STUDIA MIEJSKIE tom 1 (2010)
Anna WOJNAROWSKA
Uniwersytet Łódzki
KONCEPCJE PROGRAMOWO-PRZESTRZENNE
ZAGOSPODAROWANIA ZABYTKOWYCH ZESPOŁÓW
ZABUDOWY FAMILIJNEJ W ŁODZI
CONCEPTIONS
OFSPATIALAND
FUNCTIONAL REDEYELOPMENT
OF HISTORICAL WORKERS
’
ESTATESIN
LODŹABSTRACT: Lodź - thecity often called ‘Polish Manchester’ - isstriving towards exploiting inthe adeąuate degree its post-industrial architectural heritage - asthe element building citys attractiveness and competitive- ness duetothe unique cultural tourism resources. Lodź authorities prepared in 2007 TheRegenerationProgram ofHistorical Workers'Estates, regarding threelocalizations-Księży Młyn, Plac Zwycięstwa and Ogrodowa. The model ofregenerationproposed in the Program isone based onthepublic-privatepartnership.Duetothe high cultural value of historical workers’ estates, their role and place in spatialand functional structure of city, difficultsocialsituation of manyinhabitants,bad technical State of buildings and surroundings, the issue of theirregenerationis very complex. Cityauthorities, being consciousof this fact, hasprepareda set ofreports and analyses, considering economic and legał aspects of the Program, as wellas - presented here -proposals of their functionaland spatial organization. AU thesedocumentsare intended to bean instrument for local authorities to controlthe finał effects of regeneration program conceived as public- private partnership. KEY WORDS:post-industrial heritage, urbanregeneration,historical workers’estates
Wprowadzenie
Łódź
jesttrzecim pod względemliczbymieszkańców miastemw
Polsce,jednakże
nie zajmuje odpowiedniowysokiejw stosunku
do
wielkościmiasta pozycjiw
rankingachpolskich metropolii.
Pomimocoraz liczniejszych przykładów
wykorzystania
obiektów iterenówpoprzemysłowych
nanowe
funkcje,unikatowe
dziedzictwo kulturowe in
dustrialnej
Łodziciągle jeszcze
nie przyczyniasięw wystarczającym
stopniudo
pod
noszenia atrakcyjności
miastajako
miejsca zamieszkania
orazjego
konkurencyjności naarenie krajowej
imiędzynarodowej.Łódź- nazywanaczęsto„polskim Mancheste
rem”
-
powinna,
wzorem
innych
europejskichmiast
poprzemysłowych, umiejętniezdyskontować
walory
poprzemysłowejarchitektury istrukturyprzestrzennej miasta,przekształcając
cechy
miejskiego krajobrazudotychczas
kojarzone
z nieatrakcyjnymobliczem
miastaprzemysłowego w nowoczesne środowisko
miejskie.Takie
przemiany
wodniesieniu do
niektórychzespołów poprzemysłowych
jużna
stąpiłylub są w
trakcierealizacji.Jednakże
obiektyiobszarytenietworzą jeszcze
na mapiemiasta
spójnegosystemu,
są odizolowaneod
siebieprzestrzennie
ifunkcjonalnie
pomimo sąsiadującegolub
bliskiegoniejednokrotnie położenia.
Brakjestpowiązań
ko
munikacyjnych
za
pomocą układudróg
rowerowychipieszych,dogodnejkomunikacji publicznej(w formienietypowych
nierazrozwiązań - np. kolejki turystycznej w miej
scedawnej
linii kolei przemysłowejna
Księżym Młynie)oraz
struktury
przestrzeni
publicznych
ipółpublicznych,
wiążącejdawne
obszarypoprzemysłowe
zpozostałymi
elementami
strukturymiejskiej.
Brakujerównież
czytelnegouwidocznienia w struktu
rze miastazabytkowychobszarówiobiektówpoprzemysłowych oraz odpowiedniego
systemu
informacyjnegow terenie.
Wydaje
sięw związku
ztymcelowestworzenie
w Łodzi
nowego
produktu turystycz
nego -
SzlakuArchitekturyPrzemysłowej
(PATH -Post-industrialArchitectural and TourismHeritage)x.
SzlakArchitektury
Przemysłowejłączyłby
terenypoprzemysłowe ipowojskowe
wŁodziw poszczególne
trasytematyczne, typologiczne
bądź
teryto
rialne-
kreując
namapie miasta system takich tras.
Ideą
tegoprzedsięwzięcia byłaby
promocja dziedzictwa
poprzemysłowego
Łodzi
dla celówkulturowych
iturystycznych
poprzez
konkretnedziałania
narzecz
rozpowszechnieniainformacjio
tychterenach
iułatwienia ich dostępności-
m.in.
umieszczenie
informacji
o Szlaku ArchitekturyPrzemysłowej na
stronachinternetowych,przygotowanie informatora turystycznego,
folderówpromocyjnych, oznaczeń
wterenieiwśrodkachkomunikacjimiejskiej, itd.Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania
zespołów zabytkowej zabudowy familijnej w Łodzi
W grudniu
2007r.
Rada
Miejska
w Łodzi
podjęła
uchwałęo Programie
rewitaliza
cji domów familijnych.Program obejmuje
zespołyhistorycznej
zabudowyfamilijnejna
KsiężymMłynie,
przyplacu
Zwycięstwa oraz przyulicy
Ogrodowej.W
ramach Programuzaproponowano model działań rewitalizacyjnych opartych na
zasadzie partnerstwapubliczno-prywatnego, w
którymrewitalizacja zespołów
zabytkowychprowadzona
byłaby
przez
inwestoraprywatnego,
alena zasadach
określonychprzez
władze miejskie.Miasto
planujeprowadzenie przedsięwzięć rewitalizacyjnych
na drodzezamiany
-inwestor
prywatnymawybudować
nowemieszkania
dlaobecnychmieszkańców
tychosiedli,zmodernizować
osiedlazuwzględnieniem wymogów
kon
serwatorskich,podnoszączarazem
ichstandard,
a następnie
przekazać miastu
nowo
1 Propozycja stworzenia SzlakuArchitektury Przemysłowej zgłoszona została przez zespół Katedry Za gospodarowania Środowiskai Polityki Przestrzennejw ramach wniosku o grant PrezydentaMiasta Łodzi w maju 2009 r.Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 345
zbudowane mieszkania i przejąć na własność osiedla domów familijnych. Miasto do końca procesu ma zachować kontrolę nad spełnianiem przez inwestora warunków przyjętych w programie rewitalizacji. Model rewitalizacji na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego zaproponowany w Programie rewitalizacji domów familijnych został nagrodzony przez Ministerstwo Gospodarki w 2008 r.
W ramach środków dotacji celowej, uzyskanych przez Urząd Miasta Łodzi od Mi nisterstwa Gospodarki na przygotowanie szczegółowych analiz i wskazań służących realizacji Programu, w grudniu 2008 r. zostało wykonane omawiane tutaj opracowanie, dotyczące Koncepcji programowo-przestrzennych zagospodarowania zespołów zabyt kowej zabudowy familijnej w Łodzi. Zaproponowane w ramach koncepcji wariantowe rozwiązania programowo-przestrzenne, po konsultacjach z właściwymi organami konserwatorskimi i zainteresowanymi wydziałami Urzędu Miasta, mają być wiążące dla inwestora prywatnego poprzez umieszczenie ich w zapisach umowy pomiędzy in westorem a miastem i będą stanowiły instrument kontroli miasta w zakresie sposobu zagospodarowania wzmiankowanych wyżej obiektów i terenów.
Rewitalizacja zasobów mieszkaniowych w łódzkich osiedlach familijnych jest kwestią złożoną i trudną. Przede wszystkim należy mieć na względzie dużą wartość zabyt kową tych zespołów - osiedla te wpisane są do rejestru zabytków, co określa zakres ewentualnych możliwych przekształceń przestrzennych i funkcjonalnych (zgodnie ze wskazaniami konserwatorskimi), znaczne problemy społeczne (patologie społeczne, bezrobocie, niski status materialny mieszkańców, duży odsetek osób starszych), trud ności związane ze strukturą własnościową mieszkań (przede wszystkim w osiedlu na Księżym Młynie, gdzie kilkanaście mieszkań należy do właścicieli prywatnych) oraz duży stopień degradacji technicznej budynków i elementów urządzenia terenu.
Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż w przypadku wielkich kompleksów zabudowy przemysłowej, w skład których wchodzą nie tylko obiekty i urządzenia związane z produkcją, ale także budynki mieszkalne, utrata dotychczasowych podstaw funkcjonowania w wyniku wygaśnięcia działalności przemysłowej dotyczy nie tylko za budowy fabrycznej, ale także związanej z nią zabudowy mieszkaniowej. Przyfabryczne patronackie osiedla familijne zasiedlane były w trakcie funkcjonowania zakładu prze mysłowego przez robotników pracujących w fabryce i ich rodziny. Praca w przemyśle zapewniała dochody mieszkańcom oraz opiekę nad stanem technicznym zabudowy ze strony właściciela zakładu. W związku z tym po upadku funkcji przemysłowej nastąpiła degradacja nie tylko substancji budowlanej o charakterze produkcyjnym, ale także zasobów mieszkaniowych - zarówno w wyniku utraty stałego nadzoru i utrzymania ze strony fabryki, jak i utraty pracy, a co za tym idzie - dochodów przez mieszkańców, którym często nie udało się znaleźć innego zatrudnienia i nie byli w stanie sami podołać kosztom nawet drobnych bieżących remontów i napraw.
Jednym z podstawowych problemów związanych z rewitalizacją zabytkowych osie dli familijnych są kwestie finansowe. Władze miasta nie dysponują wystarczającymi środkami na podjęcie się rewitalizacji tak dużych i wymagających szczególnie wysokich nakładów finansowych (ze względu na konieczność dotrzymania wymogów
konserwa-torskich
oraz
wysoki stopieńdegradacji) zasobów
mieszkaniowych.Jak
stwierdza sięwe wstępieProgramu: „Miasto
nieposiada w swoim
budżeciewystarczających
środków
napokrycie ogromnie kapitałochłonnego
przedsięwzięciazwiązanegozodnowądomów familijnych.Brakujepoza tyminstrumentównapoziomiekrajowym,usprawniającychproces
rewitalizacji(niemaustawy orewitalizacji), a
środki
unijne sąniewystarczające
w stosunku
do potrzeb.
To wszystko
powoduje, żeMiastostarasię podejmować
ipo
budzać
działaniarewitalizacyjne w
obecnieistniejących
uwarunkowaniachprawnych
iekonomicznychorazrealizować
jaknajwięcej przedsięwzięćtegotypu,przywracają
cychdo życia kolejne ważne
obiektyw mieście”2.
2 Ponadto z przytoczonychw Programie rozwoju lokalnego miasta Łodzina lata 2007-2013 danych dotyczących strukturywłasności zasobów mieszkaniowych wŁodziwynika, iżwystępujetuszczególnie wysoki- w stosunkudo innych dużychmiastPolski -odsetek zasobówgminnych (prawie %wszystkich mieszkań na tereniemiasta), co ma negatywny wpływ na jakość tychzasobów wskutek braku środków na remonty i utrzymanie.
3 Założenia do programu Społeczna strategia rewitalizacji (tekst założeń dostarczony przez Wydział Realizacji i Nadzoru InwestycjiUMŁ).
Należy podkreślić,
iżproblemomspołecznym władzemiasta poświęcają
szczególną uwagę- opracowywana
jestSpołeczna strategia rewitalizacji,
obejmującaobszar
Łodzi znajdującysięw granicach
wyznaczonychprzez
Lokalny program
rewitalizacji -
w
tym takżetrzywzmiankowanehistoryczne
osiedlazabudowyrobotniczej3.
Założenia
do koncepcjifunkcjonalno-przestrzennychRewitalizacja
zabytkowychzespołów
domówfamilijnych
wpisuje sięw realizację
Planu rozwoju lokalnegomiasta Łodzi
na
lata2007-2013 - poprzez działania
zmie
rzającedo
podnoszeniaatrakcyjności
środowiskamiejskiego, przyczyniając
siędzięki
temu do
podnoszeniakonkurencyjnościmiasta. W
związku
zplanowanym przyszłym
rozwojem
miasta
m.in.
w
oparciu orozbudowę
funkcji
kulturalnych iturystycznych-
rzeczą
konieczną jestzwiększenie
potencjału
turystycznego ikulturalnegoŁodzi
-
takżew
wynikurewitalizacji dziedzictwa
poprzemysłowego.Łódź,
jako
miastoubiegające
się otytuł Europejskiej
Stolicy
Kulturyw
2016 r., maszansę
wykorzystaćpotencjalnie
zwiększonezainteresowanieinwestorów
prywatnych
oraz publiczneśrodki
finansowezwiązane
ztymfaktemnarozbudowę
oferty kultu
ralnej iturystycznej. Jest
toszczególnieważne w obecnej sytuacji
Łodzi,która
wśród największychmiast
w
Polsce jestnajgorzej
wyposażonaw infrastrukturę
hotelową ibazę noclegową (dwukrotniemniej
miejsc noclegowych w przeliczeniu na
1000mieszkańców
niżw Warszawie,
Wrocławiu,Poznaniu
i Szczecinie iaż
pięciokrotnie
mniej
niżw Krakowie). Należy w związku
ztymrozważyć możliwość
rozbudowy bazyhotelarskiej/noclegowej w
ramachplanowanych
działań
rewitalizacyjnych,
wwyniku
adaptacjina
nowefunkcje istniejących
obiektówhistorycznych.Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 347
W
oparciu oanalizę
zgromadzonych
materiałów4 w budowie koncepcji
programo
wo-przestrzennych
dlatrzech zespołów
zabudowy familijnej przyjęto,
iżdziałania
zmierzające
do
rewitalizacji
zabytkowych zespołówdomów
familijnych
muszą
spełniać
igodzićzesobą
różnorodnewymaganiaw
zakresie:4 Zagadnienia związane z inwentaryzacją urbanistyczną oraz analizami zgromadzonych danych i mate riałów historycznych,planistycznychi strategicznychznalazły się w niniejszymtomie w artykule Bartosza Bartosiewicza i Sylwii Kowary.
—
spełnienia
wytycznych
konserwatorskich
-
związanych zwysoką wartością histo
ryczną
ikulturową
rozpatrywanychzespołów;-
zapewnienia
sposobu wykorzystania (poprzez wprowadzenie nowychfunkcji)
umożliwiającegoichprzyszłe
sprawne, niezagrożoneponowną
degradacjąfunkcjono
wanieiutrzymywaniesiępodwzględem
finansowym;—
umożliwieniadostępności zespołów
dlapubliczności- jako powszechnych dóbr
kulturowych,
a także
atrakcyjnego
celu turystycznego iusługowegow szerokim
tegosłowa
znaczeniu;—
wpisaniazespołów
w
ogólnomiejski systemkomunikacji
pieszej
ikołowejoraz
strukturęprzestrzenipublicznych
ipółpublicznych;—
spełnienia współczesnych
warunkówtechnicznychstawianych
obiektomo cha
rakterzemieszkaniowymi
usługowym.Określonoszczegółowedziałania przestrzenne,
służące
zapobieżeniudalszej degra
dacjizabytkowych
zespołów domówfamilijnych
orazwykorzystaniu
ich potencjału kulturowego iturystycznego dlabudowy
konkurencyjnościŁodzi
iwzmocnienia
funkcjimetropolitalnychmiasta poprzez:
a)
konserwację
irehabilitację
zabudowyhistorycznejjako elementu
tożsamościoraz
przestrzeni
dlaosób
iinstytucjiozróżnicowanym
poziomiedochodów;
b)
zwiększenie
intensywności
użytkowania
zabytkowych
zespołów
domówfamilij
nych - w wyniku
wprowadzenianowychfunkcji, w
tymwzbogacenie funkcji użytecz
ności publicznej
oróżnejskali
oddziaływania;c)
włączeniew
przestrzenno-funkcjonalnąstrukturę miasta zdegradowanych
ista
nowiących
obecniewyizolowane enklawy
zespołów;d)
wykorzystanie
walorówkulturowych
zabytkowych
zespołów zabudowyfamilijnej
dla tworzenia bezpiecznych,ounikatowych
wartościach
iskalizwróconej do
odbiorcypieszego,
przestrzeni publicznych ipółpublicznych - stanowiącychnowe ramy
dla życiaspołecznego w
mieście;e)
polepszenie
stanu środowiska naturalnego
-poprzez
działania
narzeczograniczeniazanieczyszczeń
powietrza
atmosferycznego
(ograniczenie„niskiej emisji"izanieczysz
czeńkomunikacyjnych),
stosowanie
przyremontach
imodernizacjach energooszczęd
nychmateriałów itechnologii,
wprowadzanieekologicznych systemów ogrzewania;
f)
zwiększeniedostępności -
takżedlaosób niepełnosprawnych-
dzięki likwidacji
fizycznych barier dzielących lub ograniczających
obszarorazpolepszeniujakościob
sługi transportowej;
g)
podwyższenie
jakości
życiaw
mieściepoprzez:
podniesienie standardumiesz
kaniowego (kapitalne remontyobiektów, z
zastosowaniem materiałów itechnologiiodpowiadających
nowoczesnym
standardom
technicznym
iekologicznym,wyposaże
nieobiektów w urządzenia infrastruktury
technicznej odpowiadającewspółczesnym
wymogom,
ajednocześniespełniające
założenia
konserwatorskie),podniesienie
jakości przestrzenipublicznej
ipółpublicznej (konserwacja
nawierzchnizabytkowych,wpro
wadzenie nowych nawierzchniharmonizujących
zhistorycznymi,
elementów
małej
architekturyizieleni)
orazhumanizacjęprzestrzeniulicznych;
h)
rozwiązanieproblemów
parkingowych
wrejonie śródmiejskimoraz w
sąsiedztwieobszarów
zabytkowych
będących
celami
turystycznymi
-poprzezrealizację
strategicz
nych
parkingówpodziemnych;
i)
pozytywną
zmianęimage’uobszarów w świadomości
społecznościlokalnej
iszer
szejpubliczności.
Charakterystyka ogólna omawianych zespołów domów familijnych
na tle struktury przestrzenno-funkcjonalnej Łodzi
Trzy
objęte
opracowaniemzespoły
zabytkowejzabudowyfamilijnej w
różnysposób
wpisane są w
strukturę
przestrzenno-funkcjonalną miasta.Aspekt
ten,łącznie
z kwestią
walorów
historycznychikulturowychposzczególnychzespołów, był punktem
wyjściado
zbudowaniadlakażdegoznichwariantowychkoncepcji
zagospodarowania.Księży Młyn
Zespół domów
familijnych
na Księżym
Młynie
stanowiunikalną
enklawęzabudowy
mieszkaniowej
obliskiejczłowiekowi skali,położonąwśród
zieleni,
azarazem
w
nieda
lekiej odległościod
centrummiasta. Odpółnocyteren
tengraniczypoprzezulicę Fa
bryczną
zparkiem
ŹródliskaI,historycznymkompleksem
zieleniwypełniającymcały
kwartał,
postronie
południowo-wschodniej zaśz dużymzbiornikiemwodnym-tzw.
StawemScheiblerowskim. To sąsiedztwo
pozwalanaizolacjęzespołu
KsiężegoMłyna
od
miejskiego
zgiełkuoraz
utrzymaniew
pewnymstopniu
odczucia
autentyczności
iwyjątkowej
atmosferyzabytkowego
kompleksuprzemysłowego.
W
pewnym stopniu - ponieważwzrasta
zagrożenie dla historycznegootoczenia
osiedla poprzez nowe inwestycjemające
miejsce
w rejonie
Księżego Młyna(na
po
łudnie
od
osiedla - przekształceniaw
budynkuprzędzalni
przy ul. Tymienieckiego przebudowywanymw lofty
oraznowobudowany obiekt
natereniefabryki, na
zachódod
osiedlaKsięży
Młyn - Textorial Park;w przyszłości
takżepotencjalneinwestycje
w rejonie wschodniej
pierzei
ul.Przędzalnianej).
Inwestycje pojawiające
sięw
sąsiedztwieosiedlaKsiężyMłyn niosą
zesobą
zagro
żenia
dla historycznychwartościzespołu,alezarazem
korzyści
ekonomiczne,takiejakwzrost
atrakcyjności tego rejonudlainwestorów
iprzyszłychużytkowników - pojawia
Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 349
się
więc
pytanieomożliwośćkompromisu pomiędzyrewitalizacją
zmierzającądo za
chowania wartościhistorycznych, a prowadzącą do
aktywizacji gospodarczej. Wydaje
sięjednak, żetedwapozornie
antagonistycznekierunkimożna pogodzić,
przyjmując dla zespołu Księżego Młyna odpowiednie funkcje, którychmotorem
napędzającym atrakcyjnośćobszaru igenerującym
finansoweprzychody
byłybywartości
zabytkowe zrewitalizowanegozespołu.Księży
Młyn
-ze względu
naswoje walory historyczno-architektoniczne,
ocenione jakonajwyższe
zwszystkich
omawianychobszarówzabytkowej
zabudowy
familijnej(Salm,
Walczak 2008) orazatrakcyjne sąsiedztwo
bogatych przyrodniczo
terenów,powinien
stać sięjedną zpodstawowych
atrakcjiŁodzi
- zarówno dla turystów,jak imieszkańców.
Możeon
ipowinienstać
sięistotnym
elementem
układu historycznych
obszarów
przemysłowychw
mieście,będąc
jednocześnieogniwem
w sieci
terenów rekreacyjnych,turystycznych
izielonych.
Plac Zwycięstwa
Takich
walorów
ustronnegopołożenia,
jakKsięży
Młyn,
nie posiadają lokalizacjeprzy
placu Zwycięstwa
iulicy
Ogrodowej.W
obu
tychrejonach
występujeuciążliwość blisko położonych arteriikomunikacyjnych
orazulic
prowadzącychruch
odużym
natężeniu.
Zespół zabudowyfamilijnej
przyplacu
Zwycięstwa-
dawnymWodnym
Rynku-
stanowinajdalej
wysuniętynapółnoc
fragmentkompleksuKsiężego
Młyna. Jestto najstarsze
złódzkich
osiedlirobotniczych.
Pierwotnie
zespół
tenpowiązany był
kompozycyjnie
ze zlokalizowaną wpołudniowej częściWodnegoRynku
rezydencjąScheiblera-
płaszczyzną placu oraz wyznaczoną
przezaleję kasztanowcówosią
kompozycyjną,łączącą
wejściedo
rezydencjize środ
kowym
obiektem
zabudowy familijnej.W chwili obecnej
kompozycjaplacu
stała się nieczytelna- osiedle robotnicze
przyplacu
Zwycięstwazostałoodizolowane od
reszty kompleksuKsiężego
Młyna
wskutekposzerzenia
alei Piłsudskiego,która
oddzieliła
zlokalizowaną
przyWodnym
Rynkuzabudowę
robotniczą od
resztyzespołuposiadeł wodno-fabrycznych.Katastrofalny
wpływ najakość kompozycji
przestrzennejw tym
rejonie wywiera
ponadtogigantyczna
bryła
wielorodzinnego bloku
mieszkalnego,tworzącego
obecnie tłodlazabytkowegozespołudomów
familijnychiprzytłaczającego goswąskalą.Rejon
placu Zwycięstwa
mógłby
odegrać
-po
wprowadzeniuodpowiednich
rozwią
zańkomunikacyjnychoraz
przestrzennych- szczególną rolę
w strukturze
przestrzen-no-funkcjonalnej miasta, jako„łącznik"
pomiędzy centruma kompleksem
KsiężegoMłyna,
a
jednocześnie„brama”
centrumod
stronywschodniej.Ulica Ogrodowa
Zespół domów familijnych leżący
przy
ulicy Ogrodowej sąsiadujebezpośrednio
zterenem
bardzo
intensywnych przekształceń strukturyprzestrzenno-funkcjonalnej
miasta,
w
ramachprowadzonejprzezinwestoraprywatnegoadaptacjidawnegokom
pleksu
przemysłowegoIzraela
Poznańskiegonacelekomercyjne(centrum handlowo-
-rozrywkowe Manufaktura). Stwarza toszansę
na
wprowadzeniedo
zespołu
funkcji uzupełniających dlakompleksu
Manufaktury orazpozwala
liczyć na potencjalny wzrostzainteresowaniainwestorów
prywatnychprzedsięwzięciamirewitalizacyjnymi
wramachtegozespołu.
Zespół
obiektówprzy
ulicyOgrodowejposiada
bardzo
duże
waloryarchitektoniczne
- przede
wszystkimoprócz monumentalnej architektury, rzadkiej w przypadku
osiedli robotniczych,oferujeon
rozległeprzestrzenie różnorodnieuformowanych
dziedziń
cówwewnętrznych
okorzystnej
południowej
ekspozycji.
Koncepcjeprogramowo-przestrzenne
Wariantowe koncepcje
funkcjonalno-przestrzenne
zagospodarowaniazabytko
wych osiedli zabudowy
familijnej
oparto na
wnioskachwypracowanych
w
wyniku analizstrategicznychiplanistycznychdokumentów
-obowiązującychiarchiwalnych,z
uwzględnieniemuwarunkowań
wynikającychzpołożeniaposzczególnychzespołów
w strukturze
funkcjonalno-przestrzennejmiasta
isformułowanych
celówprzestrzen
nych rewitalizacji.
Przeanalizowano także inwentaryzacje
iekspertyzy
budowlane
w celu ustalenia
możliwychkierunków
adaptacjiobiektów
zabudowy
familijnejnanowe
funkcje.
We wszystkichzespołach
przeprowadzono
także inwentaryzacjęurbanistycz
ną zabudowyizagospodarowania
terenu,mającą nacelu
określeniestanu
technicznego
obiektów
ielementów zagospodarowania terenuorazaktualny
sposóbużytkowania.
W
ramach
inwentaryzacji urbanistycznejwskazano
również
budynki
przeznaczonedo
wyburzenia-
obiektypozbawione
wartości
historycznej iarchitektonicznej, sta
nowiące zniekształceniaoryginalnego układu
urbanistycznegozabytkowych
osiedli
robotniczych.
Zespółna
Księżym
MłynieZasady
ogólne rewitalizacji
zespołuZespółobejmuje zabudowania
przy
ulicach:
KsiężyMłyn 1-12,
Przędzalnianej49-67
iFabrycznej19-21. Ze
względuna dużąwartośćhistoryczną kompleksuKsiężego Mły
na (całykompleks
objęty jest wpisem do rejestru zabytków), wtym
zespołurobotniczych
domów
familijnych,
możliwość ingerencjiprzestrzennej
-architektonicznej
iurbani
stycznej- jestniewielkaisprowadza
sięw
zasadziedo
usunięciaelementówwtórnych
w
stosunkudo
oryginalnej
zabudowy(wskazania konserwatorskie
w
załączniku nr 3 do Uchwaływ sprawie
przyjęciaProgramurewitalizacji domów
familijnych w
Łodzi;Salm, Walczak 2008).W
związku
z
tymkoncepcjeprogramowo-przestrzenne
opracowanedla tegozespołu skoncentrowały
sięprzedewszystkim na
kwestiachkształtowania układu
przestrzeni publicznychi
półpublicznychorazokreślenia
natym
obszarzestreffunk-Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 351
cjonalnych.
Sprawązasadniczą był
takidobór
funkcji,aby zespół
zabudowyfamilijnej na KsiężymMłynie
pełnićmógłwłaściwą,
odpowiadającą jegowartościkulturowej,
rolę wmieście-
połączenia
funkcji mieszkaniowej zturystyczną iusługową,
zzapewnie
niem właściwych,odpowiadających współczesnym standardom warunkówzamieszka
nia,
obsługi komunikacyjneji
wymogów
technicznychorazsanitarnych.
Proponowane funkcje
Rozważając
kwestięprzyszłych
funkcjizespołów
domówfamilijnych, w tym
ze
społu
na
KsiężymMłynie,sięgnięto
do
dyskusji, któramiała
miejsce
na konferencji
poświęconej rewitalizacjiKsiężego
Młyna,zorganizowanej na Wydziale Zarządzania
Uniwersytetu
Łódzkiegow
2006r.
Jakomożliwe
do
wprowadzeniana terenieKsiężego Młynawskazano
wówczas
funkcje:turystyczną,usługową,
mieszkaniową,artystyczną-
kulturalnąoraz działalnośćz zakresunauki, sztuki
iwysokich
technologii
(„dolina na
uki isztuki”).Od czasu organizacji konferencjiminęły
prawie
trzylata,które przyniosłyrealizację
naKsiężym Młynie nowych
inwestycji-
mieszkaniowej/apartamentowej
na tereniefabryki
przyulicyTymienieckiego
orazbiurowej wTextorialParku
na terenie
położonympomiędzy
ulicami Tymienieckiego iFabryczną.
Terealia
funkcjonalnewydają
sięw
istotnysposób
wpływać nawybór
przyszłychfunkcji
dlazespołudomów familijnychnaKsiężym Młynie.
W
tym miejscu należałoby sięgnąćdo doświadczeń
związanych z rewitalizacją innychmiejskich
obszarówhistorycznych. W
warunkachpolskich
takimprzykłademmoże
byćteren
dawnej dzielnicyżydowskiej
Kazimierzw Krakowie, a zjawiska
tam
zachodzące
mogądostarczyćistotnych
wnioskówdlarealizacji
planowanejna
Księżym Młynie.Analogii wbrew
pozoromniejest mało -pomimoiżKazimierz jest dzielnicą
miasta,a Księży
Młyn zespołempofabrycznym
łączą je cechy takie,jak:
charakterwyizolowanego
w przeszłości „miasta
w
mieście”, standaleko
posuniętej degradacji społecznej itechnicznej wostatnich
dekadach, nagły wzrostzainteresowania
inwe
storówtym obszarem,
pojawiającesię zjawiska„gentryfikacji” w
wynikurewitalizacji,kwestia
pogorszenia warunkówzamieszkania
w
związkuzuciążliwościązwiększonego
ruchu
turystycznego(ten
ostatni problemjest nakrakowskim Kazimierzu
już realny, naKsiężym
Młynie -potencjalny).Przykład
Kazimierzawydaje
siętrafniedobrany,jeśli chodzi
owykazanieproblemu sprzecznościwspółwystępowania
pewnych funkcjina rewitalizowanym
obszarze-
taka kolizja
zachodzi np. pomiędzytradycyjnie pojmowaną
funkcją
mieszkaniowąa funkcją
turystyczną,kulturalną
iusługową.
Na Kazimierzu
powstało inadal
powstaje-
w związku
zzachodzącymi tamprocesami
rewitalizacji
iwykreowaniemswoistej
„mody”
naten rejon
miasta-
wielenowych
placóweko charakterze usługowym
-
w tym
gastronomicznych,lokali
kulturalno-rozrywkowych,klubów,
pubów,
hoteli.Miejsce
toprzyciąga rzesze turystów
iużytkowników
zlokalizowanych tuatrakcji
usługowych
ikulturalnych,w
tymtakżeodbywającychsiętutaj
imprezifestiwali.
Jest
to zjawisko
niewątpliwie korzystne dla funkcjonowanianowychpodmiotów
gospodar-czych,
jednakże
niosące zesobą liczne uciążliwości
dlatutejszych
mieszkańców- ito
zarówno starych, jak inowych.
Występujesprzeczność
interesów-
pomiędzy chcącymikorzystać
do
późnych nieraz godzin nocnych ztutejszych rozrywek użytkownikami oraz grupąwłaścicieli
tych lokali, chcącymiwykorzystać
komercyjną koniunkturę,a
pragnącymiciszyi spokoju
orazczystego
otoczeniamieszkańcami.Z
jednej
stronywielokrotnie
wykazywana
jestw zaleceniach
dotyczących
progra
mowania rewitalizacji konieczność
wprowadzaniaw
rewitalizowanychobszarach
funkcjimieszanych
dlazapewnieniazrównoważonego
istabilnego
rozwoju
obszaru,z
drugiej zaśstrony trzeba zwrócić
uwagęna
możliwość ichwspółistnienia.
Wydaje się, iż funkcjamieszkaniowa
natakimobszarze,
jakimjest KsiężyMłyn,możliwajest (a nawetkorzystna)
do
utrzymaniaw nieco
zmodyfikowanej formie
-np. zamieszki
waniaczasowego(hotele,hostele,pensjonaty,mieszkania na
wynajem) orazmieszkańadresowanych
do
specyficznej grupy użytkowników(wolne
zawody, artyści,osoby
samotne
irodzinybezdzieci
-przedstawiciele
tzw.klasy
metropolitalnej).Tegotypufunkcje
mieszkaniowełatwiej
jest pogodzić zfunkcjami rozrywki,handluigastronomii
występującymi w
bezpośrednimsąsiedztwie
- m.in.także
dlatego,
że mieszkańcy
są
częstozarazemużytkownikami
tychusług.
Rozpatrując kwestie
możliwości
adaptacjibudynków
familijnych naKsiężym Młynie
nafunkcjemieszkanioweodpowiadające
współczesnym
wymaganiom, należy
zwrócićuwagę
na fakt,
że obecniewe
wszystkichbudynkachmieszkania
zlokalizowane są
takżena parterze. W budynkach usytuowanych przy ulicy Przędzalnianej
mieszkania te na
rażone
sąna duże uciążliwości
-w
postacihałasu i
zanieczyszczeńkomunikacyjnych,
atakże
braku
prywatności
ze
względu
napołożenie
posadzek
parterówpraktycznie
napoziomiechodnika
oraz brakizolacji
od
chodnika iulicy-np. w formie
pasazie
leni.Wydaje
sięw związku
z
tym uzasadniony postulatwprowadzeniapomieszczeń
usługowychw
parterachbudynków położonych przy ulicy Przędzalnianej
ilokalizacji
mieszkań naI piętrze i
poddaszu użytkowym.Udostępnienie
parterówbudynków
mieszkalnychna
funkcje
usługowe
możliwejest
bezzmian w
elewacjachbudynków
(jedenzpodstawowychwymogów
ochrony konserwatorskiej)
ze względunaistniejące
niezależnewejścia
bezpośrednio zpoziomu terenuw
parterachbudynków
-jedno
doklatki
schodowejdo
mieszkańnawyższych
kondygnacjachitrzydo
ewentualnych lokaliusługowychnaparterze.
Część
obiektów
wkompleksie
domów familijnych - przede wszystkimbudynki
zlokalizowaneprzyulicy
Fabrycznej
19,19ai21-
charakteryzujesięukłademkoryta
rzowym,
na który„nanizane
”są kompaktowe jednostki
mieszkalne-pokoje zwęzłami
kuchennymi
isanitarnymi. W
takiukład
budynku,
bezkoniecznych
zmian
w
jegostrukturze
konstrukcyjno-budowlanej,
bardzo dobrze wpisywałabysię
przyszłafunkcja
hotelowa. Taką właśnie
funkcjęzaproponowano w
północnej ipółnocno-wschodniej częścizespołu osiedla.
Wskazano ponadto obiekty, w których
należałobyzlokalizowaćmuzeum
dokumen
tujące
pierwotnysposóburządzenia jednostki mieszkaniowej w osiedlu, punkt
obsługi
turystycznej,
administrację
zespołuoraz
zespółrekreacyjno-sportowy.
Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 353
Za
istotny elementprzyszłego
zagospodarowaniaprzestrzenno-funkcjonalnego
zespołu na Księżym
Młynie
uznanokwestię
wykorzystania dawnych zabudowań gospodarczych.Zaproponowano
zaadaptowanieczęściobiektów
na funkcje uzupeł
niające
funkcję
mieszkaniowąw
sąsiedztwie ulicyKsięży Młyn
(warsztaty
przydomo
we,składziki,
pracownie,kuchnieletnie,
salećwiczeń)orazna
funkcjeocharakterze
handlowo-usługowym
-w
pasażuwytworzonymnazapleczachbudynkówprzyulicy
Przędzalnianej.Podstawowym
problemem
przyszłegosprawnego
funkcjonowaniazespołu
są kwestietransportowe. Obecnie
w zespole
niemazorganizowanego
parkingu-
właścicielepar
kująsamochodyw
przestrzenipomiędzybudynkami mieszkalnymiagospodarczymi, brakujemiejsc
parkingowychdlaewentualnychużytkowników
z zewnątrz.Zapropo
nowano
wobectegozlokalizowanie
parkingu
podziemnegona tyłach
obecnej
szkołyprzy
ulicyKsięży
Młyn,a
takżeadaptację na
celeparkingu naziemnego autokarowego
niezabudowanej parceli przy ulicyFabrycznej,
wzachodnio-północnymnarożniku
osiedla.
Celowa
wydaje się
rekonstrukcjadawnychtorówbocznicy
kolejowejorazwprowa
dzenie po jej śladzie kolejki
turystycznej(z
przedłużeniemw kierunku
placuZwycię
stwa),
która to linia miałabyza
zadanie
obsługęruchu
lokalnegow rejonie
posiadełwodno-fabrycznych
oraz
powiązanie
tego
rejonu
zplanowanym przyszłymNowym
Centrum
Łodzi.
Koncepcja tastanowić
mogłabyelementprzyszłych
działań w ramach
tworzeniaw Łodzi
SzlakuArchitektury Przemysłowej.
Zespółprzy
placu Zwycięstwa
Zasadyogólnerewitalizacjizespołu
Podstawowym założeniemkoncepcji
programowo-przestrzennych
dlaplacu
Zwycię
stwa(8-12) było
przywrócenie miastuplacu dawnego Wodnego Rynku
-
przestrzenipublicznej, która stanowiłaby
podwzględemideowymswoisty„pomost” przerzucony
pomiędzy
teraźniejszością
Łodzi
metropolitalnej
iturystyczneja
przeszłością Łodzi przemysłowej,funkcjonalnie
zaśiprzestrzennie
tworzyłabyrodzaj„zwornika”pomię
dzy
centrummiasta
aobszarami
dawnych
zespołów przemysłowychScheiblera
iGroh
mana.
Miejsce
tomiałoby zarazemszczególne
znaczeniew strukturze przestrzennej
miasta jakobrama do centrum Łodzi od
stronywschodniej.Kluczowym
problemem w
tymrejonie jest kwestia dopełnienia
zaburzonej obecniekompozycji
urbanistycznej placu orazwprowadzenia nowych
rozwiązańkomuni
kacyjnych- przedewszystkim w
celuodzyskania przestrzeni
placujakoprzestrzenipublicznej,
a
niewyłącznie komunikacyjnej,a także w związku
zplanowanym
posze
rzeniemulicy Targowej,
stanowiącejpodstawowy
element układukomunikacyjnego
łączący aleję
Piłsudskiego
zrejonem
przyszłegoNowegoCentrum
Łodzi. Prace pla
nistycznew zakresie rozwiązań komunikacyjnych
nieobjęły dotychczasrozstrzygnięćdotyczących
skrzyżowania ulicy
TargowejzPiłsudskiego
izwiązanych
z
samymplacemZwycięstwa. W związku z tym w ramach koncepcji programowo-przestrzennych za proponowano dwa warianty rozwiązań komunikacyjnych w tym rejonie.
Zespół zabudowy familijnej przy placu Zwycięstwa objęty jest wpisem do rejestru zabytków dla całego kompleksu Księżego Młyna. Jednakże ze względu na znaczne prze kształcenia, a raczej zniekształcenia w kompozycji przestrzennej zespołu konserwator dopuścił możliwość uzupełnienia pierzei zabudowy domów familijnych i „domknięcia” placu od strony wschodniej i zachodniej. W zaleceniach konserwatorskich znalazły się również zapisy sugerujące wskazanie przeniesienia alei Piłsudskiego do tunelu.
Proponowane funkcje
Przyjęto, iż sposób użytkowania obiektów w sąsiedztwie nowo powstałej przestrzeni publicznej powinien stanowić rozwinięcie metropolitalnych funkcji Łodzi, a zarazem odpowiednią oprawę i sąsiedztwo dla aktywności mogących pojawić się na placu. Za łożono, że funkcją taką będzie głównie funkcja turystyczna i kulturalno-kongresowa. W związku z tym przewidziano możliwość adaptacji zabytkowych domów familijnych na funkcje hotelarskie, mieszkania o wysokim standardzie przeznaczone na wynajem (apartamenty) oraz muzeum (zgodnie z sugestiami zawartymi w wytycznych konserwa torskich - w uzupełniającym budynku na obecnie pustej wschodniej parceli w szeregu domów robotniczych).
W nowym obiekcie zlokalizowanym na placu zaproponowano funkcje kongresowe, wystawiennicze i hotelarskie, z funkcjami towarzyszącymi w postaci gastronomii. W historycznym obiekcie gospodarczym na zapleczu zespołu proponuje się stworzenie pasażu usługowego o charakterze drobnych usług gastronomicznych i handlowych o profilu turystycznym. Aneksy otwartej przestrzeni znajdujące się w sąsiedztwie budynku gospodarczego tworzyłyby komfortową, unikalnie zaciszną atmosferę w cen trum miasta, o kameralnej skali, gdzie można byłoby urządzić nastrojowe ogródki ka wiarniane i restauracyjne. Pomiędzy budynkami frontowymi a budynkiem w zapleczu utworzyłby się w ten sposób atrakcyjny pasaż pieszy o funkcji usługowej, biegnący od ulicy Wodnej do nowego budynku usługowego zamykającego zachodnią pierzeję placu Zwycięstwa.
Bardzo istotną kwestią komunikacyjną w tym rejonie jest problem parkowania. W związku z tym przewidziano w północnej strefie placu lokalizację pod płytą dużego, dwupoziomowego parkingu podziemnego. Parking ten zapewniałby około 1000 miejsc postojowych i pełniłby rolę parkingu strategicznego dla tego rejonu śródmieścia.
Koncepcja programowo-przestrzenna - zespół przy ul. Ogrodowej Zasady ogólne rewitalizacji zespołu
W przypadku zespołu domów familijnych przy ulicy Ogrodowej (24-28), możliwość ingerencji przestrzennej jest bardzo niewielka - podobnie jak na Księżym Młynie
Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 355
-
(ze względu na wskazania konserwatorskieniedopuszczające zmian
w istniejącej
iwprowadzania nowej zabudowy) isprowadza siędo
usunięcia
wtórnych
obiektówkubaturowych
oniskiejwartości architektonicznej
ihistorycznej (komórki, garaże,
budynki
gospodarcze),przeważniebędącychw złym
stanie
technicznym.Możliwe
jestwprowadzenie elementów
małej architekturyizieleni
wewnętrzach dziedzińców.
Zastanawiającsię
nad przyszłą funkcją
tegozespołu,niesposób
niebrać
poduwagę
roli, jakąw jego
rewitalizacjimożeodegrać
fakt bezpośredniegosąsiedztwa
kompleksuhandlowo-rozrywkowego
Manufaktury.W
opracowywanymobecniestudium
uwarun
kowańikierunków
zagospodarowaniaprzestrzennegomiastaŁodziteren
sąsiadujący odpołudnia
zobszaremManufaktury,
leżącynapołudnieod
ulicyOgrodowej,został przeznaczonypod funkcje
usługowe.Oznacza
to, że funkcjamieszkaniowa
w tym
zespole
domówfamilijnych mogłaby
pojawić
sięjedynie
w
różnego rodzajuformach zamieszkaniazbiorowego-
jakhotele lub mieszkania na
wynajem.
Wydajesięjednak,
żewprowadzenie
funkcjimieszkaniowej w
jakiejkolwiekformie
byłoby
dlazespołu ko
rzystne -
znanesą
różnorodnenegatywne
efekty„wymierania” rejonów
pozbawionych funkcjimieszkaniowej
po godzinach
działaniabiur
iusług.
W poszukiwaniach
rozwiązań
przestrzennychdla osiedla domówfamilijnych przy
ulicy
Ogrodowejskoncentrowano
sięnapodkreśleniu
pewnejwspólnej
idei kompozy
cyjnej zespołu,wiążącejwszystkieelementyw
niepowtarzalnącałość.
Inspiracjąiideąprzewodnią
stała
sięlinia
ścianszczytowych
budynkówstojącychw
południowejgrani
cyomawianychdziałek,
tworzącapełną
murowanąścianę
południową
poszczególnychdziedzińców.
Wprowadza onaspecyficzny
nastrój
izolacji ikameralnościkolejnych
wnętrz urbanistycznych,
zktórych
każdejest niepowtarzalne w
swoimkształcie
iwy
razie.
Ta
pełnamurowana ściana
biegnącaw granicy
wszystkichtrzech
omawianychdziałek
określona
zostaładlapotrzebkoncepcji „ścianą prowadzącą
”. Jest
onanietylko bardzoistotnym
elementem budującymprzestrzenny
wyrazzespołu,ale przedewszyst
kim świadectwem
tożsamościi
historycznegodziedzictwa
Łodzi-
stanowiąc
śladpo
pierwotnympodziale
gruntów.We
wnętrzu dziedzińca
posesji
nr 24ta
murowana ściana,biegnąca
podostrymkątem
w
stosunkudo
skrzydłabudynkuprzy
Ogrodowej,
wdramatyczny
iniespotykany sposób „wbija się” we
wschodni narożnik
budynku.
Część ścianystanowi wolno
stojącymuroddzielający teren
kościołaod
działki domurobotniczego,
fragmentjest pozostałościąpo
rozbiórce
dawnych
komóreklokatorskich,
aczęść
jesttylną ścianą
budynkuplebanii.
Wyjątkowy
efekt
przestrzenny,stanowiący równieżunikatową cechę zespołu,
niesie
zesobą „szczelina”
będącaśladempo niezrealizowanym
planiepowstaniaulicy
pomię
dzy
budynkami26
i28. Torównież
niezwykły,wymagający
podkreśleniaiwykorzystania elementzespołu -
unikatoweświadectwo historii Łodzi zapisane w
jej
przestrzeni.Proponuje się
wyburzenie
dwóch
budynków
murowanych komóreklokatorskich
w
posesjinr
24(studium oceny
wartości historycznejobiektówzaleca do
zachowaniaze
względu
nawartościzabytkowe
jedynie murowane komórki
znajdującesięw dziedziń
cubudynku
nr28).Wyburzenie
tychobiektów
otworzyłoby
widok naznajdujący
sięna sąsiadującejod
wschodudziałcezabytkowy kościół
drewnianyoraz
dałobymożliwośćstworzenia nowegowejścia
do
kościołaod strony
zachodniej. Obecnie
brakuje
wejściado
kościołana osi wejścia głównego.
W
opisywanejwcześniej
„szczelinie”
niezrealizowanegoplanu
powstaniaulicy
zapro
jektowanopas zieleni
orazpasażpieszyzbiegnącą
środkiemosią
wodną. Przezwodę przerzuconokładkę -
łączącą
sąsiadujące
zesobą budynki
nr26
i28
iumożliwiającą przejściedo
wnętrz
dziedzińców dziękiponownemu
otwarciuzlokalizowanych w tym
miejscuzamurowanych wejść
bramowych.Proponowane
funkcje
Przyjęto,
żewiodącymi funkcjami zespołu
będą funkcjebiurowa
oraz
hotelowa.
Jako
uzupełniające
proponuje się funkcje:kulturalną,
specjalistycznychusług
(pracownie
plastyczne, architektoniczne,rzemieślnicze)
oraz gastronomicznąirozrywkową(ka
wiarnie,
puby,kluby).Ze względu
na bliskie
sąsiedztwokościoła,zlokalizowanego
wewnętrzu
kwartału,w
którymznajduje
się budynek mieszkalny nr24,
proponuje sięwprowadzenie tu
funkcji kulturalnych
-niektórych występujących tutaj
jużobecnie (biblioteka,galerieartystyczne połączone ze
sprzedażą)-orazfunkcjibiurowej
(biuranawynajem).
Obiekty
nr 26 i28proponuje
sięzaadaptować
nafunkcje
mieszane
-w
parterach iczęściowo
zagłębionych piwnicach, dostępnych zpoziomu terenu - funkcje usłu
gowe, handlowe,gastronomiczne
ikulturalne
(specjalistycznepracownie, kawiarnie, puby, kluby),na piętrach -
funkcjehotelarskie,
biuroweiapartamentów/mieszkań
na wynajem.Budynki gospodarcze zlokalizowane
we
wnętrzupodwórza
budynku przyulicy
Ogrodowej
28 proponuje sięzaadaptować
na funkcje handlowe igastronomiczne
(barki, kawiarenki)- z możliwością stworzenia ażurowych
drewnianychzadaszeń
izazielenienia
przestrzenipomiędzy
nimi, wcelustworzeniakameralnych przestrzeni
użytkowychnaotwartejprzestrzeni
(ogródkówkawiarnianych).
Funkcjonalnie ikompozycyjnie podstawową
rolę
dla zespołu odgrywaćbędzie
nowostworzone powiązanie
pieszepomiędzy dziedzińcami,
przebiegającepomiędzy
budynkaminr
26 i28,
poprzez
paszieleni
zosią
wodną.
Wytworzyono
możliwość
atrakcyjnego
przemieszczania się użytkownikówpomiędzywnętrzamiobu
dziedziń
ców,stanowiącdodatkowąatrakcjętegorejonu.Obsługę
zespołu
podwzględem
parkingowym
mogłybystanowić
parkingi
podziem
new dziedzińcach
posesjinr
26i28oraz parking kubaturowyzlokalizowany na działce przylegającejod
południa.Podsumowanie
Program
rewitalizacjidomówfamilijnych opracowany
iuchwalony zostałw
2007r.,w
sytuacjihossy na rynku
inwestycyjnym.Władze miasta
dysponowały wówczasofer-Koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania... 357
tami
prywatnych deweloperów,
chętnychdo
przystąpienia na zasadachpartnerstwa
publiczno-prywatnegodo
proponowanego
przedsięwzięciadotyczącego
rewitalizacjizespołów
zabytkowej
zabudowyfamilijnej.
Obecnakryzysowa sytuacja gospodarcza,w tym
takżebessa
narynku
nieruchomości, wpłynęła naspowolnienie
działań zwią
zanych z rewitalizacją omawianych osiedli.W ramach
prac przygotowawczych doprzystąpienia do
Programuopracowanotakżem.in. raport dotyczący
obecnej sytuacji
narynku nieruchomości, analizy
ekonomiczno-finansowe,
prawneiryzyk
związanych zrealizacją
Programu.
Ekspertyzy
te
świadczą obardzo
wysokim
stopniu
trudności
realizacji założonych zamierzeńw obecnej
sytuacji rynkowej-
w
sytuacji obarczeniaplanowanych
inwestycji
bardzodużym
ryzykiemdlainwestora
prywatnego oraz
udzie
lającegokredytubanku.
Władzommiasta
pozostajeuzbroić
sięw cierpliwość
iliczyćna jaknajszybszeożywienie
narynkugospodarczym, a kiedy
ononadejdzie-zaoferować
inwestorowi prywatnemu
pakiet
opracowań związanychz rewitalizacją
zabytkowych
osiedlidomów
familijnych.Bibliografia
Analiza ekonomiczno-finansowa, analizaprawna oraz analizaryzyk dlakoncepcjirealizacji Programu rewi talizacji domów familijnych, grudzień 2008.
Investment Support, Raport orynku nieruchomości w związkuz pracami przygotowawczymido projektu pn. Projekt rewitalizacji domów familijnych wŁodzi,grudzień2008.
Krakowska E„ 2006, KrągTradycjii Kultury jako jedno ze spojrzeń na tożsamość Łodzi, [w:] T.Markowski (red.),Rewitalizacja kompleksuKsiężego Młyna, PAN, Warszawa.
Majer A., 2006,Księży Młyn w Łodzi: sentymentalizm vs. pragmatyzm, [w:] T. Markowski (red.),Rewitalizacja
kompleksu Księżego Młyna, PAN, Warszawa.
Murzyn A.M., 2006,Kazimierz. Środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji,Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Pawłowski K., Lorenc-KarczewskaA., Salm J., StępieńW., Szelągowska E., Wesołowski)., 2001, Delimitacja wschodniej części dawnychposiadeł wodno-fabrycznych (Studiumrewitalizacji Księżego Młynai jego otoczenia - etap 1), Łódź.
Planrozwoju lokalnego miasta Łodzi nalata 2007-2013 (uchwała nr XLIV/0876/08 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 19 listopada 2008).
Program rewitalizacji domów familijnych (uchwała nr XXII/464/07 RadyMiejskiej w Łodzi z dnia5 grudnia 2007r.).
SalmJ., 2006,Los łódzkich fabryk -los Księżego Młyna, [w:] T. Markowski (red.), Rewitalizacjakompleksu KsiężegoMłyna, PAN, Warszawa.
Salm J., Walczak B., 2008, Ocena wartości historycznych zespołów domów familijnych na KsiężymMłynie, Placu Zwycięstwa oraz ulicyOgrodowejw Łodzi, Łódź.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Łodzi (uchwała nr LXXVII/1793/02Rady Miejskiej w Łodziz dnia 3 kwietnia 2002 r.).
Szygendowski W., 2006,Kłopotliwe dziedzictwo, [w:] T. Markowski (red.),Rewitalizacja kompleksu Księżego Młyna, PAN, Warszawa.
Szymański P„2006, KsiężyMłyndoliną nauki i sztuki - planowanie pasywne czy aktywne, [w:]T.Markowski (red.),Rewitalizacja kompleksu Księżego Młyna, PAN, Warszawa.
UchwałanrIX/155/07Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 11 kwietnia2007 r. w sprawieprzyjęciaprogramu pn. Strategia rozwoju klastraw Łodzi nalata 2007-2015.
Uproszczony lokalny program rewitalizacji wybranych obszarów śródmiejskich oraz pofabrycznych Łodzi na lata 2004-2013 (uchwala nr XXXIV/568/04 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 14 lipca 2004 r., zmieniona uchwałą nr XLIII/753/05 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 19 stycznia 2005r.).
Wesołowski J., Wojnarowska A., Bartosiewicz B., Kowara S., Polańska A., Goździk Z., Binkowski M„ Szwed Z., Inwentaryzacja urbanistyczna, mapy do celów lokalizacyjnych oraz koncepcje programowo-przestrzenne zagospodarowania terenu zespołów zabytkowych domów familijnych na Księżym Młynie, Placu Zwycię stwa oraz ulicy Ogrodowej w Łodzi, grudzień 2008.
Wojnarowska A., 2006, Koncepcja firmy BIG Staedtebau przekształcenia zespołu Księżego Młyna w kompleks kultury/kongresów/mediów/designe’u i mieszkalnictwa, [w:] T. Markowski (red.), Rewitalizacja kompleksu Księżego Młyna, PAN, Warszawa.
KONCEPCJE PROGRAMOWO-PRZESTRZENNE ZAGOSPODAROWANIA ZABYTKOWYCH ZESPOŁÓW ZABUDOWY FAMILIJNEJ W ŁODZI
ABSTRAKT: Łódź - miasto często nazwane „polskim Manchesterem” - powinno w optymalnym stopniu wykorzystać swoje poprzemysłowe architektoniczne dziedzictwo kulturowe, ponieważ stanowi ono element budujący miasto i klimat miejski, jego atrakcyjność i konkurencyjność. Władze miasta przygotowały w 2007 r. Program rewitalizacji domów familijnych, którym objęto trzy zabytkowe zespoły domów robotniczych na Księżym Młynie, przy placu Zwycięstwa i przy ul. Ogrodowej. Jest to model działań rewitalizacyjnych opartych na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego, w którym rewitalizacja zespołów zabytkowych prowadzona byłaby przez inwestora prywatnego, ale na zasadach określonych przez władze miejskie. Dzięki wysokiej kulturowej wartości zespołów zabytkowych domów robotniczych ich rola i miejsce w strukturze funkcjonalnej miasta jest duża. Jednakże trudna sytuacja socjalna mieszkańców, zły stan techniczny budowli wymagają przeprowadzenia kompleksowej koncepcji programowo-przestrzennej. Działania zmierzające do rewitalizacji zabytkowych zespołów domów familijnych muszą godzić ze sobą różnorodne wymagania, związane z koniecznością: spełnienia wytycznych konserwatorskich; zapewnienia sposobu wykorzystania (poprzez wprowadzenie nowych funkcji) umożliwiającego ich przyszłe sprawne, niezagrożone ponowną degradacją funkcjonowanie i utrzymywanie się pod względem finansowym; umożliwienia dostępności ze społów dla publiczności - jako powszechnych dóbr kulturowych, a także atrakcyjnego celu turystycznego i usługowego w szerokim tego słowa znaczeniu; wpisania zespołów w ogólnomiejski system komunikacji pie szej i kołowej oraz strukturę przestrzeni publicznych i półpublicznych; spełnienia współczesnych warunków technicznych stawianych obiektom o charakterze mieszkaniowym i usługowym.
Władze miejskie, będąc świadomymi tego faktu, przygotowały komplet sprawozdań i analiz, rozważających ekonomiczne i prawne aspekty Programu, jak i - zaprezentowane tutaj — propozycje ich funkcjonalnej i społecznej organizacji. Wszystkie dokumenty są instrumentami kontroli miasta w zakresie sposobu zago spodarowania wzmiankowanych w artykule obiektów i terenów.