236 SP RA WO Z DA NI A I RECENZJE
pobożność eu ch ary sty czn ą w Kościele w ciągu w ieków oraz po Soborze W aty kań sk im II: ks. prof. J. S o ł o w i a n i u k z Łom ży m ów ił o sp ra w ow aniu E u ch ary stii w edług posoborow ych dokum entów , zwłaszcza
Ogólnego W prow adzenia do M szału R zym skiego , a n astęp n ie om ówił
szczegółowo r y t Mszy św. w edług najnow szego M szału; ks. prof. H. K o r ż a z Łomży w ygłosił p relek cję o aspektach du szpasterskich E ucharystii, p rzy czym głów nym n u rte m rozw ażań były sp raw y w spólnot i g ru p relig ijn y ch w p arafii, będących w stan ie ożyw iać środow isko na polu życia chrześcijańskiego; poza ty m ks. bp E. O z o r o w s k i z Białegostoku m iał re fe ra t na te m a t n au k i Soboru T yrenckiego o E u ch a rystii. O potrzebie poruszania te m a ty k i eu charysty cznej św iadczyły
zw ykle bogate i owocne dyskusje, w chodzące w spraw y zarów no
teoretyczn e ja k i praktyczne.
S po tk ania księży profesorów w ostatn im ro ku akadem ickim 1987/88 d o ty k ały bardziej sp raw bieżących Kościoła pow szechnego lub p a rty k u larnego. O. prof. C. N a p i ó r k o w s k i z KU Lu w ygłosił p relek cję o encyklice R edem ptoris M ater, na tle k o n sty tu c ji L u m en g e n tiu m oraz a d h o rtacji M arialis cultus, z dodaniem reflek sji o ak tu aln ej pobożności m ary jn ej w Polsce. Ks. prof. T. K r a h e 1, w zw iązku z jubileuszem 600-lecia diecezji w ileńskiej, m iał re fe ra t pt. Z dziejów duszpasterstw a
diecezji' w ileń sk ie j do I-ej w ojn y św iatow ej.
O statn ia sesja okresu spraw ozdaw czego odbyła się 5 V 1988 r. Kś. prof. Z. C e l e j z Siedlec w ygłosił n a niej re fe ra t: W k ie ru n k u
polskiej teologii k u ltu ry . A naliza pojęcia k u ltu ry oraz teologii k u ltu ry
prow adziła do reflek sji o polskiej teologii k u ltu ry , o polskiej k u ltu rze chrześcijańskiej, na tle dziejów narodu, przy czym uw zględnione zostały, w ypow iedziane na ten tem at, m yśli papieża J a n a P aw ła II.
D otychczasow y dorobek posiedzeń n aukow ych księży profesorów
z Białegostoku, Łomży, D rohiczyna i Siedlec d aje g w aran cję owocnych dalszych spotkań, w zbogacających h o ry zon ty m yślow e księży w yk łado wców i w ychow aw ców w w yższych sem inariach duchow nych.
Ks. Tadeusz Paprocki
SPR A W O Z D A N IE Z SY M PO ZJU M PO ŚW IĘCONEG O K O NG RESO W I E U C H A RY ST YC ZN EM U i III W IZYCIE D U SZ P A ST E R SK IE J JA N A P A W Ł A II
W PO LSCE
Dnia 24 m arca 1988 r. w W yższym S em in ariu m D uchow nym w Łomży odbyło się sym pozjum n a tem a t II K ongresu E ucharystycznego w Polsce i III pielgrzym ki Ojca Św iętego do swojej O jczyzny, przygotow ane przez alum nów II rok u z in icjaty w y ks. doc. Józefa M. D o ł ę g i . W sym po zjum udział w zięli alum n i I roku, słuchacze sem inarium filozoficznego w raz z ks. p refek tem Z ygm untem Kopiczko. J. M. D o ł ę g a w k ró tk ich słow ach n ak reślił tem a t i cel sym pozjum oraz zachęcił uczestników spotkania, ab y „przeżyć raz jeszcze” te dni czerw cow e w sposób re fle k sy jn y ze szczególnym uw zględnieniem treści przem ów ień papieskich. Naci porządkiem i przebiegiem sym pozjum czuw ał prezes II roku A. W i ś n i e w s k i .
P ierw szy zespół alum nów (Franciszek B i e ń k o w s k i , Rom uald C i e c h o w i c z , A ndrzej D m o c h o w s k i , M arek D o ł ę g o w s k i ) zrelacjonow ał po b y t Papieża w W arszaw ie, om aw iając po krotce n astró j,
SPRAWOZDANIA I RECENZJE 237 atm osferę tam ty c h w ydarzeń, k o n cen tru jąc uw agę na treści zaw artych w hom iliach i przem ów ieniach Ojca Św iętego, podkreślając w nich główne
zagadnienia i problem y. W sposób szczególny zwrócono uw agę na
n astępu jące w ypow iedzi P apieża:
1 — hom ilię w czasie uroczystego rozpoczęcia K ongresu E u ch ary sty czn e go;
2 — przem ów ienie w Z am ku K ró lew sk im ; 3 — przem ów ienie do ludzi k u ltu ry ;
4 — hom ilię w czasie b e aty fik acji bpa M. Kozala.
Teologia E u ch ary stii — to podstaw ow y tem a t hom ilii Papieskich w czasie K ongresu E ucharytycznego w Polsce. Z hom ilii na rozpoczęcie tego K ongresu podkreślono n a stęp u jące asp ek ty teologiczne: chrystolo giczny, eklezjologiczny, euchary sty czny , m ariologiczny oraz egzysten cjalny — zw iązany z dośw iadczeniem w iary w narodzie polskim . T em atem p rrz e w o d irm przem ów ienia w Z am ku K rólew skim b y ł pokój jako dojrzały owoc spraw iedliw ości społecznej. Z przem ów ienia do ludzi k u ltu ry i sztuki zaakcentow ano znaczenie k u ltu ry i sztuki w rozw oju narod u i u trzy m an ie jego tożsamości, n a w e t w tru d n y c h okresach jego historii. N atom iast z hom ilii na zakończenie K ongresu E ucharystycznego zwrócono uw agę na potrzeb ę now ej ew angelizacji w naszej ojczyźnie i w całej E uropie w kontekście teologii cierpienia zw iązanego z b e a ty fik a cją bpa M. Kozala.
D ruga gru p a (Stanisław D z i e k o ń s k i , D ariusz F e r e n c, Sław o m ir G a g a c k i, Ja ro sław G a ł a s z e w s k i ) p rzedstaw ili w ydarzen ia zw iązane z pobytem Ojca Św iętego w Lublinie. W relacji uw zględniono przem ów ienie Papieża n a M ajdanku, przem ów ienie do ludzi n a u k i w K a tolickim U niw ersytecie L ubelskim i hom ilię w ygłoszoną podczas M szy św. w dzielnicy Czuby. Z przem ów iena na M ajdanku podkreślono to, że była to m odlitw a P apieża za tych, k tórzy tam cierpieli i za tych, k tó rzy zada wali cierpienie. W przem ów ieniu do św iata nau ki odnaleziono zadanie dla ludzkiej nauki, a m ianow icie: budow ania w spólnoty ludzkiej w olnej w praw dzie, poznaw ania człowieka i św iata oraz społeczeństw a w pisanego w sw oją historię. N atom iast w hom ilii w ygłoszonej w dzielnicy Czuby Papież zaw arł głów ne zagadnienia i p roblem y w spółczesnej teologii kapłaństw a.
A lum ni z trzeciego zespołu (W iesław G o ł a s z e w s k i , D ariusz K a s z k i e 1, M irosław K o r e n k i e w i c z , M arek K o ś n i k) przygoto w ali relację z p o bytu Ojca Św iętego, w T arnow ie, podkreślając z hom ilii w ygłoszonej tam , orędzie Ośm iu Błogosław ieństw , postaw ę szczerej w iary i zau fania K aroliny K ózków ny oraz tru d i znaczenie pracy n a roli. Z przem ów ienia do d u chow ieństw a podkreślono służebny c h a ra k te r posła nnictw a kapłańskiego w stosunku do lu d u bożego, a zwłaszcza do ubogich. C zw arta g ru p a (M ariusz L a g u n a , W iesław M a c i u s z k o , .W oj ciech M u c z y ń s k i ) zaprezentow ała relację z pobytu i nauczania J a n a Paw ła II w K rakow ie: na Błoniach i na W aw elu. Z przem ów ienia na B łoniach K rakow skich podkreślono to, aby w szyscy Polacy staw ali się zdolnym i do budow ania naszej w spólnej przyszłości. Z hom ilii wygłoszo nej podczas Mszy św. odpraw ianej na W aw elu zaakcentow ano teologię krzyża, znaczenie k rzyża w aw elskiego, k rzyża św. Jadw igi. W przem ów ie niu do m łodzieży znalazła się analiza wolności człowieka i i ej konsek w encji w w y m iarz e'in d y w id u a ln y m i społecznym .
Zespół p iąty (Darusz N a g ó r s k i , J e rz y N i e s t ę p s k i , Bogusław O f m a n , S tan isław O ł ó w ) przygotow ał spraw ozdanie z p ob ytu i n a u
-238 SP R A W O Z D A N IA I RECENZJE
ćzania Papieża w Szczecinie. Z hom ilii n a Ja sn y c h B łoniach w ydobyto 'teologię m ałżeństw a i rodziny oraz godność p racy ludzkiej. W przem ów ie niu do alum nów sem inariów duchow nych znalazła się analiza pow ołania kapłańskiego, k tó re trzeb a rozw ijać w oparciu o jedność z Bogiem, Kościołem, biskupem i L udem Bożym.
A lum ni z szóstej g ru p y (R obert P ę k a ł a , A ndrzej P i e ń k o w s k i , Zbigniew P i ę t k a , K rzysztof P r z y b o r o w s k i , B ogusław S a m s e l ) przedstaw ili treść hom ilii i przem ów ień O jca Św iętego w G dyni i G dańsku. W przem ów ieniu do ludzi m orza podkreślono analizę pojęcia solidarność, k tó re pow inno stać się k ateg o rią antropologiczną, n a k tó rej trz e b a budow ać przyszłość człow ieka i ludzkości. Z przem ów ienia do m łodzieży na W e ste rp latte-zaak cen to w an o w iarę w C hrystusa, którego moc pow inna stać się podstaw ą w dążeniu m łodzieży do św iata bardziej ludzkiego. Przem ów ienie do chorych w Bazylice M ariackiej w G dańsku zaw ierało teologię cierpienia, a hom ilia podczas M szy św. dla ludzi pracy poświęcona została teologii p racy ludzkiej.
Zespół siódm y (M arek S e w a s t y n o w i c z , D ariusz S i j k o, A ndrzej S t y p u ł k o w s k i , Sław om ir S u l e w s k i , J a n S z c z u b e- ł e k) opracow ał treść nauczania J a n a P aw ła II w Częstochowie n a Jasn ej Górze. Z przem ów ień papieskich w ygłoszonych tu ta j podkreślono „A pel Jasn o g ó rsk i”, w k tó ry m znalazły się w ady i cnoty naro du polskiego oraz próby w ychodzenia z kryzysu, zwłaszcza z k ryzy su m oralnego; teologię człowieka, w k tórej zaznaczono tezę, że człow iek może być praw dziw ie w olny tylko przez miłość; n a zakończenie p o b y tu n a Jasn ej Górze P a pież pow ierzy P ani Jasnogórskiej w szystkie sp raw y Kościoła pow szech nego.
A lum ni z ósmej g ru p y (G rzegorz Ś n i a d a ć h, Z y gm u nt S w i d e r- s k i, P aw eł T y s z k a , A ndrzej W i ś n i e w s k i , R om uald Z d a n i s) przygotow ali rela cję z p o by tu i nauczania Papieża w Łodzi. Szczególną uw agę zwrócono na hom ilię w ygłoszoną podczas M szy św. z P ierw szą K om unią św iętą, w k tó rej została ro zw in ięta teologia E ucharystii, z. podkreśleniem , że człow iek p o trzeb u je E u ch ary stii aby m ógł żyć pełnią życia. W przem ów ieniu do w łó k n iarek z zakładów „ U n io n tex ” zaakcento w an o ' tezę, że p raw dziw y aw ans ko b iety dom aga się u zn an ia zadań m acierzyńskich i ro dzinnych w życiu i pracy kobiety.
W pow yższych w y stąpien iach szczególnie dom inow ała p ro b lem aty k a teologiczna i antropologiczna. P relegenci w swoich w y stąpieniach ak cen tow ali teologię E u ch ary stii, jej zw iązek z człow iekiem jako chrześcija ninem , teologię k a p łań stw a jako służby Ludow i Bożem u z uw zględnieniem teologii laikatu. W iele przem ów ień ko ncentrow ało się w okół obszernej dziedziny — teologii rodziny. P roblem y po d trzy m ujące jedność m ałżeń stw a i rodziny, zagad nien ia w ychow ania now ego człow ieka — religijnego w y chow ania w rodzinie — by ły w c en tru m podejm ow anej przez P apieża problem atyki. W ielki tem at, to teologia p rac y ludzkiej, każdej pracy, b ył ro zp a try w a n y przez Ojca Św iętego w kontekście Ew angelii, nauki Kościoła, w spółczesnych w aru n k ó w życia człow ieka na Ziem i z uw zględ nien iem u w aru k o w ań biogeograficznych, społecznych i politycznych. Zasygnalizow ana może być źródłem in sp iracji do szczegółowego opraco w an ia poszczególnych dziedzin i zagadnień w u jęciu J a n a P a w ła II.
Z am ykając sym pozjum J. D o ł ę g a podziękow ał w szystkim p re le gentom , ks. P refektow i, g ru p ie organizacyjnej (Zbigniew G n i e d z i e j- k o, R yszard P e r c z a k, K rzysztof P r z y b o r o w s k i ) , sekretarzow i diakonow i Jarosław o w i S o k o ł o w s k i e m u i słuchaczom za udział
S PR A WO ZD A NI A I RECENZJE 23:9 w sym pozjum . Dzięki p racy w ielu m ogliśm y przeżyć jeszcze raz te w spa niałe dni K ongresu E ucharystycznego w Polsce oraz zastanow ić się n ad treścią przem ów ień P apieża do swoich rodaków . W ysunięty cel sym pozjum m ożna uw ażać za zrealizow any w aspekcie pedagogiczno-dydaktycznym .
Jó zef M. Dołęga
SPR A W O Z D A N IE Z SY M PO ZJU M FILOZOFICZNEGO
W W YZSZYM SE M IN A R IU M DUCH O W NY M W ŁOMŻY
W W yższym S em in a riu m D u ch o w n y m w Ł om ży w dniu 30 k w ie tn ia 1988 r.
z in ic ja ty w y sem in ariu m filo zo ficzn eg o p row ad zon ego przez ks. doc. Józefa M.
D o ł ę g ę odbyło się sym p ozju m filo zo ficzn e, podczas k tórego m ie li w y k ła d y :
ks. prof. M ieczysław L u b a ń s k i i doc. E dw ard N i e z n a ń s k i . S y m p ozju m otw orzył Ks. R ektor dr A n to n i B o s z k o , k tó ry w ita ją c gości i u czestn ik ó w pod k r e ślił zn aczen ie tak ich sp otk ań w p rocesie d yd ak tyczn ym naszej U czeln i. W. sy m pozjum w z ię li ud ział stu d en ci I i II roku stu d ió w oraz słu ch acze sem in ariu m filo zo ficzn eg o w raz z p rofesoram i filo z o fii oraz ks. S ta n isła w Ł u p i ń s k i . P on iżej zam ieszczam y au to streszczen ia ty ch w y k ła d ó w oraz sp raw ozd an ie z d ysk u sji d ialogow ej na tem at poru szon ych p rob lem ów w w y k ła d a ch oraz zagad n ień zw ią za n y ch z k o sm ologią filo zo ficzn ą i zn aczen iem arg u m en ta cji na is tn ie n ie B oga w d ochodzeniu do w ia ry oraz w u zn a w a n iu p o d sta w o w y ch w a rto ści św ia to p o g lą d o w ych .
M IEC ZY SŁAW L U B A Ń S K I .
ISTO TA PRZEW RO TU K O PER N IK A N SK IE G O
1. W prow adzenie
Rok 1543 zapisał się znakom icie w dziejach m yśli ludzkiej. U kazały się bow iem wów czas dw a w ażne dzieła: De hum,ani corporis fabrica A n d rzeja Wesaliusza oraz De revolutionibus orbium coelestium M ikołaja K o p e r n i k a . Dziś uw aża się je za pozycje klasyczne. Ż adna z tych p rac nie była „n o w o ży tn a” co do treści, jed n akże każda inspirow ała tak ie kierunki działania, które przyniosły ze sobą reAvolucyjne przeobrażenia w fizjologii oraz w astronom ii.1 Nas in te resu je zagadnienie p rzew rotu kopernikańskiego, k tó ry niew ątpliw ie je st jed n y m z n ajbard ziej fascy n u jących epizodów w całej h isto rii nauki. P rz ew ró t k o pernik ański ma c h a ra k te r w ielo stron n y ; o bejm uje w sobie asp ekt astronom iczny, ogólno- n aukow y oraz filozoficzny. Jednocześnie je st on p rzy kład em licznych pow iązań zachodzących m iędzy n auką, filozofią i św iatopoglądem .2 Celem
1A . R upert H a l l , R e w o l u c j a n a u k o w a 1500-1800, K s z t a ł t o w a n i e się n o w o ż y t n e j p o s t a w y n a u k o w e j , tł. T. Z e m b r z u s k i , W arszaw a 1966, s. 55; F. J a c o b, G ra m o ż li w o ś c i, Esej o ró ż n o ro d n o śc i życia , tł. M. K u n i c k i - G o l d f i n g e r , W arszaw a 1987, s. 47. 2Th. S. K u h n , P r z e w r ó t k o p e r n i k a ń s k i, A s tr o n o m i a p la n e t a r n a w d z i e ja c h m y ś l i , tł. S, A m s t e r d a m s k i , W arszaw a 1966, s. 14, 12-13.
