11-24 i nadbitka. Prace N a
ukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach nr 3.
39. O K onradzie Górskim ja k o historyku literatury. „R ocznik Tow arzystw a Literackiego im. Adam a M ickiewicza” 1969 [druk 1970], R. 4, s. 101-109 i nadbitka.
40. Ze w spom nień o S tanisław ie P igoniu. „P oglądy” 1969, R. 8, nr 5 (153), s. 9 -1 1 , ilustr.
41. W p o b liżu teatru. „Poglądy” 1969, R. 8, nr 11(159), s. 13-1 4, ilustr.
O esejach teatralnych Jerzego Szaniawskiego.
42. Zam ek. „P oglądy” 1971, R. 10, nr 5 (201), s. 3.
W spraw ie odbudow y Zam ku K rólew skiego w W arszawie.
43. Z w izytą w Zegrzynku. „P oglądy” 1971, R. 10, nr 14 (210), s. 17-18, ilustr.
Studenci i pracow nicy Wyższej Szkoły Pedagogicznej z K atow ic u Jerzego Szaniaw skiego w 1963 r.
44. Ze w spom nień o Jerzym Szaniaw skim . W: „S praw ozdania z Posiedzeń K om isji N auko w ych” . T. 15/1. S tyczeń -m arzec 1971. P olska A kadem ia N auk. O ddział w K rakow ie. W arszaw a-K rak ów 1972, s. 26.
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu Kom isji H istorycznoli
terackiej 8 m arca 1971 r.
45. Ze w spom nień o Jerzym Szaniaw skim . W: „Prace H istorycznoliterackie” . T. 3. Red. ... K atow ice, U n iw ersytet Śląski 1972, s. 105-118 i n ad b it
ka. Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach n r 38.
46. P roblem y tw órczości G ustawa M orcinka. „Zaranie Ś ląskie” 1974, R. 37, z. 3, s. 4 9 4 -5 0 6 i nadbitka.
R ec.: K rystyna H e s k a - K w a ś n i e w i c z : Stan i potrzeby badań nad litera
turą polską na Śląsku (X IX -X X w.). W: Perspektyw y badań śląskoznaw czych. Red.
D orota S i m o n i d e s , H enryk B o r e k . W rocław 1981, s. 104.
47. Problem y twórczości Gustawa M orcinka. W: Program teatralny P aństw o
w ego Teatru L a le k „ B a n ia lu k a ”. B ielsk o -B iała. G u staw M orcinek:
K ow al. P rem iera 13 kw ietnia 1975 r., s. 5 -6 .
Tekst artykułu z „Zarania Ś ląskiego” w skrócie (zob. poz. 46).
48. W śród zagadnień m etodologii badań literackich. W: „Prace H isto ry cz
no literackie” . T. 4. Red. naukow a Jan Z a r e m b a , Tadeusz K ł a k . K a tow ice 1976, s. 2 7 5 -2 8 9 i nadbitka. Prace N aukow e U niw ersy tetu Ślą
skiego w K atow icach n r 99.
49. A lo jzy O siński w sądach w spółczesnych. W: „S praw ozdania z Posiedzeń K om isji N aukow ych” . T. 20/1: 1976. Polska A kadem ia N auk O ddział w K rakow ie. W rocław 1977, s. 2 6 -2 7 .
50. D zia ła lno ść naukowa, dydaktyczna i społeczna p ro fesora Jana Z a rem by. W: „Prace H istorycznoliterackie” . T. 11. Red. ... i Ireneusz O p a c k i .
K atow ice 1978, s. 5 -1 1 , fot. i nadbitka. Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach n r 264.
51. W spom nienie o A u gu styn ie Jendrysiku. „Ruch L iteracki” 1978, R. 19, z. 6 (110), s. 4 5 1 -4 5 2 .
52. Z badań n a d litera tu rą p o lsk ie g o baroku. „B iuletyn Inform acyjny.
U niw ersytet Ś ląski” [Katow ice] 1978, nr 4 (22), s. 4 3 -4 5 .
O sym pozjum ogólnopolskim na temat: W śród zagadnień p olskiej literatury barokowej. M otyw y - inspiracje - recepcja. Sosnowiec, 11-13 m aja 1978 r.
53. W spom nienie o L e o n ie P ietrzyko w skim . „ P o g ląd y ” 1979, R .1 7 , n r 8 (396), s. 16 -1 8 , ilustr.
54. [Jakim go zapam iętałem ]. W: Jadw iga J a k u b o w s k a : J erzy S za n ia w ski. W arszaw a 1980, s. 172-186. B iblioteka „P olonistyki” .
Skrócona w ersja szkicu z 1972 r. (zob. poz. 45).
55. K azim ierz B rodziński o baroku i p isa rza ch barokow ych. W: W śród z a gadnień p o lsk ie j literatury barokowej. Cz. 2: M otywy, inspiracje, recep
cja. Red. ... K atow ice, U niw ersytet Śląski 1980, s. 57-71 i nadbitka. P ra
ce N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach nr 384.
56. Studia zaoczne filo lo g ii p o lskiej na U niwersytecie Śląskim . W: M ateriały z konferencji: Studia zaoczne na filo lo g ii po lskiej. Red. Edw ard Н о т а . Słupsk, W yższa Szkoła P edagogiczna 1980, s. 141-146.
57. R efleksje p o ro cznicy K ochanow skiego. „P oglądy ” 1981, R. 19, nr 4 (440), s. 6, 8, ilustr.
58. Jerzy Szaniawski w listach Leona Pietrzykowskiego. „Poglądy” 1981, R. 19, nr 15 (451), s. 16-17, ilustr.
59. J u liu sz K le in e r w śró d inicja to ró w słow nika M ickiew icza. „P am iętnik L iteracki” 1981, R. 72, z. 2, s. 197-199 i nadbitka.
60. F abuła „Srebrnych lic h ta r z y ” Jerzego Szaniaw skiego. „R uch L iteracki”
1981, R. 22, z. 6 (129), s. 4 7 5 ^ 7 7 .
61. W kręg u p o e z ji cza rn o leskiej. „B iu letyn Inform acyjny. U n iw ersy tet Śląski” [K atow ice] 1981, nr 1 (37), s. 5 9 -6 1 .
Sprawozdanie z sym pozjum na temat: Jan Kochanowski. Twórczość i recep
cja. W 450. rocznicę urodzin poety. Sosnowiec, grudzień 1980 r.
62. Posłow ie. W: G ustaw M o r c i n e k : Jud a sz z M onte Sicuro. K atow ice, W ydaw nictw o „Ś ląsk” 1982, s. 2 8 2 -2 8 6 .
63. Juliusza K leinera p ro je k t uczczenia setnej rocznicy „Pana Tadeusza” .
„R ocznik P rzem yski” 1983, T. 2 2 -2 3 , s. 87-91 i nadbitka.
64. [Przem ów ienie podczas ju b ileu szu Stanisław a P igonia w dn. 3 czerw ca 1951 w K rakow ie], W: Jerzy S t a r n a w s k i : Jubileuszowa księga ku czci Stanisława Pigonia z 1951 r. „Rocznik Przemyski” 1983, T. 22-23, s. 94-96.
65. P ig o n ia n a : 1. P rojekt wydania „Pana Tadeusza” w p o d o b iźn ie autogra
fu . 2. Stanisław P igoń o so bie w latach drugiej w ojny św iatow ej. „Ruch L iterack i” 1983, R. 24, z. 6, s. 5 0 7 -5 1 2 i nadbitka.
66. W sp ra w ie badań regionalistycznych. „Z aranie Ś ląskie” 1983, R. 46, z. 4, s. 4 2 6 -4 3 0 i nadbitka.
67. Ign a cy Chrzanowski. O sobow ość i sztuka p isa rska . W: „Prace K om isji N a u k o w y ch ” . Z. 9. P o lsk a A k ad em ia N auk. O d d ział w K ato w icach . K atow ice 1984, s. 37 -3 8 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu K om isji H istorycznoli
terackiej 6 stycznia 1984 r.
68. Z epoki Walentego R oździeńskiego. D w a kom unikaty. W: „Prace K om i
sji N au kow ych ” . Z. 9. P olska A kadem ia N auk. O ddział w K atow icach.
K atow ice 1984, s. 3 9 -4 0 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu K om isji H istorycznoli
terackiej 16 m arca 1984 r.
69. W spraw ie daty i g en ezy p ierw szeg o w ydania „ H istorii litera tury p o l
s k ie j” Ignacego Chrzanowskiego. „Ruch Literacki” 1984, R. 25, z. 1-2 (1 4 2 -1 4 3 ), s. 103-105 i nadbitka.
70. Z d ziejów w ielkiej przyja źn i. W: Program teatraln y P aństw ow ego Te
atru Zagłębia. Sosnow iec. Jerzy Szaniaw ski: Ż eglarz. 4. prem iera w se
zonie 1983/1984 - 5 m aja 1984 r., s. 10-12, fot.
O Jerzym Szaniaw skim i Leonie Pietrzykowskim .
71. „D wa te a tr y " Jerzego Szaniaw skiego. W czterdziestolecie ich p o w s ta nia. W: „Prace K om isji N au k o w y ch ” . Z. 10. P olska A kad em ia N auk.
O ddział w K atow icach. K atow ice 1985, s. 3 9 -4 1 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu K om isji H istorycznoli
terackiej 31 października 1985 r.
72. Jan Kochanow ski w sądach Kazimierza Brodzińskiego. W: Jan Kochanow ski. Twórczość i recepcja. T. 2. Red. ... K atow ice 1985, s. 4 0 -5 7 i nad
bitka. Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego w K atow icach nr 696.
73. „O fficina f e r r a r ia ” ja k o utw ór protestanta. W: N ow e R o ździeńsciana.
Studia o Walentym R oździeńskim i je g o dziele „ O fficina fe r r a r ia ” z ro
ku 1612. Red. A dam J a r o s z . W rocław 1985, s. 39—45 i nadbitka.
74. Ig n a cy C hrzanow ski ja k o n a u czyciel a kadem icki. „P rzegląd H u m an i
styczny” 1986, R. 30, nr 5/6, s. 153-155.
75. K a zim ie rz B ro d ziń sk i w obec B ib lii. W: B ib lia a litera tu ra . R ed.
Stefan S a w i c k i i Jan G o t f г у d. L ublin 1986, s. 2 3 9 -2 6 4 i nadbitka.
76. C zesław M iło sz ja k o tłum acz Biblii. „Przegląd H um anisty czn y” 1987, R. 31, n r 7/8, s. 1-1 4 i nadbitka.
77. F ra n c isze k Z a b ło c ki i je g o a rcyd zieło . W: P rogram te a tra ln y Teatru N ow ego. Z abrze. F ranciszek Z abłocki: F ircyk w zalotach. Sezon 1986/
1987. P rem iera - styczeń 1987 r., s. 1-7, 10, ilustr.
78. O „D w óch te a tr a c h ” Jerzeg o Szaniaw skiego. W czterdziestolecie p r a p re m iery krakowskiej. „Przegląd Hum anistyczny” 1987, R. 31, nr 5, s. 5 3 -
66 i nadbitka.
79. Szaniaw ski m niej znany. „Życie Zduńskiej Woli. T ygodnik” 1987, R. 6, nr 5 1 -5 2 , s. 6, ryc.
80. W arszawskie lata K azim ierza B rodzińskiego. W: K a zim ierz B rodziński i je g o epoka (M ateriały z sym pozjum naukowego w 150. rocznicę śm ierci pisarza). Tarnów 1988, s. 2 2 -3 2 .
81. O syntezie historyczn o litera ckiej Ignacego C hrzanow skiego. W: S zkice o daw nej książce i literaturze. Red. R enarda О с i e с z e k. K atow ice, W y
daw nictw o U niw ersytetu Śląskiego 1989, s. 12 3-134 i nadbitka. Prace N aukow e U niw ersytetu Śląskiego nr 957.
82 .K ilk a u w a g o Wojskim w św ie tle a u to g ra fó w „P ana T adeu sza ". W:
„Prace K om isji N aukow ych” . Z. 13. Polska A kadem ia N auk. O ddział w K atow icach. K atow ice 1989, s. 4 6 -4 7 .
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu K om isji H istorycznoli
terackiej 17 m arca 1988 r.
S3. N a d „ Ż m u te m " J a ro sła w a M a rka R ym kiew icza . W: „P race K o m isji N au k o w y ch” . Z. 14. P o lsk a A kadem ia N auk. O ddział w K atow icach.
K atow ice 1989, s. 14.
S treszczenie odczytu wygłoszonego na posiedzeniu Kom isji H istorycznoli
terackiej 9 listopada 1989 r.
84. Stanisław Z abierow ski (6 sierpnia 1900 - 9 grudnia 1988). „Pam iętnik L iteracki” 1990, R. 81, z. 1, s. 3 9 1 -3 9 4 , fot.
85. K o n rad G órski ja k o edytor M ickiew icza. W: P roblem y edytorstw a lite
ratu r słow iańskich. Т. 1. Red. Janusz P e l c . W rocław 1991, s. 15-31.
86. Sztuka pisarska Ignacego Chrzanowskiego. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci (1940-1990). „Przegląd Hum anistyczny” 1991, R. 35, nr 1, s. 43-51.
87. Konrad Górski - człow iek i dzieło. „Przegląd Hum anistyczny” 1991, R. 35, nr 3/4, s. 51 -6 8 .
88. J e szc ze je d e n k o n te k st do „ F a tu m ” N o rw ida. „S tu d ia N o rw id ia n a ” 19 91-1992, T. 9 -1 0 , s. 125-131.
89. P rzedm ow a. W: W kręgu G ustawa M orcinka. Rozprawy. Szkice. P rzy czynki. Scenariusz film o w y . Red. K rystyna H e s k a - K w a ś n i e w i c z , Jan M a l i c k i . K atow ice 1992, s. 5 -14 .
90. Rola łacin y w ku ltu rze ję z y k o w e j epoki sta n isła w o w sk ie j. „F ilo m ata”
1992, nr 8 specjalny (412), s. 4 9 9 -5 1 4 .
91. Z tec h n iki h o m e ry c kie j w „P anu T a d e u szu ”. „ F ilo m ata ” 1993, nr 9 specjalny (414), s. 117-127.
92. R o la ła cin y w k u ltu rze ję z y k o w e j p o lsk ie g o O św iecenia. W: „P race K om isji N aukow ych” . Z. 17. Polska A kadem ia N auk. O ddział w K ato
w icach. K atow ice 1993, s. 15-16.
Streszczenie odczytu w ygłoszonego na posiedzeniu K om isji H istorycznoli
terackiej 16 stycznia 1992 r.
93. K ilka uw ag o Wojskim w ś w ie tle a u to g ra fó w „ P ana T a d e u sza " . W y
dał z rękopisu i oprać. M arek P i e c h o t a . W: „ P ieśn i ogrom nych d w a naście... ”. S tudia i szkic e o „P anu Tadeuszu ”. Red. M arek P i e c h o t a. K atow ice 2000, s. 1 3 -31 . Prace N au ko w e U n iw e rsy te tu Ś lą sk ie go w K ato w icach n r 1848.
Biogramy
94. Bohatkiew icz A leksander Wiktor (1798-1831 lub 1832), s. 7 7 -7 8 ; Chlę- dow ski A dam Tomasz (1 7 9 0 -1 8 5 5 ), s. 113; K o pczyński O nufry (1735—
1817), s. 436—437; S tyczyń ski Jan G w albert (1 7 8 6 -1 8 4 5 ), s. 864. W:
S ło w n ik pra co w n ikó w książki po lskiej. Red. Irena T r e i c h e l . W arsza- w a - i ó d ź 1972.
95. O siński A lo jzy (1 7 7 0 -1 8 4 2 ), pijar, leksykograf, badacz piśm ienn ictw a staropolskiego, rek to r W ileńskiej A kadem ii D uchow nej, biskup sufra- gan łucki. - W: P o lski sło w n ik biograficzny. T. 24. W rocław -W arsza- w a -K ra k ó w -G d a ń sk -Ł ó d ź . Z akład N arodow y im. O ssolińskich. W y
daw nictw o Polskiej A kadem ii N auk 1979, s. 3 3 2 -3 3 4 .
96. P ia secki K azim ierz (1 7 9 8 -1 8 8 2 ), filom ata, praw nik. W: P o lski sło w nik biograficzny. T. 25. W ro c ław -W a rsz a w a -K ra k ó w -G d a ń sk —Lódź, Z akład N arodow y im. O ssolińskich. W ydaw nictw o Polskiej A kadem ii N auk 1980, s. 7 8 2 -7 8 3 .
97. P ia secki M arian (ur. 1796 - zm. po 1840), filareta, praw nik. W: P olski sło w n ik b io g raficzn y. T. 25. W ro c ła w -W a rsz a w a -K ra k ó w -G d a ń s k - Ł ód ź, Z ak ład N a ro d o w y im. O sso liń sk ich . W y daw nictw o Polsk iej A kadem ii N auk 1980, s. 7 8 5 -7 8 6 .
98. P ietraszkiew icz O nufry (1 7 9 3 -1 8 6 3 ), filom ata, poeta, archiw ista, p e dagog, b ib lio tek arz, sybirak. W: P o lski sło w n ik biograficzn y. T. 26.
W ro c ła w -W a rsz a w a -K ra k ó w -G d a ń s k -Ł ó d ź , Z ak ład N a ro d o w y im.
O ssolińskich. W ydawnictwo Polskiej A kadem ii N auk 1981, s. 171-174.
99. P igoń Stanisław (1 8 8 5 -1 9 6 8 ), historyk literatury, edytor, pam iętnikarz, p ro fesor i rektor U niw ersytetu Stefana B atorego, p rofesor U n iw ersy
tetu Jagiellońskiego. W: P o lski sło w n ik biograficzny. T. 26. W ro c ław - W arszaw a-K raków -G d ań sk —Lódź, Z akład N arodow y im. O ssolińskich.
W ydaw nictw o Polskiej A kadem ii N au k 1981, s. 2 0 7 -2 1 5 .
100. Stanisław Z abierow ski - badacz i nauczyciel. W: „Z Teorii i P raktyki Pedagogicznej Języka Polskiego” . T. 4. Red. Edw ard P o l a ń s k i i Jerzy K r a m . K atow ice 1982, s. 2 0 3 -2 1 2 . Prace N aukow e U niw ersytetu Ślą
skiego w K atow icach nr 501.
