Program Wspierania Rodziny w Gminie Połczyn-Zdrój na lata

(1)

Załącznik do uchwały Nr VIII/105/2019 Rady Miejskiej w Połczynie-Zdroju

z dnia 24 kwietnia 2019 r.

Program Wspierania Rodziny w Gminie Połczyn-Zdrój

na lata 2019-2021

(2)

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE ... 3

1. PODSTAWOWE POJĘCIA I REGULACJE PRAWNE ... 4

1.1.REGULACJEPRAWNEDOTYCZĄCERODZINYIDZIECKA W USTAWODAWSTWIEKRAJOWYM ... 4

1.2.REGULACJEPRAWNEDOTYCZĄCERODZINYIDZIECKA W USTAWODAWSTWIEMIĘDZYNARODOWYM ... 5

1.3.UWARUNKOWANIAPRAWNEREALIZACJIPROGRAMU ... 6

2. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE POŁCZYN-ZDRÓJ .. 7

2.1.ADRESACIPROGRAMU ... 8

2.2.CHARAKTERYSTYKAGMINY ... 8

2.2.1.DANEOGÓLNE ... 8

2.2.2.DEMOGRAFIA ... 10

2.2.3.INFRASTRUKTURAMIESZKANIOWA ... 11

2.2.4.SYTUACJANARYNKUPRACY ... 12

2.2.5.PRZESTĘCZOŚĆORAZDZIAŁANIAPODEJMOWANE NARZECZ ZAPEWNIENIABEZPIECZEŃSTWAWGMINIE ... 13

2.3.ZASOBYWSPIERAJĄCERODZINĘIDZIECKO ... 14

2.3.1.JEDNOSTKIWSPARCIAZTERENUGMINY ... 14

2.3.2.JEDNOSTKIWSPARCIASPOZAGMINY ... 31

2.4.BADANIAANKIETOWE ... 33

2.4.1.BADANIAANKIETOWEPRZEPROWADZONEWŚRÓDMIESZKAŃCÓW... 34

2.4.2.BADANIAANKIETOWEWPLACÓWKACHOŚWIATOWYCH ... 37

2.5.ANALIZASWOT ... 42

2.6.OCENAWDROŻENIAPOPRZEDNIOREALIZOWANEGOPROGRAMU ... 47

3. PROJEKTOWANE DZIAŁANIA PROGRAMOWE ... 49

3.1.CELGŁÓWNYPROGRAMU ... 49

3.2.CELEOPERACYJNE,DZIAŁANIA ... 50

3.3.PROJEKTY ... 63

4. REALIZACJA PROGRAMU ... 72

4.1.KOORDYNATOR,PODMIOTYODPOWIEDZIALNEIPARTNERZY... 72

4.2.FINANSOWANIE ... 72

4.3.MONITORING,EWALUACJA,SPRAWOZDAWCZOŚĆ ... 72

(3)

WPROWADZENIE

Najogólniej rodzinę określa się jako podstawową komórkę społeczną, składającą się z rodziców (rodzica) i dzieci. Cechą wspólną wszystkich definicji rodziny jest to, że zapewnia ona ciągłość biologiczną społeczeństwa i przekazuje dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom. Podkreśla się również instytucjonalną formę małżeństwa, poprzez którą powstaje system pokrewieństwa i dziedziczenia.

Rodzina pełni szereg funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb swoich członków.

Przede wszystkim warunkuje prawidłowy rozwój biologiczny i psychospołeczny dziecka. Jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której przebiega proces socjalizacji dzieci, kształtowanie ich osobowości oraz przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Rodzina oddziałuje na dziecko poprzez określony i swoisty układ stosunków społecznych, na których podłożu dziecko przyswaja sobie określone wartości i wzory osobowe.

Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża szereg czynników, wśród których istotną rolę odgrywają zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie czyni daną rodzinę dysfunkcjonalną, czyli taką, która nie potrafi sprostać swoim obowiązkom względem dzieci i innych członków rodziny oraz pomyślnie rozwiązywać swoich problemów i sytuacji kryzysowych. Do zjawisk patologicznych zalicza się: alkoholizm, narkomanię, przestępczość oraz przemoc w rodzinie. Są one najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci.

Stworzenie lokalnego systemu wspierania rodziny daje możliwość świadczenia komplementarnego wsparcia rodzinom, które stają się bezradne i marginalizowane.

W systemie takim ważne jest, by prowadzone działania oprzeć na przekonaniu, że naturalnym i koniecznym środowiskiem wychowania dziecka jest rodzina. W pierwszej kolejności system ten powinien być nastawiony na pomoc w rozwiązywaniu życiowych problemów rodziny, zanim nastąpi rozkład więzi rodzinnych oraz zaistnieją okoliczności zmuszające do rozłączenia rodziny. Należy przy tym pamiętać, iż efektywna praca z rodziną musi być stała, intensywna i dotyczyć jej ważnych problemów.

Niniejszy Program Wspierania Rodziny w Gminie Połczyn-Zdrój został opracowany w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju przy merytorycznym wsparciu Ośrodka Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Częstochowie. Jest on zgodny z art. 176 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.

o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 998 z późn. zm.), który w ramach zadań własnych gminy przewiduje „opracowanie i realizację 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny”. Program został opracowany na lata 2019-2021, a w ramach diagnozy analizie poddano dane z lat 2016-2018.

(4)

1. PODSTAWOWE POJĘCIA I REGULACJE PRAWNE

1.1. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA W USTAWODAWSTWIE KRAJOWYM

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18 stanowi, że małżeństwo, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej.

Kodeks karny (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny – t.j. Dz. U. z 2017 r.

poz. 2204 z późn. zm.) rozróżnia nieletniego (przed ukończeniem 17 lat) i młodocianego (który popełnia czyn zabroniony przed ukończeniem 21 lat, ale ukończył 24 lata, zanim zapadło orzeczenie w pierwszej instancji). Kodeks cywilny (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r.

Kodeks cywilny – t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) wyróżnia małoletniego (osobę przed ukończeniem 18 roku życia), natomiast kodeks pracy (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.

Kodeks pracy – t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 108 z późn. zm.), tak jak kodeks karny – młodocianego (z tym że w przypadku prawa pracy jest to osoba pomiędzy 16 a 18 rokiem życia).

Kodeks karny zakłada ściganie z urzędu przestępstw przeciwko rodzinie, do których zalicza: bigamię, znęcanie się nad członkami rodziny, rozpijanie małoletniego, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, porzucenie i uprowadzenie dziecka.

Dzieci do 13 roku życia nie mają zdolności do czynności prawnych, a w ich imieniu działają rodzice lub opiekunowie prawni. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych Kodeks cywilny przyznaje dzieciom, które ukończyły 13 lat. Pełną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się wraz z ukończeniem 18 roku życia (jedyne odstępstwo stanowi wcześniejsze zawarcie związku małżeńskiego). Dziecko pozostaje aż do uzyskania pełnoletności, tj. ukończenia 18 lat, pod władzą rodzicielską.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 682 z późn. zm.) normuje problematykę zawierania i ustawania małżeństw, stosunków majątkowych między małżonkami, obowiązków alimentacyjnych, pochodzenia dziecka, stosunków między rodzicami i dziećmi, instytucji przysposobienia, opieki i kurateli.

Kodeks postępowania cywilnego (ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego – t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 155 z późn. zm.) chroni rodzinę w postępowaniu egzekucyjnym. Kodeks pracy służy głównie ochronie macierzyństwa i zdrowia kobiet.

(5)

1.2. REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE RODZINY I DZIECKA W USTAWODAWSTWIE MIĘDZYNARODOWYM

Problematykę rodzinną podejmują ratyfikowane przez Polskę akty międzynarodowe.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (uchwalona przez ONZ 10 grudnia 1948 r.) określa w art. 16 rodzinę jako naturalną i podstawową komórkę społeczeństwa i przyznaje jej prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa.

Europejska Karta Społeczna z 1961 r. (zapis w pkt. 16 pierwszej części) stwierdza, iż rodzina, jako podstawowa komórka społeczeństwa, ma prawo do odpowiedniej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju.

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, uchwalona rezolucją nr 34/180 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 18 grudnia 1979 r. podkreśla m.in.

wpływ kobiet na wzrost dobrobytu społeczeństwa i rodziny.

Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 r., ustanawia status dziecka oparty na założeniach, że jest ono samodzielnym podmiotem, wymagającym – ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną – szczególnej opieki i ochrony prawnej, posiadającym jako istota ludzka prawo do poszanowania tożsamości, godności i prywatności, a rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania i wymaga ze strony państwa wsparcia.

Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci, sporządzona w Strasburgu dnia 24 kwietnia 1967 r. (t.j. Dz. U. z 1999 r. Nr 99, poz. 1157) ma zastosowanie do dzieci, które w momencie przysposobienia nie ukończyły 18 lat, nie zawarły związku małżeńskiego oraz nie są uznawane przez prawo za pełnoletnie.

Europejska Konwencja o Statusie Prawnym Dziecka Pozamałżeńskiego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1975 r. (t.j. Dz. U. z 1999 r. Nr 79, poz. 888), zrównuje w prawach dzieci małżeńskie i pozamałżeńskie.

Uchwalona przez Stolicę Apostolską Karta Praw Rodziny w 1980 r. podkreśla m.in. prawo do istnienia i budowy rodziny, prawo do przekazania życia i wychowania dzieci wedle własnych tradycji i wartości, prawo do mieszkania pozwalającego na godziwe życie rodzinne oraz prawo do zabezpieczenia fizycznego, społecznego, politycznego i ekonomicznego.

(6)

1.3. UWARUNKOWANIA PRAWNE REALIZACJI PROGRAMU

Program Wspierania Rodziny w Gminie Połczyn-Zdrój na lata 2019-2021 będzie realizowany m.in. w oparciu o następujące akty prawne:

- ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 998 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1508.

z późn. zm.),

- ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2018 r.

poz. 2220 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 554 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t.j. Dz. U.

z 2015 r. poz. 1390),

- ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2137),

- ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2018 r.

poz. 1030 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz. U.

z 2019 r. poz. 409),

- ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2092),

- ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz.

1832 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2134 z późn. zm.),

- ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”

(t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 473),

- ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 450 z późn. zm.),

- Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2016-2021 (Załącznik do Uchwały Nr XXI/203/2016 Rady Miejskiej w Połczynie- Zdroju z dnia 27 kwietnia 2016 r.).

(7)

2. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE POŁCZYN-ZDRÓJ

Diagnoza sytuacji rodziny i dziecka w gminie Połczyn-Zdrój została oparta na badaniu źródeł zastanych (danych pozyskanych z instytucji i organizacji działających w gminie, bądź obejmujących zasięgiem działania jej mieszkańców) oraz analizie ankiet skierowanych do przedstawicieli środowiska lokalnego i pedagogów funkcjonujących w gminie placówek oświatowych.

Do analizy przedłożono 32 anonimowo wypełnione ankiety skierowane do mieszkańców oraz 6 ankiet wypełnionych przez pedagogów z placówek oświatowych.

Wśród respondentów ankiet skierowanych do mieszkańców było 87,50% kobiet i 9,38% mężczyzn, natomiast niewielki odsetek (3,12%) respondentów nie zdeklarował swojej przynależności płciowej. Najliczniej reprezentowana była grupa wiekowa 36-45 lat (43,75%). Następnie ex aequo reprezentowane były grupy wiekowe 26-35 lat i 56-65 lat (po 15,63%) oraz grupa wiekowa 46-55 lat (12,50%). Najmniej liczne grupy stanowiły osoby w wieku powyżej 65 lat (9,37%) oraz 20-25 lat (3,12%).

Pod względem czasu zamieszkiwania w gminie najliczniej reprezentowane były osoby mieszkające w gminie od urodzenia (62,50%), następnie osoby zamieszkujące gminę od 2 lat (21,88%) oraz osoby zamieszkujące gminę od 35 lat (15,62%). Biorąc pod uwagę poziom wykształcenia, najwięcej badanych posiadało wykształcenie wyższe (71,88%), mniej liczną grupę stanowiły osoby legitymujące się wykształceniem średnim (25,00%), najmniej było osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (3,12%).

Tabela 1. Profil respondentów ankiety „Problemy rodzin i dzieci w opinii mieszkańców”

liczba

ankietowanych płeć grupa wiekowa

czas zamieszkiwania

w gminie

wykształcenie

32

kobiety (87,50%)

20-25 lat

(3,12%). od urodzenia (62,50%),

wyższe (71,88%), 26-35 lat

(15,63%) mężczyźni

(9,38%)

36-45 lat (43,75%)

od 2 lat (21,88%)

średnie (25,00%), 46-55 lat

(12,50%)

od 35 lat (15,62%)

zasadnicze zawodowe (3,12%).

brak deklaracji

(3,12%)

56-65 lat (15,63) powyżej 65 lat

(9,37%)

Diagnoza uwzględnia również analizę SWOT, która została przeprowadzona w obszarach: „Rodzina, dziecko i młodzież, przemoc w rodzinie”; „Zdrowie, uzależnienia,

(8)

bezpieczeństwo publiczne” oraz „Kapitał społeczny i ludzki”, a także ocenę poprzednio realizowanego programu.

2.1. ADRESACI PROGRAMU

Adresatami Programu Wspierania Rodziny w Gminie Połczyn-Zdrój na lata 2019-2021 są rodziny zamieszkujące teren gminy Połczyn-Zdrój, w szczególności rodziny zagrożone wykluczeniem społecznym oraz rodziny wymagające wsparcia ze strony profesjonalnych służb społecznych.

Program kierowany jest głównie do: rodzin niepełnych, rodzin wielodzietnych, rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym, małoletnich matek, rodzin wychowujących dzieci do lat 5, rodzin zmagających się z trudnościami wychowywania dzieci w wieku dojrzewania, rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz rodzin przeżywających trudności związane ze stanem zdrowia dziecka.

2.2. CHARAKTERYSTYKA GMINY

2.2.1. DANE OGÓLNE

Gmina miejsko-wiejska Połczyn-Zdrój położona jest w środkowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w południowo-wschodniej części powiatu świdwińskiego. Zajmuje powierzchnię 343,71 km² i stanowi sieć osadniczą, na którą składają się: miasto Połczyn-Zdrój (7,21 km² aglomeracji miejskiej) oraz rozmieszczonych wokół miasta 25 sołectw (Bolkowo, Bronowo, Brusno, Buślary, Czarnkowie, Gaworkowo, Gawroniec, Kołacz, Lipno, Łęgi, Łośnica, Nowe Resko, Ogartowo, Ogrodno, Ostre Bardo, Popielewo, Przyrowo, Redło, Sucha, Szeligowo, Toporzyk, Tychówko, Wardyń Górny, Zajączkowo i Zajączkówko).

Długość dróg publicznych w gminie wynosi 287,5 km (w tym 46,5 km dróg gminnych). Najważniejsze szlaki komunikacyjne przebiegające przez gminę to: drogi krajowe nr 6 (od północy), nr 11 (od wschodu) i nr 20 (od południa). Miasto Połczyn-Zdrój przecinają:

droga wojewódzka nr 163, droga wojewódzka nr 173 oraz droga wojewódzka nr 172.

W pobliżu miasta rozpoczynają się kolejne drogi wojewódzkie: nr 152 i nr 167.

Spośród funkcjonujących w gminie podmiotów gospodarczych najwięcej działa w takich branżach, jak: handel hurtowy i detaliczny oraz naprawy (369), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (286), budownictwo (184), przetwórstwo przemysłowe (138),

(9)

opieka zdrowotna i pomoc społeczna (138) oraz działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (83).

Gmina ma dobrze rozwiniętą sieć wodociągową i kanalizacyjną, dalszej rozbudowy i nakładów inwestycyjnych wymaga natomiast sieć gazowa. Na jej terenie funkcjonują dwie mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków o działaniu automatycznym, z których pierwsza zlokalizowana jest w Połczynie-Zdroju, a druga znajduje się w miejscowości Gawroniec. W latach 2016-2018 w gminie Połczyn-Zdrój zrealizowano m.in. takie inwestycje, jak: rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury uzdrowiskowej bazującej na zasobach endogenicznych Połczyna-Zdroju (skwer na skrzyżowaniu ulic Parkowej i Zdrojowej, fontanna przy ul. Zdrojowej, wejście do Parku Zdrojowego, tężnia, remont pijalni wody „Joasia”, budowa budynku WC przystosowanego dla osób niepełnosprawnych, strefa aktywności ruchowej dla dzieci, ścieżka zdrowia); przebudowa dróg w miejscowościach Przyrowo i Popielewo; remont amfiteatru w Połczyńskim Parku Zdrojowym; przebudowa ulicy Mieszka I w Połczynie-Zdroju.

Sieć placówek wychowania przedszkolnego i oświatowych to: 5 szkół podstawowych, 1 szkoła ponadpodstawowa oraz 6 placówek wychowania przedszkolnego. Działalnością kulturalną w gminie zajmuje się Centrum Kultury w Połczynie-Zdroju, w ramach którego funkcjonuje Ośrodek Kultury, Kino, Amfiteatr, Biblioteka Publiczna im. Juliana Tuwima wraz z jej czterema filiami oraz 12 świetlic wiejskich.

Zadania ochrony zdrowia w gminie realizuje 9 zakładów opieki zdrowotnej oraz 22 prywatne praktyki lekarskie. Na terenie gminy funkcjonują również 4 apteki.

Propagowaniu sportu i rozwojowi kultury fizycznej w gminie służy 29 obiektów rekreacyjno-sportowych, a wśród nich: kompleksy „Orlik”, boiska wielofunkcyjne, stadiony sportowe z widownią, boiska piłkarskie, hala widowiskowo-sportowa, hale sportowe, sale gimnastyczne, salki sportowe, pływalnia kryta, basen, sala fitness, siłownie, siłownie zewnętrzne, korty tenisowe, strzelnica sportowo-myśliwska, a także place zabaw, ścieżki zdrowia, ścieżki rowerowe, szlaki rowerowe i piesze. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 9 klubów i stowarzyszeń sportowych.

Pomoc społeczną świadczy mieszkańcom Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju, którego działalność pomocową uzupełniają Kościoły i związki wyznaniowe oraz organizacje pozarządowe, z którymi samorząd gminy współpracuje, zlecając im realizację zadań własnych gminy, udzielając wsparcia finansowego, rzeczowego i lokalowego oraz prowadząc doradztwo i konsultacje w sprawach dotyczących realizacji zadań publicznych.

(10)

2.2.2. DEMOGRAFIA

Na koniec 2018 r. gmina Połczyn-Zdrój liczyła 14 799 mieszkańców, w tym 7 611 kobiet, które stanowiły 51,43% ogółu ludności. Gęstość zaludnienia w gminie wynosiła 43 osoby na km². W latach 2016-2018 zarówno liczba dzieci i młodzieży, jak i liczba osób w wieku produkcyjnym z roku na rok zmniejszała się, natomiast liczba osób starszych systematycznie rosła. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 2. Struktura wiekowa ludności gminy w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 2 432 2 419 2 382

liczba osób w wieku produkcyjnym 9 662 9 460 9 189

liczba osób w wieku poprodukcyjnym 3 059 3 134 3 228

ogółem 15 153 15 013 14 799

Dane Urzędu Miejskiego w Połczynie-Zdroju.

Z analizy danych dotyczących sytuacji demograficznej gminy wynika, że udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności w latach 2016-2018 systematycznie wzrastał; wynosił on odpowiednio: 20,19%, 20,88% i 21,81%. Sytuację demograficzną kształtują także przyrost naturalny oraz saldo migracji. Dane w tym zakresie odnoszące się do gminy Połczyn-Zdrój przedstawiają poniższe tabele.

Tabela 3. Ruch naturalny ludności gminy w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba urodzeń 115 150 120

liczba zgonów 181 196 175

przyrost naturalny -66 -46 -55

Tabela 4. Ruch migracyjny ludności gminy w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

zameldowania spoza gminy 150 145 b.d.

wymeldowania poza gminę 211 233 b.d.

saldo migracji ogółem -61 -88 b.d.

Dane Głównego Urzędu Statystycznego.

W analizowanym okresie zarówno liczba urodzeń w gminie Połczyn-Zdrój, jak i liczba zgonów ulegały wahaniom, jednak liczba zgonów była stale wyższa od liczby urodzeń. Określany na podstawie przytoczonych danych przyrost naturalny był ujemny. Na liczbę mieszkańców w gminie wpływał również ruch migracyjny. W latach 2016-2017 (brak danych za 2018 r.) migracje odbywały się głównie w ruchu wewnętrznym. Saldo migracji było stale ujemne i wzrastało.

(11)

2.2.3. INFRASTRUKTURA MIESZKANIOWA

W analizowanym okresie liczba mieszkań komunalnych będących w zasobach mieszkaniowych gminy malała (z 844 w 2016 r. do 781 w 2018 r.), zmniejszała się również liczba osób mieszkających w mieszkaniach komunalnych (z 2 794 w 2016 r. do 2 704 w 2018 r.). Z roku na rok rosła natomiast liczba złożonych wniosków o mieszkania z zasobów gminy, odpowiednio: 34, 43, 56. W latach 2016-2018 liczba mieszkań socjalnych będących w zasobach mieszkaniowych gminy utrzymywała się na porównywalnym poziomie (59 w 2016 r. i po 57 w latach 2017-2018), wahaniom zaś ulegała liczba osób mieszkających w mieszkaniach socjalnych (105 w 2016 r., 99 w 2017 r., 102 w 2018 r.) oraz liczba osób oczekujących na mieszkania socjalne, odpowiednio: 24, 20 i 23. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 5. Zasoby mieszkaniowe będące w posiadaniu gminy w latach 2016-2018

zakres danych 2016 r. 2017 r. 2018 r.

liczba mieszkań komunalnych 844 816 781

liczba osób mieszkających w mieszkaniach komunalnych 2 794 2 748 2 704 liczba wniosków złożonych o mieszkania z zasobów gminy 34 43 56

liczba mieszkań socjalnych 59 57 57

liczba osób mieszkających w mieszkaniach socjalnych 105 99 102

liczba oczekujących na mieszkania socjalne 24 20 23

Gospodarstwom domowym, które ze względu na swoją trudną sytuację ekonomiczną nie są w stanie pokrywać całości kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania, wypłacane są dodatki mieszkaniowe. W gminie Połczyn-Zdrój tej formy pomocy udziela Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 6. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba rodzin, którym decyzją przyznano dodatek mieszkaniowy 334 305 288 liczba przyznanych dodatków mieszkaniowych 3 051 2 736 2 599 wartość przyznanych dodatków mieszkaniowych (w zł) 561 720,84 525 643,73 514 547,19

Dane Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

W latach 2016-2018 liczba rodzin, którym decyzją administracyjną przyznano dodatek mieszkaniowy, zmniejszała się. Z roku na rok malała także liczba przyznanych dodatków oraz wysokość kwot przeznaczonych na ten cel (z 561 720,84 zł w 2016 r. do 514 547,19 zł w 2018 r.).

W 2018 r. 41 rodzinom z gminy przyznano dodatek energetyczny na kwotę 5 570,63 zł.

(12)

2.2.4. SYTUACJA NA RYNKU PRACY

Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Świdwinie w latach 2016-2018 liczba osób bezrobotnych w gminie spadała: 898 osób na koniec 2016 roku, 815 osób na koniec roku następnego, 753 osoby na koniec roku 2018. Podobnie, zmniejszał się udział bezrobotnych w liczbie ludności gminy w wieku produkcyjnym. W analizowanym okresie wśród pozostających bez pracy mniejszość stanowili mężczyźni, których liczba wyniosła odpowiednio: 428 (w stosunku do 470 kobiet) na koniec 2016 r., 388 (w stosunku do 427 kobiet) na koniec 2017 r. i 326 (w stosunku do 753 kobiet) na koniec 2018 r. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 7. Bezrobotni w gminie i ich udział w liczbie ludności gminy w wieku produkcyjnym w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba bezrobotnych w gminie 898 815 753

udział bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 9,29% 8,67% 8,19%

liczba bezrobotnych kobiet w gminie 470 427 427

udział kobiet w liczbie bezrobotnych 52,34% 52,39% 56,71%

Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Świdwinie.

Przedstawione w kolejnej tabeli informacje odnoszą się do stopy bezrobocia, jaką odnotowano w latach 2016-2018 w powiecie świdwińskim, województwie zachodniopomorskim i w kraju.

Tabela 8. Stopa bezrobocia w powiecie, województwie i w kraju w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

stopa bezrobocia w powiecie świdwińskim 17,8% 16,0% 14,2%

stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim 11,0% 8,7% 7,4%

stopa bezrobocia w kraju 8,3% 6,6% 5,8%

Dane Głównego Urzędu Statystycznego oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Świdwinie.

W latach 2016-2018 powiat świdwiński charakteryzował się wyższą w stosunku do województwa zachodniopomorskiego i kraju, stopą bezrobocia. Zarówno w powiecie, województwie jak i w kraju poziom bezrobocia sukcesywnie malał w trakcie rozpatrywanego okresu.

Od września 2017 r. MGOPS realizuje projekt pt. „Filary bezpiecznej rodziny”. Celem głównym projektu jest aktywizacja społeczno-zawodowa 20 osób z gminy Połczyn-Zdrój zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, zwiększająca gotowość do podjęcia przez nie zatrudnienia oraz podnoszenia ich poziomu kompetencji społecznych i rodzicielskich. W projekcie uczestniczą łącznie 54 osoby (20 osób dorosłych i 34 dzieci).

(13)

Realizowane są różnorodne działania, m.in. socjoterapia dla całych rodzin, zajęcia indywidualne z psychologiem i terapeutą, spotkania edukacyjne promujące zdrowy tryb życia, zajęcia z pośrednikiem pracy, kursy szkoleniowe i zawodowe. Dla uczestników projektu oraz ich dzieci zorganizowane zostały wyjścia/wyjazdy do kina, grill oraz zabawa mikołajkowa.

Wartość projektu w latach 2017-2019 wyniesie łącznie 591.726,00 zł.

2.2.5. PRZESTĘCZOŚĆ ORAZ DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA RZECZ ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA W GMINIE

Według danych Komisariatu Policji w Połczynie-Zdroju, w 2018 r. na terenie gminy Połczyn-Zdrój przeprowadzono ogółem 102 prawomocnie zakończone postępowania. Do najczęściej popełnianych czynów karalnych należały przestępstwa przeciwko mieniu (50 czynów) oraz przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (27 czynów). Pozostałe to przestępstwa narkotykowe oraz przeciwko rodzinie i opiece (po 8 czynów), przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego (5) oraz przeciwko życiu i zdrowiu (4). Wśród sprawców popełnionych przestępstw było 75 osób pełnoletnich oraz 3 osoby nieletnie.

Funkcjonariusze Komisariatu Policji w Połczynie-Zdroju przeprowadzali na terenie gminy interwencje domowe. W wyniku podejmowanych działań wprowadzane były procedury „Niebieskich Kart”. W latach 2016-2018 ich liczba, co budzi niepokój, stale rosła – z 33 w 2016 r. do 74 w 2018 r. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 9. Dane dotyczące procedury „Niebieskie Karty” na terenie gminy w latach 2016-2018 rok liczba złożonych do ZI procedur

„Niebieskie Karty”

w tym liczba NK sporządzonych przez Policję

2016 33 28

2017 66 61

2018 74 70

Dane Komisariatu Policji w Połczynie-Zdroju i Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

Według danych Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej do wykonywania orzeczeń w sprawach rodzinnych i nieletnich w Sądzie Rejonowym w Białogardzie w 2018 r. kuratorzy prowadzili:

 29 wykonawczych postępowań opiekuńczych (nadzorów nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej) – nadzorem objęto łącznie 100 osób, w tym 49 osób dorosłych i 51 małoletnich;

 9 wykonawczych postępowań wobec nieletnich – postępowaniem objęto 9 osób.

(14)

W II Zespole Kuratorskiej Służby Sądowej dla Dorosłych Sądu Rejonowego w Białogardzie Oddział w Świdwinie prowadzonych było 59 poszczególnych spraw, co było równoznaczne z objęciem dozorem kuratora sądowego 53 osób dorosłych.

2.3. ZASOBY WSPIERAJĄCE RODZINĘ I DZIECKO

Mieszkańcy gminy Połczyn-Zdrój oprócz podmiotów działających lokalnie, mogą korzystać ze wsparcia instytucji ponadlokalnych, regionalnych i ogólnopolskich.

2.3.1. JEDNOSTKI WSPARCIA Z TERENU GMINY

Pomoc społeczną rodzinie i dziecku w gminie świadczy Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju. Jednostka ta realizuje zadania wynikające m.in.

z takich aktów prawnych, jak: ustawa o pomocy społecznej, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o pomocy państwa w wychowaniu dzieci.

W 2018 r. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju do realizacji swoich zadań zatrudniał 37 osób, w tym: kadra kierownicza – 2, pracownicy socjalni – 9, pracownicy wykonujący usługi pielęgnacyjne – Stacja Joannitów – 2, pozostali pracownicy – 24. W 2018 r. na jednego pracownika socjalnego przypadało 1 644 mieszkańców gminy Połczyn-Zdrój. Tym samym był spełniony wymóg określony w ustawie o pomocy społecznej, która nakłada obowiązek zatrudnienia 1 pracownika socjalnego na 2 tysiące mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych pracą socjalną.

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej na świadczenia z pomocy społecznej w gminie w latach 2016-2018 przeznaczył środki finansowe, które przedstawia poniższa tabela.

Tabela 10. Środki finansowe wydatkowane przez gminę na pomoc mieszkańcom gminy w latach 2016-2018

wielkość wydatków (w zł) 2016 2017 2018

ogółem 15 265 604,90 17 546 335,53 17 270 741,82

w tym

na świadczenia pomocy społecznej 3 170 150,75 3 137 147,86 3 046 472,10

w tym

na świadczenia rodzinne 12 095 454,15 14 409 187,67 14 224 269,72

na zadania własne gminy 818 881,15 929 343,74 1 012 544,68

na zadania zlecone gminie 14 446 723,75 16 616 991,79 16 258 197,14

Dane Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

Poniżej zamieszczono dane liczbowe dotyczące beneficjentów objętych przez MGOPS wsparciem z zakresu pomocy społecznej w latach 2016-2018.

(15)

Tabela 11. Beneficjenci pomocy społecznej w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie 1 179 1 164 1 094

liczba rodzin 815 995 930

liczba osób w rodzinach 2 164 2 758 2 588

udział liczby osób w rodzinach objętych pomocą

społeczną w ogóle ludności gminy 14,28% 18,43% 17,49%

Liczba osób w rodzinach objętych pomocą społeczną w gminie w latach 2016-2018 ulegała wahaniom, najwyższą wartość osiągając w 2017 r. – 2 758. Analogicznie wyglądała sytuacja, jeśli chodzi o udział beneficjentów systemu w ogóle ludności gminy, w 2017 r.

odsetek ten wynosił 18,43%.

Tabela 12. Powody przyznania pomocy społecznej w gminie w latach 2016-2018

powód przyznania pomocy liczba rodzin liczba osób w rodzinach 2016 2017 2018 2016 2017 2018

ubóstwo 244 229 210 708 610 516

sieroctwo 2 2 2 8 9 9

bezdomność 9 12 13 12 15 17

potrzeba ochrony macierzyństwa 57 46 37 310 239 224

bezrobocie 448 453 379 1 357 1 267 1 102

niepełnosprawność 177 190 170 410 427 378

długotrwała lub ciężka choroba 410 465 455 992 1 080 1 044 bezradność w sprawach opiekuńczo-

wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego

123 123 113 530 504 464

w tym

rodziny niepełne 88 88 78 332 318 275

w tym

rodziny wielodzietne 32 26 30 193 157 170

przemoc w rodzinie 10 5 2 36 15 5

alkoholizm 43 44 37 102 97 83

narkomania 1 1 1 1 1 1

trudności w przystosowaniu do życia

po opuszczeniu zakładu karnego 11 16 14 17 22 16

zdarzenie losowe 1 3 3 4 10 7

sytuacja kryzysowa 1 4 9 4 9 21

Dane Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

W latach 2016-2018 najczęstszą przyczyną przyznawania pomocy społecznej w gminie była długotrwała lub ciężka choroba. Liczba rodzin korzystających ze wsparcia MGOPS-u z tego powodu ulegała wahaniom (najwięcej w 2017 r. – 465 rodzin). Drugą przyczyną udzielania pomocy było bezrobocie. Liczba rodzin objętych wsparciem Ośrodka z tego powodu również ulegała wahaniom (najwięcej w 2017 r. – 453 rodziny).

(16)

Dane dotyczące form wsparcia udzielonego mieszkańcom gminy w latach 2016-2018 przedstawia kolejna tabela.

Tabela 13. Rodzaje wsparcia udzielanego przez MGOPS w Połczynie-Zdroju w latach 2016-2018

formy pomocy

liczba osób, którym przyznano decyzją

administracyjną świadczenie

liczba rodzin liczba osób w rodzinach

2016 2017 2018 2016 2017 2018 2016 2017 2018

pieniężna 723 714 653 700 691 631 1 797 1 731 1 587

rzeczowa 507 450 441 331 304 299 1 161 1 028 1 001

praca socjalna X X X 611 749 707 1 612 1 932 1 779

poradnictwo

specjalistyczne X X X 167 160 85 489 421 211

schronienie 5 2 3 5 2 3 8 5 4

usługi opiekuńcze 69 70 76 69 69 76 88 102 114

specjalistyczne

usługi opiekuńcze 13 13 10 13 13 10 18 15 10

odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej

12 13 13 X X X X X X

W latach 2016-2018 najważniejszą formę wsparcia udzielaną mieszkańcom gminy stanowiła praca socjalna. Polegała ona m.in. na udzielaniu informacji, wskazówek i pomocy przy rozwiązywaniu trudnych spraw życiowych, świadczeniu poradnictwa oraz współpracy z innymi podmiotami pomocy społecznej. Liczba osób w rodzinach, którym udzielono tego typu wsparcia, ulegała wahaniom (1 612 osób w rodzinach w 2016 r., 1 932 osoby w rodzinach w 2017 r., 1 779 osób w 2018 r.). Ważną formą wsparcia udzielonego mieszkańcom była pomoc finansowa, która z roku na rok malała, z 1 797 osób w rodzinach w 2016 r. do 1 587 osób w rodzinach w 2018 r. Istotną formą wsparcia beneficjentów była pomoc rzeczowa, która w analizowanym okresie także systematycznie się zmniejszała – z 1 161 osób w rodzinach w 2016 r. do 1 001 osób w rodzinach w 2018 r. Pomoc ta była świadczona głównie w postaci pomocy żywnościowej i posiłków.

Istotnym narzędziem pracy socjalnej był kontrakt socjalny. W latach 2016-2018 zawarto odpowiednio 19, 29 i 37 takich kontraktów.

Z pomocy w postaci ciepłego posiłku oraz zasiłku celowego na zakup żywności przyznanego w ramach rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 skorzystało w: 2016 r. – 1 103 osób; 2017 r. – 1 179 osób, 2018 r. – 1 230 osób.

(17)

MGOPS współpracuje z Koszalińskim Bankiem Żywności. W ramach programów dostarczenia żywności dla najuboższych mieszkańców w 2018 r. przywieziono 53 809,78 kg żywności o wartości 277 573,10 zł. W Programie Operacyjnym Pomoc Żywnościowa Podprogram 2018 skierowanie o pomoc złożyło 585 rodzin. Program ten jest dedykowany osobom, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji życiowej. Beneficjentami Programu są przede wszystkim osoby mające niski dochód, znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej:

bezrobotne, bezdomne, przewlekle chore lub niepełnosprawne. Pomoc ta jest przekazywana na podstawie umowy z Bankiem Żywności za pośrednictwem Ośrodka.

MGOPS kontynuuje także współpracę ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Połczyna- Zdroju w Templinie, skąd regularnie przywożone są dary w postaci odzieży, sprzętu rehabilitacyjnego, paczki świąteczne dla dzieci, a także środki finansowe z przeznaczeniem dla dzieci niepełnosprawnych.

MGOPS prowadzi Stację Socjalną Joannitów. Głównym celem Stacji jest wspieranie osób potrzebujących pomocy, szczególnie poprzez pielęgnację osób starszych, samotnych i chorych oraz wypożyczanie sprzętu rehabilitacyjnego. W 2018 r. usługami pielęgnacyjnymi Stacji objęto 52 osoby oraz wypożyczono sprzęt 247 osobom z gminy. Obecnie MGOPS korzysta także z 3 samochodów osobowych przekazanych przez Niemiecki Zakon Joannitów.

MGOPS prowadzi także Dom Dziennego Pobytu – placówkę wsparcia dziennego finansowaną z budżetu gminy. W jego ramach prowadzony jest m.in. Klub Seniora – przeznaczony dla osób starszych, niewymagających stałej opieki i pielęgnacji, mobilnych i sprawnych intelektualnie, z którego korzysta 20 osób (spotkania odbywają się dwa razy w tygodniu, promowane jest aktywne spędzanie wolnego czasu, gimnastyka rekreacyjna, odbywają się wycieczki i spotkania okolicznościowe) oraz Punkt rehabilitacji dorosłych dzieci z niepełnosprawnością wielonarządową. Ćwiczenia rehabilitacyjne dla dzieci prowadzone są przez rehabilitanta raz w tygodniu. W zajęciach uczestniczy 9 osób, które są w razie potrzeby dowożone transportem Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.

W piątki, soboty i niedziele w Domu Dziennego Pobytu odbywają się spotkania grupy Anonimowych Alkoholików.

Ważną formą pomocy dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej i życiowej są świadczenia dla uczących się dzieci i młodzieży. Pomoc materialna dla uczniów w postaci stypendiów i zasiłków szkolnych została uregulowana w ustawie o systemie oświaty i ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów. W 2018 r. wydano 178 decyzji przyznających stypendia na kwotę 267.882,00 zł, a także 4 decyzje przyznające

(18)

zasiłki szkolne na kwotę 2.480,00 zł. W latach 2016-2018 liczba osób korzystających z tej formy pomocy utrzymywała się na zbliżonym poziomie.

MGOPS współuczestniczy w organizacji wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. W 2018 r. z tej formy pomocy skorzystało 46 dzieci, które wypoczywały w Karkonoszach w miejscowości Przesieka. Organizatorem i fundatorem było Kuratorium Oświaty w Szczecinie.

W latach 2016-2018 liczba dzieci przebywających w pieczy zastępczej, za które gmina ponosiła odpłatność, wahała się: w 2016 r. – 40, w 2017 r. – 41, w 2018 r. – 36. Wahaniom ulegały także koszty ponoszone przez gminę z tytułu pieczy zastępczej, najwyższą wartość osiągając w 2017 r. – 320 825,84 zł. Dane szczegółowe z uwzględnieniem odpłatności ponoszonej przez gminę w związku z przebywaniem dzieci w pieczy zastępczej oraz funkcjonowaniem rodzin zastępczych prezentuje poniższa tabela.

Tabela 14. Piecza zastępcza w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba dzieci w pieczy zastępczej, za które gmina

ponosiła odpłatność 40 41 36

koszty ponoszone przez gminę z tytułu pieczy

zastępczej (w zł) 315 172,67 320 825,84 289 734,85

liczba rodzin zastępczych funkcjonujących na terenie gminy

w tym:

19 (w tym 1 rodzina z pełnoletnim)

19 (w tym 2 rodziny z pełnoletnim)

21 (w tym 4 rodziny z pełnoletnim) rodzin zastępczych pełniących obowiązki pogotowia

rodzinnego 0 0 0

wielkość wydatkowanych środków na potrzeby

rodzin zastępczych (w zł) 258 509,00 184 376,00 193 807,00

Dane Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Świdwinie.

W analizowanym okresie na terenie gminy funkcjonowały rodziny zastępcze – odpowiednio w poszczególnych latach: 19, 19, 21. Wielkość wydatkowanych środków na potrzeby rodzin zastępczych ulegała wahaniom.

W latach 2016-2018 liczba rodzin objętych opieką Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej systematycznie rosła, wahaniom ulegała natomiast liczba nowych w danym roku rodzin objętych opieką ośrodka. Dane szczegółowe w tym zakresie prezentuje poniższa tabela.

Tabela 15. Rodziny objęte opieką ośrodka pomocy społecznej

zakres danych 2016 2017 2018

liczba rodzin objętych opieką ośrodka 934 941 960

w tym nowych*) w danym roku rodzin objętych opieką 85 125 111

(19)

ośrodka

liczba rodzin z dziećmi objętych opieką ośrodka 290 322 336 w tym nowych w danym roku rodzin z dziećmi

objętych opieką ośrodka 51 39 32

liczba rodzin z dziećmi, w których zidentyfikowano trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych

123 123 113

w tym nowych w danym roku rodzin z dziećmi, w których zidentyfikowano trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych

15 10 9

*) rodzina, która pojawiła się po raz pierwszy w kręgu zainteresowania ośrodka

Należy zauważyć, że w analizowanym okresie rosła liczba rodzin z dziećmi objętych opieką ośrodka, zmniejszała się natomiast liczba rodzin z dziećmi, w których zidentyfikowano trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych mogą – zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – otrzymać wsparcie od gminy w postaci asystenta rodziny.

Wsparcie asystenta rodziny kierowane jest w szczególności do:

 rodzin, których dzieci przebywają obecnie w pieczy zastępczej, natomiast istnieje szansa ich powrotu do rodziny biologicznej,

 rodzin zagrożonych umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej,

 rodzin, u których występują okresowe trudności w realizacji funkcji opiekuńczo- wychowawczej.

W analizowanym okresie w MGOPS-ie w Połczynie-Zdroju zatrudniano odpowiednio:

5 (w roku 2016 asystenci rodziny posiadali umowy krótkoterminowe stąd następowała rotacja ww. osób), 2 i 2 asystentów rodziny, którzy sprawowali pieczę nad odpowiednio 23, 31 i 25 rodzinami dysfunkcyjnymi. W roku 2016 asystenci rodziny posiadali umowy krótkoterminowe i następowała rotacja zatrudnionych osób. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 16. Asystenci rodziny w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba asystentów rodziny 5 2 2

liczba rodzin objętych wsparciem 23 31 25

liczba dzieci w rodzinach objętych wsparciem 77 118 66

przeciętny czas pracy z rodziną (miesiące) 27 30 31

koszty ponoszone w związku z zatrudnieniem

asystentów rodziny (w zł) 19 615,00 41 278,00 38 047,00

(20)

W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. ustawy o wspieraniu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” do kręgu odbiorców usług asystenta rodziny doszły także kobiety w ciąży, ich rodziny oraz rodziny z dzieckiem posiadającym zaświadczenie o zdiagnozowanym ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Pomoc tym osobom i rodzinom polega m.in. na koordynowaniu poradnictwa i wsparcia możliwego do uzyskania ze strony różnych instytucji.

Z tytułu urodzenia się dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, przyznaje się na to dziecko jednorazowe świadczenie w wysokości 4 000 zł. Świadczenie przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka bez względu na dochód. W roku 2017 takie świadczenie wypłacono 2 osobom, w roku 2018 – 1 osobie.

W ramach szeroko rozumianej pomocy społecznej Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej przyznawał mieszkańcom gminy świadczenia rodzinne. Poniższe tabele prezentują informacje o wartości, rodzajach i liczbie świadczeń rodzinnych przyznanych w gminie w latach 2016-2018.

Tabela 17. Wartość świadczeń rodzinnych przyznanych w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

wartość przyznanych świadczeń rodzinnych (w zł) 4 837 057 5 047 273 4 839 701 liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenie

rodzinne 1053 1003 974

Tabela 18. Rodzaj świadczeń rodzinnych przyznanych w gminie w latach 2016-2018

rodzaj świadczenia liczba przyznanych świadczeń

2016 2017 2018

zasiłek rodzinny 1 148 1 122 1 101

dodatek do zasiłku z tytułu urodzenia dziecka 82 91 84

dodatek do zasiłku z tytułu opieki

nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

17 15 16

dodatek do zasiłku z tytułu samotnego

wychowywania dziecka 58 55 60

dodatek do zasiłku z tytułu kształcenia

i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego 51 48 45

dodatek do zasiłku z tytułu rozpoczęcia roku

szkolnego 1 082 1 329 1 407

dodatek do zasiłku z tytułu podjęcia

przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

138 119 105

(21)

dodatek do zasiłku z tytułu wychowywania

dziecka w rodzinie wielodzietnej 150 155 153

zasiłek pielęgnacyjny 423 418 408

świadczenie pielęgnacyjne 52 49 56

jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się

dziecka 115 119 89

świadczenie rodzicielskie 72 92 89

inne świadczenia (zasiłek dla opiekuna,

specjalny zasiłek opiekuńczy) 71 49 37

razem 3 459 3 661 3 650

W latach 2016-2018 wartość wydatków przeznaczonych na realizację świadczeń rodzinnych wahała się (4 837 057 zł w 2016 r., 5 047 273 zł w 2017 r., 4 839 701 zł w 2018 r.). Najczęstszą formą wsparcia w tym zakresie był zasiłek rodzinny, który służy częściowemu pokryciu wydatków na utrzymanie dziecka. Liczba przyznanych tego typu świadczeń z każdym rokiem malała (z 1 148 świadczeń w 2016 r. do 1 101 w 2018 r.). Istotne formy wsparcia stanowiły również zasiłki pielęgnacyjne oraz dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania, a także świadczenia pielęgnacyjne i świadczenia rodzicielskie.

Istotną formą wparcia udzielaną mieszkańcom gminy przez Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej były świadczenia alimentacyjne. Ta pomoc finansowa świadczona jest zgodnie z ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Tabela 19. Świadczenia alimentacyjne przyznane w gminie w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba osób, którym decyzją przyznano świadczenie 140 123 126

liczba przyznanych świadczeń 187 166 168

wielkość wydatków na świadczenia (zł) 874 180 821 302 778 840

Wartość wydatków na realizację świadczeń alimentacyjnych, które w latach 2016- 2018 MGOPS wypłacał mieszkańcom gminy, zmniejszała się z roku na rok, z 874 180 zł w 2016 r. do 778 840 w 2018 r. Liczba przyznanych świadczeń ulegała wahaniom.

Na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2134 z późn. zm.) wypłacane są również świadczenia wychowawcze. Ich celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Od 1.04.2016 r.

Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju realizował Program Rodzina 500+. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

(22)

Tabela 20. Świadczenie wychowawcze – Program Rodzina 500+ przyznane w gminie w 2018 r.

zakres danych 2018

liczba świadczeń wychowawczych należnych (w sumie w 2018 r.) 16 284

w tym

na pierwsze dziecko (w sumie w 2018 r.) 7 194

liczba świadczeń wychowawczych należnych (w grudniu 2018 r.) 1 450

w tym

na pierwsze dziecko (w grudniu w 2018 r.) 626

liczba rodzin mających ustalone prawo do świadczenia (w grudniu 2018 r.) 805 wartość (w zł) wypłaconych świadczeń wychowawczych (w sumie) w 2018 r. 8 112 648

Dane Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

W ramach Programu Rodzina 500+ MGOPS przyznał mieszkańcom gminy w 2018 r.

w sumie 16 284 świadczeń wychowawczych na łączną kwotę 8 112 648 zł.

Świadczenie przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka do ukończenia przez dziecko 18 roku życia. Wysokość świadczenia wynosi 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko. Świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł. Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1 200 zł.

W latach 2016-2018 r. wydano w gminie w sumie 183 Karty Dużej Rodziny.

W okresie trzech analizowanych lat objęto tego rodzaju wsparciem łącznie 116 dzieci. Prawo do posiadania Karty Dużej Rodziny (ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny – t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1832 z późn. zm.), przysługuje członkowi rodziny wielodzietnej, w której rodzice (rodzic lub małżonek rodzica) mają na utrzymaniu co najmniej troje dzieci:

1. w wieku do 18 roku życia,

2. w wieku do 25 roku życia w przypadku, gdy dziecko się uczy,

3. bez ograniczeń wiekowych – w przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.

Tabela 21. Karta Dużej Rodziny w gminie Połczyn-Zdrój w latach 2016-2018

zakres danych 2016 2017 2018

liczba wydanych kart 46 41 96

liczba rodzin objętych wsparciem 12 9 23

liczba dzieci w rodzinach objętych wsparciem 29 26 61

Dane Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Połczynie-Zdroju.

(23)

W 2018 r. ośrodek pomocy w Połczynie-Zdroju wypłacał po raz pierwszy świadczenie

„Dobry start”, ustanowione Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” z dnia 30 maja 2018 r. (t.j. Dz. U.

2018 r. poz. 1061). Świadczenie w wysokości 300 złotych, bez względu na dochody, otrzymują jednorazowo rodziny na każde dziecko uczące się w szkole. W gminie Połczyn- Zdrój świadczenie to trafiło do 1 082 wnioskodawców, objęło łącznie 1 443 dzieci. Ogólna wartość wypłaconych świadczeń wyniosła 432 900,00 zł.

Pomoc osobom dotkniętym problemami uzależnień i przemocy w rodzinie świadczy Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Kolejna tabela przedstawia dane dotyczące środków finansowych przeznaczonych na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień oraz przemocy w rodzinie w gminie Połczyn-Zdrój w latach 2016-2018.

Tabela 22. Środki finansowe (w zł) przeznaczone na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień w gminie w latach 2016-2018

wielkość wydatków 2016 2017 2018

na profilaktykę i rozwiązywanie problemów

alkoholowych 266.560,00 276.900,00 268.440,00

na profilaktykę i rozwiązywanie problemów

narkomanii 78.000,00 91.000,00 78.060,00

na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 0 0 0

razem 344.560,00 367.900,00 346.500,00

Dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Połczynie-Zdroju.

W latach 2016-2018 środki finansowe wydatkowane w gminie na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień wahały się (344.560,00 zł w 2016 r., 367.900,00 zł w 2017 r., 346.500,00 zł w 2018 r.).

W latach 2016-2018 wahaniom ulegały kwoty przeznaczane na walkę z alkoholizmem (266.560,00zł w 2016 r., 276.900,00 zł w 2017 r., 268.440,002 zł w 2018 r.), podobnie jak środki wykorzystywane na przeciwdziałanie narkomanii (78.000,00 zł w roku 2016, 91.000,00 zł w roku 2017, 78.060,00 zł w roku 2018). Na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w ciągu analizowanego okresu nie przeznaczono żadnych środków finansowych.

W ramach podejmowanych działań w 2016 r. GKRPA przeprowadziła rozmowy interwencyjno-motywujące w związku z nadużywaniem alkoholu z 30 osobami, w 2017 r.

z 28 osobami, natomiast w 2018 r. z 20 osobami. W rozpatrywanym okresie GKRPA tylko w 2018 r. występowała do sądu z wnioskami o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego wobec 2 osób.

(24)

Jeśli chodzi o działalność w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w latach 2016-2018 GKRPA kontaktowała się łącznie z 17 osobami dotkniętymi tym problemem (z 8 w 2016 r., 6 w 2017 r. i 3 w 2018 r.). Na terapię skierowała 4 sprawców przemocy w 2016 r., 6 w roku kolejnym oraz 2 w 2018 r. Nie złożyła przeciwko żadnemu ze sprawców zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa. Dane w tym zakresie przedstawia tabela poniżej.

Tabela 23. Działalność GKRPA w latach 2016-2018 w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień w gminie

zakres danych 2016 2017 2018

liczba osób, z którymi GKRPA przeprowadziła rozmowy interwencyjno-motywujące w związku z nadużywaniem alkoholu

30 28 20

liczba osób uzależnionych od alkoholu, wobec których GKRPA wystąpiła do sądu z wnioskiem o zobowiązanie

do podjęcia leczenia odwykowego 0 0 2

liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie, z którymi

kontaktowali się członkowie GKRPA 8 6 3

liczba sprawców przemocy w rodzinie, których GKRPA

skierowała na terapię 4 6 2

liczba sprawców przemocy w rodzinie, przeciwko którym GKRPA złożyła zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa

0 0 0

Dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Połczynie-Zdroju.

Istotną rolę w profilaktyce i rozwiązywaniu problemów uzależnień oraz przemocy w rodzinie w gminie pełni Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Celem jego działania jest koordynowanie systemu przeciwdziałania przemocy domowej na najniższym szczeblu samorządu terytorialnego – w obszarze gminy.

Przedstawiciele Zespołu Interdyscyplinarnego wszczęli w 2018 r. 74 procedury

„Niebieskich Kart” (70 sporządzonych przez Policję i 4 sporządzone przez pracowników MGOPS-u) wśród rodzin z gminy Połczyn-Zdrój. W związku z podjętymi działaniami członków grupy roboczej i przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego – „Niebieską Kartę” zamknięto w 35 rodzinach. Ze złożonych przez Zespół Interdyscyplinarny wniosków do Sądu Rejonowego w Połczynie-Zdroju, 12 spraw wyrokiem sądu umorzono. Szczegółowe dane na temat działalności Zespołu Interdyscyplinarnego w latach 2016-2018 przedstawia poniższa tabela.

Tabela 24. Działalność Zespołu Interdyscyplinarnego w latach 2016-2018

zakres danych 2016 r. 2017 r. 2018 r.

liczba członków Zespołu Interdyscyplinarnego 16 16 17

liczba spotkań ZI w ciągu roku 4 4 4