KURATORIUM OŚWIATY W OPOLU 45-081 Opole, ul Piastowska 14 tel. 77 452 45 68, 77 452 45 72 fax 77 452 44 17
WOJEWÓDZKI KONKURS POLONISTYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2020/2021
Etap miejsko – gminny
……….
KOD UCZNIA
Informacje dla ucznia
1. Arkusz liczy 11 stron i zawiera 24 zadania oraz brudnopis.
2. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój arkusz jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej.
3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i polecenia.
4. W zadaniach wielokrotnego wyboru wybierz tylko jedną odpowiedź i wpisz w kratce odpowiadającą jej literę lub cyfrę.
5. W zadaniach otwartych pisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.
6. Obok każdego numeru zadania podana jest maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za prawidłową odpowiedź.
7. Nie używaj korektora. Jeśli się pomylisz, przekreśl błędną odpowiedź i wpisz poprawną.
8. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
9. Na wykonanie zadań masz 120 minut.
10. Do zdobycia masz 60 punktów.
11. Aby zakwalifikować się do etapu wojewódzkiego, musisz uzyskać 51 punktów.
Powodzenia!
Wypełnia Komisja Konkursowa po zakończeniu sprawdzenia prac:
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Punkty możliwe do uzyskania
1 1 1 3 2 1 1 4 1 2 2 1 2 1 2 4 1 3 2
Punkty uzyskane
Zadanie 20 21 22 23 24 Razem:
Punkty możliwe do uzyskania
6 3 6 5 5 60 punktów
Punkty
uzyskane Uczestnik konkursu
uzyskał………. punktów ………. %
Czytelny podpis sprawdzającego pracę:
Przeczytaj teksty i wykonaj zadania
TEKST I.
Olga Tokarczuk, Czuły narrator (fragment)
Pierwsze zdjęcie, jakie świadomie przeżyłam, to zdjęcie mojej matki, jeszcze zanim mnie urodziła. Zdjęcie jest niestety czarno-białe, przez co ginie wiele szczegółów, stając się zaledwie szarymi kształtami. Światło jest miękkie i deszczowe, chyba wiosenne i najpewniej sączy się przez okno, utrzymując pokój w ledwie zauważalnym blasku. Mama siedzi przy starym radiu, takim, które miało zielone oko i dwa pokrętła – jedno do regulowania głośności, drugie do wyszukiwania stacji. To radio stało się potem towarzyszem mojego dzieciństwa i z niego dowiedziałam się o istnieniu kosmosu. Kręcenie ebonitową gałką przesuwało delikatne czułki anten i w ich zasięg trafiały rozmaite stacje – Warszawa, Londyn, Luksemburg albo Paryż. Czasami jednak dźwięk zamierał, jakby pomiędzy Pragą a Nowym Jorkiem, Moskwą a Madrytem czułki anteny natrafiały na czarne dziury. Wtedy przechodził mnie dreszcz. Wierzyłam, że poprzez to radio odzywają się do mnie inne układy słoneczne i galaktyki, które wśród trzasków i szumów wysyłają mi wiadomości, a ja nie umiem ich rozszyfrować.
Wpatrując się w to zdjęcie jako kilkuletnia dziewczynka, byłam przekonana, że mama szukała mnie, kręcąc gałką radia. Niczym czuły radar penetrowała nieskończone obszary kosmosu, próbując dowiedzieć się, kiedy i skąd przybędę. […] Patrząca gdzieś poza kadr, nieco zgarbiona kobieta, widzi coś, co nie jest dostępne oglądającemu to zdjęcie. Na tym zdjęciu nic się nie dzieje, to fotografia stanu, nie procesu. Kobieta jest smutna, zamyślona, jakby nieobecna.
Kiedy ją potem pytałam o ten smutek – a robiłam to wiele razy, żeby zawsze usłyszeć to samo – mama odpowiadała, że jest smutna, bo jeszcze się nie urodziłam, a ona już do mnie tęskni.
- Jak możesz do mnie tęsknić, skoro mnie jeszcze nie ma? – pytałam.
Wiedziałam już, że tęskni się za kimś, kogo się utraciło, że tęsknota jest efektem straty.
- Ale może też być odwrotnie – odpowiadała. – Jeżeli się do kogoś tęskni, to on już jest. […]
Olgi Tokarczuk, Przemowa noblowska „Czuły narrator”(https://www.nobelprize.org/uploads/2019/12/tokarczuk- lecture-polish.pdf)
1.Opis zdjęcia jest dla autorki pretekstem, by opowiedzieć: (1 p.)
A. o sposobie poznawania kosmosu
B. o uczuciach łączących matkę i córkę
C. o budowie radia
D. o poszukiwaniach zaginionej córki
Odpowiedź:
2. Który synonim najlepiej oddaje sens podkreślonego wyrazu w zdaniu: Wpatrując się w to zdjęcie jako kilkuletnia dziewczynka byłam przekonana, że mama szukała mnie, kręcąc gałką radia. (1 p.) A. śledzić B. tropić C. wypatrywać D. przerzucać
Odpowiedź:
3. Słownik języka polskiego podaje dwa znaczenia wyrazu tęsknota:
1. «uczucie żalu wywołane rozłąką z kimś, brakiem lub utratą kogoś albo czegoś»
2. «silna chęć osiągnięcia, pozyskania czegoś»
W którym z tych znaczeń wyraz tęsknota został użyty w zdaniu: […] mama odpowiadała, że jest smutna, bo jeszcze się nie urodziłam, a ona już do mnie tęskni? (1 p.)
Odpowiedź:
4. Czy według Ciebie zdanie: Jako dziecko rozumiałam to tak, że ona patrzy w czas ma znaczenie przenośne? Odpowiedz pełnym zdaniem i uzasadnij swoją opinię na ten temat.
(3 p.) Opinia:
………
Uzasadnienie opinii:
………
………
………
………
………
5. Poniższe wypowiedzenie składa się m.in. z dwóch imiesłowowych równoważników zdania. Przeredaguj je tak, aby pozostał tylko jeden imiesłowowy równoważnik zdania.
Pamiętaj o interpunkcji. (2 p.) Wpatrując się w to zdjęcie jako kilkuletnia dziewczynka, byłam przekonana, że mama szukała mnie, kręcąc gałką radia.
………
………
………
6. Jaką mowę (zależną czy niezależną) zastosowano w zdaniu? (1 p.) Kiedy ją potem pytałam o ten smutek – a robiłam to wiele razy, żeby zawsze usłyszeć to samo
– mama odpowiadała, że jest smutna, bo jeszcze się nie urodziłam, a ona już do mnie tęskni.
……….
7. Na którą sylabę od końca pada akcent w wyrazie tęsknota? (1 p.) A. pierwszą B. drugą C. trzecią D. Jest to wyraz nieakcentowany
Odpowiedź:
8. Napisz nazwę mieszkanek miast. Pamiętaj o zasadzie ortograficznej. (4 p.)
MIASTO MIESZKANKA
Londyn Paryż
9. Wskaż szereg, w którym znajdują się jedynie imiesłowy. (1 p.)
A) stając, utrzymując, kręcąc, oglądającemu
B) smutna, stając, utrzymując, kręcąc, C) nieskończone, zamyślona, nieobecna, zgarbiona
D) wpatrując, zgarbiona, oglądającemu, nieobecna
Odpowiedź:
TEKST II.
Ignacy Krasicki, Ptaszki w klatce
«Czegoż płaczesz? — staremu mówił czyżyk młody — Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody».
«Tyś w niej zrodzon — rzekł stary — przeto ci wybaczę;
Jam był wolny, dziś w klatce — i dlatego płaczę».
(www. wolne lektury.pl)
10. Na podstawie utworu „Ptaszki w klatce” zredaguj argument dowodzący tezy, że
„Tęsknota jest efektem straty”. Pamiętaj o poprawności językowej. (2 p.)
………
………
………
………
………
……….
11. Z czego wynika kontrast w ukazaniu postaci ptaków? (2 p.)
……….
……….
TEKST III
Wisława Szymborska, Kot w pustym mieszkaniu Umrzeć – tego nie robi się kotu.
Bo co ma począć kot w pustym mieszkaniu.
Wdrapywać się na ściany.
Ocierać między meblami.
Nic niby tu nie zmienione, a jednak pozamieniane.
Niby nie przesunięte, a jednak porozsuwane.
I wieczorami lampa już nie świeci.
Słychać kroki na schodach, ale to nie te.
Ręka, co kładzie rybę na talerzyk, także nie ta, co kładła.
Coś tu się nie zaczyna w swojej zwykłej porze.
Coś się tu nie odbywa jak powinno.
Ktoś tutaj był i był, a potem nagle zniknął i uporczywie go nie ma.
Do wszystkich szaf się zajrzało.
Przez półki przebiegło.
Wcisnęło się pod dywan i sprawdziło.
Nawet złamało zakaz i rozrzuciło papiery.
Co więcej jest do zrobienia.
Spać i czekać.
Niech no on tylko wróci, niech no się pokaże.
Już on się dowie,
że tak z kotem nie można.
Będzie się szło w jego stronę
jakby się wcale nie chciało, pomalutku,
na bardzo obrażonych łapach.
I żadnych skoków pisków na początek.
(z tomu Koniec i początek, 1993)
12. Które pojęcie „łączy” tekst I, II i III? (1 p.)
A. samotność B. tęsknota C. przyjaźń D. wolność
Odpowiedź:
13. W poniższym tekście zabrakło trzech słów. Wpisz je: (2 p.) Wiersz Wisławy Szymborskiej „Kot w pustym mieszkaniu”, podobnie jak „Treny” Jana Kochanowskiego, dotyka trudnego tematu ……….. Jednak u Kochanowskiego
motyw ten omówiony został z perspektywy………, a u Szymborskiej – z punktu widzenia ………. .
14.Wskaż cytat, którego interpretacja jest zbliżona do tej, którą możemy odczytać w pierwszych słowach Trenu X Jana Kochanowskiego: Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? (1 p.)
A. Nic niby tu nie zmienione,/a jednak pozamieniane.
B. Będzie się szło w jego stronę/jakby się wcale nie chciało C. Coś tu się nie zaczyna/w swojej zwykłej porze
D. Do wszystkich szaf się zajrzało,/ Przez półki przebiegło,/ wcisnęło się pod dywan i sprawdziło
Odpowiedź:
15. Nazwij środek stylistyczny zastosowany w poniższym fragmencie i określ jego
funkcję. (2 p.)
Coś tu się nie zaczyna w swojej zwykłej porze.
Coś się tu nie odbywa jak powinno.
Środek stylistyczny - ………
Funkcja w wierszu -
………..
16. Uzupełnij związki frazeologiczne (w każdym z nich zabrakło jednego wyrazu)
i wytłumacz ich znaczenie. (4 p.)
Frazeologizm Znaczenie
Spaść jak kot na cztery ………
Odwracać (wykręcić) kota
……….
17. Podaj wyraz podstawowy dla rzeczownika mieszkanie. (1 p.)
………..
18. W wyrazie talerzyk wskaż formant, nazwij go i określ jego funkcję. (3 p.)
formant - ………... nazwa formantu……….
funkcja formantu ………
19. W wersie: Niech no on tylko wróci poetka użyła trybu: (2 p.)
A. oznajmującego, B. przypuszczającego, C. rozkazującego
Odpowiedź:
Utwórz formę 2 os. l.mn. czasownika wrócić w tym samym trybie.
………..
20. Wyobraź sobie, że właściciel kota pisał dziennik. Pewien wpis poświęcony był jego domowym czynnościom i relacjom z kotem. Odwołując się do znajomości TEKSTU III, zredaguj fragment dziennika (od 5 do 7 wypowiedzeń/zdań). Zadbaj o poprawność
językową, ortograficzną i interpunkcyjną. (6 p.)
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
……….………….
TEKST IV.
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Bezpieczna rodzina
Kochających się rodzin losy opłakane,
Jakby okrutnym jakimś przewidziane planem, Powtarzają się w dziejach… […]
(www. wolnelektury.pl)
21. Rozwiń myśl wyrażoną we fragmencie wiersza Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej w kontekście Trenów Jana Kochanowskiego i cyklu wierszy Anka Władysława
Broniewskiego. (3 p.)
………
………
………
………
………
………
………
………
22. Wybierz jedną z lektur (A, B lub C) i zredaguj blurb* (od 5 do 7 wypowiedzeń/zdań), który mógłby zostać umieszczony na jej tylnej okładce. Zadbaj o
poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną.
(6 p.)
A. Eric-Emmanuel Schmitt „Oskar i pani Róża”
B. Nancy H. Kleinbaum „Stowarzyszenie umarłych poetów”
C. Adam Mickiewicz „Sonety krymskie”
Wybieram…………. (tu wpisz A, B lub C) BLURB
………
………
………
………
………
………
………
………
………..
………..
………..
………
………
* blurb (wym. [blerp] lub [blurp]) – rekomendacja lub krótkie streszczenie utworu, umieszczane najczęściej na tylnej stronie okładki i/lub obwoluty książki lub płyty DVD. (pl.wikipedia.org)
blurb [czytaj: blerb] krótka notka reklamowa na tylnej okładce książki lub płyty ( sjp.pl)
blurb – notka wydawnicza o książce umieszczoną na tylnej okładce. Stanowi zachętę do przeczytania książki ( http://grabka.com.pl/b-jak-blurb-ksiazkowy-alfabet/)
TEKST V
Henryk Sienkiewicz Bajka (fragment)
Za górami, za morzami, w dalekiej krainie czarów, przy kolebce małej księżniczki zebrały się dobre wróżki ze swą królową na czele.
I gdy otoczywszy księżniczkę patrzyły na uśpioną twarzyczkę dzieciny, królowa ich rzekła:
— Niechaj każda z was obdarzy ją jakim cennym darem, wedle swej możności i chęci!
Na to pierwsza wróżka, pochylając się nad uśpioną, wypowiedziała następujące słowa:
— Ja daję ci czar piękności i mocą moją sprawię, że kto ujrzy twarz twoją, pomyśli, iż ujrzał cudny kwiat wiosenny.
— Ja — rzekła druga — dam ci oczy przezrocze i głębokie jak toń wodna.
— Ja dam ci powiewną i wysmukłą postać młodej palmy — ozwała się trzecia.
— A ja — mówiła czwarta — dam ci wielki skarb złoty, dotychczas w ziemi ukryty.
Królowa zamyśliła się przez chwilę, po czym, zwróciwszy się do wróżek, tak zaczęła mówić:
— Piękność ludzi i kwiatów więdnie. Urocze oczy gasną wraz z młodością, a i w młodości często zaćmiewają się łzami. Wicher łamie palmy, a wiatr pochyla wysmukłe postacie. Złota kto nie rozdziela między ludźmi, ten budzi ich nienawiść, a kto je rozdzieli, temu pustka zostaje w skrzyni. Przeto nietrwałe są wasze dary.
— Cóż jest trwałego w człowieku i czymże ty ją obdarzysz, o królowo nasza? — pytały wróżki.
A na to królowa:
— Ja jej dam dobroć. Słońce jest wspaniałe i jasne, ale gdyby nie ogrzewało ziemi, byłoby tylko martwo świecącą bryłą. Dobroć serca jest tym, czym ciepło słońca: ona daje życie… […]
To rzekłszy królowa wróżek pochyliła się nad śpiącą dzieciną i dotknąwszy rękami jej serca rzekła:
— Bądź dobrą!
(www. wolnelektury.pl)
23. Napisz streszczenie „Bajki” H. Sienkiewicza liczące od 30 do 40 słów. Zadbaj o poprawność językową, interpunkcyjną i ortograficzną. (0-5)
………
………
………
………
………
………
………
………
………
24. W każdym zdaniu skreśl jeden wyraz z błędem językowym. Obok zdania zapisz jego poprawną formę. (5 p.)
Opisanemu przez Szymborską kotowi jest smutno w pustym mieszkaniu.
Trzeba wziąść pod uwagę niełatwą sytuację, w jakiej znalazł się kot.
Jan Kochanowski w swoich utworach mówi m.in.
o ukochanej córce i o rodzinnym domie.
Bohaterowie nie umią sobie poradzić z problemami.
Jeśli zapisujesz cytat kursywą, nie używaj już cudzysłowia.
BRUDNOPIS
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
Opolski Kurator Oświaty Michał Siek
