II Etap konkursu dla uczniów gimnazjum „W krainie poezji”
Drogi Polonisto
Oddaję Ci do wykorzystania we fragmentach lub w części test konkursowy, skierowany do uczniów III klasy gimnazjum. Test ten opracowałam z myślą o dwóch etapach: pierwszy – szkolnym i drugim miejskim lub powiatowym.
Aby go przeprowadzić, niezbędne było określenie badanych obszarów wiedzy i umiejętności ucznia, także dokonanie wyboru utworów poetyckich.
Uczestnik etapu miejskiego (powiatowego):
rozpoznaje i tworzy wypowiedzi informujące, opisujące, wartościujące oraz służące wyrażaniu opinii, przekonywaniu i uzasadnianiu poglądów,
dostrzega i komentuje swoiste właściwości poznawanych utworów literackich i tekstów kultury, potrafi określić funkcję zaobserwowanych środków wyrazu,
posługuje się w sposób naturalny i funkcjonalny w trakcie rozważania problematyki utworów poznawanymi pojęciami i terminami literackimi i kulturowymi,
interpretuje tekst poetycki,
postrzega uniwersalność doświadczeń, przemyśleń, uczuć i aspiracji wpisanych w dzieła z różnych okresów i kręgów kulturowych (zwłaszcza tradycji biblijnej, antycznej, dworsko-rycerskiej, patriotycznej, społecznikowskiej – w powiązaniu z proponowanymi tekstami kultury),
samodzielnie, krytycznie ustosunkowuje się do obserwowanych zjawisk kultury;
formułuje, uzasadnia i broni własnych punktów widzenia, pomysłów interpretacyjnych i opinii o utworach,
redaguje pracę będącą analizą i interpretacją tekstu poetyckiego.
Proponowany kanon utworów literackich
Stanisław Barańczak – „Spójrzmy prawdzie w oczy”,
Zbigniew Herbert – „Kamień”, „ O dwu nogach Pana Cogito”,
Anna Kamieńska – „Droga”,
Julian Kornhauser – „Niezmienność”, „Pudełko“, “Lekcja o przyimku”,
Agnieszka Osiecka – „Niech żyje bal”,
Ewa Lipska – „Chodzi o to”, „Ręce”,
Tadeusz Różewicz – „Prawa i obowiązki”, „List do ludożerców”,
Wisława Szymborska – „Cebula”, „Urodziny”, „Sto pociech”,
Adam Zagajewski – „List do czytelnika”.
Życzę sukcesów w trakcie przygotowania i przeprowadzania kolejnych etapów konkursu. U nas wypadł znakomicie. To przede wszystkim opinia uczniów.
Krystyna Raszka
Tekst nr 1.
Jan z konfesjonału
Odszedł ksiądz Twardowski1. Łatwo sobie wyobrazić jak słucha o dziecięcych grzechach, uśmiecha się w półmroku, zadaje pokutę. Nakarmisz za to siedemnaście ptaków i cztery myszki. Jedną w kościele, trzeba jej nasypać okruchów chleba za trzecim filarem. (Wczoraj ją tam widziałem). Poza tym, proszę, narysuj wróbla, kosa i sikorkę. Odpuszczał grzechy i chichocząc, stukał w malowane drewno. Sądząc po wierszach, głęboko wierzył, że warto patrzyć uważnie na wszystko. Czasem w londyńskim metrze nagle widziałem śmierć z kosą jak zapałka, która stukała do drzwi po kanarka.
Mógłbym się z nim kłócić o Boga, tylko po co, machnąłby ręką i zwołał anioły z jamnikami.
Przyleciałyby ptaki i skończyłoby się na śmiechu karmienia wróbli pod polną figurą. Dzieciaki w szkole lubią Twardowskiego. (...) Dzieciaki swoje wiedzą, przynajmniej niektóre, brną przez tomiki, składając swoje dwanaście wierszy księdza Twardowskiego. Patrzę na te prywatne antologie i mam wrażenie, że poeta oszukał urzędową wiarę, ucząc innej, swojej, tak odległej od tej, o której czytamy w gazetach. U niego żółta pliszka (taka jak w moim ogrodzie), droga na łeb na szyję, wróbel zdumiony, a miłość niewinna. Więc się dzieciaki patrzą podejrzliwie na słowa jakieś inne (bo bardziej zwyczajne) z domieszką ironii, ironii do siebie i do wszystkich świętych, tej, której nie uczą w szkołach (chyba że pani polonistka zarządzi inaczej).
Kot usiadł na gazecie, zakrył fotografię, myje tylną łapę, a spod ogona wylazł tytuł: „Nie sądź”. Resztę znam na pamięć „...Nie sądź przedwcześnie nikogo, ani ascety, który prowadzi do nieba sam siebie na smyczy, (...) ani szlachetnych a nadmuchanych, ani ostrzących sztylet litości...”.
Spojrzałem kotce w oczy, rozłożyłem ręce, podeszła na skraj biurka, żeby dotknąć nosem mojego policzka. „Tak, to prawda” zdawała się mówić.
Jan z konfesjonału wierzył w rzeczy, w które i ja wierzę, widział to, co i ja widzę, a patrzył uważnie, więc często widział więcej. Łączyła nas sympatia do prostych słów, do kolorowych motyli, które umieją zatrzymać czas, do świata, który jest. Więc dobrze, że był ksiądz Twardowski, gorzej by było, gdyby go nie było.
Andrzej Koraszewski
Zad. 1.Odnajdź w tekście fragment, które mógłbyś przypisać Janowi Twardowskiemu. Zacytuj.
...
...
Zad. 2. Z powyższego tekstu podaj po jednym przykładzie
a. stylu poetyckiego
...
b. stylu potocznego
...
Zad. 3. Jakie cechy osobowości i filozofii życiowej Księdza Jana możesz odnaleźć w tekście?
Uzupełnij poniższą tabelę.
cechy cytaty
Zad. 4. Zinterpretuj podkreślony fragment tekstu nr 1.
1Urodził się w roku 1915 w Warszawie. Poeta. Studiował polonistykę w Uniwersytecie Warszawskim. Podczas wojny żołnierz AK, walczył w Powstaniu Warszawskim. W roku 1948 został księdzem katolickim. Duszpasterz w szkołach dla dzieci upośledzonych, ostatnio rektor kościoła Sióstr Wizytek w Warszawie. Zmarł 18 stycznia 2006 w Warszawie.
...
...
...
...
...
Tekst nr 2.
Zad. 5. Powyższa ilustracja jest swoistą interpretacją zamieszczonego obok wiersza. Dlaczego?
Odpowiedz 3 – 4 treściwymi zdaniami.
...
...
...
...
...
Zad. 6. „...kamienie co podróżnym wskazują kierunek” to metafora, w której zawarta została aluzja. Wyjaśnij metaforę, rozszyfruj aluzję. (Patrz tekst nr 2).
a. metafora ...
...
b. aluzja ...
...
Tekst nr 3.
Julian Kornhauser – „Pudełko”
Zad. 7. Co łączy poezję Jana Twardowskiego z wierszem J. Kornhausera? Odnajdź dwa podobieństwa.
a. ...
b. ...
Zad. 8. Dlaczego „Pudełko”? Zinterpretuj tytuł w kontekście całego utworu.
Uwaga: Z testu zostały
wycięte ilustracje. Jeżeli kto ś z państwa chce je
wykorzystać, proszę o kontakt, adres e-mail:
tymin0@ poczta.onet.pl
Jan Twardowski „Świat”
Bóg się ukrył dlatego by świat było widać gdyby się ukazał to sam byłby tylko
kto by śmiał przy nim zauważyć mrówkę piękną złą osę zabieganą w kółko
zielonego kaczora z żółtymi nogami czajkę składającą cztery jajka na krzyż kuliste oczy ważki i fasolę w strąkach matkę naszą przy stole która tak niedawno za długie śmieszne ucho podnosiła kubek jodłę co nie zrzuca szyszki tylko łuski cierpienie i rozkosz oba źródła wiedzy tajemnice nie mniejsze ale zawsze różne kamienie co podróżnym wskazują kierunek miłość której nie widać
nie zasłania sobą
...
...
...
...
...
Zad. 9. Odwołaj się do tekstu nr 4 i na jego podstawie zredaguj wywiad, który powinien spełniać następujące warunki:
powinien składać się co najmniej z 8 pytań i tyluż odpowiedzi,
każde z pytań musi odwoływać się do twórczości Jana Twardowskiego,
jedynie w trzech odpowiedziach możesz zacytować słowa księdza,
wywiad powinien mieć tytuł, który będzie równocześnie jego myślą przewodnią.
Konkretyzacja: wywiad przeznaczony do publikacji w „Victorze”.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Tekst nr 4.
Zastąpić zmęczone słowa nowymi
Pisanie wierszy jest czasem sprawą wstydliwą, czasem słabością. Już w szkole wytykają takiego palcami.
Dlaczego pisze się wiersze? Dlatego, że temu, kto je pisze, wydaje się, że ma coś bardzo ważnego, osobistego do powiedzenia, tak ważnego, że trzeba to ocalić i zapisać.
Zostałem księdzem w najgorszym czasie stalinowskim. Uważałem, że właśnie wtedy trzeba było być księdzem i pisać wiersze o Bogu. Wbrew wszystkim zagrożeniom i pogróżkom już jestem pięćdziesiąt lat księdzem, a chciałbym trochę dłużej. Jestem księdzem szczęśliwym, więc i wiersze moje nie mogą być nieszczęśliwe.
Ponieważ jestem już leciwy, to znaczy otoczony pleśnią, grzybami i honorami, nie wygłoszę wykładu, tylko powiem kilka słów, co chcę w tych wierszach powiedzieć. (...)
Niektórzy widzą w nich tylko biedronki, sikorki, motyle, ale chyba widzą za mało i nie to, co trzeba.
„Kto Boga stworzył uczeń zapytał ksiądz dał się przyłapać poczerwieniał nie wie A Bóg chodzi jak po Tatrach w niebie tak wszechmogący że nie stworzył siebie”(„Bóg”).
Bóg jest niezwykły: wszechmogący, a nie wszystko może. Dał człowiekowi wolną wolę, więc prosi go o miłość. Wszechmogący, a szuka człowieka, żeby nim się posłużyć. Wydaje mi się, że taki Bóg może być niewyczerpanym źródłem natchnienia.
Następną inspiracją jest dla mnie Ewangelia święta, która – muszę przyznać – coraz bardziej mi się podoba. Zawsze urzekała mnie jej pogoda, jej wielki realizm. Spotykamy tu trędowatych, opętanych, ślepych, ale wszystko jest radosną nowiną. Dowiadujemy się, że cierpienie nie jest nieszczęściem, a może być wiernością okazaną niewidzialnemu Bogu. W Ewangelii dowiadujemy się, że Jezus przyjął niezawinione cierpienie, nadał mu sens. W Ewangelii cierpienie zawsze ma sens, jest świadectwem miłości. Gdyby nie cierpienie – nikt nie wiedziałby, na ile ktoś kogoś kocha.
Świat dzisiejszy chce nas przekonać o bezsensowności cierpienia. Uważa za swoje odkrycie myśl głoszącą, że jedynym heroizmem jest udźwignąć cierpienie po bohatersku. Ile w tym ludzkiej pychy!
I tej paskudnej wiedzy, która chce zabić nadzieję.
W dzisiejszych czasach mówimy o tak zwanym postmodernizmie, który głosi, że wszystko jest względne i niektóre słowa – ważne dla człowieka – straciły ważność, jak: wartości, grzech, zbawienie.
Ten, kto pisze wiersze, może ożywić język, szukając nowych słów. Zamiast wartości, może powiedzieć to, co ważne dla mnie, zamiast grzech – zdrada Jezusa, mojego przyjaciela, zamiast zbawienie – ratunek od rozpaczy.
Ileż zależy od sposobu mówienia i nazywania! Myślę, że przed tym, kto próbuje pisać wiersze, stoi wielkie zadanie do wykonania: zastąpienie zmęczonych słów – nowymi, odświeżenie języka.
Piszę językiem niedzisiejszej poezji i niedzisiejszej krytyki literackiej. Lubię wiersze serdecznie niemodne i szczęśliwie zapóźnione. Tęsknię za humorem, który uczy pokory, pozwala śmiać się z samego siebie, ratuje od patosu, tak bliskiego dawnym wierszom religijnym, pozwala spojrzeć z uśmiechem nawet na dramat:
„Bałem się oczy słabną – nie będę mógł czytać pamięć tracę – pisać nie potrafię drżałem jak obora którą wiatr kołysze – Bóg zapłać Panie Boże bo podał mi łapę pies co książek nie czyta i wierszy nie pisze” („Bałem się”).
Chcą się dowiedzieć czegoś więcej o mnie pisma pobożne, dostojne. A więc: „Mam dwie ręce lewą i prawą dwie nogi kulawe wariatki, co poszły na wojnę a poza tym pod koniec wieku wiersze spokojne” („Plotki”).
Chociaż człowiek na starość straszy ludzi swoim wyglądem, chociaż stawiam nogę jak mogę, jak najszybciej i pomału – od zawału do zawału, to jednak chciałbym naprawdę być pogodny.
Pytają mnie nieraz, czy wiersze nie przeszkadzają w moim powołaniu kapłańskim.
Odpowiadam nie wprost. Bóg nie przekazał swego Objawienia przez tekst naukowy. Uświęcił wszystkie rodzaje literackie, dzięki czemu przekaz wiary jest bardziej osobisty, nie abstrakcyjny.
Psalmy nie są sztuką o Panu Bogu, ale integralną częścią Objawienia.
Człowiek stary, piszący wiersze, otwiera drogę młodszym, którzy przyjdą po nim i będą pisać lepiej i mądrzej.
Ks. Jan Twardowski
Zad. 10. Napisz przemówienie, którego adresatem będą Twoi rówieśnicy. Odwołaj się do znanych Ci wierszy, ale przede wszystkim do utworów konkursowych. Praca powinna obejmować minimum ¾ przewidzianego na to zadanie miejsca. Tematy przemówienia do wyboru:
a. „W obronie poezji”
b. „Warto czytać wiersze – spotkanie z poezją to wielka przygoda intelektualna”
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Ocena prac pisemnych a. wywiad
I
ZGODNOŚĆ Z TEMATEM I JEGO ROZWINIĘCIE - 8 p.
1. Rozwinięcie obejmuje:
a. Wprowadzenie do wywiadu – przedstawienie rozmówcy, miejsca publikacji, celu wywiadu, inne – obowiązkowo 2 informacje.
b. Autor pracy „przeprowadza” wywiad z Janem Twardowskim.
c. Są wyraźne tematyczne powiązania pomiędzy kolejnymi pytaniami i odpowiedziami. (Brak dwóch powiązań – 1 p.) d. Każda odpowiedź zawiera konkretne informacje. ( Za
wprowadzenie jednej pustej odpowiedzi 1 p.)
e. Wywiad został zatytułowany – tytuł wynika z treści.
0 – 1 0 – 1 0 – 2 0 – 2 0 – 1 2. Praca charakteryzuje się szczególnymi walorami treściowymi 1 p.
II
KOMPOZYCJA – 4 p.
3.. Tekst ma kompozycję trójdzielną 0 – 1
4. Tekst jest spójny ( istnieją językowe nawiązania pomiędzy pytaniami i odpowiedziami),
0 – 2 5. Tekst jest logicznie uporządkowany ( nie pojawiają się nieuzasadnione
powtórzenia ) 0 – 1
III
JĘZYK I STYL – 5 p.
6. Poprawne ( pod względem znaczeniowym) słownictwo, również w związkach frazeologicznych.
0 – 1 7. Poprawna odmiana wyrazów oraz łączenie wyrazów w zdania i zdań w
zdania złożone ( nie pojawia się powtarzanie tych samych struktur zdaniowych).
0 – 1
8. Trafnie dobrane środki językowe ( nie pojawiają się wulgaryzmy, nieuzasadnione kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność,
nieuzasadnione powtarzanie wyrazów, nadużywanie wyrazów obcych )
0 – 1
Uwaga: Dopuszczalne dwa błędy, niezależnie od kategorii. Do dwóch błędów – 3 p., trzy błędy – 2p., cztery błędy – 1 p.
9. Styl funkcjonalny (dostosowany do sytuacji komunikacyjnej, tematu, formy wypowiedzi itp.)
0 – 1
10. Praca napisana jest pięknym językiem. 1p
IV ZAPIS – 4 p.
11. Ortografia jest poprawna 0 b – 2 p.
1 b – 1 p 2 b – 0p
.12. Interpunkcja jest poprawna ( dopuszczane 3 błędy) 1 p.
13. Czytelne pismo 1 p.
Razem 21 P
b. Przemówienie
I
ZGODNOŚĆ Z TEMATEM I JEGO ROZWINIĘCIE - 8 p.
1. Rozwinięcie obejmuje:
a. Przedstawienie okoliczności lub celu przemówienia b. Postawienie tezy,
c. Podanie dwóch argumentów uzasadniających tezę, d. Podanie trzeciego argumentu uzasadniającego tezę, e. Odwołanie do utworu kanonu lektur konkursowych f. Odwołanie do innych otworów,
g. Podsumowanie rozważań, wnioskowanie.
0 – 1 0 – 1 0 – 1 0 – 1 0 – 1 0 – 1 0 - 1 2. Praca charakteryzuje się szczególnymi walorami treściowymi 1 p.
II
KOMPOZYCJA – 2 p.
3. Tekst jest spójny ( istnieją językowe nawiązania pomiędzy poszczególnymi częściami pracy),
0 – 1 4. Tekst jest logicznie uporządkowany ( nie pojawiają się nieuzasadnione
powtórzenia )
0 – 1 III
JĘZYK I STYL – 6 p.
5. Poprawne ( pod względem znaczeniowym) słownictwo, również w
związkach frazeologicznych. 0 – 1
6. Poprawna odmiana wyrazów oraz łączenie wyrazów w zdania i zdań w zdania złożone ( nie pojawia się powtarzanie tych samych struktur zdaniowych).
0 – 1
7. Trafnie dobrane środki językowe ( nie pojawiają się wulgaryzmy, nieuzasadnione kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność,
nieuzasadnione powtarzanie wyrazów, nadużywanie wyrazów obcych )
0 – 1
Uwaga: Dopuszczalne dwa błędy, niezależnie od kategorii. Do dwóch błędów – 3 p., trzy błędy – 2p., cztery błędy – 1 p.
8. Styl funkcjonalny (dostosowany do sytuacji komunikacyjnej, tematu,
formy wypowiedzi itp.) 0 – 1
9. Autor stosuje środki retoryczne ( co najmniej dwa takie środki) 0 – 1
10. Praca napisana jest pięknym językiem. 1p
IV ZAPIS – 4 p.
11 Ortografia jest poprawna 0 b – 2 p.
1 b – 1 p.
2 b – 0 p.
.12. Interpunkcja jest poprawna ( dopuszczane 3 błędy) 1 p.
13. Czytelne pismo 1 p
Razem 20 P
Klucz odpowiedzi i punktacja
LP POPRAWNA ODPOWIEDŹ PUNKTY KOMENTARZ
1. Nakarmisz za to siedemnaście ptaków i cztery myszki. Jedną w kościele, trzeba jej nasypać okruchów chleba za trzecim filarem. (Wczoraj ją tam widziałem.) Poza tym, proszę, narysuj wróbla, kosa i sikorkę.
Czasem w londyńskim metrze nagle widziałem śmierć z kosą jak zapałka, która stukała do drzwi po kanarka.
1 p.
2. a. Jakikolwiek fragment, który charakteryzuje się pięknym językiem lub jakikolwiek środek poetycki
b. Dzieciak (...) brną przez tomiki, droga na łeb na szyję
2 p.
3. franciszkanizm, miłość do zwierząt i dzieci, zrozumienie ludzkich słabości,
dobroć,
dbałość o piękno języka i wyrażanie w nim prawdy, głęboka wiara w Boga,
ufność, skromność,
6 p. Za każdą cechę 1 p.
Za każdy poprawny cytat 1 p.
4. Dzieci czytają poezję Twardowskiego, dokonują wyboru tych wierszy, które szczególnie im się podobają, Każdy wybór jest inny, świadczy to o indywidualnych upodobaniach
czytelników.
2 p.
5. Przez okna można spojrzeć głębiej w życie maleńkich stworzeń, one też mieszkają, żyją czują, są częścią stworzonego przez Boga Świata,
Okna są częścią Nieba, za oknami można ujrzeć także Stwórcę, podobne.
3 p. Za jeden temat 1 punkt.
Za wypowiedź
poprawną językowo 1 p.
6. a. Droga przez życie, wskazówki, przesłania życiowe, które pozwalają na godne i etyczne postępowanie, podróżnym jest każdy z nas,
b. Aluzja do Dekalogu – Kamienne Tablice - kamienie
2 p.
7. Bohater – biedne, pokrzywdzone przez los dziecko,
Miłość do zwierząt, potrzeba opieki nad nimi, ochrona, Pochylenie się nad zwykłością, pozorną szpetotą świata, czymś lub kimś na pozór mało ważnym, nieistotnym ( jak mrówka z wiersza „ Świat”)
2 p.
8. Pudełko jest jak szkatułka, zamyka coś najdroższego, coś, co trzeba chronić. Jednocześnie jego zawartość charakteryzuje biedne dziecko – samo biedne, opiekuje się bezradnym stworzeniem, które zginęłoby, dziecko zmienia się z bezradnego, potrzebującego opieki wkogoś, kto mimo własnej nędzy poświęca się komuś słabszemu
3 p. Za jeden temat 1 punkt.
Za wypowiedź
poprawną językowo 1 p.
9. 21 p.
10. 20 p.
Razem 62 p
