Przegląd Antropologiczny ■ 1988, tom 54, z 1-2, s. 99-106, Poznań 1990
Korelacje pomiędzy wzorami listewek skórnych
na opuszkach palców rąk
Jarosław Moszczyński
CORRELATIONS BETWEEN DERMATOGLYPHIC PATTERNS ON FINGER BULBS. Attention was focused on,correlations between four basic types of dermatoglyphic patterns on finger bulbs of 3,100 men. The dominating associations were found in homologous and neighbouring fingers. T h e most strongly correlated group of patterns proved to be whirls (W) which moreover constituted the only group to reveal no positive relations with the other types of patterns, namely arches (A),
Wstęp
Badanie korelacji pomiędzy układami dermatoglifięznymi posiada nie tylko po znawcze walory lecz znajduje także zasto sowanie w praktyce. W iedza o tych związkach wykorzystywana jest przy oce nie prawdopodobieństwa ojcostwa w an tropologicznych ekspertyzach sądowych. Ponadto znajomość asocjacji pomiędzy wzorami listewek skórnych pozwala na wnioskowanie, o typach wzorów na po szczególnych palcach, co ma bardzo ważne znaczenie w praktyce kryminalistycznej. Umożliwia bowiem budowanie daktylo- skopijnych formuł klasyfikacyjnych na podstawie kilku śladów ujawnionych na miejscu przestępstwa.
Przeprowadzone dotychczas badania [N ew m a n 1936, S t e f f e n s 1938, I I o l t
21-500 Biała Podlaska' ul. Terebelska 47c m. 2
ulnar loops (Lu), and radial loops (Lj.).
1951, 1959, S i e g l e 1951, M a v a l w a l a 1962, B r e h m e 1959, 1963, 1967, K n u ss- m a n n 1967, S z c z o t k o w a 1967, O r c z y - k o w s k a - Ś w ią t k o w s k a 1971, 1972, R o - g u c k a . S z c z o t k o w a , S z c z o t k a 1971, R o g u c k a 1973. S z c z o t k a , S z c z o t k o w a , R o g u c k a 1973,1976, L o e s c h 1986]
wykazały istn ien ie statystycznie istotnych zw iązków pom iędzy różnym i układam i listew ek skórnych ńa palcach rąk, dlo^ niach, palcach stóp i. stopach. Silne korelacje zaobserw ow ano m iędzy w zora mi listew ek skórnych na opuszkach pal ców rąk.
Celem niniejszej pracy było uzupełnie nie badań obejmujących populację polską, przez obliczenie korelacji pomiędzy czte rem a podstawowymi typami wzorów liste wek skórnych w dużej grupie osób pocho dzących z jednego regionu Polski..Ograni czenie podziału wzorów do kilku podsta wowych typów miało na celu maksymalne zwiększenie liczebności układów wzorów występujących najrzadziej, co powinno
1 0 0 J. Moszczyński „
wzmocnić wiarygodność statystycznego wnioskowania.
Duże znaczenie podczas analizowania otrzymanych wyników, zestawionych w postaci tabel, m a ich ilustracja w,:formie graficznej! Stosowana wcześniej m etoda dendrytów nie pozwala na przedstawienie wszystkich zaobserwowanych asocjacji. Dlatego celem au tora było także znalezie nie nowej formy graficznej, k tó ra w sposób przejrzysty przedstawiałaby wszy stkie (dodatnie) związki pomiędzy wzora mi na palcach obu rąk.
Materia! i metoda badań
M ateriał do badań stanowiły odbitki palców 3100 mężczyzn zamieszkałych w Białej Podlaskiej i sąsiednich gminach, przy’ cźym'więksżdść stanowiły osoby ze środowiska wiejskiego. Zważywszy na małą migrację ludności w tym regionie, m ożna przyjąć, iż badani mężczyźni stano wią dobrą reprezentację wskazanego te
renu. '
; Przyjęto następujący podział typów wzorów listewek ' skórnych: A ' — łuk (arch), Lu — pętla ulnarna (ulnar loop), Lr — pętla radialna (radial loop), W — wir (whorl).' Statystyczną istotność związków pomiędzy typami wzorów zbadano za pom ocą testu X2, przyjmując poziom istotności \P = 0,05, natom iast siłę tych związków obliczono stosując współczyn nik <p[ Cr a m e r 1946].
Dla wielodzielczej tablicy n - wymiaro wej fcj x k 2 x ... x współczynnik ten ma następującą postać:
gdzie k jest najmniejszą z liczb k it k2, kn, a N liczebnością ogólną.
W pierwszej kolejności obliczono war tości X2 oraz współczynnika <p dla 45 dwuwymiarowych tabel typu 3 x 3, odpowiadających wszystkim możliwym do utworzenia parom ; palców obu rąk. W tabelach tych zestawiono liczebność tylko dla trzech typów wzorów, tj: łuków A, , pętli (Lu + Lr) i wirów W. Pętle ulnarne i radialne zostały połączone w jeden typ wzorów w celu zapewnienia ważności testu X2, bowiem dla tablicy k 1 x k2 (z liczbą ¡stopni swobody większą od 1) wymaga się aby nie więcej niż 20% liczebności oczekiwanych było mniejszych od 5, przy czym najm niejsza’dopuszczalna ' liczebność oczekiwana może równać się 1 [ C o c h r a n 1954]. Otrzymane w ten spo sób wartości współczynnika <p informują nas o sile ogólnych związków pomiędzy wzorami listewek skórnych na opuszkach palców rąk.
W celu szczególnego zbadania związ ków pomiędzy poszczególnymi typami wzorów zastosowano podział dychotomi- ćzny czterech wyszczególnionych na wstę pie typów wzorów. W artości X2 obliczone
dla tak skonstruowanych tabel czteropo- lowych są zawsze większe lub równe odpowiednim składnikom X2*w tabelach
innego typu [ D z i e r ż y k r a y — R o g a l s k i , O l e k i e w i c z 1958] i dlatego chcąc wnio skować o istotności korelacji pomiędzy poszczególnymi typami ^ wzorów, należy obliczyć X2 z jednym stopniem swobody
dla każdego podziału dychotomicznego. Współczynnik tp obliczony dla tabeli czteropolowej staje się współczynnikiem korelacji, określającym jednocześnie kie runek związku i przyjmuje postać:
Korelacje pomiędzy wzorami listewek skórnych 1 0 1
Dla każdej pary'palców możliwe jest utworzenie 16 dychotomicznych podzia łów wzorów, co dla wszystkich palców daje w? sumie 720 tabel czteropolowych. Na przykład dla zbadania związku pomiędzy wirami W na I palcu ręki prawej a pętlami ulnarnymi Lu n a I I palcu ręki lewej, należy dokonać podziału wzorów występujących na I palcu ręki prawej na wiry W oraz wzory pozostałe,' traktowane łącznie W = = A + Lu + Lr, zaś wzory na II palcu ręki lewej należy podzielić na pętle ulnarne Lu oraz ich dopełnienie Lu = A + L . + W.
Podczas obliczania wartości X2 dla ta blic czteropolowych, we wszystkich przy padkach, gdy któraś z W artości ocze kiwanych była 'mniejsza lub równa 10, stosowane były poprawki Yatesa [ O k t a - b a 1980]. --r. - - * . r:>;
Uzyskiwane wyniki zilustrowane zostały metodą graficzną, nazwaną umownie „po lem korelacji”, a polegającą na połączeniu kół odpowiadających poszczególnym pal com obu rąk liniami, których grubość uzależniona jest od siły związku«między wzorami. W celu uproszczenia opisu, na przedstawionych rysunkach palce ręki prawej oznaczono cyframi od 1 do 5, zaś palce ręki lewej od 6 do 10.
T abela 1. Częstość występowania i (w .% ) czterech p o d sta wowych typów wzorów listewek skórnych na palcach 3100
mężczyzn I ■ Ręka prawa II III IV v I Ręka lewa II ' III : IV, V A 1,3 13,5 6,8 1,8 0,9 3 3 12,0 7,6 2,1 1,6 Lu 43,6 31,9 67,7 45,0 79,2 57,5 37,7 '69,6' 60,2 85,1 Lr 0,7 19,0 1,9 1,3 0,5 1,3 16,5 1,7 , 0,8 0,9 W *' -54,4 35,6 ^ 23,6 :51,9 19,4 37,9 33,8 21,1 36,9 12,4
Wyniki i omówienie badań
Rozkład częstości typów wzorów
Częstości występowania czterech pod stawowych typów wzorów listewek skór nych w badanej grupie mężczyzn p re z e n t tuje tabela 1. Uzyskany rozkład częstości ¡est zbliżony do częstości ' podawanychprzez innych autorów, którzy prowadzili badania na osobach z różnych regionów Polski [ S z c z o t k a , S z c z o t k o w a , R o g u - c k a 1976], jednakże w siedmiu przy padkach można stwierdzić w stosunku do cytowanej pracy, statystycznie istotne róż nice częstości występowania łuków i pętli. Przy poziomie istotności P = 0,05 wystę pują one na II palcu ręki prawej dla łuków (13,5% -5-10,2%), pętli ulnarriych (31,9% + 29,3%) i pętli radialnych (19,0% -r 25,7%); na V palcu ręki prawej dla łuków (0,9% -=-1,5%); na II palcu ręki lewej dla łuków (12,0% ^ 9,4%) i pętli radialnych (16,5% 18,8%); na V palcu ręki lewej dla ; pętli radialnych (0,9% -5- 0,3%). W skazane różnice nie mają jednak więk szego wpływu na ogólny charakter rozkła du częstości. -
Najczęściej wystąpiły pętle ulnarne Lu, a następnie wiry W, luki A i pętle radialne Lr. Bardzo wyraźną asymetrię (powyżej 42%) w występowaniu poszczególnych typów wzorów na palcach prawej i lewej ręki obserwujemy ' dla pętli ulnarnych i wirów, przy czym pętle ulnarne częściej pojawiają się na palcach ręki lewej, a wiry — na palcach ręki prawej. Nieznaczna różnica (powyżej 2%) zaznacza się także dla pętli radialnych i łuków. Pętle radialne nieco częściej występują na palcach ręki prawej zaś łuki na palcach ręki lewej.
Związki ogólne pomiędzy typami
oraz wirów W. Statystycznie istotnewzorów
związki występują .we .wszystkich parach palców, przy czym najsilniej związane są W artości Współczynników tp charakte- ze sobą wzory na* palcach homologicz-ryzujące siłę ogólnych związków pomiędzy nych. Silne związki występują także po-wzorami listewek skórnych na palcach obu między wzorami na ; palcach sąsiednich, rąk, przedstaw ione zostały w tabeli 2. Związki między wzorami na palcach jed-Zostaly one obliczone dla wszystkich par n e j: ręki w zrastają w kierunku ulnarnym palców obu rąk przy w yróżnieniu-trzech i sąwyższe na ręce lewej. Uzyskane wyniki typów wzorów: łuków A, pętli (Lu + Lr) przedstawione zostały ;także na rys. la.1 0 2 J. Moszczyński
Rys. 1. Korelacje pomiędzy wzorami listewek skórnych na opuszkach palców rąk: a) ogólne związki pomiędzy wzorami, b) korelacje pomiędzy pętlami ulnarnymi L„, c) korelacje pomiędzy pętlami radialnymi Lr, d) korelacje
Korelacje pomiędzy wzorami listewek skórnych 1 0 3
Tabela 2. Współczynniki <p charakteryzujące siłę ogólnych związków pomiędzy wzorami listewek
skórnych na palcach obu rąk.
i Ręka prawa II III IV V . - T '; Ręka prawa II III IV V I 0,29 0,24 0.24 0,24 0,49 0,27 0,25 0,19 0,19 l i II 0,28 0,39 0,32 0,25 '0,25 0,49 0,39 0,2 6 0,22 ii III 0,23 0,40 037 0,28' 0,21 037 0,47 033 0,27 IV 0,25 036 0,47 0,42 0,24 034 0,38 0,48 0,38 V- 0,19 0,21 0,29 0,48 0,19 0,22 0,23 031 0,49 ! Ręka lewa
Podobny obraz asocjacji pomiędzy wzo rami czy też ich intensywnością otrzymali Ne w m a n [1936], Sz c z o t k a, Sz c z o t k o
w a, Ro g u c k a [1976], Lo e s c h [1986].
W arto jedynie zwrócić uwagę na fa k t,ż e w dwóch wyżej cytowanych pracach, pre zentujących wyniki b adań; nad populacją polską, najsilniejsze związki między wzo rami na palcach jednej ręki obserwujemy na parach palców III i IV a w pracy Lo e s c h [1986] także na palcach ,11 i IV
ręki prawej oraz II i III ręki lewej, podczas gdy w badaniach przeprowadzonych prze ze mnie najsilniejsze związki wvstat>iły między palcami IV i V, a na lewej ręce także na palcach III i IV.
Korelacje pomiędzy poszczególnymi ,
typami wzorów
Współczynniki korelacji pomiędzy wszystkimi wyróżnionymi typami wzorów listewek skórnych na palcach obu rąk prezentuje tabela 3. Związki pomiędzy wzorami tego samego typu są zawsze dodatnie, z tym że najsilniej skorelowane są ze sobą wiry W, a następnie luki A i pętle ulnarne Lu. Zdecydowanie najsłabiej skorelowane są pętle radialne Lu.
Związki wirów z wzorami pozostałymi są' zawsze ujemne. Kierunki związków
pomiędzy pozostałymi ’ trzem a typami wzorów układają się różnie na różnych palcach. Siła dodatnich związków pom ię dzy odmiennymi typami wzorów jest niewielka (wartość współczynnika <p jest zawsze mniejsza od 0,19). Nieco inne wyniki zaprezentowali ■ w swojej pracy Sz c z o t k a, Sz c z o t k o w a, Ro g u c k a
[1976], ponieważ najsilniejsze związki otrzymali dla wzorów łukowych A. Być może zdecydował o tym podział wzorów wirowych na wiry jednocentryczne W 1 oraz dwucentryczne W2.
Korelacje pętli ulnamych
LuZwiązki między pętlami , ulnarnymi (Lu . — Lu) , przedstawiono na rys. 16. Najsilniejsze, korelacje występują pom ię dzy palcami homologicznymi, przy czym w zrastają one w kierunku ułnarnym. Wyjątek stanowią palce serdeczne (IV) prawej i lewej ręki, które są silniej związane z sąsiednimi palcami małymi (V). Związki między wzorami na palcach jednej ręki wzrastają w kierunku ulnar- nym i są wyższe na ręce lewej. Pętle ulnarne są także dodatnio skorelowane z tokami i pętlami radialnymi. Najsilniej sze korelacje pętli ulnam ych ¿ wymienio nymi wyżej wzorami (Lu — A ) oraz (Lu — L r) obserwujemy na palcach I, IV, V.
Korelacje pętli radialnych
LrPrzedstawione na rys. lc związki m ię dzy pętlam i radialnymi (Lr — Lf) należą do najsłabszych i jedynie mały palec (V) lewej ręki jest silniej skorelowany z serdecznym (IV ) i środkowym (III) palcem tej samej ręki oraz palcem
homo-1 0 4 • J- M o s z c z y ń s k i .
logicznym. Uwagę zwraca, także fakt, iż w przypadku ? pętli radialnych brak jest statystycznie istotnych związków pom ię dzy trzem a homologicznymi; palcami, a mianowicie I,.III i IV. Pętle radialne są także dodatnio skorelowane z pętlami ulnarnymi (Lr—L..) oraz lukami (Lr —A).
Jest, interesujące, ze pętle radialne występujące na wskazujących (II) palcach są dodatnio skorelowane z pętlami ulnar nymi na wszystkich pozostałych palcach obu rąk. Należy także dodać, że korelacje typu Lr — Lu w niektórych przypadkach przewyższają korelacje typu Lr — Lr
Analizując ujem ne korelacje pomiędzy pętlami radialnymi i ulnarnymi łatwo zauważyć, że wystąpiły one we wszystkich przypadkach, w których na I palcu prawej ręki oraz V palcu lewej ręki znajdowała się pętla radialna. Przypadki' te stanowią aż 75% ujemnych korelacji typu Lr — Lu:
Powstaje pytanie czy w świetle otrzyma nych wyników,' dotyczących korelacji pętli radialnych, m ożna potwierdzić tezę posta wioną przez innych autorów [Sz c z o t k a, Sz c z o t k o w a, Ro g u c k a 1976], że pętle
radialne nie stanowią odrębnej, zwartej grupy dermatoglificzhej. Korelacje typu Lr — Lr są wprawdzie" słabe, ale zawsze dodatnie. Siła korelacji pętli radialnych z innymi wzorami, a w szczególności z pętlami ulnarnymi (Lr — Lu), w porówna niu z korelacjami typu (Lr — Lr), układa się różnie na różnych' palcach,‘.ale general nie stwierdzić m ożna nieznaczną przewa gę związków (Lr — Lr).
Poza dodatnim i korelacjami między pętlam i radialnymi a lukami i pętlami ulnarnymi, pętle radialne wykazują jed n o cześnie ujem ne korelacje , z. wszystkimi pozostałymi typami wzorów. Wydaje się więc, że.pętle radialne stanowią odrębną . grupę dermatoglificzną aczkolwiek słabo
skorelowaną.
Najbardziej zwartym typem wzorów okazały się wiry, które są ze sobą najsilniej skorelowane, a ponadto ic h ; związki z innymi typami wzorów są zawsze ujemne — rys. la . Związki typu W — W dominują zwłaszcza między homologicznymi palca mi środkowymi (IV) oraz pałacami sąsia dującymi z nimi. Silne związki między wirami występują nie tylko między palca mi homologicznymi i sąsiednimi ale także dalszymi. W przypadku wzorów wirowych asocjacje między palcami sąsiednimi prze ważają nad związkami między palcami homologicznymi i są silniejsze na ręce lewej.
; >
Korelacje luków
A' Siła związków między lukami (A — A) (rys. 1 e), lokuje je pomiędzy związkami W —’ W oraz Lu — Lu. W .porów naniu z pozostałymi wzorami, luki są silniej sko relowane na trzech następujących hom o logicznych palcach: I, II i IV, co sprawia, że asocjacje łuków rozłożone są najrów nomierniej. Korelacje między lukami na palcach ręki lewej są, podobnie jak w przypadku innych wzorów, silniejsze od korelacji na palcach ręki prawej! Łuki są także dodatnio skorelowane z pętlami ulnarnymi i radialnymi. Korelacje typu A — Lu oraz A — Lr występują najczęściej na palcach II i III obu rąk.
Podsumowanie uzyskanych
wyników
, Z przeprowadzonych badań wynika, że najsilniejsze związki.,pomiędzy wzorami występują na palcach homologicznych. Silne związki obserwuje się także na
Tabela 3. Współczynniki korelacji pomiędzy wzorami listewek skórnych na palcach rąk
R ę k a
p r a w a
I II III IV A Lu W W A Lu L r W A Lu L r W A Lu L r W A +0,19 -0,04 -0,08 +0,14 - - ■ -0,05 +0,14 - -0,07 +031 +0,12 +030 +0,07 -034 +0/» +0,23 - -030 +0j07 +036 - . -038 -+0,04 -0,04 +0,05 - - -0j05 +04)5 - - - - ■ +0,09 -0,17 -0,18 -0,08 +036 -0,12 -0,21 - +030 -0,10 -037 - +0,29 -0,07 +032 - - -0,18 +0,17 +0,17 - -032 +0,18 -0,07 +0,27 - -036 -0,04 +0,17 - -0,17 -0,06 +045 +0,09 -0j09 +0.11 - -0,11 --0,17 -031 -0fi5 +0,46 -0,08 -038 -0,06 +0,41 -0,06 +039 +0,08 +0,06 -0,17 +0,14 -0,11 +032 - -038 -0,06 - - +0,11 -0,04 --0,05 -0,40 -osa +0*43 -+<M3 -0,05 -0,07R ę k a 1 e V i v I II l i i Lu L r W A Lu Lr W A Lu Lr W A Lu Lr -0,04 +0,44 - -0,13 + 0 3 -0,04 - -0,11 +031 -0,06 - -( +034 -0,24 -0,08 +039 -0,26 +0,08 +0,15 +0,07 -036 +0,04 +0,19 - -i -0,05 +037 - - - ■ - - - --0,22 -0,04 +036 -0,07 -031 +034 -0,17 -0,14 -0,07 +031 -0,13 -0,17 - +< +0,09 -0,14 +0,13 +0,11 -0,14 +0*44 - -0,07 -033 +033 - - -( +0,13 - - -0,12 • - . +0,13 - - -0,13 -0,07 +031 - -035 -0,10 +035 +0^5 -( +0,10 +0,06 -0,10 - +0,13 - -0,13 - - +036 -030 +0,05 +0,09 - -( -037 + 0,29 -0,05 -032 - ' +033 -034 -037 -0,16 +034 -0,16 -032 -0,05 +( +0,04 - -0,08 +042 +0,10 -0,13 +031 - - -0,18 +038 -0,09 - -( +039 -0,07 -037 - +0,17 -0,04 -0,16 -0,04 +031 +0,10 -036 -0,11 +0,42 - - i !- +0,13 - - +0,08 - +0,04 - +0,07 -0,06 - - --034 - +035 -0,05 -036 +0,27 -0,17 -032 -0,13 +0,44 -0,12 -0,42 -0 ,06 + ( -0,07 - - +0,14 -0,07 +0,24 - -0,05 -0,10 +036 -0,07 - . - ( +039 - -039 +0,27 - -037 +0,14 +0,13 +0,18 -038 +0,06 +034 +0^5 - ( - +0,16. - - - / - . - - +0,04 -0,05 - --036 +039 -0,05 -0,28 +039 -0 3 2 -0,12 -0,17 +0*42 -0,15 -0 3 2 -0,04 + < +0,17 +0 ,04 +0,04 -0,08 +0,17 - -0,05 -0,08 +0,19 -0,04 - - 1 > -0,05 +0,18 -0,04 -0,16 +0,08 +0,11 -0,19 - +0,19 - - 1 - -0,04 +0,18 ■ - . - +0,08 -0,04 +0,05 -0,07 +0,04 - -0,19 +0,19 -0,07 -0,08 -0,13 +035 -0,09 -0,17 + 1 +030 +0,07 -0,14 +0,14 +0,06 - ( . _ +0,16 -0,15 - +030 -0,08 - 1 - +0,11 +0,05 -0,12 - - +0,14 -0,11 -0 3 0 ■ > +035 -0,07 -0 3 5 - ' + 1 +032 -0,12 .+0,06 - 1 -0/M +031 +0,05 - i - - -0,06 +0,14 -0,16 -0 3 5 -0,14 + 1
M J1 A nT V M 0fr‘0 + - ££*0- so‘o-- 2s*o+ u ‘o - -A l n1 ££*0- £1*0- 1^*0+ ST'0-cd £ V £0*0-- 60*0- ££* 0+ ü AV T£*0+ eo‘o - £2*0- 90*0- 6^0+ w o - tc o - £t*0-*>1 - 0Ï0+ zto - ■ - - £2*0+ ¿0*0- »'0+ cd III "1 £2*o- 90‘0- 2t0+ w*o- 9^0- - 8£*0+ W*0+
M V H)‘0- - ■ n 'o - £2*0+ £0*0- - 61*0- £1^0+
O ' Bh
A\ ¿2*0+ 90‘0 - €1*0“ 11*0- £ f 0+ 9T‘0- 61*0- 81*0- SŸi
JT - £0*0 + £0*0- - *0*0- £0*0+ - - £0*1 II n i 22*0- ęo‘o+ sro+ w‘o+ 11^0- £1*0+ 22*0+ oro+ CÍ!
V 90‘0- - - £1*0+ £0*0- - £0*0- »2*0+ M*l M ero+ - i r o - £0*0- 2£*o+ - 82*0- 80*0- 82*1 - 02‘0+ £0*0- - 0t*0+ - - -I n1 61‘0 - 90*0- 02*0+ - 6?o - - £T0+ «*0+ 8t1 V 80*0- - W‘0+ tro + 80*0- - W0+ Ol*i AV , 8^*0+ - 9^0- ■- £2*0+ - 92*0- £0*0- £2*1 - K*0+ 80'0- - - 11*0+ £0*0- - -A nl tp'o- 90‘0- LŸ 0 + n*o- 22*0- -■ £2*0+ 80*0- 22*1
V £o*o- - 90‘0 - 6fr‘0+ 11*0- £0*0+ - CCO+ 90*i A\ 9£*0+ - fr£*0- 90‘0 - t-£*0+ £0*0- 63*0- ¿0*0- 9* *1 - 90*0 + - - - -TO £ cd A l nl r to - - ££*0+ £0*0- £2* 0 - W'0+ 82*0+ £0*0- ZŸ V ęo‘o- - *)‘0- 0fr*0+ M*0- - - 1^0+ £0‘i t-H P< A\ 2£*o+ - 62*0-- «€*0+ 90*0- 9£*0- £0*0- ££* JT' - H ‘0+ - - £0*0- - *0*0+ W*0+ -cd III n7 i t o - - £2*0+ 80'0- 02*0- - 22*0+
0T*0-y oVo- - £0*0+ 81*0+ ito - - H*0+ w*o+ n*. o>* Ph M 82*0+ _ £2*0- 90*0- ee*o+ £0*0- 9£*0- 80*0- LŸ o ro - oro+ - 9T'0- - 8t*0+ - ń ‘ II ni OTO- - 01*0+ - 11*0- £0'0+ 01*0+ - . £2* V £1*0- - 01*0 + 2t*0+ z c0- - £1*0+ £1*0+ 81* AV \ t0 + - 61*0- 90*0- ►2*0+ W‘0 - 12*0- 80*0- - £2* ■*1 - 80‘0+ - - - w*o+ - ■ -I n7 s r o - - 81*0+ - o ro - . W0+ 81*0+ - t-2* V ęo‘o- - - tvo+ 60‘0- - £0'0+ £1*0+ £0* A\ J1 nl V AV *1 " 1 V A A l
Korelacje pomiędzy wzorami listewek skórnych 1 0 5
cach sąsiednich obu rąk, z tym że na palcach ręki lewej są one silniejsze. Obserwuje się także tendencję do wzrostu siły związków w kierunku ulnarnym, tj. od palca I do V.
Najbardziej skorelowaną grupę wzorów są wiry W, które poza silnymi asocjacjami typu W — W wykazują wyłącznie ujemne korelacje z innymi wzorami. Silne związki występują także wśród luków (A — A) oraz pętli ulnarnych (Lu — Lu). ,
Luki A, pętle ulnarne Lu oraz pętle radialne Lr są ze sobą nawzajem skorelo wane, przy czym wartość współczynnika tp; jest w każdym przypadku mniejsza od 0,19. Pętle radialne Lr mimo słabych związków, zarówno ze sobą jak i innymi typami wzorów, wykazują tendencję do odrębności jako grupy dermatoglificznej.
Zastosowana m etoda graficzna w po staci pól korelacyjnych wydaje się potw ier dzić jej przydatność do ilustrowania zwią zków pomiędzy układami listewek skór nych.
Piśmiennictwo
Br e h m e H., 1959, Zur Frage der Korrelationen im
plantaren Hautleistensystem des Menschen, Zeit.
Morphol. u Anthrop. 49, 312-315.
Br e h m e H., 1963, Über die Korrelationen der indyviduellen quantitativen Werte an Finger-und
Zehenbeeren, Anthrop. Anz., 26, 179-186.
Br e h m e H., 1967, Häfigkeiten und Kombinationen von Hautleistenmustern a u f den Fußsohlen einer
deutschen Normalbevölkerung, Anthrop. Anz., 30,
48-64.
Co c h r a n W. G., 1954, Some methods for strengthen
ing the common x 2 tests, Biometrics 10, 417-451.
Cr a m e r H., 1946, Mathematical methods o f
statistics, Princeton University Press.
Dz i e r ż y k r a y- Ro g a l s k iT., M. Ol e k i e w i c z, 1959, Barwa oczu i włosów a grupy krwi, Mat. Pr. Antr., 44,
H o lt S. B., 1951, The correlations between ridge-
-counts on different fingers, Ann. Eug., 16,287-297.
H o lt S. B., 1959, The correlations between ridge-
-counts on different fingers estimated from a population sample, Ann. Hum. Genet., 23,
459-460. .. .... ..
Kn u s s m a n R ., 1967, Interkorrelationen im Hautleis-
tensystem des Menschen und ihre faktorenanalyti sche Auswertung, Humangenetik, 4, 221-243.
Lo e s c h D. Z., 1986, Bivariate and multivariate
analysis o f the skin ridge pattern Intensities, Am. J.
Phys. Anthropol. 69, 287, 298. * -f- ■
Ma v a l w a l a J. D .,‘ 1962,: Correlations between
ridge-countsoh all digits ó f the Parsis o f India',
Ann. Hum. Genet., 26, 137-138.
Ne w m a n M. T., 1936, A comparative study o f finger
prints and toe prints, Human Biology, 8,531-552.
Ok t a b aW., 1980, Elementy statystyki matematycznej
i metodyka doświadczalnictwa, Warszawa. ;
. Or c z y k o w s k a-Św i ą t k o w s k aZ., 1971,
Współzałeź-j ności pomiędzy wzorami dermatoglificznymi na
palcach rąk i stóp oraz na dłoniach i stopach,
Mat. Pr. Antr., 81, 175-190. r
Or c z y k o w s k a- Św i ą t k o w s k a Z , 1972, Zróżnico
wanie i dziedziczenie liczby listewek skórnych na stopach, Mat. Pr. Antr. 83, 291-308.
Ro g u c k a E., 1973, Variation and inheritance o f
dermatoglyphic features o f the palm, Mat. Pr.
Antr., 86, 55-86.
Ro g u.c k aE., Z. Sz c z o t k o w a, H. Sz c z o t k a, 1971,
Zróżnicowanie i dziedziczenie liczby listewek w przestrzeniach międzypalcowych na dłoniach,
' Mat. Pr. Antr., 81, 159-174.
Si e g l e B., 1951, Ober den Zusammenhang der
Hautleistensysteme von Händen und Füssen, Zeit
f. Morphol. u. Anthrop., 42, 339-382.
St e f f e n s CH., 1938, Ober Zehenleisten bei ,
Zwillingen, Zeit. f. Morphol. u. Antrop., 37,
218-258.
Sz c z o t k a H., Z. Sz c z o t k o w a, E. Ro g u c k a, 1973,
Investigations o f interdependences between derma toglyphic palm features, Mat. Pr. Antr. 86,87-105.
Sz c z o t k a H., Z. Sz c z o t k o w a, E. Ro g u c k a, 1976,
Investigations o f interdependences between derma toglyphic patterns on fingers, Stud. Phys. Anthr.,
3, 97-106.
Sz c z o t k o w a Z., 1967, Współzależności między
układem listewek skórnych na opuszkach palców rąk i stóp, Mat. Pr. Antr. 74, 133-154.
1 0 6 J. Moszczyński
■' ■ - S u m m a r y
The work utilized 3,100 dermatograms of men living in Biafe^Podlaska and neighbouring villages. An analysis was made of the relations between basic kinds of patterns on finger bulbs.
The following types of patterns were distinguished: A - arches, L„ - ulnar loops, L, - radial loops, W - whirls. The frequency of their occurrence was shown in Table 1.
The correlation between the patterns was examined by means of the X2 test. Also Cramer’s coefficients tp2 were calculated. The obtained results .were illustrated by means of a new graphic method.
., The general relations between the patterns are characterized by <p coefficients shown in Table 2,’whereas their graphic presentation is shown. in Figure ;1. , • „
The strongest associations were found on homologous and neighbouring fingers: A tendency was observed that the strength of relations grows in the ulnar direction and that thé relations on the fingers of the left hand are stronger than on the fingers of the right hand. ; . ; ■ - ;
. The correlation coefficients between particular types of patterns calcuiated with the help of adequate' dichotomic divisions were shown in Table 3. The relations inside the distinguished groups of patterns (L^ -L y , L, - L,, W - W, A - A) and between' particular types of patterns were illustrated in Figures l b - e.
The'strongest correlations were found in whirls (W - W), then in arches (A - A), ulnar loops (L„ - L,,), and radial loops (Lr - Lr). Whirls (W) are the only patterns which axe not positively correlated with the other patterns. The remaining types of patterns (A, L^, Lj) have both positive and negative, weak relations between themselves.
