Dwadzieścia pięć zeszytów "Communicationes" Papieskiej Komisji do Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego

Walenty Wójcik

Dwadzieścia pięć zeszytów

"Communicationes" Papieskiej

Komisji do Rewizji Kodeksu Prawa

Kanonicznego

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 25/3-4, 276-280

276 Sprawozdania [20]

w a rty k u le ty m w y stę p u ją n a pierw szy m m iejscu 6 kaniony, k tó re mai ją zasto so w an ie do wszeflikieigo radzaiju resk ry p tó w , łącznie z p rz y ­ w ile ja m i i dyspensam i. T e dw a ro d za je re sk ry p tó w m a ją każdy z o so b n a po k ilk a kanionów sizczegółowycih, k tó re odróżniaiją je w sche­ m acie -przez p o d ty tu ły : „De pri>vilegfc?’ i „De d&pereaMoiniiibuis”. O ba p o d ty tu ły m a ją po p ro stu c h a ra k te r w sk azu jący , a celem ich jeist je- dyndie w iększa jasność u k ła d u w kodeksie.

ks. E d m u n d P rzeko p

D w adzieścia pięć zeszytów „Com municationes”

Papieskiej K om isji do R ew izji Kodeksu Praw a Kanonicznego

(Kiainiooiista b a d a ją c y noirmy kodesu obow iązującego ioid 1918 r. do­ św iadcza, ja k p odstaw ow e znaczenie p o sia d a ją F o n tiu m an n o ta tio n es onae Codicis Iu ris C a nonici F ontes. Kanion 6 stw ie rd z a n a jp ie rw , że n o w y kodeks n a ogół zatrzym ał" d aw n ą kamniość Koiściiota1, cihoć w p ro ­ w a d z ił poitrzebnie amiiiainy. D latego w m yśl zaisaidy Ciągiłoścli p ra w a k a ­ nony, k tó r e w całości lufo w części p o d ają p raw o daw ne, trz e b a t ł u ­ m aczyć zgodnie z itraidycyjną in te rp re ta c ją . W w ątpliw ości, czy k an o n ró ż n i isiię od d otychczasow ych przepisów , nie nalleży odstępow ać od daw nego p ra w a . P om ocą d la p ra c itarterpnelbaicyjnyclh w opairciu o dai- w n e p ra w o są abioiry źró d eł ko d ek su , k tó ry c h w y d a n ie zap o czątk o w ał kamd. P. Giaspamrii. O b ejm u ją onie w u k ła d z ie chroinioloiglicznym u c h w a ­ ły soiboirów pow szechnych, a k ta b isk u p ó w rzy m sk ich oiraz koingireigacji,. tr y b u n a łó w i u rzę d ó w kunia r z y m s k ie j*.

Pom ocą w in te rp re ta c ji now ego kodeksu będ ą rów n ież infotrmacje- o p ra c a c h kamiisiji .rew idującej obow iązujący kodeks. K om isja ta dzia­ ła już k ilk a n a śc ie la t. R e d a k c ja niowycih k an o n ó w spoczyw a o a b a r ­ k a c h 89 konsuiłtiarów —■ kainonlistów z oaiłego św ia ta,2. Zaizwyczaij przez 8 m ie się cy każdego- rolkiu oidibywaiją się koiłejmio przew ażn ie ty g o d n io w e posiedzenia gruip ikamsuiitoirów. W śród dysikusji mad o p raco w y w an y m i ip rojektam i p o w sta je n o w e praw o. O bserw ow anie „liter liuriis maiscentis” u ła tw ia zrozum ienie telkisitu o sta te c z n ie uistailoinego.. Dłateigo podczas k o n g re su kanom istów , zw ołanego w 50-iecie obow iązującego koidelksu

1 P or. „Proem iium ” w Codicis Iu ris C anonici fo n te s, vol.. I, R o m ae 1926 s. V-hVI.

2 W edług U A n n u a rio P ontificio 1981 s. 107(1:—<1073 było członków ko- miisjii 20 a koinsuiltorów 89. Oistataio pow ołał Ojiciisc św. 38 nowych, członków k o m isji. Pirace n a d re w iz ją pirawa kanonicznego do b ieg ają końca. W dniu 20 X b r. z b ie ra się po ra z oistaitni p le n a rn a se sja k o ­ m isji, po czym p rz y ję ty te k s t zreform ow anego ko d esu za sta n ie p rze­ k a z a n y Ojicu św. B ędzie m ógł on jeszcze nanieść zm iany. Następniie- dolkona promiulgaicji now ego ko d ek su i uisitail ten m in w ejścia w życie z a w a rty c h w n im n o m u T y g o d n ik P o w szech n y X X X V (1981) nr 34 s.

w y rażan o życzenie, ab y ko m isja o g ła sza ła infarm aicje o p o stępujących, prac-aicih. Podoibne głoisy docierały ta k ż e sk ą d in ą d . P re z e s k o m isji kard.. P. Felicii zapowliedziail;, że iniformialcje b ę d ą ogłaszane nie w p eriodycz­ nym w ydaw n ictw ie, ale w zeszytach u k a z u ją cy c h się w raz ie p o trz e ­ by. O kazało się, że w y sta rc za ło m a te ria łu do puibliikowianiia w p e rio ­ d y k u u k a z u ją c y m się re g u la rn ie w k aż d y m półro czu w o bjętości r o ­ cznej p rze w a żn ie ad S00 do 300 stiroinic dużej ósem ki. T ylko p ie rw sz y ro cz n ik 11969 m ia ł /122 i 19j72 — 1i9i2 stronice. N ato m iast 11977 -— 393'

■stronice, 1079 — 362, 1SS0 — 469, I zeszyt 198.1 — 252. R azem w 12 d p ó ł iracznikacłi i w flfl zeszytach ogłolszano m a te ria ły nia 3489 stro - micach. Ś rednio w y p a d a w ięc ma 1 zeszyt :139, 56 a n a ro czn ik 279 s tr o ­ nic.

W b rew p ie rw o tn y m zam iarom , ab y p u b lik o w a ć ty lk o a k ta k o m i­ sji, ju ż od II ro czn ik a dołączano w y ją tk i z a k t P a w ła VI, J a n a P a w ła I i J a n a P a w ła II o ra z w y ją tk i z a k t S tolicy -Ap. T e k sty te dotyczą. celu i p/rac kom isji. S ta n o w ią wlięc ź ró d ła ale mie do, p ra w a k o d ek so ­ w ego, k tó re o bow iązuje i z a sta n ie w części uchyloine, lecz do pratwa obecnie twoirzoruegoi, k tó re o bow iązuje o d raz u i zn ajd zie się w z re ­ w id o w an y m k o deksie. Doszły też „doicumeinta” związanie z d z ia ła l­ no ścią kom isji. P rz y jrz y m y się po k o le i poszczególnym działom p e ­ rio d y k u .

N a w stę p ie zam ieszczono w 6 zeszytach iteiksity okolicznościow e ja k p ro g ra m pnący — „proposit-um et m e n s”, życzenia jubileuszow e dla P a w ła VI, -list k a rd . s-ekiretairza sta n u do k a rd . tprezeisia k-oimisji, ży­ czenia ina 10-leciie p e r i o d y k u , p o w ita n ie J-aina Paw ła, II oraz podzię­ k o w an ie tegoż pap ieża dla k a rd . iprezeisa kom isji. T ek sty te m ają. znaczenie przejściow e.

P oza tr z e m a w szy stk ie zeszyty p o sia d a ją -dział „ex aictis” rządzącego p apieża. R azem o b ejm u je ta n d ział 439 stiroinic czyli (blisko- li3®/o c a ­ ło ś c i W ohodzi doń 7 k o n sty tu c ji, liO listó w ap o sto lsk ic h , 1 in s tru k c ja , 1 ad hortaicja oraz 5-6 przem ów ień. P u b lik o w a n e ome b y ły w A c ta

A postolicae S ed is i w L ’O sservatore Rom ano. -Przy 3 akt-acih, w ty m

2 komstytuicje i 1 przem ów ienie, nie poid-amio mieijsica p u b lik a cji. W śród a(któw 'u staw odaw czych sp o ty k a m y n a jp ie rw k o n sty tu c je : o w yborze .papieża, o re o rg a n iz a c ji kuir-ii '-rzymskiej,, o -rządaicih zaistępczycih w d ie ­ cezji R zym u, o b ierzm o w an iu , o n am aszczeniu chorych-, o m o d litw ie b rew ia rz o w e j i o -uiczelmiach Ikatoilicfcicih. N a stę p n ie m-aimy listy a p o ­ sto lsk ie w y d a n e „moitu propirio” : o w ie k u kardynałów ,, o ra d z ie „pro laiaiis”, o madzie „iusłliitia e t p a x ”, o rad z ie do ispraw rodziny, o w łą ­ czeniu k a n c e la rii ap o sto lsk iej do s e k re ta r ia tu s ta n u , o u ży w an iu p a ­ liusza, o odnow ie opactw ud zieln y ch , o d u sz p a ste rstw ie em igrantów ,, -o zn iesieniu tonisiuiry i św ięceń niższycłi,, o diak o n acie, o m a łże ń stw ac h m ie sz an y ch ii o p ro cesach m ałżeńskich. D ochodzi in s tru k c ja „de ®e- creto pointitficiiio” i adhortaicja: w 5 la t po Yatioanium II. W g ru p ie p rzem ó w ień w y ró ż n ia ją 's-ię lenuincj-acje papieży na rozpoczęcie ro k u sądow ego R oty R zym skiej. P o ru sz a n e są w n ic h te m a ty z eklezjologii,.

278 Sprawozdania [22]

d u sz p aste rstw a, te o rii praiwa.,, uistawodawistwa m ałżeńskiego i pro ce­ d u r y sądow ej. P ro b le m y p r a w n e ro z w ija li papieże ta k ż e w przem ó- wiendacih do k ard y n a łó w , do członków symiodu bisk u p ó w , do u cz estn i­ k ó w k o n g resó w p ra w a kanonicznego-, do gruip p ra w n ik ó w św ieckich, do u cz estn ik ó w kursu. „renoivaitiomis cainionicae”, do biskuipów p rz y b y ­ w a ją c y c h z w iz y tą „ad Ikniina” itp. M a te ria ł praw m y z a w ie ra ją p rz e ­ m ów ienia p ap iesk ie w b az y lic e w a ty k a ń sk ie j, do d u ch o w ień stw a i do ogółu w iern y ch . A k ta p ap ieży sta n o w ią w aż n e źródło p r a w a zre w i­ dow anego po Vaiticanuim II. Poldają n aśw ietlen ie problem ów k an o n i- sty czn y ch oraz n o w e norm y. Z a w ie ra ją św ieże m yśli, dotyczące <nozwo­ ju p ra w a kanonicznego. C h a ra k te ry sty c z n a je st w ie lk a ilość w y ją t­ k ów z przem ów ień. Ż yw e słow o p ap ież a in g e ru je do tw orzącego się p ra w a . Rzecz ja sn a, że dobór tefosfów n ie je st pozbaw iony su b ie k ty ­ w izm u re d a k to ra . E n u n c ja c je p a p ie sk ie sta n o w ią w ażny czynnik w in te rp re to w a n iu n o w y ch nonm.

W c z te re c h zeszytach: z li969, ,l<9i7i2;, 1(9174 i 1980 zn a jd u je m y dział „ex actis Syniodi Episcaporuim ”. R azem ob ejm u je on tyUko 60 stronic c z y li ljfyo, tj. 56 część całości. S ą to (relacje w ygłoszone podczas p le n u m S ynodu B iskupów przez p rez esa k o m isji. D otyczą orne po­ stęp ó w p rac rew iz y jn y ch n ad kodeksem . D odana jast d y sk u sja ojców sy n o d u n ad słyszanym spraw ozdaniem . Je d y n ie zeszyt z 1(980 r. p o d a je jeszcze re la c ję o p ra c a c h S y g n a tu ry A postolskiej n a odcdlnfcu sp raw m ałżeńskich, oraz sp raw o zd a n ie o p raw ie irodziny w schem acie n o ­ w ego kodeksu. N a ogół chodziło o zaspokojenie ciek aw o ści ojców synodu i o u słyszenie od nich uw ag, k tó r e m ożna b y łoby zużytkow ać w dalszych p rac ach . O sta tn ie r e la c je p o d k re śla ją tro sk ę try b u n a łu S y g n a tu ry i dzisiejszego u sta w o d a w c y o doibro ro d zin y ch rz e śc ija ń ­ sk ie j. C ały te n d ział „Comimuinicationes” m a ra c z e j znaczenie p rz e j­ ściowe.

W e w szystkich zeszytach poza dw om a pie rw sz y m i p u b lik o w a n e są a k ty p raw o d aw c ze dyfcastenii kurdd rzym skiej. O b ejm u ją one 447 s tro ­ n ic czyli okirągło 13% całości. P o chodzą od 16 k o n g reg a cji, se k re ­ ta ria tó w , k o m isji i try b u n a łó w . Najwięcej,, gdyż 17 aktów , w y d ała k o n g re g a c ja „p ro doictrina fid e i”, 14 — k o m isja do in te rp re ta c ji u - cłiw ał Vatdicainu;m II, 8 — k o n g re g a c ja „pro cu ltu ddwino”, 6 •— S y­ g n a tu ra A postolska, po 5 — k o n g reg a cje „pro s a c ra m a n tis” i „pro religiosiis”, po 4 — k o n g re g a c je „pro in stitu tio n e c a th o lica” i „pro cJemiois” , po 3 — „p ro apiscopis” d sek ret,ariat dla jed n o ści chi-ze- ścijan. R eszta — po 1 lu b 2 a k tac h . D obór te k stó w do k o n y w an y był pod k ą te m refo rm y p ra w a kanonicznego. W ydaje się, że podobnie ja k zbiór Codicis Iu ris C anonici fo n te s nie je st to d o k u m e n ta c ja k o m ­ ple tn a. R e d ak to ro w i chodziło ra c z e j o w y ty czn e w dziele reform y. S tą d podano n a jw ię c e j ro zstrzy g n ięć w isiprawie d o k try n y wdiairy i w y ja ś n ie ń w ątpliw ości, ja k ie n a su w a ły te k s ty p rz y ję te p rze z V ati- camum II. N iem al połow a z te j liczby p rz y p a d a n a pnoblem y k u ltu Bożego.. T ek sty d y k a s ta rii k u r ii rzy m sk iej ogłaszano w ed łu g

chromo-logid u k a z y w a n a się iicih. B ędą w ięc ła tw e do o d szu k an ia przy in te r ­ p re to w a n iu kianomó.w przystzłego kodeksu.

Zgadnie z «czekdwaraiiem (wszystkie zesizyty zawliariają dział „A cta oommisisianis”. O b ejm u je on 209>6 stro n ic czyli około 60% całości. W dziale ty m w y ró żn ić m ożna n a jp ie rw in fo rm a c je dotyczące sk ład u i td k u praic k o m is ji re w iz y jn e j. N astęp n ie , zasady dotyczące sa m e j r e ­ fo rm y kodeksu, sy ste m a ty k i m a te ria łu prawinagoi, te rm in a rz y prac, prow izorycznego in d ek su generalnego, listó w uirzędoiwyoh iitp. Is to tn e znaczenie m a ją takislty p rz e d s ta w ia ją c e „icoetuum stu d io ru m laiboires” . N a jp ie rw p o d aw an o ogólnie sp raw o zd a n ia z posiedzeń g ru p k o n su l- toirów i zary sy w p ro w a d za n y ch reform . Poid koniec p rzystąpiono do d ru k o w a n ia p ro to k o łó w z posiedzeń poszczególnych zespołów. Dzielo­ n o przy ty m księgi kodeksu czy całości te m a to w e n a części.. N ajw ię­ cej. gdyż 1,3 te k stó w pośw ięcono te m a to w i „De lagę Ecclssiaie fu n d a ­ m e n t a li”, 9 te k stó w — „de inisitiituitiis perfiactiionis”,, 6 — „de matiriimo- n io ” , „d e saicir.aimentis” i „de iuire poem ali”, 3 — „de p ro c e d u ra ad- miiniisitir.atiwa” i „de popuło iDei”, po 2 — „d e cliericis”, ,,de loicis et temiporibuis sacrils”, „de maigiatenio Ecctasiiae”, „de iuire pałbriimoniaili Eoolesiiae” i „de procesisibuis”, po 1 — „d e sa c ra hiararchiiai”, „de lad- ois”, „de cuiltu diviino”, „de parsoniis physiicis et miorallibuis”, „de t u - te la iu riu rn ”, „camoimes p raalim iinares”, „moirmae ganiera,les;’ i „de iudii- cio crirn in a li”. U d erza p rze d e w szystkim , że nile publik o w an o oid po- cząitikiu priotokiołów z posiedzeń g ru p koinsuiltoirów. Z a w a rte w n ic h m a te ria ły , ja k a rg u m e n ta c je , d y sk u sje, głosowania., sp rze ciw y itp. po­ sia d a ją znaczenie d la zrozum ienia uichwailoinych sdhemiatów, u w y p u ­ k la ją m y śl i te n d e n c ję takisitu p raw nego. P ożyteczne b yłyby sp raw o ­ zd a n ia re la to ró w z odpow iedzi i z wottóiw, jalkie n a d s y ła li k o n su lło - .rzy p rzad .poiszczagóilnymi posiedzeniam i. Talk sam o pouczające są u w a g i członków k o m isji o ce n ia jąc e poszczególne fcamony schem atów . U m ieszczanie tycih m a te ria łó w ro zszerzyłoby ro z m ia ry półroczm ika. Do­ sta rc zy ło b y je d n a k w ażnych te k stó w do b a d a ń naukow ych.

Nia uwaigę z a słu g u je irówiniiaż dział „docuim enta” . O b ejm u je on w 119 zeszytach 221 stro n ic czyli stanoiwi około 6,0*10 całości. S ą to rac zej m a te ria ły o b ja śn ia jąc e i p u b lic y sty c zn e .a n ie d o k u m e n ty w ścisłym znaczaniiu. Dziaił tein z a w iera p rzede wszysitikim k ilk a n a śc ie przem ó ­ w ień i w y k ład ó w p rezesa ko m isji kaird. P. Felicd. W ygłaszał a n je n a p a p ie sk ic h uiniiwersytetaicih rzy m sk ich , n a u n iw e rsy te ta c h w łoskich poza R zym em oraz nia ze b ran ia ch to w a rz y stw kainiomistów w Auistrii,. K an ad zie i w S ta n a c h Z jednoczonych. D otyczyły one in fo rm a c ji o op rac o w y w a n y m now ym kodeksie oirae spacjaiisityieznycih te m a tó w p ra - winiczych. Poiza ty m są te k s ty p rz e d sta w ia n ia przez p rezesa ko m isji dzien n ik a rz o m n ow ych alktów p raw o d aw czy ch S tolicy Ap., miowyCh wydiawinictfw soborow ych i kancinisityczmyclh ja k np. „M iscallamea in homarem R. Bidaigor” itp. M am y też wylkład o <stainie p ra c rew iz y jn y ch w ygłoszony przez se k re ta rz a k o m is ji R. Bidagora. w In sty tu c ie K ato­ lick im w P a ry ż u , re la c ję now ego se k re ta rz a R. J. C astillo L a ra i za­

'280 S p ra w o z d an ia [24]

stę p cy se k re ta rz a W. O nclina. N iek tó re w y d a w n ic tw a ja k np. „A cta conventus internaitioiniailis o a n o o ista m m ” p re e z n to w a ł P. C ip ro tti. M a­ te ria ły te .mogą być pom ocne p rzy b ad a n iu h isto rii n o w ej k o d y fik a ­ cji oraz p rzy olcanie s ta n u b a d a ń n ad poszczególnym i p roblem am i.

W końcu zeszytów sp o ty k a m y ru b ry k ę „Notiitiiae”. J e s t to w łaściw ie zw ięzła k ra n ik a zmiain w (komisji rew iz y jn ej, O b ejm u je n o m in a cje członków i konsu lto ró w , ic h awansie i zgony. O sta ta ia n o ta tk a d o ty ­ czy śm ierci k a rd . S, W yszyńskiego. Zeszyity kończące poszczególne ro ­ czn ik i z a w ie ra ją „in d ices” — w y k az y -osób i rzeczy.

M im o p rz e strz e g a n ia przez redaikcję p ó łrocznika w ytycznych p rz y ­ ję ty ch n a początku pnaicy w idoczna jesit ew o lu c ja w zam ieszczaniu m a ­ te ria łó w . W płynęły n a to zapewnie głosy .krytyczne czytelników . O sta­ tn ie 5 roczników zw iększyło sw ą objętość od 50 do 1:00%. P rz y b y ły

cenne sp raw o zd a n ia z posiedzeń poszczególnych zespołów studyjnych. S zkoda, że od po;czątku n ie podaiwamo ty c h m ateriałó w . D oręczano je ty lk o członlkom i komsiultorom kom isji. „Communicaitioinas’’ dają jed­ nak ja k iś obraz pnaic k o m isji do re w iz ji kodeksu. N astęp n ie, d o s ta r­ cz ają bieżących źródeł do now ego p ra w a . U zu p e łn ia ją źró d ła d a w n e ­ go p raw a, z e b ra n e w Codicis IuH s C anonici fontes. D latego te ż b ę ­ dą pom ocą p rzy o b ja śn ia n iu n o rm przyszłego kodeksu.

B p W a le n ty W ó jcik

R efleksje z pierwszego dnia

IV M iędzynarodowego Kongresu K anonistów w e Fryburgu

T em ate m ogólnym IV M iędzynarodow ego K ongresu P ra w a K an o n i­ czn eg o w e F ry b u rg u S z w a jc a rsk im b y ły p o d staw o w e u p ra w n ie n ia ch rz e śc ija n w K ościele i w społeczeństw ie. W dniu 6 p aź d ziern ik a o giodz. 9.30 dokonano uirtoczysteigo o tw a rc ia tego K o n g re su całym szeregiem przem ó w ień p o p rzedzonych pom ysłow o i z d obrym guistem ■dobranymi wysitępamii m iejscow ego zespołu muzycznego..

Z asa d n ic ze p ra c e rozpoczął głów ny o rg a n iz a to r III K ongresu z P.am- peluny, prof. P e tro D om bardia, sw ym re fe ra te m w p ro w ad zający m , w k tó ry m w ykazał, jalk h isto ry c z n ie nairastało w niaiuce koś,cielnej za ­

in te r e so w a n ie p o d staw o w y m i u p ra w n ie n ia m i człow ieka. Szczególny zaś im puls d.o tego d ała d y sk u sja n a d kościeln y m p ra w e m fu n d a m e n ta l­ n y m p o d ję ta p rz y olkazji p r a c dotyczących re w iz ji p ra w a k a n o n icz­

n ego.

A u to r zw rócił u w ag ę n a d o k u m e n ty S oboru Watytkańsikiiego II t r a k ­ tu ją c e te n problliem jalko p o trze b ę obecnych czasów. U czynił to ty m lepiej, że p rz e d sta w ił n a jp ie rw p o p rzed n ie w ypo w ied zi i sfo rm u ło w a­ n ia M a g iste riu m kościelnego'. Na ty m tle n ie tru d n o zrozum ieć po­ tr z e b ę jasnego n aśw ie tla n ia w zajem nego stoisuinlku p o dstaw ow ych u-

praw niień człow ieka dio u p ra w n ie ń w iern y c h w K ościele. Bairdzo słusz­ n ie p o d k reśla tuitaj a u to r, że po d staw o w y m elem en tem w obydw u w