Temat: Ochrona środowiska w Polsce

Temat: Ochrona środowiska w Polsce

Do degradacji środowiska naturalnego w największym stopniu przyczynia się człowiek.

Dlatego tak ważne jest prowadzenie działalności gospodarczej w harmonii z przyrodą, czyli rozwój zrównoważony. Służą temu rozmaite działania człowieka mające na celu ochronę środowiska. Często jednak stajemy przed dylematem – rozwój gospodarczy albo ochrona przyrody. Czy taki dylemat rzeczywiście jest słuszny? Czy nie można rozwijać gospodarki bez szkody dla środowiska?

Masz wiedzę:

 jakie są główne formy ochrony przyrody;

 czym są walory kulturowe.

Nauczysz się:

 wykazywać konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego;

 podawać aktualne przykłady różnych sposobów ochrony środowiska w Polsce;

 proponować konkretne działania na rzecz ochrony przyrody we własnym regionie.

1. Dlaczego chronimy przyrodę i jak to robimy?

Degradacja przyrody ma charakter globalny, ponieważ człowiek na całym świecie wykorzystuje bogactwa natury. Robi to na różne sposoby, mniej lub bardziej szkodząc przyrodzie w sposób bezpośredni albo pośredni. Obecnie do największych zagrożeń środowiska naturalnego w skali ogólnoświatowej zaliczają się:

 „kwaśne deszcze”,

Zanieczyszczenia gromadzące się w powietrzu opadają na ziemię i zatruwają żyjące tam organizmy

 efekt cieplarniany – globalne ocieplenie^,

Gazy cieplarniane gromadzące się w atmosferze ograniczają oddawanie ciepła przez Ziemię, co skutkuje globalnym ociepleniem

 „dziura ozonowa”.

Zmniejszenie warstwy ozonu w atmosferze sprawia, że do Ziemi dociera więcej szkodliwego promieniowania ultrafioletowego

W Polsce środowisko zanieczyszczane jest głównie przez przemysł, który wytwarza olbrzymie ilości pyłów, gazów, ścieków i odpadów stałych. Ponadto transport drogowy emituje do atmosfery spaliny samochodowe, a z gospodarstw domowych pochodzą śmieci i ścieki komunalne, z niektórych także spaliny z domowych pieców oraz kotłów centralnego ogrzewania. Wszystko to razem oraz inne źródła zanieczyszczeń bardzo niekorzystnie wpływają na stan środowiska naturalnego. Jak łatwo zauważyć, zanieczyszczeń najwięcej jest tam, gdzie mieszka dużo ludzi, zwłaszcza w miastach z silnie rozwiniętym przemysłem.

Polecenie 1

Omów i wyjaśnij zagadnienia przedstawione na mapach powyżej – gdzie i dlaczego właśnie tam występują wartości największe i najmniejsze?

Redukcja zanieczyszczeń prowadzona jest w Polsce na coraz szerszą skalę. Takie są ogólnoświatowe trendy, wymaga tego od nas Unia Europejska, a także jest to po prostu korzystne dla środowiska, czyli dla naszego otoczenia i nas samych. Na mapach poniżej widać jednak pewne niepokojące zjawiska.

 niski poziom redukcji zanieczyszczeń gazowych (w tym dwutlenku siarki i tlenków azotu) w województwie śląskim, gdzie emisja tych zanieczyszczeń jest największa;

 niski poziom redukcji zanieczyszczeń gazowych w województwie lubuskim i na północnym wschodzie kraju; co prawda emisja gazów jest tam mała, ale na obszarach tych występuje bogactwo dzikiej przyrody, którą należy chronić w szczególny sposób;

 mały odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków w województwach południowo-wschodnich, co jest związane z przewagą ludności wiejskiej; mamy tu jeszcze bardzo dużo do zrobienia.

Pozytywnym zjawiskiem jest wysoki poziom redukcji zanieczyszczeń gazowych w województwach dolnośląskim, łódzkim i wielkopolskim, gdzie działają duże elektrownie cieplne opalane węglem brunatnym. Cieszy również najwyższy odsetek ludności korzystającej z kanalizacji w województwach nadmorskich – to skutek szczególnej dbałości o czystość wód naszego morza, do których niegdyś płynęły nieoczyszczone ścieki z wielu rzek i miast wybrzeża.

Polecenie 2

Korzystając z czterech powyższych map, omów poziom emisji i redukcji zanieczyszczeń w twoim województwie.

Globalne cele ochrony przyrody to:

 utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;

 zachowanie różnorodności biologicznej;

 zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;

 zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami, przez utrzymanie lub przywracanie środowiska do właściwego stanu;

 ochrona walorów krajobrazowych w miastach i wsiach oraz zadrzewień;

 utrzymanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także zasobów, tworów i składników przyrody;

 kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody poprzez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.

Globalny wpływ człowieka na środowisko naturalne jest sumą działań wszystkich ludzi, w tym także każdego z nas. Bezpośrednie kontakty z przyrodą mamy niemal codziennie i dlatego tak ważna jest pełna świadomość naszych poczynań oraz ich skutków.

Przykłady negatywnego i pozytywnego wpływu człowieka na środowisko naturalne

DEGRADACJA ŚRODOWISKA

NATURALNEGO PRZEZ CZŁOWIEKA

DZIAŁANIA CZŁOWIEKA BEZPOŚREDNIO CHRONIĄCE ŚRODOWISKO

Niszczenie roślinności, w tym lasów, na potrzeby przemysłu, rolnictwa, osadnictwa.

Większe wykorzystanie odpadów, w tym surowców wtórnych. Lepsze zagospodarowanie istniejących terenów rolniczych i osiedlowych.

Zanieczyszczanie powietrza na skutek spalania paliw w przemyśle i gospodarstwach domowych.

Stosowanie urządzeń do redukcji emisji zanieczyszczeń.

Wykorzystanie alternatywnych źródeł energii.

Zanieczyszczanie powietrza spalinami samochodowymi i innych środków transportu.

Stosowanie benzyn bezołowiowych i katalizatorów spalin.

Wykorzystanie gazu, biopaliw, baterii elektrycznych i słonecznych czy innych źródeł napędu pojazdów.

Zanieczyszczanie wód powierzchniowych ściekami przemysłowymi i komunalnymi (miejskimi).

Budowa oczyszczalni ścieków, zwłaszcza ekologicznych.

Racjonalne gospodarowanie wodą.

Zanieczyszczanie gleb i wód wskutek stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin.

Rozwój rolnictwa ekologicznego, wykorzystującego m.in.

nawozy naturalne. Racjonalna gospodarka żywnościowa.

Składowiska odpadów, wysypiska śmieci –

„bomby ekologiczne z opóźnionym zapłonem”

– zagrażają całej okolicznej przyrodzie.

Segregacja śmieci i powtórne ich wykorzystanie. Budowa przyjaznych środowisku spalarni śmieci. Utylizacja pozostałych odpadów. Rekultywacja wysypisk i składowisk.

Radioaktywne odpady z elektrowni atomowych powodują napromieniowanie organizmów, co zagraża ich życiu i zdrowiu.

Utylizacja odpadów radioaktywnych. Większa ostrożność i dokładniejsze zabezpieczenia przy użytkowaniu substancji promieniotwórczych.

.

Oprócz działań indywidualnych, lokalnych, regionalnych ochroną przyrody w Polsce zajmują się władze państwowe. Prowadzą one ogólnokrajową politykę środowiskową, polegającą m.in. na ustanawianiu prawnych form ochrony przyrody. Organem wykonawczym jest tu Ministerstwo Środowiska.

Warto wiedzieć

W Polsce działa wiele pozarządowych organizacji ekologicznych, które skupiają licznych miłośników przyrody, np. Liga Ochrony Przyrody, Fundacja Nasza Ziemia, Polski Klub Ekologiczny, Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” czy też oddziały organizacji międzynarodowych – WWF (Światowy Fundusz na rzecz Dzikich Zwierząt), Greenpeace.

2. Prawne formy ochrony przyrody w Polsce

Prawna ochrona przyrody w Polsce realizowana jest głównie w oparciu o z 16 kwietnia 2004 r. W jej myśl ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody. Ustawa zawiera zasady obejmowania ochroną prawną obszarów i obiektów wartościowych pod względem przyrodniczym oraz unikalnych gatunków organizmów, jakie u nas występują. W Polsce mamy 9 krajowych rodzajów prawnych form ochrony przyrody, m.in. parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty i pomniki przyrody, ochrona gatunkowa.

Prawne formy ochrony przyrody

Forma ochrony przyrody Opis formy ochrony przyrody

Park narodowy

dosyć duży obszar (w Polsce powyżej 1 tys. ha) mający szczególnie cenne walory przyrodnicze, niemal całkowicie wolny od ingerencji człowieka;

obecnie w Polsce mamy 23 parki narodowe o łącznej powierzchni 317,3 tys. ha (nieco ponad 1% terytorium kraju); około 1/5 tych terenów objęta jest ochroną ścisłą

Park krajobrazowy

duży obszar wartościowy ze względu na krajobraz i przyrodę; jego ochrona prawna nie jest tak ścisła jak w parku narodowym, gdyż dopuszcza się tu działalność człowieka (np. rolniczą), pod warunkiem jednak, że nie niszczy ona środowiska naturalnego; w Polsce są 122 takie parki

Rezerwat przyrody

niewielki obszar wyodrębniony ze względu na ochronę jednego na ogół elementu środowiska – stąd rezerwaty leśne, stepowe, wodne, florystyczne, torfowiskowe, zwierzęce, krajobrazowe i inne; w Polsce w 2014 r. było ich 1478; łącznie mają powierzchnię 168,3 tys. ha, z czego ok. 2% zajmują rezerwaty ścisłe z całkowitym zakazem wstępu

Pomnik przyrody

forma ochrony indywidualnej, odnosząca się do unikatowego (co najmniej na skalę lokalną) obiektu przyrodniczego; wśród ponad 35 tys. polskich pomników przyrody największą grupę stanowią drzewa (80%), a ponadto są nimi też głazy narzutowe, skałki, jaskinie, wodospady

Ochrona gatunkowa

indywidualna forma ochrony obejmująca w Polsce kilkaset gatunków roślin (m.in. cis pospolity, limba, kosodrzewina, brzoza karłowata, skrzyp olbrzymi, długosz królewski, mikołajek nadmorski) i zwierząt (m.in. żubr, kozica, świstak, niedźwiedź brunatny, żółw błotny, żmija zygzakowata);

ochrona gatunkowa może być ścisła albo częściowa, która dopuszcza za specjalnym zezwoleniem na przykład zbieranie roślin ziołowych

Obszar krajobrazu chronionego

teren chroniony o największej powierzchni, mogący obejmować nawet całą jednostkę krajobrazową, np. dolinę, kotlinę, płaskowyż, wzgórza;

może łączyć ze sobą inne obszary chronione – parki narodowe, parki krajobrazowe; działalność człowieka jest tu ograniczona w niewielkim stopniu; w Polsce obszary te zajmują aż 22,3% powierzchni kraju

Zespół

przyrodniczo-krajobrazowy

fragment krajobrazu naturalnego i przeobrażonego (kulturowego) o cennych walorach widokowych i estetycznych; zespoły te często znajdują się na trasach szlaków turystycznych; mamy ich ponad 220 Stanowisko dokumentacyjne

miejsce mające wartość przede wszystkim naukową i edukacyjną, np. odkrywka skalna, nagromadzenie skamieniałości, profil glebowy;

w Polsce jest ich ponad 230 Użytek ekologiczny

odrębny, mały ekosystem (np. oczko wodne, starorzecze, torfowisko, kępa drzew) wewnątrz innego, większego zespołu biosfery; mniejszy od rezerwatu i zazwyczaj nieco mniej od niego cenny; w Polsce jest ich kilka tysięcy

Schematyczny poziom ochrony i powierzchnię (liczbę obiektów) w poszczególnych formach ochrony pokazuje poniższy wykres^.

Oprócz form ochrony ustanawianych przez władze krajowe mamy też w Polsce obszary chronione w ramach międzynarodowych programów ekologicznych:

 Natura 2000 – program Unii Europejskiej mający na celu stworzenie wspólnego, europejskiego systemu ochrony środowiska naturalnego. Obejmuje około 1000 obszarów w Polsce (Natura 2000).

 Polski Komitet ds. UNESCO Program Man and Biosphere (MAB, Człowiek i Biosfera) – działający od 1971 roku ogólnoświatowy program UNESCO, obejmujący dodatkową ochroną najcenniejsze obszary i obiekty przyrodnicze. Na całym świecie jest ich ponad 600, a w Polsce do programu należy 10 obszarów – m.in. parki narodowe i rezerwaty.

 Konwecja Ramsarska – porozumienie zawarte w 1971 roku w irańskim mieście Ramsar, mające na celu objęcie dodatkową ochroną obszarów wodno-błotnych, a w szczególności żyjące tam ptactwo. W Polsce do konwencji należy 13 obszarów.

Polecenie 3

Korzystając z mapy powyżej, odczytaj nazwy obszarów chronionych w twoim regionie. Które z nich są najcenniejsze i co się w nich znajduje? Wszystkie obszary i obiekty objęte w Polsce ochroną prawną znaleźć można w Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Niektóre z nich przedstawiono poniżej.

panorama : Białowieski Park Narodowy

panorama - Słowiński Park Narodowy

panorama : Woliński Park Narodowy

.

Roztoczański Park Narodowy (na następnej stronie)

Panorama: Pomnik Przyrody Dąb Bartek

Panorama - pomnik przyrody Dąb Bolesław

Rezerwat Torfowisko Rąbień

Rezerwat przyrody Góra Uszeście panorama interaktywna

Polecenie 4

Wymień główne formy prawnej ochrony przyrody w Polsce i podaj odpowiednie przykłady.

Warto wiedzieć

„Zielone Płuca Polski” to obszar na północnym-wschodzie naszego kraju, zaliczający się do ostatnich w Europie obszarów o nieskażonej przyrodzie i szczególnych walorach krajoznawczych oraz kulturowych. W 1994 r. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej wydał specjalną deklarację, w której zalecił dalsze konsekwentne przestrzeganie zasad ekorozwoju w tym regionie, czyli integracji ochrony środowiska z postępem technicznym i rozwojem gospodarczym.

Ciekawostka

Bobry to pierwsze zwierzęta, które zostały w Polsce objęte ochroną – miało to miejsce już w XI wieku. Spośród roślin najwcześniej, bo od 1423 roku, chronione były cisy.

W Henrykowie Lubańskim na Dolnym Śląsku rośnie najstarsze drzewo w Polsce, którym jest właśnie cis liczący sobie około 1200 lat.

3. Ochrona dziedzictwa kulturowego w Polsce

Do dziedzictwa kulturowego danego obszaru, np. kraju, zaliczają się wszystkie zabytki z różnych dziedzin – budownictwa, sztuki, rzemiosła, techniki, archeologii i in. Zabytki to obiekty lub ich części albo zespoły obiektów będące dziełem człowieka i stanowiące świadectwo minionej epoki lub zdarzenia; zachowanie zabytków w jak najlepszym stanie leży w interesie społecznym ze względu na ich wartość artystyczną, naukową czy historyczną.

Jest dla nas oczywiste, że zabytków nie wolno niszczyć ani zmieniać. Przetrwały one setki lat i musimy dbać o to, by kolejne pokolenia również mogły je podziwiać. Ze strony władz

państwa zajmuje się tym Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Podstawową formą ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce jest wpisanie danego obiektu do rejestru zabytków. Zabytki dzielą się na:

 nieruchome – budowle lub ich części albo zespoły, np. domy mieszkalne, pałace, kościoły, mosty, wieże, portale, mury obronne, układy urbanistyczne itp.

 ruchome – np. dzieła sztuki malarskiej, rzeźbiarskiej, medalierskiej, jubilerskiej, garncarskiej, a także dawne pojazdy, maszyny, uzbrojenie oraz inne obiekty niezwiązane trwale z ziemią;

 archeologiczne – obiekty nieruchome lub ruchome będące powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, np.

odsłonięte w wykopaliskach ślady dawnych zabudowań, grobów, fortyfikacji.

Najcenniejsze zabytki mogą zostać uznane za Pomniki Historii. Status ten nadawany jest przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Pomnik Historii musi posiadać szczególną wartość historyczną, naukową oraz artystyczną i być utrwalony w powszechnej świadomości, a także mieć duże znaczenie dla dziedzictwa kulturowego Polski. Niektóre nasze pomniki historii znalazły się na Liście Światowego Dziedzictwa KulturowegoUNESCO.

Obszary bogate w obiekty dziedzictwa kulturowego mogą zostać uznane za Parki Kulturowe. Są to tereny wyróżniające się w krajobrazie licznymi zabytkami nieruchomymi, charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.

Kopalnia soli w Wieliczce

Zamość

Kanał Elbląski

Zamek w Malborku

Meczet w Kruszynianach

Podsumowanie

 Globalne ocieplenie, będące częściowo wynikiem efektu cieplarnianego, a także

„dziura ozonowa” i „kwaśne deszcze” to obecnie największe ogólnoświatowe zagrożenia dla środowiska naturalnego.

 W Polsce najwięcej zanieczyszczeń wytwarzanych jest w centrum i na południu, zwłaszcza na Górnym Śląsku, gdzie rozwinął się przemysł i mieszka dużo ludzi.

 Redukcja zanieczyszczeń prowadzona jest m.in. poprzez oczyszczanie ścieków, zakładanie filtrów na dymiące kominy, stosowanie katalizatorów w samochodach, utylizację odpadów lub ich ponowne wykorzystanie.

 Prawne formy ochrony przyrody polegają na objęciu ochroną określonych obszarów, obiektów lub gatunków organizmów żywych. Najważniejsze z nich to parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty i pomniki przyrody, a także ochrona gatunkowa.

 Polska uczestniczy w międzynarodowych programach ochrony środowiska, takich jak Natura 2000 (UE) czy Man and Biosphere (UNESCO).

 W ramach ochrony dziedzictwa kulturowego ochroną i opieką objęte zostały zabytki nieruchome, ruchome i archeologiczne.

 Zabytki o największej wartości otrzymały status pomników historii.

Słowniczek

„dziura ozonowa” znaczący ubytek ozonu w górnych warstwach atmosfery, przez co do Ziemi dociera więcej promieniowania ultrafioletowego; nadmiar tego promieniowania niszczy chlorofil w roślinach, wywołuje zmiany klimatyczne, zwiększa zachorowalność na nowotwory i inne choroby; największy ubytek warstwy ozonowej występuje nad obszarami okołobiegunowymi

efekt cieplarniany zjawisko zachodzące w atmosferze, powodujące naturalny wzrost temperatury Ziemi poprzez zatrzymanie energii słonecznej przez tzw. gazy cieplarniane (para wodna, dwutlenek węgla, metan), które pochłaniają i odbijają energię płynącą z powierzchni Ziemi

„kwaśne deszcze” (opady) deszcze, śniegi, mgły zawierające w sobie zwiększoną ilość kwasu siarkowego i azotowego; wywierają negatywny wpływ na organizmy, m.in.

przyczyniają się do chorób układu oddechowego i odpornościowego, powodują obumieranie lasów, zakwaszają gleby; przyspieszają też korozję różnego rodzaju konstrukcji metalowych, np. dachy zabytków; występują na obszarach, gdzie atmosfera jest narażona na długotrwałą emisję dwutlenku siarki i tlenków azotu, zarówno ze źródeł naturalnych (czynne wulkany), jak również sztucznych (spalanie paliw kopalnych)

Natura 2000 program Unii Europejskiej mający na celu stworzenie wspólnego, europejskiego systemu ochrony środowiska naturalnego; w Polsce obejmuje około 1000 różnych obszarów

obszar krajobrazu chronionego teren chroniony o dużej powierzchni, mogący obejmować nawet całą jednostkę krajobrazową, np. dolinę, kotlinę, płaskowyż, wzgórza; może łączyć ze sobą inne obszary chronione, np. parki narodowe, parki krajobrazowe; działalność człowieka jest tu ograniczona w niewielkim stopniu; w Polsce 395 takich obszarów zajmuje aż 22,3%

powierzchni kraju

ochrona gatunkowa indywidualna forma ochrony obejmująca w Polsce kilkaset gatunków roślin (m.in. cis pospolity, limba, kosodrzewina, brzoza karłowata, skrzyp olbrzymi, długosz królewski, mikołajek nadmorski) i zwierząt (m.in. żubr, kozica, świstak, niedźwiedź brunatny, żółw błotny, żmija zygzakowata); ochrona gatunkowa może być ścisła albo częściowa, która dopuszcza za specjalnym zezwoleniem np. zbieranie roślin ziołowych

park krajobrazowy duży obszar, wartościowy ze względu na krajobraz i przyrodę; jego ochrona prawna nie jest tak ścisła jak w parku narodowym, gdyż dopuszcza się tu działalność człowieka (np. rolniczą), pod warunkiem jednak, że nie niszczy ona środowiska naturalnego; w Polsce są 122 takie parki

park kulturowy obszar wyróżniający się w krajobrazie licznymi zabytkami nieruchomymi, charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej

park narodowy dosyć duży obszar (w Polsce powyżej 1 tys. ha) mający szczególnie cenne walory przyrodnicze, niemal całkowicie wolny od ingerencji człowieka; w Polsce mamy 23 parki narodowe o łącznej powierzchni 317,3 tys. ha (nieco ponad 1% terytorium kraju);

około 1/5 tych terenów objęta jest ochroną ścisłą

pomnik historii status przyznawany przez prezydenta RP zabytkom posiadającym szczególną wartość historyczną, naukową oraz artystyczną i mającym trwałe miejsce w powszechnej świadomości oraz duże znaczenie dla dziedzictwa kulturowego

pomnik przyrody forma ochrony indywidualnej odnosząca się do unikatowego (co najmniej na skalę lokalną) obiektu przyrodniczego; wśród ponad 36 tys. polskich pomników przyrody

największą grupę stanowią drzewa (80%), a ponadto pomnikami są też głazy narzutowe, skałki, jaskinie, wodospady

rezerwat przyrody niewielki obszar wyodrębniony ze względu na ochronę jednego na ogół elementu środowiska i stąd rezerwaty leśne, stepowe, wodne, florystyczne, torfowiskowe, zwierzęce, krajobrazowe i inne; w Polsce w 2015 r. było ich 1479; łącznie mają powierzchnię 168,3 tys. ha, z czego ~2% zajmują rezerwaty ścisłe z całkowitym zakazem wstępu

rozwój zrównoważony prowadzenie przez człowieka działalności gospodarczej w harmonii ze środowiskiem naturalnym, tzn. bez nadmiernie negatywnego wpływu na przyrodę, chroniąc jednocześnie wszystko to, co jest możliwe do ochrony

stanowisko dokumentacyjne miejsce mające wartość przede wszystkim naukową i edukacyjną, np. odkrywka skalna, nagromadzenie skamieniałości, profil glebowy; w Polsce jest ich 171

użytek ekologiczny odrębny, mały ekosystem (np. oczko wodne, starorzecze, torfowisko, kępa drzew) wewnątrz innego, większego zespołu biosfery; mniejszy od rezerwatu i zazwyczaj nieco mniej od niego cenny; w Polsce jest ich ponad 7 tysięcy

zabytek obiekt lub jego część albo zespół obiektów będący dziełem człowieka i stanowiący świadectwo minionej epoki lub zdarzenia; zachowanie zabytków w jak najlepszym stanie leży w interesie społecznym ze względu na ich wartość artystyczną, naukową czy historyczną

zespół przyrodniczo-krajobrazowy fragment krajobrazu naturalnego i przeobrażonego (kulturowego) o cennych walorach widokowych i estetycznych; zespoły te często znajdują się na trasach szlaków turystycznych; mamy ich 28

Zadania1

Degradacja i ochrona środowiska

Do każdego hasła związanego z niszczeniem środowiska naturalnego dopasuj hasło związane z przeciwdziałaniem.

wyrąb lasu -

spaliny samochodowe - ścieki komunalne -

zanieczyszczenia pyłowe - odpady stałe -

zdegradowana gleba - - filtry kominowe - katalizatory - oczyszczalnie

- rolnictwo ekologiczne - zbiórka makulatury - utylizacja

Zad. 2

Prawne formy ochrony przyrody w Polsce

Ułóż nazwy obszarów objęte prawną formą ochrony przyrody w kolejności od najwyższego do najniższego poziomu ochrony.

ścisły rezerwat przyrody park krajobrazowy

zespół przyrodniczo-krajobrazowy park narodowy

Zad.3

Międzynarodowe przedsięwzięcia ekologiczne

Do każdego z wymienionych międzynarodowych przedsięwzięć ekologicznych dopasuj związane z nim hasło.

Unia Europejska ptactwo wodno-błotne dzikie zwierzęta

UNESCO WWF

Konwencja Ramsarska Man and Biosphere Natura 2000