Znaleziska grobowe (?) kultury mierzanowickiej na Mazowszu

BULLETIN ARCHÉOLOGIQUE POLONAIS

WIADOMOŚCI

AR CHE OLO GICZ NE

PAŃSTWOWE MUZEUM ARCHEOLOGICZNE

w

Warszawie

WARSZAWA 2006 VARSOVIE

TOM (VOL.) LVIII

r

WIADOMOSCI

ARCHEOLOGICZNE

Redaguj e _zespó? 1 Editorial staff:

mgr Jacek Andrzejowski (sekretarz redakcji 1 managing editor), dr Wojciech Brzezi?ski (redaktor naczelny 1 editor in chief), prof. dr hab. Teresa _{D?browska (zast?pczyni} redaktora _naczelnego 1 _subeditor), mgr Gra?yna Orli?ska,

mgr Rados?aw Prochowicz, mgr Andrzej Jacek _Tomaszewski, doc. dr hab. Teresa _W?grzynowicz

T?umaczenia 1 Translations:

Anna _Kinecka, Marta _{Stasiak-Cyran, Andrzej} Jacek Tomaszewski

Jacek Andrzejowski

Sk?ad i ?amanie 1 _Layout:

]R]

Rycina na ok?adce: emaliowana _zapinka br?zowa

z _{Babiego Do?u-Borcza, pow. Kartuzy (rys.} L. _Kobyli?ska) Cover picture: enamelled bronze disc brooch from Babi Dó?-Borcz, distr. _Kartuzy (drawn by L. _Kobyli?ska)

© Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} w _Warszawie, 2006 © _Autorzy, 2006

Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne jest instytucj? kultury}

finansowan? przez

Urz?d Marsza?kowski Województwa Mazowieckiego

Sprzeda? detaliczna _{publikacji Pa?stwowego} Muzeum _{Archeologicznego,} w _{tym egzemplarzy archiwalnych, prowadzona jest} w salach _wystawowych muzeum, ul. D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa. P?atno?? _{gotówk?; wystawiamy} rachunki i _faktury.

Ponadto nasze _ksi??ki i _czasopisma mo?na zamawia? w PMA, tel. +48 ₍₂₂₎ 831 3221-25/110 lub _pod adresem _internetowym wydawnictwapma@pma.pl

Cennik _{wydawnictw, wykaz publikacji} i _{pe?en spis} zawarto?ci _czasopism PMA: _{http://www.pma@pma.pl/wydawnictwa}

Adres _redakcji 1 Editorial office: Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} ul. _D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa

,

WIADOMOSCI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

_(VoI.)

SPIS

TRE?CI

Contents

ROZPRAWY

El?bieta C i e_{p i} ele w s k a, Schy?kowopaleolityczne i mezolityczne materia?y krzemienne z bada? _{powierzchniowych}

w _{mi?dzyrzeczu Pilicy} i _Wis?y 3

Final Paleolithic and Mesolithic :flint materials from surface surveys between the Pilica and Vistula rivers

Barbara B a r_{g i}e _?, Kultura _strzy?owska w ?wietle znalezisk _grobowych

The Strzy?ów Culture in the light of burial finds

65

Jan S chu s te r, O pó?nych zapinkach kapturkowych (A 1141)

Late _spring-cover brooches _(A II ₄₁₎

101

MISCELLANEA

Anna D r z e w ic_{z, Niezdobiony naszyjnik br?zowy} z _{haczykowatym zapi?ciem} ze zbiorów _Pa?stwowego

Muzeum _{Archeologicznego} w Warszawie 121

Bronze _plain neck _ring with hooked terminal sfrom the collection of the State _{Archaeological} Museum in Warsaw

Anna St r o b in, P?setka br?zowa z _{cmentarzyska kultury oksywskiej} w _{Wyczechowie, pow.} kartuski

Bronze tweezers from Oksywie Culture cemetery at Wyczechowo, distr. _Kartuzy

127

Magdalena M ?c z _y

?

sk a, Agnieszka U rb a n i _{ak, Prowincj onalnorzymska zapinka} tarczowata z _cmentarzyska

kultury wielbarskiej w Babim _{Dole-Borczu, pow.} kartuski 145

Provincial Roman disc brooch from Wielbark Culture _cemetery at Babi Dó?

-Borcz, distr. _Kartuzy

Magdalena M ?c z _y

?

sk a, Uwagi o _{niektórych typach zapinek} II _grupy serii _wschodniej Oscara _Almgrena

On selected variants of Oscar _Almgren group II, eastem series, brooches

159

Jacek A ndr z_ej ow s _ki, ?ukasz _Maurycy S tan a s z _ek, Hanna Ma?k ow sk a- Pl i

s zk _{a, Mod?a, grób} 169

-pierwsza trepanacj a czaszki z okresu _{wp?ywów rzymskich} z ziem _polskich 185

Mod?a, grave 169

-first skull trepanation from the Roman Period at the territory of Poland

Aleksandra ? ó r a w sk a, Grób kultury wielbarskiej z _cmentarzyska z _{wczesnej epoki} ?elaza w _Tynwa?dzie

na _Pojezierzu I?awskim 201

AWielbark Culture grave from an _Early Iron _{Age cemetery} at _Tynwa?d in Ilawa Lake District

MATERIA?Y

Andrzej Jacek T o m as z e w s_{ki, Schy?kowopaleolityczne} i _{mezolityczne materia?y} krzemienne z _cmentarzyska

kultury grobów kloszowych w Wieliszewie 209

Final Paleolithic and Mesolithic :flint materials from a Cloche Grave Culture cemetery at Wieliszew

Teresa _{W ? g} r z_y n o wi c_{z, Cmentarzysko kultury grobów kloszowych} w _{Wieliszewie, pow. legionowski}

Cemetery of Cloche Grave Culture at Wieliszew, distr. _Legionowo

215

Rados?aw P r o c h o wi c_z, Osada z _m?odszego okresu _{przedrzymskiego} i okresu _rzymskiego w _Strzy?owie,

pow. hrubieszowski, w ?wietle bada? z lat 1935-1937 i 1939 265

Late Pre-Roman and Roman Period settelment from _Strzy?ów, distr. Hrubieszów. _Insights from _{investigation} made in 1935-1937 and 1939

Andrzej Ma ci a?o w i c_{z, Cmentarzysko kultury przeworskiej} z _m?odszego okresu _{przedrzymskiego}

w _{Suchodole, pow.} sochaczewski 283

Przeworsk Culture _cemetery from Late Pre- Roman Period at Suchodó?, distr. Sochaczew

ODKRYCIA

Marek Z ale w s k _{i, Rogowy harpun} z rzeki _Wilgi

An antler _harpoon from the _Wilga river

371

Jerzy L ib e r _{a, Niecodzienny zabytek} z Polesia _Lubelskiego

An unusual artefact from Polesie Lubelskie

372

Jerzy L ib e r a, Barbara Ma tr a s z e_k, Znaleziska _{grobowe (?) kultury mierzanowickiej} na Mazowszu

Burial finds _(?) from the Mierzanowice Culture in Mazowsze

374

Tadeusz W i ?

n ie w s k i, Unikatowy zabytek spod Starachowic

A_uniqe find near Starachowice

375

Marek F lor e _k, Siekierka _br?zowa z _miej scowo?ci _{Senis?awice, pow.} kazimier ski

Bronze axe from Senis?awice, distr. Kazimierza Wielka

377

Miros?awa A ndr z _ej o w s k a, ?ukasz Maurycy St a n a s z e_{k, Groby} kloszowe na _{warszawskiej Sadybie}

Cloche graves from Sadyba in Warsaw

378

Rados?aw Pr o ch o w ic _{z, Szpila holszty?ska} ze stanowiska 4 w _{Tomaszach, pow. ostro??cki}

Holstein pin from Tomasze, distr. Ostro??ka, site 4

384

Zbigniew N o w ako w s k _i, Nowe znaleziska z _{Kamie?czyka, pow. wyszkowski}

New finds from _Kamie?czyk, distr. _Wyszków

388

Piotr ?u c z k i e w i c_{z, Perespa}

-kolejne cmentarzysko z okresu _rzymskiego ze _{wschodniej Lubelszczyzny?} 390

Perespa

-a_previously unknown Roman Period cemetery from the eastem Lublin Region?

Renata _{Madyda-Legutko, Judyta} Rodzi?ska-Nowak, Joanna _{Zagórska-Telega,} Prusiek, pow. sanocki, stan. 25. Pierwsze _cmentarzysko ludno?ci _{kultury przeworskiej} w _{polskich Karpatach}

Prusiek, distr. Sanok, site 25. The first Przeworsk Culture _cemetery recorded in the Polish _Carpathians

394

Jacek An dr z _ej ow s_ki, ?ukasz _Maurycy St an a s z e_{k, Andrzej} Gr _zymkow s_ki, Nieznane _cmentarzyska

z okresu _{wp?ywów rzymskich} w

?mijewie

_?mijewie

New cemeteries from the Roman Period at _?mijewo Ko?cielne and _{?mijewo Gaje,} distr. M?awa

Aleksandra Rz e s z o ta r sk a -N

o w a k ie w ic_{z, Cezary} S o b c z a_k, A?urowa _zapinka ze wsi _Szczeberka,

pow. augustowski

-import czy na?ladownictwo? 407

Openwork brooch from Szczeberka, distr. _{Augustów: import} or imitation?

Marek F lor e _{k, Wczesno?redniowieczny pochówek szkieletowy} z Sandomierza

Early Medieval inhumation burial from Sandomierz

410

Sidorom, V. V. _{(CM,UOPOM,B.B.) d?ugo?ci.} Jeden z boków

oraz ?ukowate ostrze _s?

wtórnie, zapewne

wspó?-cze?nie, zbite. W_miej scu

1992 _Mnogoslojnye stotinki _{verhnetiskogo bassejna} Varos i

Azy-kovo, [w:] Mnogoslojnye stotinki _verhnego Povol?'d _(red.

V. V. _{Sedov), Moskva,} s. 4-113.

Smoczy?ska, ?.

przeznaczonym na

moco-wanie _styliska brak _jest wyb?yszcze? czy otar?. Siekiera zosta?a

wykona-na z krzemienia wo?y?-skiego, bardzo ciemno-szarego, szklistego, zjas-nymi plamkami nieregu-larnie _{rozmieszczonymi.} Wymiary siekiery

wy-nosz?: zrekonstruowana

d?ugo??

-14,2 cm,

sze-roko?? ostrza -5,2 cm,

najw. grubo?? korpusu

1,7 cm'.

1953 Kultura ceramiki _wst?gowej w _{Wielkopolsce,} FAP III,

1952, s. 1-84.

Telepko, K.

1986 Badania _{wykopaliskowe} na stanowisku 1w Sobiborze, gm.

W?odawa, Informator o badaniach w _{województwie} che?-mskim w 1985 r., Che?m, s. 2-3.

Tr et'

a k o v, v. P. _(Tpersaxoa, B. _II.)

1972 Kul'tura _{dmo?no-greben?atoj} keramiki v _{lesnoj polose} evropejskoj ?asti SSSR, Leningrad.

Zako?cielna, A.

1996 Krzemieniarstwo _{kultury wo?ynsko-lubelskiej} ceramiki

ma-lowanej, Lubelskie _{Materia?y Archeologiczne X,} Lublin.

(?)

o._-====-

3cm AN UNUSUALARTEFACT FROM POLESIE LUBELSKIE

Summary

W_{tym rejonie,} daw-niej zaj?tym przez pola

uprawne, odkryto przed

laty krzemienny "grot". Okaz przechowywany jest w_Pa?stwowym

Mu-Ryc. 1. Piwon in, pow. Otwock. Siekiera zkrzemienia wo?y?skiego.

The Institute of _Archaeology of the Maria Curie-Sk?odowska _University,

Lublin, obtained an artefact which was _accidentally found a few years earlier at the _territory of the _village of Polubicze _Wiejskie I, comm.

Wisznice, distr. Bia?a Podlaska, woj. lubelskie.

Rys. J. Libera

Fig. 1. Piwon in, distr. Otwock.

Volhynian :flint axe. Drawn _by J. Libera

It is astone hoe with an _{elongated (high) trapezoidal} outline in _plane.

It was made from a _layered rock of the quartzite sandstone typ e, with

natural front surfaces. It was _{polished only} at the _{cutting edge} and _only

slightly on the sides. In cross section, the hoe resembles a _quadrangle

with rounded sides, especially the top side. It has a_{cutting edge,} which in side profile is situated at the extension of one of the surfaces of the front side. Measurements: _length

-18.5 cm, width of _{cutting edge} - 7.5

cm, of butt

-4 cm, thickness

-1.8-2 cm, weight

-400 g (Fig. 1).

zeumArcheologicznym wWarszawie _(nr inw. _PMAI1/7843) i

opi-sany jako pochodz?cy z _miejscowo?ci Sobie?ki' _{(Ryc. 2).}

Jest to _p?oszcze o _{trójk?tnym asymetrycznym} ostrzu i lekko rozszerzaj ?cym si? trzonku _{zako?czonym ?ukowat? podstaw?} wyra?nie zag?adzon?. Jeden z boków trzonka oraz nasada ostrza

maj? intensywne dwustronne wy?wiecenia. P?oszcze wykonane jest z krzemienia wo?y?skiego o _{wyra?nie ciemnoczekoladowej}

barwie, szklistego, zjasnymi nieregulamym plamkami przy ostrzu.

Jego parametry: d?ugo??

-16,8 cm, szeroko?? ostrza -5,3 cm,

najw. grubo?? korpusu 1,5 cm, waga

-11,21 dkg.

Morphologically similar items are known from the territory of Rus-sia

-the area of the Oka and upper Volga basins _(the settlements

Dubrovi-chi, Russko-Lugovskaya, the cemetery at Yazykovo I), Belarus

-from the middle _Berezyna River _(Zhukovets), as well as Ukraine

-eastem

areas of the Black Sea (Kistrik). This points out to an eastem _origin of the item under _study. In the case of cultural in:fluences from the area of the _{East-European} Lowland, this would be an _{import (?)} from the circle of cultures of the forest zone _(sub- N_{eolithic) reaching} the left bank of the middle _Bug basin. This _phenomenon should be referred to the tum of the

3rd and 2nd millennia BC.

Niezale?nie od mo?liwo?ci _powi?zania ze _{sob? tych} dwóch zabytków, bez _w?tpienia elementem _{precyzyjniej szym} w

datowa-niujest "grot". Stanowi _jedn? zodmian _{p?oszczy typu}

Czerniczyn-Torczyn

-typ BBll/2 wed?ug klasyfikacji J. _{Libery (2001,} s. _27).

Tego typu formy wi?zane s? z _{wczesnobr?zow? kultur?}

mierza-nowick? (m.in. B. _Bargie?, J. Libera 2004, s. _181-182). Podobne zabytki z Mazowsza

-w _postaci znalezisk lu?nych

-pochodz?

z _{miejscowo?ci Samorz?dki, pow. garwoli?ski (zbiory} PMA, nr

inw. _11/4105) oraz _{Olszyc Szlachecki, pow.} siedlecki _(zbiory PMA,

nr. inw. _11/3589; J. Mikulski 1961, ryc. 16).

t?um. M _{Stasiak-Cyran}

Jerzy Libera Barbara Matraszek

Wyst?powanie siekier dwu?ciennych w _tej strefie ziem pol-skich

-z_regu?y lu?no _{znalezionych (por.} A. Zako?cielna, J. Libera

1991, mapa 3)

-nale?y natomiast _{??czy? przede wszystkim} z ak-tywno?ci? ludno?ci kultur: ceramiki _{sznurowej, mierzanowickiej} i trzcinieckiej, których obecno?? w _{ró?nym stopniu jest}

potwier-dzona na terenie Mazowsza _(m.in. B. _Bargie?, A. Zako?cielna 2005,

s. _{43). Dotychczasowe} studia nad ich _morfologi? nie daj?mo?li-wo?ci jednoznacznego powi?zania chronologiczno-kulturowego,

mimo istnienia szeregu cech drugorz?dnych, by? mo?e umo?li-wiaj?cych takie _{przyporz?dkowanie.}

ZNALEZISKA GROBOWE _(?) KULTURY MIERZANOWICKIEJ NA MAZOWSZU

Za _{po?rednictwem mgr. Andrzeja Wasilewskiego,} s?uchacza

stu-dium _{podyplomowego} w_{Uniwersytecie} Marii _{Curie-Sk?odowskiej}

w_{Lublinie, jesieni?} 2004 roku _{autorzy otrzymali} do _opracowania zabytek. Zosta? on _{znaleziony przed laty} na terenie _wybierzyska piasku po?o?onego bezpo?rednio nad tzw. Jeziorem Piwo?skim,

oko?o 250 m na _po?udnie od wsi Piwonin, gm. Sobienie-J eziory,

pow. otwocki, woj. mazowieckie. 1

Okaz _{przechowywany jest} u p. A. _{Wasilewskiego,} we wsi Mi?tne ko?o Garwolina.

Jest to siekiera _{(Ryc. 1)} o _{trapezowatym obrysie}

p?aszczyzno-wym zwie?czona niezbyt regularnym ?ukowatym obuchem, w

cz?-?ci _{p?aszczyznowym,} w _{cz??ci kraw?dziowym.} Dwustronne g?a-dzenie _ograniczono do ostrza. W_przekroju poprzecznym jest

so-czewkowata, o _{kraw?dziach bocznych szlifowanych} na _ca?ej

2

Zob. notatki prasowe: (es [E. So l i ?sk_aD, Ostrze na _polu, "Sztandar

M?odych" nr 123 (23.05.1980), s. 4; W. Pietruszczuk, Co _drugi dzie?

znalezisko, "Zielony Sztandar" nr 26 (29.03.1981), s. 6-7. Wliteraturze

zabytek opisa? J. G ?osi k _(1993, s. _{226, ryc. 30c).} Zob. tak?e J. Libe r a

2001, s. 146; S. Sa?aci?ski,A. J. Tomaszewski 2001, ryc. 18. 374

2005 _{Zespo?y grobowe} z _{krzemiennymi p?oszezami} w Ma?opol-sce ina _{Wo?yniu, WALVII, 2004-2005,} s. 3-27.

Bargie?, B., Zako?cielna, A.

2005 Stan bada? nad neolitem i wczesn? epok? br?zu na

wschodnim Mazowszu i Podlasiu, [w:] M. Dulinicz _(red.),

Problemy przesz?o?ci Mazowsza i Podlasia, Archeologia

Mazowsza i Podlasia. Studia i _{Materia?y III,} Warszawa

(2004), s. 37-45.

G?osik, J.

1993 _{Katalog Pogotowia Archeologicznego} za lata 1977-1981,

WA _{LII/2, 1991-1992,} s. 209-234.

Libera, J.

2001 _{Krzemienneformy bifacjalne} na terenach Polski i

zachod-niej Ukrainy (od ?rodkowego neolitu do wczesnej epoki

?elaza), Lublin.

Mikulski, J.

1961 _Olszyc Szlachecki, pow. Siedlce, ZOW XXVII/4, s. 338.

Przyborowski, J.

1882 _Wycieczki nad _Wieprz, WAIV, s. 179-194.

Sa?aci?ski, S., Tomaszewski, A. J.

2001 Mazowsze w _{epoce kamienia, [w:] Archeologia} na

Mazow-szu, ZOW 56/1-2, s. 9-19.

Zako?cielna, A., Libera, J.

1991 _{Wykorzystanie} surowców _krzemiennych z okolic

?wie-ciechowa w _schy?kowym neolicie i we _{wczesnej epoce} br?zu w Polsce _{po?udniowowschodniej, [w:] Schy?ek}

neo-litu i wczesna _{epoka br?zu} w Polsce ?rodkowo-wschod-niej (materia?y z _{konferencji) (red.} J. Gurba), Lubelskie

Materia?y Archeologiczne VI, Lublin, s. 135-180.

o 3cm

-

-Ryc. 2. Sob ie ?

ki, pow. Otwock. P?oszcze zkrzemienia wo?y?skiego. Rys. B. Karch

Fig. 2. Sob ie

?

k i, distr. Otwock. Volhynian flint projectile point.

Drawn _by B. Karch

BURlAL FINDS _(?) FROM THE MIERZANOWICE CULTURE IN MAZOWSZE

Oba _{zabytki (siekiera} i _p?oszcze) mog? by? ?ladem zniszczo-nego bezceramicznego grobu (lub grobów) kultury mierzanowic-kiej, których datowanie nale?y odnie?? do _{jej wczesnej fazy (por.}

B. _Bargie?, J. Libera _2005)3. Podobne _{p?oszcze, wykonane} równie?

zkrzemienia _wo?y?skiego, stanowi?o _wyposa?enie

-obok siekie-ry i kamiennego topora (zabytków bli?ej nieokre?lonych; okazy

zagin??y)

-pochówku zWoli Wo _dy?s ki ej ,pow. Siedlce (J.

Przy-borowski _1882, s. _{190-191, ryc.} na s. _190)4.

Summary

Several years ago, a_Volhynian flint axe was found in a sand extraction

pit located _directIy at the so-called Piwonin Lake, some 250 msouth of the village of Piwonin, comm. _{Sobienie-Jeziory,} distr. Otwock, woj.

mazowieckie. The measurements are: reconstructed _length - 142

mm,

width of cutting edge

-52 mm, maximai thickness of the body

-17

mm.

Aflint _'spearhead' also comes from the _vicinity, that is, from Sobie?ki

village.Tt is a_{projectile point} made _ofVolhynian flint with the _following

measurements: _length

-168 mm, width of the cutting edge

-53 mm,

maximai thickness ofthe body-15 mm, weight-112.1 g.

Dr hab. _pro! UMCS _Jerzy Libera

Instytut Archeologii UMCS w Lublinie Pl. M _{Curie-Sk?odowskiej} 4 20-031 Lublin

The appearance ofboth artefacts (axe and _{projectile point)} can be viewed

as remains of anon-ceramie grave or graves of the Mierzanowice Culture,

which should be dated to the _{early phase} of this culture _{(cfB. Bargie?,} J. Libera 2005). Similar projectile point made of Volhynian flint

consti-tuted, apart from a _nondescript axe and stone battIe-axe which were lost,

the fumiture of the burial from Wola _Wody?ska, distr. Siedlce _(J. Przy-borowski 1882, p. 190-191, fig. p. 190).

e-mail: _{jlibera@02.pl} Mgr Barbara Matraszek

Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} w Warszawie ul. _D?uga 52 «Arsena?»

00-241 Warszawa e-mail: neolit@pma.pl

t?um. M _{Stasiak-Cyran}

BIBLIOGRAFIA

Bargie?, B., Libera, J.

2004 " Groty typu strzy?owskiego"

-mit a _{rzeczywisto??, [w:]}

Przez _pradzieje i wczesne ?redniowiecze. _Ksi?ga

jubile-uszowa na _{siedemdziesi?te pi?te urodziny} docenta

dok-tora Jana _{Gurby (red.} J. _Libera, A. _{Zako?cielna), Lublin,}

s. 169-187.

Tadeusz Wi?niewski

UNIKATOWY ZABYTEK SPOD STARACHOWIC

Wiosn? 2002 r. na terenie wsi _{Tychów Nowy,} gm. Mirzec, pow.

starachowicki, woj. ?wi?tokrzyskie, podczas prac w

przydomo-wym ogródku znaleziono _{interesuj?cy wyrób krzemienny.} Do publikacji udost?pniony zosta? _{dzi?ki uprzejmo?ci} p. Katarzyny Pisarek, mieszkanki Starachowic, gdzie jest przechowywany.

3

W_{opracowaniu ?ród?owym p?oszcze bezpodstawnie przyporz?dkowano} kulturze strzy?owskiej (por. J. G ?o si k 1993, s. _226).

4

J. Pr z_yb o r o w sk i _(1882, s. _{191) przytacza kolejne} znalezisko

p?osz-cza z_pobliskiej wsi _Bojimie (Bojrnie, pow. siedlecki). Jest to _{jednak "grot"}

o_{odmiennym -li?ciowatym}

-ostrzu, jakkolwiek równie? _zwi?zany z

lud-no?ci? kultury mierzanowickiej.

Jest to _{regularny przedmiot} o _{obrysie p?aszczyznowym}

trape-zowatym z lekko _?ci?tym i _zaokr?glonym obuchem, cz??ciowo

WYKAZ

SKRÓTÓW

TYTU?ÓW

LIST OF ABBREVIATIONS OF PERIODICALS AND SERIAL PUBLICATIONS "Acta Archaeologica Carpathica", Kraków

"Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae", Budapest

"Materia?y Zachodniopomorskie" , Szczecin

.Pamatky archeologicke" (wcze?niej: .Pamatky archeologick? a _{mistopisn?"),} Praha

AAC

AAHung.

MZP

PA

.Arbeits- und _{Forschungsberichte} zur sachsichen

AFB _PArch.

PMMAE

"Przegl?d Archeologiczny", Pozna? Bodendenkmalpfiege", Berlin _(Stuttgart)

"Archeologia Polski", Warszawa

"Prace i _Materia?y Muzeum _{Archeologicznego} i _{Etnograficznego} w ?odzi. Seria

Archeologicz-na", ?ód? APolski

AR _{"Archeologicke rozhledy",} Praha

- British

Archaeological Reports, International

Series, Oxford B.A.R. Int. Series

PomAnt .Pomorania Antiqua", Gda?sk Prahistoria ziem _polskich

-Prahistoria ziem _polskich, tom I: Paleolit

imezolit _(red. W. _Chmielewski, W. _Hensel),

Wroc-?aw- Warszawa- Kraków-Gda?sk 1975; tom II:

"Bericht der Romisch-Gcrmanischen

Kommis-sion", Frankfurt a.M.-Berlin BerRGK

BJahr. BMJ

.Bonner J_ahbucher", Koln/Bonn

.Bodcndcnkrnalpflcgc in _Mecklenburg-

Vorpom-mern", Lubstorf (wcze?niej:

.Bodcndcnkmal-pfiege in _Mecklenburg. Jahrbuch ... ", Schwerin/

Rostock! /Ber lin)

Neolit _(red. W. _Hensel, T. _Wi?la?ski), Wroc?aw--Warszawa-Kraków-Gda?sk 1979; tomIl!:

Wcze-sna _{epoka br?zu (red.} A. _Gardawski, J. Kowal-czyk), Wroc?aw- Warszawa-Kraków-Gda?sk 1978;

tom IV: Od _{?rodkowej epoki br?zu} do _?rodkowego okresu _{late?skiego (red.} J. _D?browski, Z. Rajew-ski), Wroc?aw- Warszawa- Kraków-Gda?sk 1979;

tom V: _Pó?ny okres late?ski iokres _{rzymski (red.} J. _{Wielowiejski),} Wroc?aw- Warszawa-Kraków--Gda?sk 1981

Corpus der romischen Funde im _europaisohen Barbaricum

CRFB

"F ontes _{Archaeologici} Posnanienses" _(wcze?niej: .Fontes Praehistorici"), Pozna?

FAP

Inf.Arch. "Informator Archeologiczny. Badania rok ... ",

Warszawa

InvArch. .Juventaria Archaeologica, Pologne",

Warszawa--?ód?

"Sitzungsberichte der _{Altertumsgesellschaft} Prussia" (pó?niej: .Prussia, Zeitschrift fur Heimat-kunde"), Konigsberg i.Pr.

Prussia

"J ahresschrift fur mitteldeutsche _{Vorgeschichte",} Halle/Saale

JmV

.Praehistorische Zeitschrift" , Berlin-New York

.Recherches _{Arch?ologiques",} Kraków

"Rocznik Bia?ostocki", Bia?ystok

PZ

RArch. RB RO

"Jahrbuch des Romisch-Gcrmanischcn

Zentral-museums Mainz" ,Mainz

JRGZM

"Kwartalnik Historii Kultury Materialnej",

War-szawa

KHKM

"Rocznik Olszty?ski", Olsztyn SJahr.

SIA SovArch

"Saalburg Jahrbuch", Berlin-New York

"Slovenska archeológia", Bratislava

"Sovetskafi Arheologia" (CoBeTCKa5I apxeono-rM5I), Moskva

- Kratkie soob?enia

Instituta arheologii Akademii nauk SSSR _(KpaTKMe C006rn;eHM5I IIHcTMTyTa

apXeOJIOrMM AKa,IJ;eMMM nayx CCCP), Moskva KSIA

-Materialy iisslcdovania po arheologii SSSR (Ma-TepMaJIbI MMCCe,IJ;OBaHM5I no _{apXeOJIOrMM CCCP),}

Moskva MIA SprArch. SprPMA WA ZNUJ

"Sprawozdania Archeologiczne", Kraków "Sprawozdania P.M.A.", Warszawa

"Wiadomo?ci Archeologiczne", Warszawa

"Zeszyty Naukowe Uniwersytetu J

agiello?skie-go", Kraków MatArch.

MS MSiW

"Materia?y Archeologiczne", Kraków "Materia?y Staro?ytne", Warszawa

"Materia?y Staro?ytne i W

czesno?redniowie-czne", Warszawa

"Z otch?ani _wieków", Warszawa

ZOW "Materia?y i _{Sprawozdania Rzeszowskiego}

O?-rodkaArcheologicznego", Rzeszów-Krosno-San-domierz- Tarnów _{(-Przemy?l/Tarnobrzeg)} MSROA

Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne.} Warszawa 2006. _Wydanie I. Nak?ad 500 _egz. Druk _{i oprawa:} DRUKARNIA Janusz _Bieszczad, ul. Moszczenicka _2, 03-660 Warszawa