ROZUMIEM PRZYRODĘ
JOANNA
BORGENSZTAJN
SCENARIUSZ LEKCJI
Program nauczania przyrody dla szkoły podstawowej
opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie
kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty
Warszawa 2019
Redakcja merytoryczna – Anna Kasperska-Gochna Recenzja merytoryczna – dr Adam Cudowski
Monika Zaleska-Szczygieł
Katarzyna Szczepkowska-Szczęśniak Jadwiga Iwanowska
Redakcja językowa i korekta – Altix Projekt graficzny i projekt okładki – Altix Skład i redakcja techniczna – Altix Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Temat lekcji
Czy wiesz co teraz jesz?
Klasa/czas trwania lekcji klasa IV, 45 minut
Cel ogólny lekcji
Doświadczalne sprawdzenie współdziałania zmysłu smaku i węchu oraz określenie roli wzroku i dotyku przy rozpoznawaniu pożywienia.
Cele szczegółowe Uczeń:
wymienia układy budujące organizm człowieka i podaje ich podstawowe funkcje;
wymienia narządy zmysłów człowieka i wymienia rodzaje bodźców odbieranych przez każdy ze zmysłów;
wyjaśnia współdziałanie zmysłu smaku i węchu oraz opisuje jego biologiczną rolę.
Metody/techniki/formy pracy
Metody i techniki pracy: metoda ćwiczeń praktycznych, burza mózgów, metoda doświadczalna, dyskusja.
Formy pracy: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne
tablica tradycyjna i komputer z rzutnikiem lub tablica multimedialna;
różne produkty spożywcze (owoce, warzywa, pieczywo) pokrojone w kostkę;
po jednym komputerze z dostępem do internetu lub urządzeniu mobilnym na grupę;
kolekcja aplikacji Jak działają zmysły? dostępna pod adresem https://learningapps.
org/display?v=p8h0re50t19 lub przy pomocy poniższego QR kodu.
Opis przebiegu lekcji Faza przygotowawcza
1. Przed zajęciami prowadzący zapoznaje się z kolekcją aplikacji Jak działają zmysły?
oraz sprawdza, czy wszystkie komputery lub urządzenia mobilne są sprawne.
2. Nauczyciel prosi, aby każdy z uczniów przyniósł na lekcję jakiś produkt spożywczy pokrojony w kostkę. Bezpośrednio przed lekcją uczniowie nadziewają kostki na wykałaczki i wykładają je na tacki.
3. Na zajęciach prowadzący zapisuje na tablicy temat lekcji i zapoznaje uczniów z jej celem.
Faza realizacyjna
1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i prosi, aby uczniowie ustalili, z jakich układów zbudowane jest ciało człowieka oraz jak są umiejscowione te układy.
2. Prowadzący wyświetla pierwsze z ćwiczeń znajdujących się w kolekcji aplikacji i prosi, aby pracując w grupach uczniowie rozwiązali je, przypisując układom budującym ciało człowieka odpowiednie funkcje. Gdy nauczyciel upewni się, że uczniowie rozwiązali ćwiczenie, zadaje klasie pytanie, przy pomocy jakich narządów zmysłów można sprawdzić, czy owoc przedstawiony na obrazku jest jadalny. Uczniowie podają swoje propozycje wraz z ich uzasadnieniem.
3. Prowadzący wyświetla drugie z ćwiczeń znajdujących się w kolekcji aplikacji i prosi, aby pracując w grupach uczniowie dopasowali do poszczególnych narządów zmysłów ich funkcje.
4. Nauczyciel prosi uczniów, aby dobrali się w pary. Jedna osoba z pary
zawiązuje oczy koleżance lub koledze, po czym prosi o zatkanie nosa poprzez mocne uciśnięcie jego skrzydełek i podaje na wykałaczce wybrany produkt do spróbowania.
5. Uczeń, który próbował produktu spożywczego stara się określić jego nazwę i opisuje, czy mu smakował. Jeśli prawidłowo określił dany produkt, próbuje kolejnej porcji, tym razem z odetkanym nosem, ale z zasłoniętymi oczami i porównuje smak. Jeśli przy pierwszej próbie nie udało mu się określić nazwy produktu, może dodatkowo wspomóc się zmysłem dotyku.
6. Po określeniu nazwy produktu uczniowie w parach zamieniają się rolami. Druga osoba z pary dostaje do spróbowania inny produkt.
7. Nauczyciel wskazuje osoby, które omówią na forum klasy wynik doświadczenia;
prosi również, aby opowiedziały o tym, co zaobserwowały oraz co ich zdziwiło w trakcie jego przebiegu.
8. Prowadzący inicjuje dyskusję dotyczącą współdziałania zmysłu smaku i zmysłu węchu oraz pomocniczej roli pozostałych narządów przy ocenie przydatności danego produktu do spożycia. Klasa wspólnie zastanawia się nad biologicznym uzasadnieniem zaobserwowanych prawidłowości.
Faza podsumowująca
1. Nauczyciel prosi jedną osobę o wypisanie na tablicy najważniejszych wiadomości z lekcji oraz uzupełnia w razie potrzeby to zestawienie.
5
2. Prowadzący rozdaje uczniom karteczki w kolorach zielonym (rozumiem wszystko), żółtym (rozumiem częściowo) oraz czerwonym (nie rozumiem). Następnie prosi uczniów o pokazanie kartki adekwatnej do ich stopnia zrozumienia wiadomości z lekcji.
3. Nauczyciel wyjaśnia uczniom najbardziej problematyczne zagadnienia
4. Na podstawie przeważającego koloru karteczek oraz wyników uzyskanych przez uczniów w trakcie rozwiązywania ćwiczeń interaktywnych nauczyciel dokonuje ewaluacji zastosowanych form i metod pracy.
Komentarz metodyczny
W przypadku braku wystarczającej liczby komputerów lub urządzeń mobilnych można zaadaptować ćwiczenia interaktywne do tradycyjnej formy papierowej (np.
grupowanie elementów, łączenie w pary). Ćwiczenia te można wykorzystać w celu dokonania oceny postępów ucznia oraz przeprowadzenia ewaluacji lekcji. Ze względu na formę pierwszego z ćwiczeń najlepiej zastosować w jego przypadku ocenianie kształtujące. Drugie ćwiczenie może zostać wykorzystane jako element kartkówki lub sprawdzianu i należy wówczas przyznać na nie jeden punkt.
W trakcie doświadczalnego badania współdziałania zmysłu węchu i smaku należy uczulić uczniów na to, aby nie wkładali sobie do nosa żadnych przedmiotów w celu jego zatkania. Mocne zaciśnięcie własnych palców na górnej części skrzydełek powinno być wystarczające, choć może powodować niewielki dyskomfort.
