Tworzenie i stosowanie prawa
Stosowanie prawa
Pytania
• Czy na decyzję ma wpływ jedynie brzmienie prawa?
• Jakie inne czynniki będą mieć wpływ na decyzję?
• Czy decyzja jest zależna od decydującego?
• Co wynika z czego: ostateczność decyzji z jej trafności, czy trafność z ostateczności?
• Jakie są wady i zalety takiej sytuacji?
Założenie o racjonalnym prawodawcy
• Prawodawca dobiera skuteczne środki prowadzące do przyjmowanych przez niego celów.
• Prawodawca kieruje się niesprzeczną wiedzą.
• Prawodawca kieruje się uporządkowanym systemem wartości.
• Prawodawca dysponuje wiedzą najlepiej uzasadnioną z punktu widzenia aktualnego stanu nauki, niezależnie od tego kiedy
interpretowany przepis został wydany
• Prawodawca zna wszystkie obowiązujące przepisy
• Prawodawca posiada doskonałą kompetencję
• Prawodawca kieruje się systemem najbardziej słusznych ocen.
Dyrektywy wykładni
• I stopnia – językowe, systemowe, funkcjonalne;
• II stopnia: - procedury – określają kolejność użycia dyrektyw I stopnia oraz moment
końcowy wykładni; - preferencji – który z możliwych wyników należy przyjąć.
Koniec wykładni
• 1) kończymy wykładnię, gdy wynik nie budzi wątpliwości, albo
• 2) wykorzystujemy wszystkie dyrektywy i kończymy, gdy wyniki uzyskane po
zastosowaniu wszystkich są zbieżne
Zasada pierwszeństwa wykładni
• „Interpretator powinien się opierać na
rezultatach wykładni językowej i dopiero gdy ta prowadzi do nie dających się usunąć
wątpliwości, powinien korzystać z wykładni systemowej, jeśli natomiast wykładnia
systemowa nie prowadzi do usunięcia
wątpliwości interpretacyjnych, to wolno jest posłużyć się wykładnią funkcjonalną”
• „Od jasnego (nie budzącego wątpliwości)
rezultatu wykładni językowej wolno odstąpić i oprzeć się na wykładni systemowej tylko
wtedy, gdy przemawiają za tym ważne racje systemowe; od jasnego rezultatu wykładni językowej i systemowej wolno odstąpić i oprzeć się na wykładni funkcjonalnej tylko wtedy, gdy przemawiają za tym ważne racje funkcjonalne”.
Zakaz odstępstwa od wykładni językowej jeśli prowadzi do
• 1) odstąpienia od znaczenia wskazywanego przez definicję legalną;
• 2) zawężenia lub rozszerzenia zakresu kompetencji;
• 3) zawężenia zakresu przyznanych obywatelom uprawnień i wolności;
• 4) rozszerzenia znaczenia przepisów typu lex specialis lub ustanawiających ;
• 5) rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnej;
• 6) rozszerzenia należności podatkowych obywateli.
Zasady wykładni językowej
1.„Interpretowanym zwrotom należy przypisywać takie znaczenie, jakie posiadają one w języku potocznym (etnicznym, ogólnym, standardowym), chyba że istnieje uzasadnione przyczyny do przypisania im innego znaczenia”
2. „Jeżeli na gruncie języka potocznego można przypisać terminom tekstu prawnego różne znaczenia należy wybrać to, które jest najbardziej oczywiste
3. Jeżeli na gruncie języka potocznego dany zwrot jest ewidentnie wieloznaczny, należy uwzględnić kontekst, w jakim został użyty 4. Wypowiedziom złożonym przypisujemy znaczenie uwzględniając
reguły syntaktyczne (składniowe) języka ogólnego
5 . W obrębie danego aktu lub gałęzi prawa
różnokształtnym zwrotom nie należy przypisywać tego samego znaczenia
6. W obrębie danego aktu lub gałęzi prawa tym sam
zwrotom nie należy przypisywać odmiennego znaczenia 7. Nie wolno interpretować tekstów prawnych w taki
sposób, aby ich pewne fragmenty okazały się zbędne
8. Tam, gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi (np.
„postępowanie przed sądem” – każdym)
Uzasadnione przyczyny odstąpienia od znaczenia potocznego
1. Domniemanie języka prawnego - nie można bez dostatecznych powodów przypisywać swoistego znaczenia prawnego, ale jeśli takie mają, trzeba się nim posługiwać;
2. Domniemanie języka prawniczego - należy przyjąć to znaczenie, które przyjęte jest powszechnie w języku prawniczym;
3. Terminom specjalistycznym należy przypisywać znaczenie, jakie posiadają w określonej dziedzinie wiedzy lub praktyki
Definicje legalne
1. w specjalnej jednostce zwanej słowniczkiem ; 2. w przepisach ogólnych ;
3. w bezpośrednim sąsiedztwie interpretowanego przepisu;
4. w kodeksie regulującym dziedzinę obejmującą problematykę regulowaną przez daną ustawę albo w innej ustawie uznanej za podstawową dla danej dziedziny;
5. jeżeli dany zwrot znajduje się w akcie wykonawczym, szukamy w akcie, w którym znajduje się upoważnienie do wydania
tego aktu wykonawczego ;
6. należy sprawdzić, czy nie ma odesłania do innego aktu
normatywnego lub związku z innym aktem normatywnym.
Wykładnia systemowa
1. Nie powinno się przypisywać regule prawnej znaczenia, przy którym byłaby ona sprzeczna z
którąkolwiek reguł systemu hierarchicznie wyższych;
2. Należy przypisywać znaczenie spójne ze znaczeniami innych reguł systemu i odrzucać te, które prowadza do konfliktu systemowego;
3. Nie wolno przypisywać terminom języka prawnego znaczenia, które jest sprzeczne z zasadami
określonej gałęzi prawa lub systemu prawa
4. Spośród różnych możliwych interpretacji należy wybrać tę, która jest zgodna z zasadami systemu prawa;
5. Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk
6. W trakcie wykładni należy brać pod uwagę
przynależność przepisów prawa do określonej gałęzi prawa
7. W trakcie wykładni należy brać pod uwagę miejsce przepisów w ramach systematyki aktu prawnego, w którym się znajdują (a rubrica);
Wykładnia funkcjonalna
1. Nnależy brać pod uwagę cele regulacji prawnej (ratio legis);
2. Interpretowanym przepisom należy nadawać znaczenia, które uczynią je rozwiązaniami
najbardziej skutecznymi;
3. Należy brać pod uwagę społeczne oraz
ekonomiczne konsekwencje interpretacji i wybrać taką interpretację, która doprowadzi do konsekwencji najbardziej korzystnych;
4. Należy przypisać znaczenie najbardziej zgodne z uznanymi ocenami systemu aksjologicznego;
5. Należy brać pod uwagę powszechni akceptowane normy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności;
6. Należy przyjąć, że prawodawca jest
konsekwentny co do swoich preferencji aksjologicznych;
7. Jeżeli uwzględnia się cele, wartości i reguły pozaprawne w ustalaniu znaczenia
interpretowanej reguły, to winny być one uwzględniane jednakowo w stosunku do
wszystkich reguł, z których składa się instytucja;
8. Należy odrzucić taką interpretację przepisu, która prowadzi do absurdalnych konsekwencji lub
niemożliwych do zaakceptowania konsekwencji.
Czy sąd dokonał prawidłowej wykładni?
Sąd oceniał możliwość kwalifikacji czynu polegającego na wjechaniu pojazdem mechanicznym na trawnik i zniszczenia poprzez to trawnika jako czynu
naruszającego przepis Kodeksu wykroczeń „Kto na terenach przeznaczonych do użytku publicznego niszczy lub uszkadza roślinność albo depcze trawnik, podlega karze …”.
Sąd uznał, że wjechanie pojazdem mechanicznym na trawnik i jego zniszczenie nie jest ani niszczeniem ani uszkadzaniem roślinności.
Sąd podniósł, że na gruncie języka ogólnego słowo „roślinność” niewątpliwie odnosi się również do trawników. W prawie nie ma definicji legalnej ani
trawnika ani roślinności. Jest to przepis prawa karnego więc należy
interpretować go zwężająco. Sąd wskazał przede wszystkim, że na gruncie zakazu wykładni synonimicznej słowo „roślinność” nie oznacza „trawnika”, a ponieważ rozpatrywany przepis używa obu słów, więc nigdy nie mogą oznaczać tych samych przedmiotów, tj. że słowo „roślinność” nie oznacza trawnika.
Odpowiedz na pytania
Rozdział 2
Zwierzęta domowe
Art. 10a. 2. Zabrania się rozmnażania psów i kotów w celach handlowych. (…) 6. Zakaz, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy hodowli zwierząt
zarejestrowanych w ogólnokrajowych organizacjach społecznych, których
statutowym celem jest działalność związana z hodowlą rasowych psów i kotów.
Czy można rozmnażać zwierzęta niemające pewnego pochodzenia, ale wyglądające jak rasowe?
Czy w celu określenia znaczenia terminu „zwierzę rasowe można odwołać się do znaczenia tego terminu w ustawie o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich?
Czy organizacją o której mowa w ust. 6 może być stowarzyszenie zwykłe, niewymagające rejestracji w KRS, tworzone przez trzy osoby?
• Czy wydając postanowienie w trybie art. 755 § 1 k.p.c.
dotyczące uregulowania na czas trwania postępowania kontaktów z rodzicem
odseparowanym od dziecka sąd związany jest treścią art. 113 § 1 k.r.o., a zatem czy w
postanowieniu zabezpieczającym może być orzeczony zakaz osobistej styczności z
dzieckiem względem rodzica dysponującego władzą
rodzicielską przy braku wcześniejszego orzeczenia sądu o pozbawieniu władzy rodzicielskiej tego rodzica?
Art. 755. § 1. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za
odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:
1) unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;
2) ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;
3) zawiesić egzekucję lub postępowanie wykonawcze;
4) uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi;
5) nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.
Art. 113. § 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
