T E Z Y W SPRAW IE U STR O JU SZKOLNICTW A
6
(REF. PROF. DR. L. JAXA BYKOWSKI).
I* Ogólne zasady*
1) System szkolny powinien za pewniać każdemu obywatelowi naj wyższy stopień wykształcenia i wyro bienia, a za minimum dla normalnego ogółu należy uważać pełny kurs sied mioletniej szkoły powszechnej.
2) W yższe stopnie wykształcenia winny być dostępne dla każdego, kto wykaże się potrzebnem uzdolnieniem i przygotowaniem.
3) Każda szkoła powinna dać ogó łowi wychowanków stosowne wyro bienie umysłowe i określony przezna czeniem zasób realnych wiadomości.
4) Każda szkoła powinna dokony wać selekcji (segregacji) tak u wstę pu, jak i w ciągu nauk, nie tyle dążąc do usunięcia jednostek nienadających się, jak do skierowania ich na właści wą drogę.
W tym celu szkoły .powinny być tak zorganizowane, by przejście w cza sie studjów dla właściwego dla ucz nia typu nie było wykluczone. (Stop nie i cykle).
II* Szkoła powszechna.
1) Szkoła powszechna jest prze znaczona dla ogółu, a nie dla pew nych wybranych jednostek, winna być więc w ten sposób zorganizowana, by ogół młodzieży kurs pełny 7-letni w całej rozciągłości przechodził. Obo wiązek szkolny trwa lat 7, dla jedno stek mniej zdolnych lub pilnych, któ re w tym czasie nie opanowały prze pisanego minimum programu może być przedłużony o 2 lata.
2) Szkoła powszechna winna prócz dania zasadniczego wykształcenia ogólnego także przygotować do życia
Uwaga. U wstępu powinna szkoła po wszechna wyłączyć dzieci upośledzone, póź niej skierować dzieci wybitniej uzdolnione do gimnazjum. Inne szkoły dokonywują bądź to u wstępu bądź w czasie studjów doboru tak że pod względem jakości i rodzaju uzdolnień.
J
Biblioteka Uniwersytecka KUL
1001139744
społeczeństwie, wobec czego po winna obejmować dwa stopnie, niższy 4-letni, dający prócz znajomości czy tania i pisania najelementarnie)sze wiadomości o świecie ze szczególnem uwzględnieniem Polski i w yższy 3-let- ni, przygotowujący do życia obywatel skiego i uwzględniający potrzeby i warunki terytorjalne.
3) Dla absolwentów szkół po wszechnych, którzy nie przechodzą do szkół zawodowych, organizuje się kur sy dokształcające, które m ają uzupeł nić wyrobienie ogólne i dać potrzebne wykształcenie praktyczne. Pomyślne ich ukończenie oraz przejście przyspo
sobienia wojskowego daje prawa skró
conej służby wojskowej.
UL Szkoła średnia ogólnokształcąca a gimnazjum.
1) Gimnazjum jest przeznaczone dla młodzieży, która w ykazuje w y raźne zdolności intelektualne, ma za zadanie danie gruntownego w ykształ cenia ogólnego, a przez to uzdolnienie do studjów wyższych w szkołach aka demickich.
Opiera się na czterech klasach szkoły powszechnej i przyjmuje adep tów na podstawie odpowiedniego egza minu wstępnego.
2) Gimnazjum winno być 8-Ietnie, tworzące organiczną całość, podzielo ną na dwa stopnie: niższy 5-letni jed nolity z obowiązkową nauką łaciny od klasy drugiej, w którym klasa pierw sza, jakkolwiek prowadzi naukę języ ków obcych, ma charakter propedeu- tyczny, ma służyć poznaniu i selekcji przyjętych uczniów, w yższy trzyletni zróżnicowany na dwa typy, klasycz ny i matematyczno - przyrodniczy, różni się nie jakością grup przedmio tów, lecz ilością godzin i metody pro wadzenia nauki.
mieć program własny i używać swoi stej <netody nauczania. Przejście jed nakże do gimnazjum nie jest zamknię te dla odpowiednio uzdolnionych i wyrobionych uczniów ze szkół po wszechnych po zdaniu egzaminu wstępnego, przyczem wstępujący do klasy trzeciej mogą być zwolnieni od egzaminu z łaciny, którą mają nadro
bić w ciągu roku w klasie przy życzli wej opiece odnośnego nauczyciela.
4) Uczniowie, którzy ukończyli stopień niższy otrzymują odpowiednie certyfikaty, które bądź to uprawniają do przejścia na stopień wyższy gim nazjum, bądź na w yższy stopień szko ły zawodowej, bądź też, o ile nie za mierzają kontynuować studjów, do klasy dopełniającej, dającej upraw nienia w służbie cywilnej (w urzędach manipulacyjnych) i wojskowej.
IV. Szkoły zawodowe.
1) Szkoły zawodowe powinny cie szyć się specjalnem poparciem Rządu i społeczeństwa, jako mające pierw szorzędne znaczenie dla prawidłowe go rozwoju Państwa. Wobec tego po winny być wyposażone we wszystkie prawa cywilne i wojskowe na równi z gimnazjami, dawać specjalne upraw nienia wynikłe z ustawodawstwa za wodowego i pod pewnemi warunkami
dawać wstęp na odpowiednie wydzia ły szkół akademickich.
2) Szkoły zawodowe, a więc rol nicze, przemysłowe, handlowe powin no się oprzeć zasadniczo na dobrze zorganizowanej 7-letniej szkole po wszechnej.
3) Obok normalnych szkół 5-kla- sowych, dających pełne wykształcenie zawodowe, powinny istnieć niższe szkoły zawodowe 2-—3-letnie kształ cące materjał pomocniczy mechanicz- no-techniczny, a nadto jednoroczne kursy fachowe dla absolwentów gim nazjalnych.
dopuszczalne po zdaniu odpowiednie- gcr egzaminu uzupełniającego.
V, Szkoły wyższe.
1) Szkoły wyższe są przeznaczone dla tych, którzy prócz ogólnego w y robienia wykazują zdolności wybitne i zamiłowanie w 'kierunku, w jakim odnośna szkoła czy wydział pracuje.
2) Szkoły wyższe przyjmują kan dydatów z prawidłowo i pomyślnie ukończonem gimnazjum, a w określo nym zakresie także średnich szkół za wodowych pod warunkami w poszcze gólnych działach obowiązującemi.
VI. Realizacja.
1) W celu ułożenia szczegółowych planów w myśl powyższych zasad Za rząd Główny T. N. S. W. powoła Ko misję złożoną z przedstawicieli po szczególnych szkół i przedmiotów.
2) Ilość i rodzaj szkół tworzonych w Państwie powinny 'być przeprowa dzane planowo i regulowane istotnem w danej chwili zapotrzebowaniem pra cowników fachowych.
3) Refórmy nie powinny być doko nywane gwałtownie, lecz uprzednio wypróbowane w małym zakresie i przez czas dłuższy. Niemal corocz ne, choćby drobne zmiany czy po prawki odnoszące się do ogółu szkół uważać należy za niepożądane, a na wet szkodliwe. Pożądane natomiast planowe i systematyczne próby doko nywane w celu poprawy metod lub organizacji, które mogą być rozszerza ne w razie pomyślnych wyników, ale bez doraźnego niszczenia wartościo wego dorobku dotychczasowego i form mających wypróbowaną tradycję.
4) Rzetelną troską czynników de cydujących winno być zapewnienie szkołom odpowiednio wykwalifikowa nego personelu nauczycielskiego, oraz potrzebnych pomocy naukowych i w y posażenia materjalnego.
