WOJEWODA MAŁOPOLSKI
WP-IV.9932.3.24.2018 Kraków, 22 stycznia 2019 roku
Pani
Maria Kowalska Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Skrzyszowie
Dotyczy: stanowiska w sprawie zastrzeżeń do wniosków i zaleceń pokontrolnych wystąpienia pokontrolnego
Stanowisko w sprawie zastrzeżeń zgłoszonych do treści wystąpienia pokontrolnego Ustosunkowując się do treści zastrzeżeń wniesionych przez Panią do wniosków i zaleceń pokontrolnych zawartych w wystąpieniu pokontrolnym WP-IV.9932.3.24.2018 z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Skrzyszowie, w dniach 18-19 października 2018 roku, pismem z 8 stycznia 2019 roku (sygn. GOPS 033.1.2019), zgodnie z art. 197d ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 998 t.j. z późn. zm.) przedstawiam następujące stanowisko:
Zastrzeżenie, cyt.: „zastrzeżenia do wniosków i zaleceń pokontrolnych (…) w przedmiocie kwalifikacji osoby zatrudnionej na stanowisku asystenta rodziny i uznania, że środki otrzymane przez Gminę z Programu Asystent Rodziny i Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej stanowią środki wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem” – nie zostaje uwzględnione.
W wystąpieniu pokontrolnym z 21 grudnia 2018 r. (znak: WP-IV.9932.3.24.2018) na stronie 5 sformułowano Zalecenie Nr 1, które brzmi, cyt.: „Zatrudnianie na stanowisku asystenta rodziny osób posiadających kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 ustawy.”
Natomiast w treści wystąpienia pokontrolnego zawarto na stronie 6 zapis, cyt.: „Z uwagi na brak kwalifikacji osoby zatrudnionej na stanowisku asystenta rodziny nr 2 należy uznać, że środki otrzymane w ramach ww. Programów zostały przez Gminę wydatkowane niezgodnie z przeznaczeniem. W związku z powyższym do Wójta Gminy Skrzyszów wystosowane zostanie pismo z prośbą o zwrot kosztów wynagrodzenia asystenta rodziny nr 2 wydatkowanych z dotacji w ramach Programu Asystent Rodziny i Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej na rok 2015, 2016, 2017 i 2018.”, w celu poinformowania Pani Kierownik o dalszych działaniach jakie zostaną podjęte w celu zwrotu środków wydatkowanych przez Gminę niezgodnie z przeznaczeniem.
Po analizie treści Pani pisma, wnoszącego zastrzeżenia do wniosków i zaleceń pokontrolnych wystąpienia pokontrolnego, należy zgodzić się z przedstawioną przez Panią argumentacją dotyczącą osiągnięcia przez Gminę celu, cyt.: „(…) ustawodawcy w postaci zapewnienia wsparcia dla rodzin przeżywających trudności w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci, służącego dobru wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci (…).”. Jednakże celowość ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wskazuje również na to, iż ma to być usługa o właściwej jakości, świadczona przez osoby o ściśle określonych kwalifikacjach.
Ustosunkowując się do stwierdzenia, cyt.: „(…) Uznano, że studia podyplomowe na wydziale pedagogicznym obejmują w przeważającej mierze zakres programowy szkolenia określony w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.” informuję, że na 25 zagadnień (punktów) wchodzących w skład zakresu programowego szkolenia na asystenta rodziny, tylko 7 przedmiotów wymienionych na świadectwie ukończenia studiów podyplomowych przez p. Olgę Gębicę, pn. Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną (Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach, Wydział Pedagogiczny, data wydania świadectwa:
29.06.2013 r.) wpisuje się w § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkoleń na asystenta rodziny, cyt.: „§ 2.1 zakres programowy szkoleń obejmuje: (…) 2) wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, z uwzględnieniem problemów dotyczących rozwoju dziecka i wpływu sytuacji kryzysowych w rodzinie na zachowanie i rozwój dziecka”;). Są to:
pedagogika przedszkolna, pedagogika wczesnoszkolna, psychologiczne aspekty rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, pedagogika zabawy, pedagogika działań twórczych, praca opiekuńczo-wychowawcza w przedszkolu, pedagogika dziecka z SPE. W związku z powyższym tylko zakres tematyczny drugiego punktu rozporządzenia (na 25 wymienionych) można uznać za zbieżny z zakresem programowym szkolenia na asystenta rodziny.
Zakres programowy ww. szkolenia (oprócz zagadnień związanych z wybranymi elementami pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej – które niewątpliwie znalazły się wśród przedmiotów nauczanych na studiach podyplomowych ukończonych przez p. Olgę Gębicę) obejmuje z m.in.
wybrane zagadnienia z prawa rodzinnego, administracyjnego, karnego, cywilnego, zabezpieczenia społecznego oraz prawa pracy,
regulacje prawne w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
zadania i uprawnienia asystenta rodziny,
etykę pracy asystenta rodziny,
komunikację interpersonalną,
metodykę pracy asystenta rodziny,
charakterystykę problemów rodziny,
analizę potrzeb i problemów rodziny,
sporządzanie planu pracy z rodziną,
doskonalenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stwarzających trudności wychowawcze oraz w wypełnianiu ról społecznych,
problemy wynikające z opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem,
problematykę mediacji w rodzinie,
elementy ekonomii i organizacji gospodarstwa domowego,
problematykę interwencji kryzysowej.
Pozostałe przedmioty wymienione na świadectwie ukończenia studiów podyplomowych pn. Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną, dotyczą zajęć dydaktycznych typu: aktywizacja językowa dzieci w przedszkolu, edukacja polonistyczna w klasach I-III, aktywizacja matematyczna dzieci w przedszkolu, edukacja matematyczna w klasach I-III, aktywizacja artystyczna dzieci w przedszkolu i w klasach I-III w zakresie plastyki i techniki, aktywizacja muzyczna dzieci w przedszkolu i w klasach I-III, aktywizacja motoryczna dzieci w przedszkolu i w klasach I-III, projektowanie warunków edukacji w przedszkolu, projektowanie warunków edukacji w klasach I-III, metodyka zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, metodyka zajęć dydaktyczno-wyrównawczych - nie są więc zbieżne z ww. zakresem programowym szkoleń na asystenta rodziny.
Ponadto w ramach 230 godzin szkolenia na asystenta rodziny przewidziano 30 godzin z zakresu analizy własnych możliwości i ograniczeń w wykonywaniu zadań asystenta rodziny oraz 30 godzin praktyk w celu zapoznania się z systemem funkcjonowania instytucji prowadzącej pracę z rodziną. Jak wskazuje świadectwo ukończenia studiów podyplomowych p. Olga Gębica odbyła 150 godzin praktyk w przedszkolu w klasach I-III. Zgodnie z wymogami prawa (§ 3 rozporządzenia w sprawie szkoleń na asystenta rodziny) kandydat na asystenta rodziny ma obowiązek odbyć 30 godzin praktyk w instytucji prowadzącej pracę z rodziną).
Nie można zgodzić się z Pani argumentacją, cyt.: „(…) studia podyplomowe na wydziale pedagogicznym w specjalności edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna z terapią pedagogiczną w ilości większej niż przewidziano w programie szkoleń, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej (…)” dają podstawę do uznania, że zostały spełnione wymogi kwalifikacyjne wynikające z ustawy (w piśmie wnoszącym zastrzeżenia, na str. 2, powołuje się Pani na nieistniejące przepisy, cyt.: „(…) spełnia wymogi z art. 12 ust. 1 pkt 2 lit.b przywołanej ustawy.”). Nadmieniam, że § 3 rozporządzenia w sprawie szkoleń na asystenta rodziny określa minimalną liczbę godzin przedmiotowego szkolenia (cyt.: „Liczba szkoleń nie może być mniejsza niż 230 godzin dydaktycznych, w tym 30 godzin z zakresu określonego w § 2 ust. 1 pkt 6 oraz 30 godzin z zakresu określonego w § 2 ust. 1 pkt 25). Wobec powyższego nieuprawnione jest twierdzenie, że skoro studia podyplomowe obejmowały większą niż 230 godzin szkolenia to należy uznać, że kandydat na asystenta rodziny spełnia ustawowe wymogi w zakresie kwalifikacji.
W piśmie wnoszącym zastrzeżenia do wniosków i zaleceń pokontrolnych informuje Pani, cyt.: „W celu doskonalenia i uzupełnienia Jej kwalifikacji w zakresie powierzonych zadań, po zatrudnieniu, Ośrodek kierował Ją na liczne szkolenia. Dotychczas odbyła łącznie 13 szkoleń z zakresu wykonywanych obowiązków. (…)”. Wymienione przez Panią szkolenia nie mogą stanowić podstawy do „uzupełnienia kwalifikacji” osoby zatrudnionej na stanowisku asystenta rodziny, a jedynie mogą być formą doskonalenia, dokształcenia, poszerzania wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie studiów lub szkolenia na asystenta rodziny. Jest to realizacja jednego z zadań własnych gminy wymienionego w art. 176 pkt 4 lit. b ustawy, cyt.:
„ 4) finansowanie: b) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny”.
Ponadto zgodnie z art. 126 ustawy o finansach publicznych dotacje celowe udzielone z budżetu państwa podlegają szczególnym zasadom rozliczania i mogą być przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Beneficjent dotacji otrzymując takie środki zobowiązany jest do efektywnego i zgodnego z obowiązującymi przepisami wykorzystania dotacji kierując się zasadą legalności oraz celowości. W przypadku Pani Gminy cel został osiągnięty, ale naruszono zasadę legalności. Zatrudnienie przez GOPS w Skrzyszowie, będący samodzielną jednostką organizacyjną Gminy Skrzyszów, osoby nie
posiadającej odpowiednich kwalifikacji do zajmowania stanowiska asystenta rodziny jest niezgodne z przepisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz ustawy o finansach publicznych i skutkuje koniecznością zwrotu dotacji za okres, kiedy osoba ta pobierała wynagrodzenie dofinansowane z budżetu państwa za pracę wykonywaną przez osobę bez odpowiednich kwalifikacji.
Po analizie treści Pani pisma należy stwierdzić, iż nie przedstawiła Pani argumentów uzasadniających odstąpienie od zalecenia pokontrolnego dotyczącego zatrudnienia na stanowisku asystenta rodziny osób posiadających kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 ustawy oraz w części dot. zwrotu kosztów wynagrodzenia asystenta rodziny wydatkowanych z dotacji. W zastrzeżeniu uzasadniła Pani konieczność zatrudnienia na stanowisku asystenta rodziny osoby bez kwalifikacji niezgłoszeniem się osób z odpowiednimi kwalifikacjami i koniecznością kontynuacji pracy z rodzinami wymagającymi dalszego wsparcia (po rezygnacji z pracy poprzedniego asystenta), a także przedstawiła Pani argumenty uzasadniające zatrudnienie ww. osoby w oparciu o posiadane przez nią wykształcenie, cechy charakteru oraz sprawdzenie się pracownika w praktyce. Należy zauważyć, iż przepisy ustawy nie przewidują możliwości odstąpienia od wymogów kwalifikacyjnych określonych w art. 12 ust. 1 ustawy z uwagi na brak odpowiednich kandydatów. Również wspomniane przez Panią w piśmie liczne szkolenia i ukończone studia podyplomowe w zakresie edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej z terapią pedagogiczną, nie mogą być uznane za spełnienie wymogu wynikającego z art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy.
Należy nadmienić, że w piśmie wnoszącym zastrzeżenia potwierdziła Pani, że zatrudniając p. Olgę Gębicę na stanowisku asystenta rodziny miała Pani świadomość, iż nie spełnia ona wszystkich wymogów określonych w ustawie, gdyż jak Pani sama stwierdza, cyt.: „Co warte ponownego podkreślenia, na stanowisku asystenta rodziny nie została zatrudniona osoba, której wykształcenie w zupełności odbiega od wymogów określonych w art. 12 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ale osoba, której wykształcenie – oceniając przez pryzmat zakresu programu szkolenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej – jedynie nieznaczenie nie znajduje w nim pokrycia, a które jednak uzupełnione zostało seminariami i opisanymi powyżej szkoleniami. Pani Olga Gębica nabyła zatem (najpóźniej w czerwcu 2018 r.) niezbędne do wykonywania pracy wiedzę i umiejętności, w kwestii zagadnień mających za przedmiot m.in. regulacje prawne w zakresie wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, zadań i uprawnień asystenta rodziny, etyki pracy asystenta rodziny, analizy własnych możliwości i ograniczeń w wykonywaniu zadań asystenta rodziny, metodyki pracy asystenta rodziny, mediacji w pracy asystenta rodziny, metod pracy z osobami niepełnosprawnymi, planu pracy z rodziną i inne. Natomiast wymaganą przepisami rozporządzenia (…) praktykę w instytucji prowadzącej pracę z rodziną, niewątpliwie odbyła podczas pracy w Ośrodku.”. Z powyższą argumentacją również nie można się zgodzić, ponieważ kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy powinna posiadać osoba w dniu zatrudnienia jej w Ośrodku na stanowisku asystenta rodziny. Ustawa nie przewiduje uzupełnienia kwalifikacji, o wymogi wynikające z cyt. przepisów, w trakcie zatrudnienia na danym stanowisku. Zobowiązuje jedynie asystenta rodziny do, cyt.: „(…) systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji, w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział w szkoleniach oraz samokształcenie.” (art. 12 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej).
W związku z powyższym postanowiono jak na wstępie.
Jednocześnie informuję, iż w związku z art. 197d ust. 4 cyt. ustawy, w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń przez wojewodę, kontrolowana jednostka jest zobowiązana, w terminie 30 dni od otrzymania stanowiska wojewody, o którym mowa w ust. 3, do powiadomienia wojewody o realizacji zaleceń pokontrolnych.
Piotr Ćwik
Do wiadomości:
Wójt Gminy Skrzyszów
