"Periodica de re morali canonica liturica", vol. 60, 1971, fasc. 1-3 : [recenzja]

Ferdynand Pasternak

"Periodica de re morali canonica

liturica", vol. 60, 1971, fasc. 1-3 :

[recenzja]

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 15/3-4, 334-338

3 3 4 Przegląd czasopism _[61 PER IO D IC A D E RE M O R A LI C A N O N IC A LIT U R G IC A

R om ae, P o n tificia U n iv e r sita s G regoriana V ol 60 (1971) fasc. 1

N a treść p ierw szeg o zeszy tu w /w czasopism a, w y d a w a n eg o p rzez P a p ie sk i U n iw e r sy te t G regoriań sk i w R zy m ie, sk ła d a ją się n a stęp u ­ ją ce artykuły:

A lfred Gard. В e n g s с h, M a n i p u l a t i o e t v i t a C h r istia n a : C o n s id e r a ti o n e s p a s t o r a le s d e re n o s t r a a e t a t e a g it a ta , s. 3—27.

J e st to przedruk refera tu , k tó r y A utor w y g ło s ił w język u n ie m ie c ­ k im w R zy m ie 10. X I. 1970 r. w serii „C entrum R om anum C on ven tu u m S a cerd o ta liu m ” n a tem at: „O w o ln o śc i c zło w ie k a i jej ogran iczan iu (m an ip u latio)”. W r efera cie ty m A u to r o m a w ia szeroko prob lem tzw . „ m an ip u latio” w se n sie in g e r e n c ji w w e w n ę tr z n e sp ra w y czło w ie k a , zagraające je g o w o ln o ści, p rzez n o w o czesn e m eto d y w p ły w a n ia na ch arak ter i o sob ow ość czło w ie k a oraz jej m o d y fik o w a n ie. R ozw ażan ia m ają ch arak ter p a sto ra ln y w o d n iesien iu do życia ch rześcija ń sk ieg o oraz o cen y tych „zab iegów ” z ch rześcija ń sk ieg o p u n k tu w id z e n ia z je d ­ nej stro n y — z drugiej zaś p o stu la tu w ła ś c iw ie p o jętej w o ln o śc i i jej za g w a ra n to w a n ia . Z a g a d n ien ie to w o d n iesien iu do życia ch rześcija n in a ro zp atru je A u tor n a jp ierw w oparciu o N o w y T esta m en t a n a stę p n ie o w sp ó łc z e sn e nam stru k tu ry i in s ty tu c je p raw n e K ościoła. S tw ierd za , że i dziś w K o śc ie le is tn ie je „ m an ip u latio” (w se n sie w p ły w a n ia na m oraln ą zm ia n ę czło w iek a ) — tak, ja k istn ie je ona w każdej sp o łecz­ n ości złożon ej z lu d zi grzeszn ych , g d zie m u szą b y ć praw a, in sty tu c je , ad m in istra cja itp. a le te ż za g w a ra n to w a n ie ok reślo n ej w o ln o śc i „syn ów B o ży ch ”. W yciąga w n io se k , że „ m an ip u latio” p ojęta w se n s ie n e g a ty w ­ n ym n ie s ie z sobą n ie b ezp ieczeń stw o d la czło w ie k a ży ją ceg o w sp o łecz­ n o ści lu d zk iej, ta k że i w K o śc ie le d oby obecn ej. Z drugiej stro n y w ła ś ­ c iw ie p o jęta w o ln o ść w y m a g a ta k że u śc iśle ń i p ra w id ło w ej in terp re­ tacji, ab y się n ie sta ła sw a w o lą . W k o n tem p la cji i m o d litw ie u p atru je A u tor środek p r z e c iw sta w ie n ia się n ie w ła ś c iw ie p ojętej „m an ip u latio”.

J ea n B e y e r S J, D e co nsilio p r e s b y t e r i i a d n o ta t io n e s , s. 29— 101. A utor o m aw ia w ty m a rty k u le posob orow ą in s ty tu c ję „Rad k a p ła ń ­ sk ich ” n a jp ierw w d ok u m en tach K o ścio ła p o w szech n eg o , p oczyn ając od sob orow ych — n a stęp n ie zaś p od aje norm y i p ra k ty czn e w sk a za n ia w k w e s tii erek cji i u k o n sty tu o w a n ia się R ad K a p ła ń sk ich oraz ich stru k tu ry p ra w n o -o rg a n iza cy jn ej, na p rzyk ład ach istn ie ją c y c h ju ż Rad K ap łań sk ich w w ie lu k rajach a zw ła szcza w d iecezja ch n iem ieck ich . W k o ń cu rozp atru je autor zagad n ien ia d y sk u sy jn e jak: sto su n ek R ady K ap łań sk iej do k a p itu ły k a ted ra ln ej, k o n su lto ró w d iecez ja ln y ch rad b isk u p ich i d u szp astersk ich — a ta k że w szerszym za k resie ich rela c je do K o n feren cji E p isk op atu , do n arod ow ych i pon ad n arod ow ych w ię z i k ap łań sk ich . Sw ój w y w ó d k oń czy autor p od an iem zasad d o k try n a l­ n ych — o naturze k a p ła ń stw a w a sp ek cie teo lo g iczn o -k a n o n iczy m .

E douard H a m e l S J, L u x E v a n g e lh in Const. „ G a u d iu m e t s p e s ”, s. 103— 120.

W n a w ią za n iu do a rty k u łu „L um en ra tio n is e t lu x E v a n g e lii”, p u ­ b lik o w a n y m w N rze 59 (1970) s. 215—249 P eriod ica... — autor w arty ­ k u le ty m o m a w ia p e w n e za sa d y m o ra ln e, za w iera ją ce się w k o n sty ­ tu c ji G a u d i u m e t sp e s , k tó re za C. R ob ertem n a zy w a „m etod ologią te o ­ lo g ii m o ra ln ej”. A n a lizu je n a zw y i p o jęcia za w a rte w tej k o n sty tu c ji a od n oszące się do te o lo g ii m o ra ln ej, n a stęp n ie źródła z k tó ry ch czerpie k o n sty tu c ja s w o je d o k try n a ln e za ło żen ia a zw ła szcza „św iatło E w a n ­ g e lii” oraz „m ysteriu m h o m in is”. W ro zw a ża n ia ch sw o ic h dochodzi a u to r do stw ierd zen ia p ew n eg o „praw a e w a n g e lic z n e g o ”, k tó re m ożna n a p o d sta w ie k o n sty tu c ji b liżej ok reślić jak o „p rzyk azan ie m iło śc i”, w y ra ża ją cej „ p ełn ię p ra w a ” N o w eg o T estam en tu .

To „praw o e w a n g e lic z n e ” m a sw o je o d zw iercied len ie w sercu ch rze­ ś c ija n in a — ja k na to w sk a z u je w y r a ź n ie n a u k a K ościoła. W k ońcu z a sta n a w ia się au tor nad zagad n ien iam i dla k tórych „św ia tło E w a n g e lii” -stw arza szersze m o żliw o ści ich p ra w id ło w eg o rozw iązan ia: w y ja śn ie n ie ta je m n ic y czło w ie k a , p o g łę b ie n ie się b ra terstw a m ięd zy lu d źm i, w ła ś c i­ w e ro zw ią za n ie a k tu a ln y ch p ro b lem ó w n aszych c a zsó w itp. J a k gd yb y u zu p ełn ien iem św ia tła E w a n g elii je s t d la K o ścio ła posob orow ego „po­ m o c w sp ó łczesn eg o św ia ta ” — zw ła szcza w tym , co m a on w sp ó ln eg o z p o sła n n ic tw e m K o ścioła, aby to p o sła n n ictw o K o ścio ła m ogło b y ć nie 'tylko B o sk ie a le i lu d zk ie.

J o sé M aria S e r r a n o , D e a p p e ll a ti o n e p r o con scien tia e t de n o v a

ca usa e p r o p i s it io n e p o s t d u p l i c e m in f a v o r e m n u ll it a ti s m a t r i m o n i i c o n f o r m e m s e n t e n t i a m , s. 121— 156.

Jak sa m ty tu ł w sk a z u je — autor o m a w ia tu przyp ad ek szczególn y, k ie d y to po d w u k ro tn y m n a w e t w y ro k u w p ro cesie m ałżeń sk im , orze­ k a ją c y m n iew a żn o ść m a łż e ń stw a — obrońca w ę z ła m a o b ow iązek su ­ m ien ia w n ie s ie n ia d alszej a p e la c ji oraz n o w eg o u d o k u m en to w a n ia n ie ­ w a ż n o śc i (kan. 1987). N a szerok im tle p ra k ty k i try b u n a łw sąd ow ych i op in ii u czon ych — autor rozp atru je p rzy słu g u ją cy obrońcy w ę z ła sam term in a p e la c ji (10 dni) oraz je g o sk u teczn o ść, zw ła szcza w w yp ad k u , g d y n a w e t po u p ły w ie teg o czasu obrońca w ę z ła w n o siłb y n o w e do­ k u m en ty p rzeciw n iew a żn o ści. J e st to — zd an iem autora — „u p rzyw i- lio w a n a a p ela cja ”, która n ie je s t ograniczona term in em 10-c iu dni w w y p a d k u , g d y obrońca w ę z ła u zasad n ia a p ela cję n o w y m i dow odam i i a rgu m en tam i.

V ol. 60 (1971) fase. 2

M an u el R u iz J u r a d o S J, S a e c u la r is m u s , saecu la riz a tio , d e s e c r a -

liza tio , s. 157— 196.

W a rty k u le ty m autor o m a w ia n a jp ierw i u ściśla sam e p ojęcia, :zw łaszcza se k u la ry za cji i jej o d n iesien ia do relig ii, podając ró w n o ­

336

_[81

V irgin io S o v e r a , De s t r u c tu r is o econom icis in Ecclesia r e n o v a n ­

dis, s. 197— 250.

W oparciu o d o k tryn ę soboru W atyk ań sk iego II rozpatruje tu a u to r n a jp ierw p ozycję i m ie jsc e dóbr m a teria ln y c h w K o śc ie le oraz ich cele· w o d n iesien iu do sa m eg o K o ścio ła i sp o łeczn o ści cy w iln y ch , a n a stę p ­ n ie p o jęcie tzw . dóbr k o ścieln y ch , w a sp ek cie teo lo g iczn y m , ich a d m in i­ stra cję i u ży tk o w a n ie (zw łaszcza na u trzym an ie d u ch o w ień stw a ) w n o­ w y m posob orow ym u jęciu . B liżej za jm u je się ta k że autor pojęciem - „b en eficju m k o śc ie ln e g o ” , w o d n iesien iu do zw ią za n eg o z n im „ św ię­ teg o u rzęd u ”, w oparciu o d o k u m en ty sob orow e, a n a stęp n ie dość szcze­ g ó ło w o k reśli sp osob y u ży tk o w a n ia dóbr k o ścieln y ch p rzez d u ch o w ień ­ stw o — zgod n ie ze w sk a za n ia m i soboru i w y m a g a n ia m i w sp ń łczesn y ch , c-zasów. R o zw a ża n ia sw o je ilu str u je autor p ra k ty czn y m i p rzyk ład am i p ew n y ch szczeg ó ło w y ch rozw iązań w tym za k resie z teren u Ita liii.

C lem en s P u j o l SJ, D e s en s u vo c is „a g g r e g a t u s ” (V atican u m II,, D ecr. O r ie n t a li u m E c c le sia ru m η. 7), s. 251— 271.

W oparciu o d ek ret O r ie n t a li u m E cc le sia ru m η. 7 a zw ła szcza w oparciu ó w y d a n ą 25 III 1970 r. przez K o n g reg a cję dla K o ścio łó w W schodnich d ek la ra cję — autor w a rty k u le ty m pod aje p raw n ą in ter­ p reta cję u ży teg o w tych d o k u m en tach term in u „ a ggregatu s” i podaje· p ra k ty czn e norm y je g o w y k ła d n i i rozu m ien ia — w oparciu zw łaszcza o rozu m ien ie sam ej K o m isji W scod n iej, która k o d y fik a c ji d ok on yw ała. P o n iew a ż term in ten d o ty czy p a tria rch a tó w — stąd autor i tą in s ty ­ tu cją praw n ą szerzej za jm u je się. Z daniem jeg o term in „aggregatu s”' n ie p o k ry w a się z k a n o n iczn y m term in em „ ad scip tu s”, n ie m oże te ż w y ra ża ć p ełn ej za leżn o ści w ie r n y c h od p atriarch y, bez w zg lęd u na to,, czy zn ajd u ją się on i n a tery to riu m p a triarch atu czy też poza nim , a stąd term in ten p o w in ien b y ć w p rzyszłej k o d y fik a c ji u ściślon y.

N B. Z aznaczyć n a leży , iż n a k ońcu tego zeszy tu (ss. 273— 350) za­ m ieszczo n e z o sta ły poraź p ierw szy , za p o zw o len iem K ard yn ała P refek ta , w a ż n ie jsz e d ecy zje N a jw y ż sz e g o T ryb u n ału S y g n a tu ry A p., jej d ek rety , o d p ow ied zi i w y ja śn ien ia , p u b lik o w a n e ju ż w in n y ch czasopism acb. (np. A p o llin a ris 43/1970), k tóre tak że dla k a n o n istó w m ogą b yć p rzy ­ d atn e w ich p racy n au k ow ej i sąd ow ej.

V el. 60 (1971) fase. 3

W ilh elm B e r t r a m s SJ, De p o te s t a t i s episcopalis c o n s t it u ti o n e et d e te r m i n a ti o n e in Ecclesia, s a c r a m e n t sa lu tis h o m in u m , s. 351—414.

S ta w ia ją c sobie za cel om ów ien ie isto ty u sta n o w ien ia i zakresu w ład zy b isk u p iej w K ościele, w o d n iesien iu do sak ram en tu zb aw ien ia lu d zi —■ autor podaje n a jp ierw p o d sta w o w e zasady z zakresu teologii p raw a, tk w ią ce w p o słu g iw a n iu b iskupim i w e w ła d zy prym atu. N a stę p ­ nie o m a w ia dok tryn ę soboru W atyk ań sk iego II o sa k ra m en ta ln y m u d zie­ lan iu w ła d zy b isk u p iej i jej zn aczen iu dla K ościoła, który sam jest sa ­ k ram en tem jed n ości i zb a w ien ia ludzi. P od aje w końcu sy n tezę sw y ch p ogląd ów (w z esta w ien iu z p u b lik o w a n y m i już na ten tem at w yw od am i) odpow iad ającą — zd an iem autora — sp ecy ficzn ej nadprzyrodzonej n a ­ turze K ościoła. W u jęciu ty m rozw aża autor szczegółow o pojęcie K o ś­ cioła na' p łaszczyźn ie filo zo fii i ek lezjologii, a n a stęp n ie p ojęcie K ościoła jako sp ołeczn ej duch ow n ej i zarazem sp o łeczn o -p ra w n ej dla zb a w ien ia ludzi, by' na tym tle u w y p u k lić sak ram en taln ą p osłu gę b isk u p ią w opar­ ciu o dok tryn ę soboru W atyk ań sk iego II, tak w zak resie rządzenia i u św ięca n ia jak i nau czan ia i p rzep o w ia d a n ia S ło w a B ożego, w ch a- ryzm a ty czn o -sa k ra m en ta ln ej i zarazem in sty tu cjo n a ln o -p ra w n ej stru k ­ turze K ościoła.

W k ońcu artyk u łu p o św ięca autor k ilk a reflek sji pap iesk iej w ła ­ dzy prym atu i w y cią g a k oń cow e w n io sk i z całych teo retyczn ych roz­ w ażań.

U rbanus N a v a r r e t e SJ, P o te s t a s V icaria Ecclesiae. E v o lu t io his torica c o n c e p tu s a tq u e o b s e r v a t i o n e s a t t e n t a d o c tr in a C oncilii V a ri­ c a m II, s. 415—

W a rty k u le tym sta w ia sob ie autor za cel b liższe sp recy zo w a n ie, w śró d w ie lu różn ych p ogląd ów , tzw . w ła d zy zastęp czej (p otestas v i­ caria C hristi) w K ościele, w od różnieniu od w ła d zy w ła sn e j K ościoła (p otestas p rop ria E cclesiae). W ychodząc z założen ia, że C hrystus dał K o ścio ło w i tę w ła d zę, k tórą n a zy w a m y „vicaria, m in isteria lis, Instru­ m e n ta lis” — n ie z a le ż n ie od teg o na ja k ie w y p a d k i i osob y ona się rozciąga — stara się autor o d p o w ied zieć na p y ta n ie, czy d aw n e p ojęcie w ła d z y zastęp czej zgadza się z e k lezjo lo g ią sob orow ych d ok u m en tów i czy te d o k u m en ty n ie dają b liższeg o jej ok reślen ia. W tym celu rozp atru je n a jp ierw e w o lu c ję h isto ry czn ą p o jęcia „w ład zy za stęp czej” w g łó w n y ch jej p rzejaw ach : d y sp en so w a n ia od ślu b ów i p rzysiąg, ro zw ią zy w a n ia w ę z ła m a łżeń sk ieg o , rozgrzeszan ia, u d ziela n ia odpu­ stó w , w y k o n y w a n ia w ła d z y u rzędu n a u czy cielsk ieg o itp. N astęp n ie, w oparciu o sob orow e d ok u m en ty, w y ja śn ia autor, że jed n ość stru k tu ­ raln a K o ścio ła oraz u n ita rn y sen s całej św ię te j w ła d z y w K o ściele, ja k ró w n ież ch arak ter (natura) za stęp czy tej jed n ej św iętej w ła d zy , k tó ry p rzeb ija z ty ch że d ok u m en tów sob orow ych — k a że p rzyjąć is tn ie n ie w K o śc ie le jed n ej ty lk o św iętej w ła d z y zastęp czej (p otestas vicaria).

'3 3 8 Przegląd czasopism [10] Jea n B e y e r S J , R espon sion es.

W a rty k u le tym , k oń czącym ca ły zeszy t, za w a rte są 3 od p ow ied zi a u to r a n a n a stęp u ją ce k w e s tie d y sk u sy jn e, k tóre dotyczą:

a) in terp reta cji art. 9 d ek retu P e r f e c t a e carita tis; b.) w ła śc iw e j in sty tu to m św ieck im „ św ieck o ści”; c) słu szn ej różnorodności in sty tu tó w św ieck ich .