Henryk Lenartowicz
Niektóre aspekty spraw o
odszkodowanie z tytułu wypadków
samochodowych w USA
Palestra 8/3(75), 57-59
Z
7 4 C R / ł / V I C Z « C i P K / 1S V
P R A W N I C Z E JEtyka zawodowa adwokatów w U S A
J a k p o d aje ty g o d n ik a m e ry k a ń sk i ,,Tim e” z dn ia 10. I. 1964 r., w początku, stycznia br. odbył się w Los A ngeles zjazd S tow arzy szen ia A m ery k a ń sk ic h U czel n i P ra w a , n a k tó ry m to zjeździe om aw iano m.in. sp ra w y e ty k i zaw odow ej a d w o k ató w . Z a sta n a w ia n o się zw łaszcza n a d ty m , czy w zaw odzie p ra w n ic z y m w S ta n ac h Z jednoczonych w y sta rc z a — pod w zględem e ty k i zaw odow ej — zd a n ie ty l ko o dpow iednich egzam inów oraz ja k to się o dbija na poczuciu o d p ow iedzialności społecznej.
W edług w y p o w ied zi jednego z u czestników zjazdu, a d w o k a ta Je ro m e E. C arlina„ o p a rte j na w y n ik a c h k ilk u s e t w y w iad ó w p rzep ro w ad zo n y ch w śró d m ie jsk ie j dzielnicy N ow ego Y o rk u , 20% ad w o k ató w p ra k ty k u ją c y c h w te j dzielnicy sta le ła m ie zasady e ty k i zaw odow ej. W iększość z n ic h to ad w o k aci p ra k ty k u ją c y in d y w id u a ln ie lu b w m ały ch b iu rac h adw okackich; w dużych firm a c h ad w o k a ck ic h poziom p o stę p o w a n ia ad w o k a tó w pod w zględem e ty k i zaw odow ej je s t w yższy.
In n y u cz estn ik zjaz d u , J e rr y S. W illiam s, p ro fe so r p ra w a na u n iw e rsy te c ie w T exas, p o ru szy ł tra p ią c ą od d a w n a w ielu a d w o k a tó w k w e stię w ą tp liw e j pod w zg lęd em ety czn y m ta k ty k i procesow ej, o k reśla n ej w y ra ż e n ie m „na w o jn ie w szy stk o uch o d zi” (all’s fa ir in war), sto so w a n ej dość często p rze z w ielu „w zię ty c h ” a d w o k a tó w k ra tk o w y c h . W illiam s dow odził, że je st sprzeczne z z a sa d am i e ty k i zaw odow ej „p rz y g o to w y w a n ie” św iadków przed p rze słu c h iw a n ie m ich p rzez sąd. W żargonie ad w o k a ck im istn ie je n a w e t n a to sp e cja ln e o k reślen ie: horse she-
ding. P o n iew aż to „p rzy g o to w y w an ie” m a n a celu m .in. u d ziela n ie św ia d k o m w skazów ek, ja k m a ją się zachow ać p rze d sądem , p rz e to W illiam s w k o ń cu sw e go prze m ó w ien ia p o sta w ił ta k ie p y ta n ie : „Czy zad an iem naszym je s t dojść do p ra w d y , czy też m a m y n a celu u rzą d zan ie w id o w isk a ?”.
Jeszcze in n y u cz estn ik zjazd u , W a lte r G erh o rn , p ro fe so r p ra w a n a u n iw e rs y te cie w Colum bii, p odniósł w sw ym p rzem ów ieniu, że poza p o stę p o w an ie m k a rn y m k o rz y sta n ie z pom ocy p ra w n e j ad w o k ató w je s t m ożliw e ty lk o d la tych, k tó ry c h n a to sta ć . N iezam ożnym oskarżonym przydziela się w p o stę p o w an iu k a rn y m o b ro ń cę z u rzę d u , a le w sp ra w a c h cy w iln y ch ludzie m ało, a n a w e t śred n io z a ra b ia ją c y zm uszeni są zw racać się o pom oc do p o k ą tn y c h d o rad có w lu b do ad w o k a tó w o znacznie niższym poziom ie (zarów no zaw odow ym , ja k i etycznym ). J a k o r e m ed iu m na to G ellh o rn w y su n ą ł p ro je k t o rganizow ania sw ego ro d z a ju p o ra d n i p ra w n y c h (użył n a ich określenie w y ra z u clinics), n a d m ie n ił je d n a k , że tr u d n o przew idzieć m ożliw ość zre aliz o w an ia tego ze w zględów ekonom icznych.
Niektóre aspekty spraw o odszkodowanie
z tytułu wypadków samochodowych w U S A
J a k p o d aje ty g o d n ik a m e ry k a ń sk i „T im e” z d n ia 10. I. 1964 r., ty lk o w o k re sie dw óch dni św iąteczn y ch : Bożego N arodzenia i Now ego R oku poniosły śm ie rć w w y p a d k a c h drogow ych w S tan a ch Z jednoczonych 422 osoby, a przeszło 20 000 osób zostało ran n y c h . P rz y te j o kazji „T im e” za jm u je się k w e stią od szk o d o w ań p rz y z n a w a n y c h o fiarom w ypadków .
-38 Z a g r a n i c z n a p r a s a p r a w n i c z a N r 3 (75)
Z d an iem a u to ra a r ty k u łu sp ra w y zw iązane z u sta la n ie m , k to i ile m a płacić ty tu łe m odszkodow ania, są obecnie n a jb a rd z ie j dochodow e d la ad w o k ató w (sta n o w ią th e biggest legał business, ja k się w y ra ża „T im e”). S p ra w y o odszkodow a n ie z ty tu łu w y p ad k ó w sam ochodow ych sta n o w ią •— w e d łu g am ery k ań sk ieg o t y g o d n ik a — od 50% do 75% w szy stk ich sp ra w odszkodow aw czych z pow odu u sz k o d ze ń cielesnych, a 25% w szy stk ich w ogóle cy w ilnych sp ra w sądow ych. W C h i cago np. oczek u je n a rozpoznanie p rzeszło 50 000 tego ro d z a ju sp ra w . W Los A n geles liczba ta k ic h sp ra w p o tro iła się w o k resie o sta tn ic h 10 la t. Do sądów d ziel n ic y śró d m ie jsk ie j N ow ego Y o rk u w p ły w a corocznie przeszło 90 000 tego ro d z a ju ■nowych spraw . P re m ie w y p łacan e z ty tu łu ubezpieczeń sam ochodow ych w y n o szą rocznie w USA 6,5 m ilia rd a dolaró w , a to w a rz y stw a ubezpieczeniow e s tr a c i ły n a tych ubezpieczeniach — w o k resie o sta tn ic h 10 la t — przeszło 850 000 d o la rów .
D la w ielu o fia r w y p a d e k sam ochodow y je st — zd an iem ty g o d n ik a a m e ry k a ń s k ie go - - ja k gdyby lo te rią , w k tó re j w ysokość w y g ra n e j zależy od zręczności a d w o k a ta i nie d ającego się z góry przew idzieć w spółczucia ze stro n y sądu. Isto tn ie, w 50% w y p a d k ó w sądy p rz y z n a ją odszkodow anie ty lk o n a te j p o d staw ie, że p o szkodow any tw ie rd z i, iż d oznał o brażeń cielesnych. N iek tó re są d y są pod ty m w zg lęd em n a w e t bard zo hojne. N a p rz y k ła d sąd w F ila d e lfii p rzy z n ał pow odow i odszkodow anie w w ysokości 500 000 d o laró w n a tej p o d sta w ie, że pow ód w s k u te k zd e rz e n ia z ta k só w k ą odczuw a — ja k tw ierd zi — „niezw ykły ból” w plecach, gd y go ktoś d o tk n ie n a w e t p rzez odzież. In n e j znów poszkodow anej, k tó ra co p ra w d a w sk u te k w y p a d k u sam ochodow ego doznała isto tn ie pow ażn y ch o brażeń (p araliż kończyn oraz częściow a u tr a ta m ow y i słu ch u oraz w zro k u w jed n y m oku), sąd w S an Diego p rzy z n ał odszkodow anie w w ysokości 650 000 dolarów .
T a k w ysokie odszkodow ania są co p ra w d a rza d k ie, ale to w a rz y stw a u b e z p ie czeniow e s k a rż ą się, że p o d aw an ie p rzez p ra sę do w iadom ości czytelników p rz y z n a w an ia ow ych w ysokich odszkodow ań w p ły w a n a podw yższenie w szystkich odszkodow ań, n a w e t p rzy z n aw an y c h w try b ie pozasądow ym .
J e d n a k ż e dla to w arz y stw ubezpieczeniow ych znacznie w iększym n ie b ez p ie czeń stw em niż w ysokie odszkodow ania są częste w y p ad k i oszustw , k tó ry c h celem je s t u zy sk an ie o d szkodow ania bez żadnej p odstaw y. T ygo d n ik a m e ry k a ń sk i p rz y ta cz a f a k t m a k ab ry cz n ej w ręcz zm ow y, w k tó re j rzekom y poszkodow any um ów ił się ze sw oim znajom ym , że te n zrzuci jego sam ochód ze skały, po tłu cze go. o d ła m k ie m sikały i ułoży w ra z z żoną u śpioną n a rk o ty k ie m obok w ozu rozbitego, N a szczęście oszustw'o w yszło na ja w i o b aj zostali areszto w an i.
W p ew n y m znów o k rę g u sta n u P en sy lv a n ia to w a rz y stw a ubezpieczeniow e oraz m iejsco w a o rg an iz ac ja ad w o k a ck a w łożyły w iele tr u d u w w a lk ę z cichym p o ro zum ien iem , ja k ie zostało za w a rte m iędzy m iejscow ym i n ie k tó ry m i są d a m i a p o w o d am i, ich ad w o k a ta m i oraz św ia d k am i i ja k ie m ia ło n a celu p rzy z n aw an ie w yższych odszkodow ań za w y p a d k i sam ochodow e. S ędziow ie b y li s ta le n ap o m in an i p rze z w yższe sądy stan o w e w zw iązku z ich p o stęp o w an iem w sp ra w a c h od szk o dow aw czych. P e w n em u np. pow odow i, k tó ry nie opuścił n a w e t jed n eg o dnia p ra c y po d robnym w y p a d k u (zw ichnięcie palca), sąd p rzy z n a ł odszkodow anie w w ysokości 9 000 dolarów . W in n ej znów s p ra w ie d w a j a d w o k a ci za stę p u jąc y s tro n ę p o zw a n ą o skarżyli sędziego, że w chodził do p o k o ju p rzy sięg ły ch w czasie ich n a ra d y , a b y w p ły n ąć na p rzy z n an ie „ lib eraln eg o ”
odszkodowania.-W sk u te k w y p a d k u sam ochodow ego pow ód w nosi zazw yczaj — w e d łu g o s ta t n ic h b ad a ń w N ow ym Y o rku — roszczenie o zw rot kosztów leczenia i n a p ra w y
N r 3 (75) Z a g r a n i c z n a p r a s a p r a w n i c z a 59 w ozu p lu s n ie w ie lk ie odszkodow anie p ien iężn e za ból i p rzy k ro ść (trouble). W e d łu g ty c h że b a d a ń pow ód ta k i o trz y m u je p rze cię tn ie 850 dolarów , z czego po p o trą c e n iu h o n o ra riu m ad w okackiego pozostaje m u 500 dolarów .
Czas trw a n ia tego ro d z a ju s p ra w sądow ych w ynosi: w d zielnicy śró d m ie jsk ie j N ow ego Y o rk u •— około 4 la t, w B ostonie — około 3 la t, w H o n o lu lu i D e tro it — przeszło 2 la ta , w Los A ngeles — m n iej niż 2 la ta , w M iam i (Floryda) — m n ie j niż 6 m iesięcy (okres te n w ie lu ad w o k a tó w u w aż a za zbyt k ró tk i d la le k a rs k ie j oceny ob rażeń poszkodow anego). W C hicago n a to m ia st sp ra w a ciągnie się jeszcze dłu żej, bo a ż d o 5 i pół la t.
W zw iązk u z ta k d ługim p o stę p o w an ie m sądow ym 90% sp ra w kończy się u g o d ą s tr o n p rzed w y d an ie m w y ro k u p rz e z sąd. P rz e w le k łe p o stę p o w an ie sądów w y w ołało też głosy za re fo rm ą sądów . U w aża się, że w sp ra w a c h o d szk o d o w aw czych p rzy d a ły b y się p o siedzenia pojed n aw cze są d u przed w szczęciem w łaściw eg o p o stę p o w an ia . P ro p o n u je się rów nież, żeby sąd y w y d aw ały n a jp ie rw orzeczen ia w stę p n e stw ie rd z a ją c e słuszność p o w ó d ztw a co do sa m ej zasady, a dopiero po stw ie rd z en iu , że pow ództw o je s t uzasadnione, p rzy stę p o w ały potem do p o stę p o w a n ia m ająceg o n a celu u sta le n ie w ysokości odszkodow ania. Tego ro d z a ju p ró b y s ą ju ż p o d ję te w sta n a c h Illinois i P e n sy lv a n ia . N iektórzy ad w o k aci p ro p o n u ją ta k że , żeby stw o rzy ć now y ro d za j ubezpieczenia, w k tó ry m poszkodow ani o trz y m y w alib y odszkodow anie b ez w zg lęd u n a to, k to ponosi w in ę za spow odow anie w y p a d k u . S króciłoby to — z d a n ie m ty c h a d w o k a tó w — postępow anie.
E chem ty c h p ropozycji są różne podejm o w an e k o n k re tn e środki. O sta tn io n p . w C hicago n a s tą p iła c a łk o w ita reo rg an iz ac ja m iejscow ego są d u p ow iatow ego
(circuit court). S p ra w y dotyczące o b raż eń cielesnych były doty ch czas ro z p a try w a
n e w ty m sądzie n ajw y ż ej p rz e z 8 sędziów , obecnie n a to m ia st w yznaczono do r o z p a try w a n ia ty c h sp ra w 40 sędziów , z k tó ry c h 6 za ję ty ch je st w yłączn ie p o stę p o w an ie m przedprocesow ym .
H e n r y k L e n a r to w ic z
O rg an izacje przestępcze w Stanach Zjednoczonych
A tm o sfera tajem n iczo ści i niedom ów ień w okół zab ó jstw a p re z y d e n ta K e n - n e d y ’ego nie ro zp rasza się m im o u p ły w u czasu. T oteż p ra sa na całym św iecie pośw ięca n a d a l w iele u w agi specyficznym zjaw iskom społecznym w A m eryce, k tó re chyba w ja k ie jś m ierze w y ja ś n ia ją p rzyczyny tego, co się stało.
W szelkie re la c je o g an g ach i g a n g sterac h sk ło n n i je ste śm y p rzy jm o w a ć ja k s e n sa c y jn ą pow ieść, film lu b p ro p ag a n d ę. Tym b ard z iej w ięc in te re su ją c e są in f o r m acje, k tó ry c h n ie sposób p o d ejrz ew ać o b r a k obiektyw izm u.
J e d e n z n ajw y b itn ie jsz y c h a d w o k a tó w F ra n c ji, M au rice G a r ç o n , sięga w o p u b lik o w a n y m w „Le M onde” (nr 5904) a rty k u le n a te m a t o rg a n iz a c ji p rze stęp c zy c h US'A do dw óch źródeł: do k siążk i z 1939 r. n a p isa n e j p rzez E d g a ra H o o v era, d y re k to ra p o lic ji fe d e ra ln e j, o ra z do p rac y w y d a n e j w 1951 r. przez se n a to ra K e fa u v e ra , przew odniczącego K om isji do Z b ad a n ia P rzestęp czo ści w S ta n a c h Z jednoczonych. O baj oni jasn o i rzeczow o p rz e d sta w ili n iebezpieczeństw o, ja k ie zag raża społeczeństw u a m e ry k a ń sk ie m u ze stro n y potężnych o rg a n iz a c ji p rz e s tę p czych.
Ś w ia t przestęp czy stw o rzy ł w USA o rg an izacje w yposażone w a p a r a t a d m in i s tr a c y jn y , k tó ry o b e jm u je cały k ra j. P rz y ję to m.in. m etodę u n ik a n ia k o n flik tó w
