"Praga na tle najstarszego swego
planu", Eugeniusz Szwankowski,
"Biuletyn Historii Sztuki i Kultury", R.
XI, nr 1/2, Warszawa 1949 : [recenzja]
Ochrona Zabytków 3/2-3 (10-11), 176
Z a w a n o w s k i K a z i m i e r z , W ilanów . Przewodnik. B iblioteczka K ra joznaw cza, tom ik II. W arszaw a 1949, ss. 117, il. i plan. D oskonale opracow any na p odstaw ie najnow szej litera tu r y szcze gółow y przewodnik po pałacu, parku i koś ciele, uzupełniony licznym i ilu stracjam i, rozum ow anym słowniczkiem w yrazów f a chow ych i a rtystów , oraz b ib liografią i planem pałacu.
II. W Y D A W N IC T W A P E R IO D Y C Z N E B IU L E T Y N H IST O R II SZ T U K I I K U L T U R Y . K w artalnik w ydany przez P ań stw ow y In sty tu t H isto rii Sztuki oraz Zakład A rch itek tu ry P olskiej P olitechniki W arszaw sk iej, r. X I, nr 1/2, W arszaw a 1949 r.
D e t t l o f f S z c z ę s n y ks. Ze stu diów nad sztuką W ita Stw osza (ss. 1— 42, il. 1— 2 1 ). — A utor om aw ia trzy krakow sk ie k ru cyfik sy łączone ze Stw oszem : 1) K ru cyfik s kam ienny z ołtarza w n aw ie południow ej kościoła N . P. M. je s t n ie w ątp liw ym dziełem Stw osza, jak tego do w odzi an aliza sty listy czn a , w ykazująca zw iązek teg o zabytku z trzem a podob n ym i k rucyfiksam i w N orym berdze, a to w kościele św . W aw rzyńca (z około 15C0), w G erm anische M useum (1505) i w koś ciele św. Sebalda (około 1520). K rucyfiks ten n iew ątp liw ie w zoruje się na krucy fik s ie badeńskim M ikołaja z Leydy (z ro ku 1467) i pow stał zapew ne w latach 1489— 93 (najp ew n iej 1491). 2) K rucyfiks drew niany na tęczy w kościele N . P . M., dotychczas p rzyp isyw an y Stw oszow i i m yl n ie datow any na r. 1477, autor u w aża za dzieło anonim ow ego norym berskiego ucz n ia m istrza W ita, p ow stałe około r. 1520, 3) M ały k ru cyfik s w Muzeum N arodo w ym w K rakow ie, uw ażany dotąd za m odel Stw osza do jeg o kru cyfik su w ołta rzu w naw ie południow ej kościoła N . P. M. autor uw aża za dzieło jednego ze w sp ół pracow ników w arsztatu W ita Stw osza, p ow stałe po r. 1491.
A r ł a m o w s k i K a z i m i e r z . Zamek w P rzem yślu w X V I w . (ss. 43— 58 il. 22— 2 4 ). — A utor opisuje w ygląd zam ku i jeg o attyn en cji (ogrody, łąki, p rzedm ieścia) na p odstaw ie nieznanych dotąd w literaturze in w en tarzy z la t 1553
i 1568, nie m ających odpowiedników w przekładach ikonograficznych.
K r ó l A l e k s a n d e r . D wńr w B ol- m inie (ss. 57— 64, il. 25— 2 8 ). A u tor w prow adza zabytek do litera tu ry nauko w ej, opisując krótko budynek w zniesiony w X V I w. w sty lu renesansow ym na rzu cie prostokąta. Po spaleniu w końcu X V II wieku, dwór skrócono od południa, dosta w iając na m iejsce u suniętej części okrą g łą w ieżę — ry za lit i pow iększając budy nek od północy. O statnia przebudow a n a stą p iła na przełom ie X V III— X IX w ieku. Z achow ały się fra g m en ty kam iennych ta blic nadokiennych z sentencjam i ła ciń skim i. D w ór je s t zapew ne dziełem m ura torów z pobliskich Chęcin.
R e w s k i Z b i g n i e w . U gen ezy rozplanow ania P lacu Saskiego w W ar szaw ie (ss. 65— 70, il. 29— 3 0 ). Z acząt kiem P lacu S ask iego była posesja z oka załym pałacem J. A. M orsztyna, podskar biego koronnego, o reprezentacyjnym , założeniu, w zorow anym na W ersalu i w zniesionym w latach 1661— 1677 przez T ylm ana G am erskiego, który okazuje się w łaściw ym tw órcą koncepcji urb an istycz nej placu z pałacem , rozw iniętej później przez architektów A u gu sta II, który ku p ił pałac M orsztynow ski od B ielińskich w r. 1713 i przebudow ał na sw ą rezy dencję, w oparciu o istn ieją cy plan tyl- m anow ski.
S z w a n k o w s k i E u g e n i u s z . P ra g a na tle n ajsta rszeg o sw ego planu (ss. 71— 82, il. 3 2 ). — A utor a n a lizu je n a jsta rszy i jed yn y dotąd szczegółow y plan P ragi z X V III w. odnalezior.ly w zbiorach łańcuckich, pochodzący z ro ku 1765 i w ykonany przez M. D eutscha, om aw iając po kolei elem enty fiz jo g r a ficzn e, sieć drożną i uliczną Sk aryszew a, P ragi, Golędzinowa i Targów ka, n azw y ulic, układ gru n tu , ogrodów, budynków, oraz stosunki w łasnościow e.
Ś w i e c h o w s k i Z y g m u n t . Zabytki pow iatu m yśliborskiego (ss. 83— 98, ii. 32— 4 9 ). — Spraw ozdanie z objaz du in w en taryzacyjn ego — pow iatu, który był tylko ogólnikowo potraktow any przez N iem ców . W szystk ie w iększe m iasta u w a runkow ane są grodziskiem słow iańskim , jednakże tylko Cedynia zachow ała układ ulic o charakterze grodziskow ym , in n e
