W iosną 1961 roku u k a za ł się w R zy m ie n o w y k w a r ta ln ik pn. „A u g u s t i a - n u m ”, w y d a w a n y p rzez k a p itu łę za k o n u a u g u stia n ó w (sek retarz re d a k c ji o. J. J. Gavigam , O. E. S. A.). P ism o p o św ię c o n e je s t d ziejo m k o śc io ła , p rob lem om p a tr y - sty k i, P ism a Ś w ię te g o , te o lo g ii i p ra w a k a n o n iczn eg o .
W 1961 rok u p o w sta ło n o w e c z a so p ism o a r c h iw is tó w ra d ziec k ich pn. „W o p r o - s y A r e h i w o w i e d i e n i j a ”. C zasop ism o p o ś w ię c o n e je s t p ro b lem o m a r c h iw i s t y k i i a r ch iw o zn a w stw a , z u w z g lę d n ie n ie m e le m e n tó w n a u k p o m o cn iczy ch h istorii.
A u str ia c k ie T o w a rzy stw o H isto r ii W sp ółczesn ej u tw o r z y ło p rzy U n iw e r sy te c ie W ied eń sk im I n s t y t u t H i s t o r i i W s p ó ł c z e s n e j . C elem In s ty tu tu b ę d zie p u b lik o w a n ie d o k u m en tó w d o d z ie jó w I i II rep u b lik i w A u strii, a z w ła szcza z ok resu II w o jn y św ia to w e j.
W p o czą tk a ch 1961 r. o g ó l n e z e b r a n i a B u ł g a r s k i e j A k a d e m i i N a u k w y b r a ło n a czło n k a r z e c z y w iste g o A k a d e m ii — p rof, d r D y m itra K o s e w a — d o ty ch cza so w eg o czło n k a k o resp o n d en ta i d y rek to ra In s ty tu tu H isto ry cz n e g o B u łg a rsk iej A k a d e m ii N au k , w y b itn e g o b a d a cza n o w o ży tn ej i n a jn o w sz e j h isto r ii B u łg a rii. P o u k o ń czen iu stu d ió w w S o fii p ro f. K o s e w s p e c ja liz o w a ł się w P olsce.
P ra c e archeo lo g iczne w N ovae w B ułgarii w 1961 ro k u
* W drugim s e z o n ie b ad ań a rch eo lo g iczn y ch p ro w a d z o n y c h na te r e n ie m ia sta N o v a e p rzez b u łg a r s k o -p o ls k ą e k sp ed y cję, p r a co w a ły d w ie e k ip y arch eo lo g ó w : p o l sk a p o d k ie r o w n ic tw e m prof, d r K a zim ierza M a j e w s k i e g o i b u łg a r sk a pod k ie r o w n ic tw e m ,prof. dr D. P. D y m i t r o w a .
N a w ią z u ją c do od k ryć z 1960 rok u i z a k ła d a ją c n o w e od cin k i w y k o p a lis k o w e ek ip a p r o f. M a je w sk ie g o b a d a ła z a b y tk i b u d o w n ic tw a ob ron n ego, ch arak ter za b u d o w y w o b ręb ie m ia s ta N o v a e oraz z a ch o w a n e re sz tk i sy ste m u w o d o c ią g o w e g o .
B ie g m u r ó w ob ron n ych zrek o n stru o w a n o h ip o te ty c z n ie w 1960 rok u d z ię k i k il k u p u n k to m o r ie n ta c y jn y m i od k ryciom n a d w ó ch od cin k ach za ło żo n y ch p rzy z a c h o d n iej i p ó łn o cn ej g ra n icy m ia sta . W d r u g im se z o n ie p r a c e z m ierza ły do u ś c iś le n ia d o ty c h c z a so w y c h dan ych . O d sło n ięto d a lsz e p a r tie ob ron n ego m u ru m ie jsk ie g o p o str o n ie zach od n iej i p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j, k o n ty n u o w a n o ek sp lo r a c ję p ro sto k ą t n e j, d obrze za ch o w a n ej b a sz ty d o g łę b o k o śc i 4 m , tj. do c ie n k ie j w a r s tw y za p ra w y m u ra rsk iej w y p e łn ia ją c e j d n o i o d sło n ię to d ru g ą b a sztę, b ardzo zn iszczon ą, w p ó ł» n o cn o -za ch o d n im n a ro żn ik u m u r ó w tu ż n a d sk a rp ą D u n a ju . M a k sy m a ln a szero k o ść m u ru z z a c h o w a n y m d w u str o n n y m lic o w a n ie m z c io s ó w k a m ie n n y c h w y n o si 2,40 m. W s ą s ie d z tw ie b a sz ty zn a lezio n o m . in. 9 k a m ien n y ch k u l, m a rm u ro w y o d
-PRZEO LĄ D H ISTORYCZNY T o m L III — z e sz y t 2
w a ż n ik o śred n icy 0,21 m i liczn e o d ła m k i c e g ie ł z e ste m p le m I le g io n u ita lsk ie g o . W w y n ik u b ad ań so n d a ż o w y c h p ro w a d zo n y ch w p o sz u k iw a n iu m u ru za ch o d n ieg o n a tr a fio n o n a n ie w ie lk ie j g łę b o k o ś c i n a fr a g m e n t z b u d o w a n e g o z n ie r e g u la r n y c h k a m ie n i m u ru (d łu g o ści 10,90 m , szero k o ści 0,70 m) b ieg n ą c e g o sk o ś n ie w sto su n k u do lin ii m u r ó w m ie jsk ic h . T ru d n o n a r a z ie o k r e ślić z n a c z e n ie te g o m u ru ; m ó g ł o n sta n o w ić r e sz tk i fu n d a m e n tó w ja k ie jś p óźn ej b u d o w li a lb o część n a w ierzch n i. R e sz tk i m u r ó w w y d łu ż o n e j b u d o w li o c z y te ln y m p la n ie p r o sto k ą tn y m o d sło n ięto p o te j sam ej str o n ie (za ch o d n i k r a n ie c m ia sta ). Jej śro d k o w e, n a jle p ie j z a ch o w a n e p o m ie sz c z e n ie z e śla d a m i p a le n isk a m ia ło w y m ia r y w e w n ę tr z n e 4,95 m X 1,95 m . Z teren u tej b u d o w li i z w y p e łn is k a o d k o p a n y ch ta m d w ó c h ja m p o ch o d zą m . in . fr a g m e n ty rzy m sk iej am fory, fr a g m e n ty n a czy n ia t e r r a n i g r a i ce r a m ik i tra ck iej, c z ę śc io w o u szk o d zo n e la m p y g lin ia n e , tera k o to w a g łó w k a i od ła m ek m a rm u ro w ej p ły t y z r e lie fe m w y o b r a ż a ją c y m p o sta ć (D ionizosa?).
W o b ręb ie m ia sta , w je g o p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j c z ę śc i k o n ty n u o w a n o p r a c e n a d zb a d a n iem z a się g u i b ie g u m u r ó w d użej p ro sto k ą tn ej b u d o w li, k tórej d o ln e, k a m ie n n e p a rtie za c h o w a ły s i ę n a różnej g łęb o k o ści. S to su ją c m e to d ę so n d a ż y o d sła n ia ją c y c h jed n ą k ra w ęd ź m u r u u c h w y c o n o p o łu d n io w o -z a c h o d n i n a ro żn ik b u d o w li i p rześled zo n o b ie g jej za ch o d n ieg o m u r u n a o d cin k u d łu g o ś c i p o n a d 50 m , b ie g je j p o łu d n io w eg o m u ru n a o d c in k u d łu g o ś c i ok. 25 m oraz zb a d a n o b ie g n ie k tó r y c h śc ia n d z ia ło w y c h . W p o łu d n io w o -w sc h o d n ie j c z ę śc i b a d a n ej b u d o w li o d sło n ięto p iw n ic ę h y p o k a u sty c zn ą z a ło żo n ą n a p la n ie k o ła o śr e d n ic y 2,3 m . W jej w n ę tr z u za c h o w a ły s ię i n s i t u n ie k tó r e s łu p k i su sp e n so r o w e z ło ż o n e z g lin ia n y c h p ły t ok rą g ły c h i k w a d ra to w y ch , łą c z o n y c h za p ra w ą . Z a c h o w a ł s ię t e ż n ied u ży od ła m ek su sp en su ry p rzy za ch o d n iej śc ia n ie z p ie r w o tn y m u k ła d e m ca łej k o n str u k c ji s łu p k ó w . P o sa d zk a z r eg u la rn y ch k w a d r a to w y c h p ły t z g lin y z n a jd o w a ła s ię na g łę b o k o śc i 3,20 m. Z b u d o w a n e z c e g ie ł ścia n y tej ok rą g łej k o n str u k c ji d och od zą do w y so k o śc i 2,25 m . Jej p ółn ocn a stro n a je s t c a łk o w ic ie zn iszczo n a . Z w n ę tr z a k o n stru k cji w y p e łn io n e j ziem ią m iesza n ą z gru zem , p o ch o d zi k ilk a o d ła m k ó w p ły t g lin ia n y ch ze ste m p le m legio I Italica.
D o o d k rytej c z ęścio w o w 1960 r. w p ó łn o cn ej cz ę śc i od cin k a IV b u d o w li z p ły tą w o ty w n ą 'ku czci tria d y k a p ito liń sk ie j, p rzy leg a ją od w sc h o d u i p o łu d n ia p łyty- k a m ien n eg o b ru k u o d sło n ię te na g łę b o k o śc i 1,70 m . N a zach ód od n iej n a tr a fio n o n a re sz tk i k o lu m n a d y (na r a z ie o d sło n ięto 3 b a zy k o lu m n z o d ła m k a m i trzon ów ) n a le ż ą c e do b u d o w li z in n e g o okresu.
B a d a n ie n a d r esztk a m i k o n str u k c ji z w ią z a n y m i z sy ste m e m d op row ad zan ia w o d y do m ia sta N o v a e, p ro w a d zo n o p o z a obrębem m u r ó w m ie jsk ic h w op arciu o o p u b lik o w a n y p r z e z S. S t e f a n o w a („R im sk ite w o d o p ro w o d y .na N o v a e ”, „ Izw iestija IB A N ” t. V I, 1030— 1931) p la n N o v a e i o k o licy z zazn a czen iem śla d ó w sta ro ży tn y ch w o d o cią g ó w . W 1961 r. p rzep row ad zon o b a d a n ia te r e n o w e w k ilk u p u n k ta ch n a tr a s ie w o d o cią g u rzy m sk ieg o N ovae— B e lia n o w e c (na p łd .-zaeh . od sta r o ż y t n e g o m ia sta ) o raz N ovae— S w is z to w (na zach ód od m ia sta ). P o c z y n io n o doikładne p o m ia ry za ch o w a n y ch fr a g m e n tó w m u ró w , -zbiorników , k a n a łó w i w o d o c ią g ó w oraz u sta lo n o ich fu n k c ję w sy s te m ie d o p ro w a d za n ia w o d y do m ia sta . P on ad to k ie r u
ją c się w y n ik a m i b ad ań p o w ie r z c h n io w y c h z a ło żo n o son d aż w o d le g ło śc i 130 m od p ó łn o c n o -z a c h o d n ie g o n arożn ik a m u r ó w o ta cza ją cy ch N o v a e, tu ż n a d sk arp ą D u n a ju . O d sło n ięto ta m część zb io rn ik a (m ury d w ó ch ścia n o b su n ę ły s ię zn a czn ie w cześn iej), fra g m en t p o sa d zk i z g lin ia n y c h p ły t z e ste m p le m le gio I Ita lica oraz g lin ia n e ru ry w o d o c ią g o w e ró żn ej d łu g o ści.
O b szern iejsze sprawOBdaniie z p rzeb ieg u w y n ik ó w prac a rch eo lo g iczn y ch p r o w a d z o n y c h w N o v a e w 1961 rok u z a m ie śc i r o c z n ik „ A rch eo lo g ia ” i w y d a w n ic tw o B u łg a r sk ie j A k a d e m ii N a u k „ Iz w ie s tija ” In s ty tu tu A rch eo lo g ii.
11 luitego 1961 d la u czczen ia 110 ro czn ic y w y b u c h u p o w s t a n i a t a j p i n - g ó w o tw a r to w N a n k in ie — s to lic y p a ń stw a ta jp in g ó w — m u zeu m h isto ry czn e. Z grom ad zon o w n im w ie lk ą ilo ść m a te r ia łó w h isto ry czn y ch , d o k u m en tó w i k sią ż e k p o św ięco n y ch p o w sta n iu ta jp in g ó w .
D n ia 30 m a ja 1961 ob ra d o w a ła z te jż e o k a zji w P e k in ie o g ó l n o c h i ń s k a k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w . W r efera ta ch i d y sk u sji szczeg ó ln ą u w a g ę zw ra ca n o na a n ty k a p ita listy c z n e i a n ty k o lo n ia ln e asp ek ty p o w sta n ia .
3— 5 czerw ca 1961 w s e t n ą r o c z n i c ę z g r o m a d z e n i a n a r o d o w e g o w M a r t i n e sta ra n iem I n s ty tu tu H isto r y c z n e g o S ło w a c k ie j A k a d e m ii N a u k i T o w a r z y stw a H isto ry cz n e g o od b y ła s ię k o n feren cja p o św ię c o n a d ziejom S ło w a c ji w la ta ch p ię ć d z ie sią ty c h i sz e ść d z ie sią ty c h X I X w .
M ię d z y n a ro d o w y K ongres N a u k B iz a n ty n isty c z n y c k
W d n ia ch od 10 do 16 w r z e śn ia 1961 o d b y ł się w O ch rid zie (J u gosław ia) X II M ięd zy n a ro d o w y K o n g res N a u k B iz a n ty n isty e z n y c h . O bok n a u k h isto ry czn y ch ob ejm o w a ł on w ie le in n y c h d y sc y p lin h u m a n isty czn y ch , o b ra d u ją c p len a rn ie i w sek cjach : h isto ry czn ej (w d w óch p od sek cjach ), sztu k i i a rch eo lo g ii (w d w ó ch p od sek cjach ), h isto r ii litera tu r y i filo lo g ii, h isto r ii k o ścio ła i te o lo g ii, n au k p o m o c n iczy ch oraz m u zy k o lo g ii.
P ie r w sz y m r efera tem p r z e d sta w io n y m n a p le n a r n y c h ob radach b y ł zb iorow y refe r a t h is to r y k ó w ra d ziec k ich N. W. P i g u l e w s k i e j (L eningrad), E. L i p s z i e (L eningrad), M. J. S j u z j u m o w a (S w ierd ło w sk ), А . Р. К a ż d a n a (M oskw a) o m ie śc ie i w s i w B iz a n c ju m w o k resie od IV do X II w ie k u , z k o refera tem B. L e m e r l e ’ a (Paryż), P. C h a r a n i s a (N ew B r u n sw ic k U SA ), D. A n g e l o w a (Sofia). R ó w n ież z za k r e su h isto r ii w y g ło s ił refe r a t D. O b o l e n s k y (O xford) o za sa d a ch i m etod ach d y p lo m a c ji b iz a n ty ń sk ie j. K o referen ta m i b y li G. M o - r a v c s i k (B udapeszt) i D. Z а к у t h i n o s (A teny). Z d zied zin y te o lo g ii i h isto r ii k o ścio ła H. G. B e c k (M onachium ) p r z e d sta w ił refera t o p a la m iz m ie i h u m a n iz m ie z u z u p e łn ia ją c y m i g ło sa m i G. S c h i r ó (R zym ) i J. M e y e n d o r f f a (N ew Y ork). F . D o l g e - r (M onachium ) zrefero w a ł z za k resu n au k p o m o cn iczy ch p ro b lem w p ły w u b iza n ty ń sk iej k a n c e la r ii d w o rsk iej n a śr e d n io w ieczn ą k a n c e la r ię serbską. K o refe r e n te m b y ł V . M o s i n (Z agrzeb). Z zak resu h isto rii sz tu k i i a rch eo lo g ii p rzy g o to w a n e b y ły d w a r e fera ty , jed en z d zied zin y m a la r stw a W. N. Ł a z a r i e w a (M oskw a) „Ż y w o p is X I — X II w ie k ó w w M a k ied o n ii” ; k o r e fe r a ty w y g ło s z o n e b y ły p rzez O. D e m u s a (W iedeń), S t. P e l e k a n i d e s a (S alon ik i), S. R a d o j ć i ć a (B elgrad); d ru g i r e fe r a t p o św ię c o n y z a g a d n ien io m m o n u m en ta ln ej a rch itek tu ry p ó ź n e g o a n ty k u i w c z e sn e g o śr e d n io w ie c z a n a B a łk a n a ch p r z y g o to w a n y z o sta ł k o le g ia ln ie p rzez h is to r y k ó w a rch itek tu ry i a rch eo lo g ó w ju g o s ło w ia ń sk ic h D j. B o ś k o - v i ć a , I. N i k o l a j e v i é - S t o j k o v i é , Dj . S t r i ć e v i ć a . K o refera t w y g ło s ił K. M i j a t e v (S ofia). S p r a w ę k sz ta łto w a n ia się p o d sta w p r a w n y c h w ra m a ch p a ń stw a b iz a n ty ń sk ie g o zr e fe r o w a ł H. F. S c h m i d (W iedeń) w re fe r a c ie pt. „O strö m isc h e s V u lg a rrech t, b y z a n tin isc h e s, b a lk a n isc h e s u n d sla v isc h e s R ech t”. H isto ria litera tu r y i filo lo g ia r e p rezen to w a n a b y ła p rzez refe r a t R. J a k o b s o n a (H arvard U S A ) n a te m a t w p ły w ó w p o e z ji b iza n ty ń sk iej n a śr e d n io w ieczn ą litera tu r ę s ło w ia ń sk ą , z u z u p e łn ia ją c y m i g ło sa m i I. D u j c e v a (Sofia) i D j. Sp. R a d o j ć i ć a (N ow y Sad). Z d zied zin y m u z y k o lo g ii E. W e l l e s z (O xford) p rzed sta w ił refe r a t o p o d sta w a c h k o m p o z y c ji w sc h o d n ic h p ie ś n i; k o r e fe r a ty w y g ło s ili O. S t r u n k (P rin ceton ), D. S t e f a n o v i c (B elgrad).
W k o n g resie w z ię ło u d z ia ł ok oło 500 sp e c ja lis tó w z różn ych k rajów . Z P o lsk i u c z e stn ik a m i b y li p rof. V. M olé (PA N , K rak ów ), doc. H. K a p p eso w a (U n iw ersy tet, Ł ódź), dr O. J u r e w ic z (P A N , W arszaw a), dr L. Ł e e ie je w ic z (IH K M P A N , W arsza w a ), m g r M. M ły n a rsk a (IH K M P A N , W arszaw a). N iek tó rzy z n ich w y g ło s ili k o m u n ik a ty n a obradach sek cy jn y ch .
M. M. D z i e w i ą t y m i ę d z y n a r o d o w y k o n g r e s „ C o m i t é I n t e r n a t i o n a l p o u r l ’é t u d e d u H a u t - M o y e n A g e o c c i d e n t a l ”, o rg a n i zo w a n y b y ł ty m ra zem p rzez g ru p ę fr a n c u sk ą i m ia ł m ie jsc e w P o itiers w o k resie od 24 do 30 lip ca 1961. G łó w n y m te m a te m obrad teg o ro czn y ch b y ła arch itek tu ra k la sz to r n a i jej w y str ó j w e w c z e sn y m śred n io w ieczu .
W yk ład in a u g u ra cy jn y w y g ło s ił P . D e s c h a m p s , p rzew o d n iczą cy tegoroczn ej sesji. N a stę p n ie F. E y g e n za p o zn a ł zeb ra n y ch z d o ty ch cza so w y m sta n em prac w y k o p a lis k o w y c h p ro w a d zo n y ch w b a p ty steriu m św . Jan a w P oitiers; n a p o d sta w ie ty c h b ad ań w y r ó ż n ia on d w ie n a jsta rsze fa z y b u d o w y z IV i V I w . E. F e 1 s o m ó w ił za g a d n ien ie b itw y p od P o itie r s w r. 732 i jej zn a c z e n ie dla sy tu a c ji p o lity czn ej te g o okresu. L. L a b a n d e p r z e d sta w iła d zieje i d zia ła ln o ść R a d eg o n d y i m n icłia F o rtu n a ta . D o m A n t i n o m ó w ił h a g io g r a fię reg io n u P o itie r s, Fr. C o u t a n s a i s ·— h isto rię k la szto ró w b en e d y k ty ń sk ic h p rzed rok iem 1000 n a ty m ob szarze, M. G a - r a u d p r z e d sta w ił in te r e su ją c y r e fe r a t d o ty czą cy p o czą tk ó w stru k tu ry feu d a ln ej na ob szarze P o ito u d p o c z ą tk ó w d y n a stii hr. W ilh elm a. M ięd zy in n y m i p o d k r e ślił o,n p ro b lem g en ezy ii ro z w o ju u rzęd u k a sz te la n ó w stw ie r d z a ją c , że p o ja w ia ją się on i n a te r e n ie P o ito u d op iero w sa m y m k o ń cu X i p o czą tk a ch n a stę p n e g o w iek u .
J a k o b y o so b n y m n u rtem k o n fe r e n c ji b y ły s e r ie k o m u n ik a tó w , w y g ła sz a n y c h d o ść p o śp ie sz n ie w g o d zin a ch ra n n y ch lu b p ó źn y ch w ieczo rn y ch . U c z e stn ic y s e s ji in fo r m o w a li sw o ic h k o le g ó w o p r a c a c h w y k o p a lis k o w y c h i k o n serw a to rsk ich , ja k ie p r o w a d z ili w o sta tn im roku. W y g ło szo n o ró w n ie ż p a rę k o m u n ik a tó w n a te m a t p rac g a b in eto w y ch . W iele d y sk u sji to c z y ło się w ram ach u zu p ełn ia ją cy ch obrady w y c ie c z e k w rejo n ie P oitiers.
T. W.
19 i 20 c z erw ca 1961 r. I n s t y t u t H i s t o r y c z n y N i e m i e c k i e j A k a d e m i i N a u k zo rg a n izo w a ł w B e r lin ie (NRD) m ięd zy n a ro d o w ą k o n fe r e n c ję na te m a t „B a rb a rzy ń stw o — n a js k r a jn ie jsz y w y r a z p a n o w a n ia m o n o p o ló w w N ie m czech ”. P o lsk ę rep r e z e n to w a li prof. K a m iń sk i, p rof. Z a b o ro w sk i i dr E isen b ach . P o d sta w o w y refe r a t o m a w ia ją c y p ro b lem y n ie m ie c k ic h m o n o p o li w y g ło sił p ro f, dr Jü rgen K u c z y ń s k i .
18— 21 k w ie tn ia 1961 w W eim arze o b ra d o w a ła k o n f e r e n c j a b i z a n t y n i - s t ó w k r a jó w d em ok racji lu d o w e j, z o rg a n izo w a n a z in ic ja ty w y sek cji b iz a n ty n i- sty c z n e j N ie m ie c k ie g o T o w a r z y stw a H isto ry cz n e g o . S zero k o o m a w ia n o w za jem n e k o n ta k ty i w p ły w y B iza n cju m na k ra je E u rop y w sc h o d n ie j i B a łk a n y .
W 1962 ro k u w S a ch sen h a u se n , na te r e n ie b. h itle r o w sk ie g o obozu k o n cen tra cy jn eg o , p o w sta n ie E u r o p e j s k i e M u z e u m R u c h u O p o r u . W jed n y m z b a ra k ó w p o m ieszczo n y b ę d z ie ta k że p a w ilo n p olsk i.
N a stę p u ją c y g o śc ie za g ra n icz n i w y g ło s ili w II p ółroczu 1960 i w roku 1961 o d czy ty w In sty tu c ie H isto ry cz n y m U n iw e r sy te tu W a rsza w sk ieg o (pox. PH t. LI, s. 781).
22.XI.1960 Jacq u es L e G o f f (Paryż) 18.XI.1960 H erb ert A p t h e k e r (U SA ) 27.IV.1961 R u g g iero R o m a n o (Paryż) 6.X.1961 P ierre J e a ni n i n (Paryż)
20.X.1961 Jacq u es L e G o f f (Paryż) 18.XI.1961 F ran co V a l s e c c h i (W ło
chy) 27.XI.1961 F ern a n d V e r c a u t e r e n (B elgia) 9.XII.1961 B. A. R y b a k ó w (M oskw a) 14.ХИ.1961 I. A. W o r o n k o w i E. A. B i e l a w s k a (M oskw a) „L e tr a v a il e t l ’im a g e de la so c ié té m é d ié v a le ”.
„Z za g a d n ień n o w szej h isto r ii S ta n ó w Z jed n o czo n y ch A . P .”
• „ R en a issa n ce d ’éco n o m ie et l ’é c o n o m ie de «R en a issa n ce» ”.
• „P rob lèm e du co m m erce b a ltiq u e du X V Ie au X V II Ie s. S tru ctu res
e t m o u v em en ts le lo n g u e d u r é e ”. - „ S o ciétés et r e lig io n s en O ccid en t
a u X I s. L es h é r é tiq u e s”.
• „Le R iso rg im en to ita lie n et l ’E u ro p e”.
• „L 'h istoire u rb a in e en E u rop e o c c id e n ta le d ep u is la f i n de
l ’A n tiq u ité ju s q u ’ au X IIe s.”. ■ „ S ła w ia n s k ije jazy czesk i je k a le n -
d a r i”.
• „D ział p o lsk i w k o n sp e k c ie p o d ręczn ik a h isto rii h is to r io g r a fii no w o czesn ej p r z y g o to w y w a n e g o na U n iw e r sy te c ie M o sk ie w sk im ”.
IX S e ttim a n a di S tu d i w S poleto
T y tu ło w e za g a d n ien ie d z ie w ią te j z k o le i S e t t i m a n a i n t e r , n a z i o - n a l e d i s t u d i s u 1 Г a l t o m e d i o e v o : II p assaggio d a l l ’ a n ti c h it a al m e -
d i o e v o i n o c c id e n t e zn a czn ie p rzek ra cza ło s w y m z a się g ie m te m a ty k ę obrad. P o
w stę p n y m refera crié p o św ię c o n y m p ro b lem o m p erio d y za cji E rn esto S e s t a n (F lo ren cja) w y g ła s z a li n a stęp n e: F ra n cesco C a l a s s o (R zym ) „ K w e stie in s ty tu c jo n a l n o -p r a w n e w o rg a n iza cji p a ń s tw b a rb a rzy ń sk ich n a te r e n ie I t a lii” i C laudio S a n c h e z A l b o m o z (B u en os A ires) o śla d a ch i w p ły w a c h rzy m sk ich n a t e r e n ie H isz p a n ii w e w c z e sn y m śr e d n io w ie c z u i o r o li W izygotów .
W d ru gim d n iu obrad F ra n co is L . G a n s h o f (G andaw a) z a p o zn a ł zeb ra n y ch ze sw o im p o g lą d em n a za sa d y o rg a n iza cy jn e m o n a rch ii fr a n k ijsk ie j: szczeg ó ln ą d y sk u s ję w z b u d z iła m . in . ocen a s y s te m u p ła c u r z ę d n ik ó w m o n a rch ii (C arlrichard B r ü h l ) . G io rg io C e n c e t t i (R zym ) w y g ło s ił od czyt o je d n o lito śc i i od m ian ach p iś m ie n n ic tw a ła c iń sk ie g o w b a d a n y m o k resie. W z w ią z k u z ty m r e fe r a te m w a r to za n o to w a ć w y p o w ie d ź A u g u sto C a m p a n a z R zym u , k tó ry z a sta n a w ia ł się nad p a r a le ln y m r o zw o jem p is m a i sztu k i, szc z e g ó ln ie w ty m p r z e jś c io w y m okresie. N a stęp n y refe r a t P ie r r e С o u r с e l l e z C o llè g e d e F ra n ce d o ty czy ł za g a d n ien ia d zied zictw a a n ty k u w ro zw o ju m y ś li .c h rześcija ń sk iej p rzed o k resem n a ja zd u p le m io n b arb arzyń sk ich .
T rzeci d zień obrad w z b u d z ił n a jw ię k s z e za in te r e so w a n ie zeb ran ych : oba r e fera ty , E zio F r a n c e s c h i n i z M ed iolan u oraz C h ristin e M o h r m a n n z H o la n d ii op arte b y ły n a a n a liz ie te k s tó w źró d ło w y ch i tr z y m a ły s ię ś c iś le ra m ch ro n o lo g iczn y ch i te m a ty c z n y c h k o n g resu . M oh rm an n o m ó w iła p rob lem ■ k o n ty n u a c ji języ k a lite r a c k ie g o u s c h y łk u a n ty k u i w p ie r w sz y c h w ie k a c h w c z e sn e g o śred n io w ie c z a , oraz d w a za sa d n icze w ty m n u rty : ję z y k lite r a c k i o p a r ty na tra d y cja ch ła c in y an ty czn ej, oraz n o w y ję z y k lite r a c k i zw ią z a n y z tw ó r c z o śc ią ch r z e śc ija ń
ską. Franceechind p o r u sz y ł w siwym, r e fe r a c ie r o lę B ib lii w m e n ta ln o śc i teg o o k resu o raz ro lę i w k ła d p a tr y s ty k i.
C zw arty d z ie ń w y p e łn io n y b y ł refe r a ta m i d o ty czą cy m i za g a d n ień sp o łeczn o - -e k o n o m ic z n y c h , n ie w n ió s ł jed n a k n o w y c h sp o strzeżeń d o d o ty ch cza so w eg o sta n u w ie d z y . R ob ert L a t o u c h e (G renoble) p r z e d sta w ił o b razow o ch arak ter p rzem ian sp o łeczn o -g o sp o d a rczy ch za ch o d zą cy ch p o m ięd zy III a V II w ie k ie m n a ob szarach G alii. S a n to M a z b a r i n o (C atania) p o d o b n ie jak n a k o n g r e sie szto k h o lm sk im z a ją ł się d em o k ra ty za cją k u ltu r y sc h y łk o w e g o C e sa rstw a o r a z .zastan aw iał s ię nad p r z e ja w a m i śla d ó w rew o lu o ji sp o łeczn ej w ty m czasie, u sto su n k o w u ją c s ię m . in . do d orobku h is to r y k ó w ra d ziec k ich w te j d zied zin ie.
W p ią ty m d n iu obrad refe r a t M ich ele С a g i a n o d e A z e v e d o (M ediolan) p o r u sz y ł g e n e r a ln y p ro b lem sp a d k u a n ty k u , k tó ry o d zied ziczy ło śred n io w iecze; M ario S a 1 m i (R zym ) o m ó w ił sz czeg ó ło w o n a p r z y k ła d z ie iw izji lo k a ln e j k o śció ł S . S a lv a to r e w S p o leto , jed en z n a jc ie k a w sz y c h z a b y tk ó w za ch o w a n y ch z IV w ie k u n a ob szarze Ita lii; H en ri S t e r n (Paryż) o m ó w ił w p ły w y b iz a n ty ń sk ie w ik o n o g r a fi za ch o d n io -eu ro p ejsk iej w V i V I w ie k u . S z c z e g ó ln ie in te r e su ją c y i d y sk u sy jn y b y ł refe r a t G iinthera H a i s e l o f f a (W ürzburg), k tó ry p ró b o w a ł w y k azać w p ły w y an ty czn ej sz tu k i śród ziem n om orsk iej, na sz tu k ę k r a jó w b arb a rzyń sk ich .
O sta tn i d zień z a ję ły r e fe r a ty P a o lo B r e z z i (N eapol), k tó ry m ó w ił o w p ły w ie R zy m ia n i b a rb a rzy ń có w na p isa rzy ch rześcija ń sk ich w IV —V I w . oraz H y a cin th e Iren ée M a r r o u (Paryż) o ro zw o ju m y ś li i lite r a tu r y ch rześcija ń sk iej w e w c z e sn y m śr e d n io w ieczu n a z a ch o d zie E uropy.
Z w ię z łe p o d su m o w a n ie obrad p r z e z O ttorin o B e r t o 11 n i w y k a z a ło , że m im o d o ty ch cza so w eg o w y s iłk u n au k i, ok res p o m ięd zy IV a V I w ie k ie m n a le ż y n a d a l do n a jm n iej n a m zn an ych ; za ró w n o je g o rozw ój ek o n o m iczn y , ja k i k u ltu r a ln y w y m a g a ją in te n s y fik a c ji b ad ań n a ty m od cinku.
W ram ach w y c ie c z k i do A rezzo C arlo B a t t i s t i (F lorencja) w y g ło s ił jed en z n ajb ard ziej u d a n y ch r e fe r a tó w n a tem a t d w u stu le c i p r z y g a śn ię c ia k u ltu r y lit e ra ck iej w e w c z e sn y m śred n io w ieczu (druk „ S tu d i M e d ie v a li” t. I, 1960, nr 2).
T. W. W d n ia ch 21— 26 p a źd ziern ik a 1961 od b ył się w T u ry n ie p rzy u d z ia le ok. 500 u c z e stn ik ó w X I . z j a z d I n s t y t u t u H i s t o r i i R i s o r g i m e n t a w ł o s k i e g o . Z jazd z a m y k a ł cy k l u ro c z y sto śc i z w ią z a n y c h ze stu le c ie m z je d n o cze n ia W łoch. Z ło ż y ły s ię n ań 2 s e r ie r efera tó w : o r ó żn y ch w e w n ę tr z n y c h a sp ek ta ch zjed n o czen ia (a d m in istra cy jn y m , fin a n so w y m , w o js k o w y m dtp.) o raz o sto su n k u op in ii p u b liczn ej n iek tó ry ch k r a jó w (A n glia, F ran cja, N iem cy , P o lsk a ) d o sp raw y zjed n o czen ia W łoch. Z arząd T o w a r z y stw a u c h w a lił u rząd zać na p rzy szło ść zja zd y h is to r y k ó w R iso rg im en ta n ie co rok, a le co d w a lata.
W d n iach 28— 31 p a źd ziern ik a 1961 A c c a d e m i a N a z i o n a l e d e i L i n с e i u rzą d ziła w R zy m ie sp o tk a n ie m ię d z y n a r o d o w e ok. 40 h isto r y k ó w k il
k u k r a jó w dla p r z e d y sk u to w a n ia p rob lem u : R i s o r g i m e n t o w ł o s k i e i E u r o p a . P o sz c z e g ó ln e r e fe r a ty d o ty c z y ły p o w ią za ń R iso rg im en ta z ru ch a m i n a r o d o w y m i śro d k o w ej E uropy, k w e s tii rzy m sk iej, sto su n k u r zą d ó w F ra n cji i A n g lii do zjed n o czen ia W łoch, a ta k ż e ek o n o m iczn eg o i sp o łe c z n e g o asp ek tu R i so rg im en ta (w sk a li m ięd zy n a ro d o w ej).
Z in ic ja ty w y F ed era cji m ło d z ie ż y ży d o w sk iej w e W łoszech p o w sta ło jeszcze w r. 1955 C e n t r u m W s p ó ł c z e s n e j D o k u m e n t a c j i Ż y d o w s k i e j .
S ta r a n ie m te g o ośrodka w y g ło sz o n o osta tn io szereg r e fe r a tó w n a te m a t „Ż ydzi w e W łoszech w o k resie fa s z y z m u ” n a k o n g r e sie w T u ry n ie (23— 25 k w ie tn ia 1961); w y d a n o ta k ż e a n ek sy do k a ta lo g u a r c h iw ó w . O b ecn ie za k o ń czo n o k la s y fik a c ję i zb iera n ie d o k u m en tó w oraz ro zp o częto p rzy g o to w a n ia do w y d a w n ic tw a .
W d n ia ch 24— 27 sty c z n ia 1961 o d b y ła s ię w M o sk w ie k o n fe r e n c ja k o o r d y n a cy jn a o m a w ia ją ca a k t u a l n e p r o b l e m y s ł o w i a n o z n a w s t w a . P r z y b y li tu p r z e d sta w ic ie le 39 in s ty tu tó w i p la c ó w e k AN· Z SR R i p o szczeg ó ln y ch r e p u b lik o raz w sz y stk ic h u n iw e r sy te tó w . W d ru giej p o ło w ie 1961 r. w y d a n o m a teria ły k o n fe r e n c ji pt. „ A k tu a ln e p ro b lem y sło w ia n o z n a w s tw a ”.
W la ta c h 1961— 1962 zo sta n ą p r z y g o to w a n e i w y d a n e II i III to m y „H i s t o r i i d y p l o m a c j i ” — o p racow an ej p r z e z k o le k ty w w y b itn y c h h is to r y k ó w i d y p lo m a tó w ra d zieck ich . T o n o w e, p o p r a w io n e i ro zszerzo n e w y d a n ie sk ła d a ć s ię m a z p ię c iu to m ó w i o b ejm ie r ó w n ie ż d y p lo m a cję o k resu II w o jn y św ia to w e j i la t o statn ich .
W sty c z n iu 1961 r. o d b y ło s ię ro zszerzo n e p o sie d z e n ie K o m isji H isto ry cz n e j in s ty tu t u H isto r ii A N ZSR R p o ś w ię c o n e p ro b lem o m p r z e d m i o t u i m e t o d y h i s t o r i o g r a f i i . P o sie d z e n ia ta k ie m a ją o d b y w a ć się w p ie r w sz ą środę k a żd eg o m iesią ca .
25— 27 sty c z n ia 1961 o b rad ow ała w L en in g ra d zie k o n fe r e n c ja h is to r y k ó w r a d zieck ich n a te m a t d z ie jó w w a l k i n a r o d o w o - w y z w o l e ń c z e j l u d ó w A z j i i A f r y k i w w . X V III—X X . W y g ło szo n o 21 r e fera tó w .
28 lu te g o 1961 w I n s ty tu c ie S ło w ia n o z n a w stw a A N Z SR R r e fe r a ty o p r a c a c h i z a m i e r z e n i a c h h i s t o r y k ó w p o l s k i c h w y g ło s ili p ro feso ro w ie: T. D a n i s z e w s k i (o k ieru n k a ch p rac In s ty tu tu H isto r ii P a r tii przy КС PZPR ), L. G r o s f e l d (o d z ia ła ln o śc i In s ty tu tu H isto r ii P A N ) i H. A l t m a n (o a k tu a l n y c h p ro b lem a ch p ra cy p o ls k ic h arch iw ó w ).
In s ty tu t P a ń stw a i P ra w a A N Z SR R p o d ją ł p racę n ad p r z y g o to w a n ie m kursu h isto r ii p a ń stw a i p raw a Z SR R (it. I: 1917— 1936; t. II: od 1936 do la t ostatn ich ). O p racow an o ju ż i p r z e d y sk u to w a n o p la n -p r o sp e k t w y d a w n ic tw a , k tó ry m a u k a zać s ię w p ię ć d z ie się c io le c ie R e w o lu c ji P a źd ziern ik o w ej.
W d zia le r ęk o p isó w b ib lio te k i A N Z SR R w L en in g ra d zie zn a lezio n o n ie zn a n y d otąd p a m i ę t n i k z р о с z. X V II w . p o św ię c o n y ó w czesn y m w a lk o m R o sji z a gresją p o lsk ą i szw ed zk ą . T ek st p a m iętn ik a o p u b lik o w a n y z o sta ł w to m ie X V II „T ru d ów a td ieła d rew n ieru sk o j litie r a tu y In stitu ta R u ssk oj L itie r a tu r y A N S S S R ”.
W L en in g ra d zie o d n a lezio n o 13 n ie p u b lik o w a n y c h p rac w y b itn e g o ra d ziec k ie g o h isto ry k a E u g en iu sza T a r l e (1875— 1955). S ą to d rob n e rozp raw y i przy·
czy n k i na te m a t k o lo n ia liz m u w o k resie od X II d o X V III w iek u . P ra ce te zostaną og ło szo n e d ru k iem w k s ią ż c e pt. „O czerki is to r ii k o lo n iz a c ji” ja k o d od atek do d w u n a sto to m o w eg o w y d a n ia d zieł T arlego. W yd an e zostan ą ró w n ie ż in n e n ie zna n e dotąd p ra ce te g o h isto ry k a : „ P o lity k a w e w n ętrzn a <w R o sji za p a n o w a n ia K a ta r z y n y ”, „Puiszkin ja k o h is to r y k ”, „ B orod in o” o raz szk ic o Mazïzinim i G ari baldim .
D n ia 16 p a źd ziern ik a 1961 ob chodzono w M o sk w ie sie d e m d z ie s ię c io le c ie u ro dzin w y b itn e g o ra d z ie c k ie g o h isto r y k a A. A. N o w o s i e l s k i e g o , k iero w n ik a O d d ziału Ź ró d ło zn a w stw a i N a u k P o m o cn icz y ch H isto rii p rzy In s ty tu c ie H isto rii A N ZSRR .
*
31 czerw ca 1961 zm arł K arol G o l à n (ur. 1895), p ro feso r U n iw e r sy te tu im. K o m e ń sk ie g o w B r a ty sła w ie , c z ło n ek S ło w a ck iej A k a d em ii N au k , zn a w ca d z ie jó w S ło w a c ji (zw ła szcza o k resu W iosn y L ud ów ).
23 k w ie tn ia 1961 w w ie k u 74 la t zm arł h isto ry k fra n cu sk i É lie L a m b e r t . Z a in te r e so w a n ia n a u k o w e zm a rłeg o sk u p ia ły się g łó w n ie na p rob lem ach h isto rii sztu k i i k u ltu r y fra n cu sk iej o k resu śred n io w iecza .
30 k w ie tn ia 1961 zm arł w y b itn y p o stęp o w y h isto ry k g reck i Jan is K o r d a t o s (ur. 1891). Z a jm o w a ł się g łó w n ie d z ie ja m i n o w o ż y tn y m i G rec ji (zw łaszcza X I X w .). N a jw a ż n ie jsz e jeg o d zieło to w ie lo to m o w a h isto ria G recji od czasów n a jd a w n ie jsz y c h d o la t d w u d z ie sty c h X X w . (w yd. w la ta ch 1956— 1959).
17 w rześn ia 1960 w w ie k u la t 62 zm arł h isto r y k n ie m ie c k i H an s H a u s s h e r r . Z m arły za jm o w a ł s ię g łó w n ie h isto rią n o w o ży tn ą N iem iec.
25 sty c z n ia 1961 zm arł w w ie k u la t 84 n ie m ie c k i h isto r y k K arl H e u s s i. Z m arły z a jm o w a ł s ię g łó w n ie d zieja m i k o ścio ła w N iem czech .
6 m arca 1961 zm arł w w ie k u la t 79 w y b itn y h isto r y k i a rch iw ista a n g ie lsk i S ir H ila ry J e n k i n s o n , b. d yrek tor P u b lic R ecord O ffice. Z a in tereso w a n ia n a u k o w e zm arłego sk u p ia ły s ię g łó w n ie w o k ó ł p r o b lem ó w a r c h iw is ty k i, ź ró d ło zn a w stw a i n a u k p o m o cn iczy ch h istorii. Z m arły b y ł m . in. au torem p o d sta w o w e g o p od ręczn ik a a r c h iw is ty k i p t. „M anuel o f A r c h iv e A d m in istr a tio n ” (I w yd . 1922, II w y d . 1937).
15 m a ja 1961 zm arł R. В. B e t t s , p rofesor h isto r ii E uropy C en traln ej. Z m arły in te r e so w a ł s ię h erezja m i śr e d n io w ie c z n y m i, z w ła szcza ru ch em h u sy ck im . K a ted rę M asaryk a w lo n d y ń sk ie j S ch o o l o f S la v o n ic an d E ast E urop ean S tu d ie s ob jął po n im p ro f. F. L. C a r s t e n .
W s ie r p n iu 1961 zm arł S ir C h arles W e b s t e r , e m e r y to w a n y p ro feso r U n i w ersy tetu L on d y ń sk ieg o . S ir C harles W ebster b y ł a u torem w ie lu p ra c z zak resu d z ie jó w n o w o ży tn ej d y p lo m a cji eu ro p ejsk iej, O statn io p rzew o d n iczy ł X I K o n g re so w i N a u k H isto ry cz n y c h w S zto k h o lm ie.
7 gru d n ia 1961 zm arł V in c e n t H a r l o w , p ro feso r h isto r ii W sp óln oty B ry ty jsk iej n a U n iw e r sy te c ie O ksfordzkim .
3 m a ja 1961 zm arł w w ie k u la t 69 h isto r y k ra d ziec k i A. J. B a r a n o w i c z . Z m a rły z a jm o w a ł s ię g łó w n ie h isto rią n o w o ży tn ą U k ra in y , B ia ło ru si, L itw y i P o lsk i.
W s ty c z n iu 1962 r. zm arł w w ie k u la t 81 jed en z n a jw y b itn ie js z y c h h is to r y k ó w an g ielsk ich , R. H. T a w n e y. O statn io (do r. 1949) p ro feso r U n iw e r sy te tu L o n d y ń sk ieg o , sp e c ja liz o w a ł s ię w h isto rii sp o łeczn o -g o sp o d a rczej A n g lii X V I i X V II w ., a stu le c ie 1540— 1640 o k reśla n o c za sem w ty m k r a ju ja k o „ stu le c ie T a w n e y a ”. Z a in te r e so w a n ia h isto r y c z n e łą c z y ł z a k ty w n o śc ią sp o łeczn ą . J eg o n ajb ard ziej zn an ą
za g ra n icą p racą jest „R eligion an d t h e R ise o f C a p ita lism ”, k tórej w y d a n ie p o l sk ie je s t w p r zy g o to w a n iu . W o sta tn ich latach,- w c ią ż czy n n y naukoiwo, w y d a ł zn ak om itą m o n o g ra fię „ B u sin ess an d P o litic s u n d er J a m es I ”.
