FIZYCZNE. Wychowanie fizyczne w czasie pandemii I ZDROWOTNE WYCHOWANIE. E-SPORT Uzupełnienie zajęć na WF. WF = FUN top 10 gier i zabaw na lekcjach

(1)

wrzesień-październik 5/2020 (37) ∙ 578 ∙ Cena 69 zł (w tym 8% VAT) ∙ Indeks 381608 ∙ ISSN 0860-8075

WYCHOWANIE

FIZYCZNE

I ZDROWOTNE

Czasopismo dla nauczycieli i trenerów szkolnych

9770860807002

09

Art. nr: 441037ISSN 0860-8075

WF = FUN

top 10 gier i zabaw na lekcjach

OBWÓD STACYJNY

do zrealizowania w parku

Wychowanie

fizyczne w czasie pandemii

trzy propozycje na zajęcia zdalne

E-SPORT

Uzupełnienie zajęć na WF

(2)

S Z A N O W N I P A Ń S T W O ,

W tym roku szkolnym z powodu pandemii COVID-19 proponujemy zawiera- nie ubezpieczeń w formie zdalnej. Z uwagi na pandemię taka forma zawiera- nia ubezpieczeń jest szczególnie rekomendowana i bezpieczna. Zachęcamy do skorzystania ze strony www.bezpiecznyzmiklaszewicz.pl lub z kodu QR, dzięki czemu otrzymają Państwo 10% zniżki.

Dzięki tym rozwiązaniom, dyrektor placówki oświatowej lub nauczyciel może bezpiecznie i szybko ubezpieczyć się w zakresie następstw nieszczęśliwych wypadków oraz odpowiedzialności cywilnej (wraz z rozszerzeniem o przy- padki COVID-19).

Dyrektorzy placówek oraz wychowawcy mogą też przekazać takie rozwiąza- nie rodzicom, żeby mogli ubezpieczyć od NNW swoje dzieci bez konieczno- ści osobistego kontaktu z agentem ubezpieczeniowym.

Więcej szczegółów znajdą Państwo na stronie:

www.bezpiecznyzmiklaszewicz.pl

lub pod adresem mailowym: biuro@ubezpieczenia-miklaszewicz.pl Zapraszamy do kontaktu!

Mirosław Mikłaszewicz

P: 666-556-150 (od 8:00 do 16:00) E: biuro@ubezpieczenia-miklaszewicz.pl

www.ubezpieczenia-miklaszewicz.pl

Pomogę Ci dobrać ubezpieczenie oraz wypełnić formularz umowy. Będę obsługiwał Twoją polisę i pomagał w likwidacji roszczeń.

Mogę połączyć się zdalnie z ekranem Twojego komputera. Zadzwoń do mnie i podaj kod

Usiądź wygodnie przed komputerem. Obserwuj jak dobieram Ci zakres ubezpieczenia i wypełniam za Ciebie formularz umowy.

UBEZPIECZENIE NNW DLA DZIECI NNW / OC DLA PRACOWNIKÓW

OŚWIATY

(3)

WYDAWCA

Forum Media Polska Sp. z o.o.

ul. Polska 13, 60-595 Poznań Sąd Rejonowy

Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy KRS KRS nr 0000037307 NIP 781-15-51-223

Kapitał zakładowy: 300 000 zł PREZES ZARZĄDU, DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY Magdalena Balanicka ZASTĘPCA DYREKTORA ZARZĄDZAJĄCEGO, DYREKTOR WYDAWNICZY,

REDAKTOR NACZELNA Agata Klimaszewska ADRES REDAKCJI ul. Polska 13, 60-595 Poznań wf@forum-media.pl KOORDYNATOR WYDAWNICZY Monika Kanigowska REKLAMA Anna Mikłaszewicz tel. 61 66 55 893

anna.miklaszewicz@forum-media.pl

MARKETING I PROMOCJA Maria Osesek

maria.osesek@forum-media.pl OBSŁUGA KLIENTA I PRENUMERATA

tel. 61 66 55 800, faks: 61 66 55 888 e-mail: bok@forum-media.pl SKŁAD I ŁAMANIE Marcin Ziółkowski, Graphics & Design Studio NAKŁAD

3000 egz.

DRUK

SERWIS ZDJĘCIOWY Dreamstime, Adobe Stock Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo formalnych zmian w treści artykułów.

Bieżące informacje o czasopiśmie dostępne na

Co łączy Wuefistę i Iron Mana?

K

iedy rok temu pisałem wstępniak do wrześniowego numeru, zaznaczyłem, że nowy rok szkolny będzie specyficzny, ze względu na strajki, zmiany w szkol- nictwie i wiele szumu, który był w owym czasie. Jak się później okazało problemy, które napotkaliśmy w roku 2019 były niczym mały kamyk w bucie w kontekście tego, co się wydarzyło w 2020 roku. Wirus, pandemia, naucza- nie on-line – to najczęściej wypowiadane słowa kojarzące się ze szkolnictwem w ostatnich miesiącach.

Nie chcę tutaj wzbudzać litości nad wuefistami, bo naucza- nie zdalne objęło wszystkich nauczycieli, jednak to wuefisći czy trenerzy mieli zadanie najtrudniejsze, bo jak nauczać ruchu zdalnie, jak zweryfikować poziom wykonania, jak ocenić prawidłowo postępy ucznia? Sól zajęć z wychowania fizycznego czyli aktywność, spontaniczność, zabawa, bycie razem została z dnia na dzień zabrana.

A co z tym wspólnego ma iron man? Dla mnie osobiście takimi iron manami byli wszyscy wuefiści nagrywający fil- my, organizujący spotkania on-line, tworzący projekty do- tyczące zdrowia i aktywności fizycznej, za wszelką cenę starając się utrzymać w ruchu swoich podopiecznych. Te działania pokazały, że dla wuefistów nie ma przeszkód, są tylko wyzwania.

Nowy numer to przede wszystkim porcja inspiracji, aby uczniowie znów mogli cieszyć się ruchem, odkryć nowe aktywności i dobrze się bawić na zajęciach WF.

Wszystkiego dobrego w tym jeszcze trudniejszym roku!

Mikołaj Lasek, Redaktor merytoryczny

(4)

WYCHOWANIE FIZYCZNE I ZDROWOTNE WRZESIEŃ/PAŹDZIERNIK 2020 I WWW.WYCHOWANIEFIZ.PL

SPIS TREŚCI

temat miesiąca

05 Wychowanie fizyczne w czasie pandemii – trzy propozycje na zajęcia zdalne

Edukacja prozdrowotna

25 Detoks od cukru –

czy to możliwe i potrzebne?

28 Biegowy savoir vivre

Lekcja WF z pomysłem

08 Jak dobrze wystartować w nowym roku szkolnym?

10 Jak poprowadzić zajęcia sportowe online

i uratować swoją grupę?

12 Profilaktyka

i korygowanie płaskostopia Zabawy i gry ruchowe aktywizujące mięśnie stóp 18 WF = FUN – top 10 gier

i zabaw do wykorzystania podczas lekcji

wychowania fizycznego 20 Przykładowy obwód

stacyjny do zrealizowania w parku

22 Mindfulness – ćwiczenia poprawiające samopoczucie oraz pomagające zachować spokój i kontrolę

ROZWÓJ ZAWODOWY

39 Czy e-sport może być

wartościowym uzupełnieniem lekcji wychowania fizycznego?

42 Żywienie okołotreningowe

Wywiad

31 WF po skandynawsku.

rozmowa z Michałem Młócińskim 34 Rugby Tag jako sport idealny

w kształtowaniu sprawności sportowej dzieci i młodzieży na lekcjach wychowania fizycznego oraz zajęciach pozalekcyjnych

44 Znaczenie oddechu w sporcie 50 STRETCHING – rola, rodzaje

i przeznaczenie. cz. 1

55 Słów kilka o termogenezie

(5)

temat miesiąca

PAWEŁ MARCHEL

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Turystyka i rekreacja, specjalizacja kultura fizyczna i zarządzanie sportem.

Rok 2020 rozpoczął się jak każdy inny. Pierwsze dwa miesiące – normalna na- uka, lekcje w szkole, zajęcia pozalekcyjne, treningi sportowe. Wszystko zmieniło się wraz z przyjściem marca. Koronawirus zmienił wszystko. Praktycznie z dnia na dzień zostaliśmy zamknięci w domach. Szkoły przestały funkcjonować, edukacja przeniosła się do internetu. O ile zajęcia teoretyczne mogły odbywać się bez więk- szego problemu, o tyle kontakt uczniów z aktywnością fizyczną został poważ- nie ograniczony. Można powiedzieć, że został zredukowany praktycznie do zera.

Wychowanie fizyczne w czasie pandemii –

N

auczanie zdalne okazało się wyzwaniem dla nauczycieli. Nowa rzeczywistość wymagała przestawienia się na nowe tory. Trudno jednoznacznie ocenić, czy edukatorzy poradzili sobie z tym wyzwaniem czy nie. Z pew- nością znalazły się jednostki, które bez większego problemu potrafiły dostosować się do nowych realiów i takie, którym za- jęło to więcej czasu. Dotyczy to zwłaszcza nauczycieli wychowania fizycznego, którzy oprócz wiedzy teoretycznej, prze- kazują uczniom także solidną porcję praktycznego działania.

Rozwój sprawności fizycznej przez internet jest prawdzi- wym wyzwaniem. Po pierwsze nauczyciele, którzy chcieli to robić, musieli posiadać odpowiedni sprzęt. Musieli także mieć na uwadze, aby korzystać z urządzeń, które uczniowie mogą posiadać w domu. Obserwując poczynania wuefistów, można było się przekonać, że zwykłe krzesło ma mnóstwo zastosowań i służy nie tylko do siedzenia. Po drugie, musieli posiadać sprzęt i umiejętności techniczne związane z nagra- niem zestawu ćwiczeń.

trzy propozycje na zajęcia zdalne

(6)

temat miesiąca

O ile pokazanie ćwiczenia przez nauczyciela jest możliwe i praktycznie bezproblemowe, o tyle kontrola poprawno- ści wykonania (która jest kluczowa dla przebiegu procesu kształtowania sprawności fizycznej) stanowiła poważne ograniczenie. Ciężko patrząc w monitor komputera zwrócić uwagę na niuanse, które decydują o właściwym wykonaniu zadania. Zwłaszcza, gdy nie zawsze sprzęt nagrywający był dobrze ustawiony.

Co przyniesie rok szkolny rozpoczynający się we wrześniu?

Tego jeszcze nie wiemy. Śledząc fora internetowe i grupy nauczycieli na portalach społecznościowych można od- naleźć informacje o kontynuowaniu zdalnego nauczania w pierwszym semestrze roku szkolnego 2020/2021. Choć często nieoficjalne, informacje te mogą wprowadzać pewien niepokój wśród edukatorów. Wychodząc naprzeciw ewen- tualnym obawom wuefistów w niniejszym artykule zostaną zaprezentowane przykłady działań, które dotyczą wychowania fizycznego, a które mogą być realizowane w ramach nauczania zdalnego.

Rozmowa ze sportowcem z regionu

Cudze chwalicie, swego nie znacie, Sami nie wiecie, co posiadacie.

Te słowa przypisywane Stanisławowi Jachowiczowi dosko nale oddają sytuację, z którą możemy spotkać się w obszarze lokalnego sportu. Uczniowie (a niekiedy także nauczyciele) nie wiedzą, jakie „gwiazdy” zamieszkują ich społecz- ności. Nie chodzi tu o osoby zamieszkujące kilkusetty- sięczne metropolie, w których rzeczywiście może być wielu sportowców z najwyższej krajowej, a niekiedy także świa- towej półki.

Celowo słowo gwiazdy zostało ujęte w cudzysłów. Odnosi się bowiem do sportowców znanych w lokalnych społeczno- ściach. Nie muszą to być osoby, których sylwetki znajdziemy na pierwszych stronach gazet czy portalach sportowych.

Często rolę takiej „gwiazdy” pełni amator, osoba, która re- kreacyjnie biega lub jeździ na rowerze. Znana jest wśród mieszkańców, bo często pojawia się w miejscowych wiado- mościach czy lokalnej przestrzeni.

Przeprowadzenie wywiadu z taką osobą może być inspirują- ce dla uczniów. Dzięki niej można bowiem pokazać, że nawet w małej miejscowości można profesjonalnie zajmować się sportem. Można zdobywać medale, puchary, odnosić sukcesy w skali kraju.

Często też nie zdajemy sobie sprawy, że wśród najbliższych naszych podopiecznych są osoby uprawiające niszowe dyscypliny sportu. Takim osobom ciężko przebić się, a zdarza się, że nawet nie szukają okazji do tego. Po prostu uprawiają swoją ulubioną dyscyplinę sportu.

Poszukanie takich perełek przez nauczyciela (lub przez uczniów) i przeprowadzenie z nimi wywiadu niesie wiele walorów edukacyjnych. Uczniowie zaczną obserwować swo- ją społeczność, zaczną doceniać wysiłek, jaki należy włożyć

w osiągnięcie sukcesu. Zobaczą, że będąc mieszkańcem małej miejscowości również można uprawiać sport i odnosić zwycięstwa.

Ponadto taki wywiad może być okazją do poznania nowych, mniej znanych dyscyplin sportowych. To z kolei może być zalążkiem powstania grupy, która aktywnie będzie chciała uprawiać tę dyscyplinę. Warto pamiętać, że niszowe dyscypliny mogą stać się szansą zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Ci pierwsi nie będą mieli tak wielkiej konkurencji i będą mogli osiągać sukcesy na arenie krajowej i między- narodowej. To z kolei może przynieść im wymierne korzyści, choćby w postaci ubiegania się o stypendia sportowe. Warto pokazywać młodzieży takie powiązania, ponieważ występują one nie tylko w przypadku sportu, ale praktycznie w każdej dziedzinie życia.

Nauczyciele z kolei ćwicząc swoich podopiecznych mogą stać się ekspertami i prekursorami nowych dyscyplin. Może się to przełożyć na pełnienie funkcji w związkach sportowych. Przede wszystkim jednak, o czym nie można w tym wszystkim zapominać, stworzą oni ciekawą ofertę dla dzieci, która przyczyni się do rozwoju ich sprawności fizycznej i kształtowania właściwych postaw względem ruchu.

Sportowy challenge

Czas pandemii pokazał, że społeczeństwo jest bardzo krea- tywne i żądne różnego rodzaju wyzwań. Znalazło to swój przejaw w różnych challengach. Jedni śpiewali, rapowali, inni robili pompki lub przysiady, jeszcze inni układali teksty z tytu- łów książek. Oglądając poczynania różnych grup można było zauważyć, że w pewnym stopniu dawało to ludziom radość.

Potencjał, jaki niesie ze sobą challenge można wykorzystać w ramach zdalnego nauczania lekcji wychowania fizycznego.

Zwłaszcza w sytuacji, gdy, pomimo zdalnego nauczania, uczniowie nie będą mieli ograniczonej swobody opuszczania domu. Do południa będą musieli łączyć się ze swoimi edukatorami, a po południu będą mogli wychodzić na dwór.

Warto zastanowić się, jak można byłoby wykorzystać czas, który spędzają uczniowie na dworze na promowanie ak- tywności fizycznej. Jest wiele możliwości, które pozwolą to osiągnąć.

Można zaproponować uczniom wyzwanie, w którym będą musieli pokonać np. 10 km w tygodniu marszem lub biegiem.

Do weryfikacji wykonania zadania mogą wykorzystać swoje smartfony. Zwykła aplikacja mierząca pokonany dystans powinna być wystarczająca.

Szereg aktywności można wykonać w domu. Nie opuszcza- jąc swojego pokoju uczniowie mogą robić brzuszki, przysiady, pompki. Zadanie może polegać na wykonaniu np.

30 brzuszków dziennie przez miesiąc. Każdorazowo wyczyn musi zostać nagrany, aby potwierdzić osiągnięcie. Można tak- że zaprosić uczniów do konkursu rzutów osobistych. Zadanie może zostać wykonane np. na orliku. W coraz większej liczbie miejscowości są siłownie na wolnym powietrzu (czasami

(7)

temat miesiąca

uczniowie, zwłaszcza starszych klas posiadają własne za- plecze sprzętowe), można je wykorzystać do wykonania zestawu ćwiczeń.

Ciekawym rozwiązaniem może być także zaproponowanie uczniom stworzenia własnego challenge’u. Niech wykażą się swoją pomysłowością. Oczywiście każde wyzwanie przygotowane przez ucznia musi zostać zaakceptowane przez nauczyciela. Pamiętajmy, by w tym wszystkim kierować się rozsądkiem i bezpieczeństwem uczniów.

Książka sportowa

Wśród propozycji zdalnego przekazywania wiedzy z zakresu wychowania fizycznego mogą także znaleźć się książki.

Z pewnością będzie to nieszablonowe podejście, które za- skoczy uczniów. Warto, by propozycję tę przedyskutować z nauczycielami języka polskiego. Niech przeczytana książka znajdzie swoje odzwierciedlenie nie tylko w nowej wiedzy, ale także w dodatkowej ocenie u polonisty.

Obecnie na rynku wydawniczym jest mnóstwo książek, które mogą stanowić podstawę do takiej formy zajęć. Tylko od nauczyciela zależy, jakie kryterium wybierze. Można zaproponować, aby uczniowie sami dokonali właściwe- go dla siebie wyboru. Będzie to odejście od znanego

im narzucania lektur. Niezdecydowanym można zapropono- wać książki z zakresu teorii konkretnej dyscypliny (to będzie raczej mało pasjonująca lektura), można pokazać książki biograficzne o sportowcach, historię sportu, różnych dyscyplin. Ciekawym, niecodziennym i mogącym wiele wnieść do życia uczniów pomysłem będzie pokazanie książek poświęconych markom sportowym. Jak rodziły się legendy firmy Adidas czy Nike.

Podsumowanie

Pokazane w artykule propozycje z pewnością nie wyczerpują możliwości prowadzenia edukacji zdalnej w obszarze wychowania fizycznego. Mają raczej stanowić pewien wyznacznik nieszablonowego podejścia do przedmiotu. Nie wszystkie mają stricte związek z ruchem i aktywnością. Stanowi to jednak ich atut, ponieważ pokazuje uczniom, że aktywność fizyczna przejawia się w wielu aspektach naszego życia.

Nie trzeba byś sportowcem, by mieć z nią styczność. Z po- wodzeniem można wprowadzać ją do tych obszarów, które są dla nas interesujące. Wcale nie musimy być wybitnymi sportowcami, by pozytywnie wpływać na aktywność fizyczną, zarówno swoją, jak i innych. Możemy zostać np. organizato- rami. Każdy, kto przygotowuje jakąkolwiek imprezę sportową potwierdzi, że trzeba być niezwykle sprawnym (także fizycz- nie), by wszystkiego dopilnować. 

(8)

DARIA PUSZKA

Absolwent AWF Poznań, Wyższej Szkoły Administracji i Pedagogiki w Poznaniu na kierunku zarządzanie oświatą, Wyższej Szkoły Zarządzania i Coachin- gu we Wrocławiu, specjalność analityk gry zespołowej. Obecnie nauczyciel wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej w Witankowie oraz analityk gry zespołowej w klubie KS Futsal Piła.

Choćbym nie wiem, jak kombinowała, to początek roku szkolnego zawsze nie- sie ze sobą pewne tematy, których nie da się przeskoczyć. Pierwsza lekcja to zawsze w każdej klasie przedstawienie wymagań edukacyjnych, przedmiotowe- go systemu oceniania, przypomnienie regulaminu korzystania z sali gimnastycz- nej, zapoznanie z zasadami BHP itd., itp. Jednym słowem najbardziej nudna lekcja w całym roku szkolnym. Ja mam na nią swój sposób – przeplatam to wszystko za- bawami integracyjnymi. No, ale co dalej? To dobre pytanie. Druga lekcja w każdej klasie u mnie zawsze poświęcona jest diagnozie sprawności fizycznej.

Jak dobrze wystartować w nowym roku szkolnym?

Co to jest diagnoza i po co ją robić?

Diagnoza dostarcza nam wiedzy na temat funkcjonowania każdego ucznia jako jednostki i jego sprawności fizycznej w przypadku lekcji wychowania fizycznego. Służy ona podniesieniu efektywności pracy dydaktycznej, opiekuń- czej czy wychowawczej. Na innych przedmiotach diagnoza może wyglądać zupełnie inaczej. Prostymi słowami, ja jako nauczyciel mam obraz ucznia. Widzę, co kuleje, a w czym jest świetny. Dzięki temu wiem nad czym trzeba popracować, jak układać scenariusze lekcji. Diagnoza to też informacja dla ucznia, wyposażenie go w wiedzę i umiejętności praktycznej samooceny zmian zachodzą- cych w organizmie i budowie ciała. Powinniśmy dążyć do tego, by każdy uczeń potrafił obiektywnie analizo- wać przy pomocy nauczyciela wyniki osiągane w testach i sprawdzianach, które obrazują proces jego rozwoju fizycznego. Nauczyciel wychowania fizycznego zmierzyć się musi z trudnym zadaniem, jakim jest motywacja ucznia do samooceny i autodoskonalenia. Każdy wie, że najtrud- niejsza jest rywalizacja z samym sobą i aby wykształcić poczucie obiektywizmu w stosunku do własnej osoby, należy jak najszybciej przygotowywać ucznia do tego typu prób. Nieuniknione jest jednak odniesienie osiąganych przez siebie wyników do grupy i tutaj niezwykle ważna jest rola pedagoga. Indywidualizacja w pracy z uczniem ma kluczowe znaczenie, gdyż dla jednych rywalizacja z innymi stanowić może czynnik motywujący, lecz dla wielu może być powodem zniechęcenia i rezygnacji z chęci do po- dejmowania działań na rzecz dalszego doskonalenia.

Dlatego też zakres prób i testów nie powinien obejmować wąskiego zakresu badanych kompetencji, a ich szeroki wachlarz musi pozwolić na stworzenie możliwości pełnego

Lekcja WF z pomysłem

obrazu ucznia. Uczniowie przystępujący do samooceny powinni przez okres II etapu edukacyjnego być w peł- ni przygotowani do tego typu działań i mieć możliwość porównania swoich wyników przed rozpoczęciem tych przygotowań z wynikami końcowymi. Wydaje się zasadne, aby nauczyciele w pracy z uczniem zaproponowali prowadzenie przez nich indywidualnych zeszytów (dziennicz- ków), dzięki którym będą mogli śledzić na bieżąco własne postępy. U mnie uczniowie mają specjalne karty. Diagnozę sprawności fizycznej przeprowadzam na początku roku szkolnego i na końcu, byśmy mogli porównać wyniki i oce- nić pracę. Na początku roku szkolnego nie stawiam ocen za diagnozę. Nie ważne dla mnie są wyniki początkowe.

Zależy mi na tym, by każdy uczeń choć odrobinę poprawił swoją sprawność, a nie dążył do tego, by być lepszym od kolegi czy koleżanki. Powtarzam, że walczą o lepszą wersje siebie. Po końcoworocznej diagnozie sprawdzam, czy ktoś zrobił postęp, wówczas takie osoby otrzymują ocenę bdb do ocen cząstkowych. Nie wstawiam ocen negatywnych, bo nie jestem zwolenniczką kar, lubię na- gradzać i pozytywnie oddziaływać na uczniów.

Indeks sprawności fizycznej zuchory

Ta diagnoza znana jest chyba każdemu. To z niej najczę- ściej korzystam na początku roku szkolnego. Uczniowie diagnozują swoją sprawność na podstawie testów z SZYBKOŚCI, GIBKOŚCI, SKOCZNOŚCI, SIŁY MIĘŚNI RAMION, SIŁY MIĘŚNI BRZUCHA ORAZ WYTRZYMAŁOŚCI.

Testy wykonać można w hali sportowej bądź na szkolnym boisku. Po wykonaniu wszystkich zadań uczniowie sumują zdobyte punkty i na podstawie tabelki określają i analizują, na jakim poziomie są obecnie. 

(9)

Lekcja WF z pomysłem

(10)

PAWEŁ PIOTROWSKI

Trener młodzieży w klubie sportowym Energa Manekin Toruń. Współprowadzący projekt Ping Pong Team – zajęcia sportowo-edukacyjne dla dzieci obecne w pięciu szkołach na terenie Trójmiasta. Stworzył i przeprowadził pierwszy w Polsce cykl zajęć z tenisa stołowego w formie online.

W dobie koronawirusa kluby sportowe, organizatorzy zajęć sportowych czy wszelkiej maści trenerzy prowadzący zajęcia grupowe zetknęli się z ogromnym wyzwaniem. Część z nich odpuściła treningi, inni przenieśli swoje działania do internetu. W czasach odwołanej olimpiady i niepewnej przyszłości co do sportu w ogóle, godnym uwagi rozwiązaniem jest prowadzenie zajęć w formie online.

Poniżej trochę wskazówek od praktyków, jak zrobić to dobrze.

Jak poprowadzić zajęcia sportowe online

i uratować swoją grupę?

Program treningu

Tutaj do tematu musimy podejść w sposób przemyślany.

Standardowy plan zajęć wykorzystywany przez nas w hali treningowej czy terenie na niewiele się zda. Lista rzeczy, któ- rych nie uda się zrobić w domu (mniej sprzętu, przestrzeni, sparing partnerów) jest długa, ale koncentracja na możliwo- ściach, a nie ograniczeniach powinna być naszym punktem wyjścia. Weźmy kartkę papieru, zadajmy sobie następujące pytania i zapiszmy odpowiedzi:

Jakie ćwiczenia mogę wykonać w warunkach domowych?

Jakie efekty chciałbym, żeby osiągnęli moi podopieczni?

Jak mogę wprowadzić element rywalizacji?

Jakie cele poboczne mógłby spełniać program treningu?

Jakie dodatkowe korzyści mogę osiągnąć, dzięki prowadzeniu treningów w tej formie?

Kluczem będzie tutaj użycie wyobraźni i solidne przemy- ślenie, które ćwiczenia można wykonać na ograniczonej przestrzeni, jakiego sprzętu potrzebują zawodnicy do wykonania ćwiczeń i jak dobrać poziom trudności ćwiczeń do poziomu zawodników.

Pamiętajmy, że jeśli coś nie pójdzie po naszej myśli na pierwszym treningu, na następnym możemy to poprawić!

Strona techniczna

Nagranie ćwiczeń w formie wideo i wysłanie do naszych zawodników z prośbą o ich wykonanie to za mało. W ten sposób całkowicie pozbawiamy się kontroli nad procesem szkolenia. Zresztą, czy uczestnicy naszych zajęć nie zasłu- gują na coś więcej?

Lekcja WF z pomysłem

Lepszym rozwiązaniem jest poprowadzenie treningu na żywo.

Jest wiele narzędzi, które dają nam takie możliwości, a są to między innymi Zoom, Skype czy Clickmeeting. Przed rozpo- częciem cyklu treningowego warto wybrać najlepszą opcję dla siebie i zadbać o logistykę, np. Zoom jest darmowy do 40 min na jedną sesję i musimy to uwzględnić w naszym planie.

Żeby zrobić trening profesjonalnie i zadbać o stronę tech- niczną od A do Z pomocna będzie checklista. Daje ona gwa- rancję, że nie zepsujesz treningu jakimś głupim błędem, jak np. rozładowany laptop. Poniżej lista, z której ja korzystałem przy prowadzeniu zajęć online. Polecam zainspirować się i stworzyć nową na własne potrzeby.

Przygotuj plan treningu i rozważ formy rywalizacji.

Przygotuj naładowany laptop i ładowarkę.

Przygotuj listę obecności.

Popracuj nad dobrym ustawieniem kamery.

Zadbaj o ładne tło (profesjonalizm).

Włącz transmisję.

Roześlij link do uczestników (lub IP i hasło, jeżeli korzy- stają oni z telefonów).

Włącz nagrywanie (nagrania przydadzą się zarówno do analizy, jak i działań promocyjnych).

W czasie treningu dawaj wskazówki, chwal, zapisuj wyniki, motywuj.

Jeśli trening ma trwać dłużej niż 40 minut, to zaproś uczestników na przerwę i w jej trakcie wyślij linka do drugiej transmisji (lub rozważ konto premium).

Zaangażowanie uczestników

Utrzymanie koncentracji uczestników i ich zaangażowania w trening w wersji online może okazać się trudniejsze niż w standardowych warunkach. Należy pamiętać o tym,

(11)

Lekcja WF z pomysłem

że trening w domu często wiąże się z różnymi rozpraszacza- mi uwagi, jak chociażby obecnością innych osób (rodzice, rodzeństwo itd.). Na szczęście z pomocą przychodzą nam narzędzia wspierające trenerów w kwestii utrzymania za- angażowania i koncentracji zawodników.

Jednym z nich jest pochwała, która działa z dużą mocą.

Jednak pamiętajmy o tym, żeby chwalić szczerze i nie za czę- sto (pochwały, którymi sypiemy jedna za drugą, tracą na swojej sile).

Kolejnym elementem jest rywalizacja. Często zdarza się, że nasi zawodnicy wykonują ćwiczenia na pół gwizdka. Nic nie działa tak dobrze, jak zorganizowanie ćwiczenia w takiej formie, żeby pojawiła się możliwość pokonania kogoś.

Jeszcze innym przykładem jest ustalenie celu danej aktyw- ności. Wyjaśnię na przykładzie 2 ćwiczeń.

Które z ćwiczeń będzie dla dzieci ciekawsze? Jasne, że ćwi- czenie 1!

Przygotowanie się do poprowadzenia zajęć online wymaga trochę pracy i przemyśleń, ale kto wie, może to tutaj leży potencjał do rozwoju w trudnych czasach. Bądź profesjo- nalistą i zadbaj o odpowiedni program treningu, poświęć czas na przygotowanie logistyki i nie zapomnij o utrzymaniu zaangażowania swoich podopiecznych. Powodzenia! 

[1] https://bjssjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/bjs.9381 PIŚMIENNICTWO

Ćwiczenie. Kopanie piłki do trzech ustawio- nych w bramce tarcz o przypisanych war- tościach punktowych i dążenie do konkretnego wyniku.

1

Ćwiczenie. 10 minut na kopanie piłką do bramki.

2

(12)

Edukacja prozdrowotna

EWA BRZOZOWSKA-WICHEREK

Doktorantka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie

Płaskostopie jest jednym z najczęstszych schorzeń dotykających stopy. Płasko- stopie charakteryzuje się obniżeniem łuków wysklepiających stopę. Stopa staje się płaska i przylega do podłoża całą swoją powierzchnią. Nieleczone płaskosto- pie przyczynia się do stopniowo narastających dolegliwości bólowych, ograni- czających naszą aktywność. Jedną z form profilaktyki i korygowania płaskosto- pia są gry i zabawy ruchowe.

Profilaktyka

i korygowanie płaskostopia

Zabawy i gry ruchowe

aktywizujące mięśnie stóp

(13)

Edukacja prozdrowotna

P

łaskostopie to dość często spotyka- na deformacja stopy, która polega na obniżeniu się jej wysklepienia lub jego zupełnym zaniku. Stopa przylega więc do podłoża całą swoją powierzchnią.

Płaskostopie najczęściej występuje u dzieci, choć bywa diagnozowane również u doro- słych. Co ważne, koniecznie trzeba je leczyć.

Nieleczone płaskostopie może mieć poważ- ne konsekwencje dla całego narządu ruchu.

Zwiększa ono ryzyko wystąpienia innych deformacji stopy (m.in. palucha koślawego i palców młotkowatych), utrudnia chodzenie, może wywoływać stany przeciążeniowe i za- palne stawów oraz więzadeł stopy.

Jedną z podstawowych metod profilaktyki i korygowania płaskostopia są ćwiczenia.

Ćwiczeń na płaskostopie jest bardzo wiele, a wszystkie mają na celu wzmocnienie mię- śni stóp. Prowadzenie zajęć w takiej formie, zwłaszcza w grupach dzieci młodszych, po- woduje szybkie znużenie, zmęczenie i spa- dek zainteresowania gimnastyką korekcyj- ną. Ponadto warto nadmienić, że korekcja wad postawy jest procesem długotrwałym.

Aby uatrakcyjnić zajęcia i zmobilizować ćwiczących do większego wysiłku, war- to wprowadzać na zajęciach gry i zabawy ruchowe dostosowane do potrzeb dzieci i określonej wady.

Przykłady gier i zabaw

możliwych do wykorzystania w profilaktyce i korekcji płaskostopia

Wielkoludy

Liczba uczestników: minimum dwie osoby Przybory: zbędne

Organizacja i przebieg zabawy: uczestni- cy zabawy dowolnie poruszają się po całej sali. Na sygnał prowadzącego przechodzą do wspięcia na palcach, z rękoma wypro- stowanymi, wyciągniętymi jak najwyżej.

Stają się „wielkoludami” chodzącymi po sali.

Po kilkunastu sekundach prowadzący podaje sygnał, po którym wracają do pozycji wyjścio- wej. Zabawa odbywa się np. w czasie 2 min.

Prowadzący wyróżnia osoby, które najlepiej wykonywały zadanie.

(14)

Edukacja prozdrowotna

Toczenie piłki od nogi do nogi

Liczba uczestników: minimum dwie osoby

Przybory: piłka do siatkówki dla każdego uczestnika Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy zabawy siedzą na podłodze, twarzą do prowadzącego. Przed każdym leży piłka do siatkówki. Na sygnał prowadzącego dzieci unoszą nogi nad podłogę i przetaczają piłkę raz w stronę stopy prawej, raz lewej. Piłki nie wolno dotykać rękoma. Jeżeli piłka „ucieknie”, to należy ją ponownie ułożyć między nogi i kontynuować zabawę. Zabawa odbywa się w czasie np.

1,5 min. Prowadzący wyróżnia dziecko najlepiej wykonujące zadanie. Zabawę powtarza się kilka razy.

Podrzuć i złap piłkę

Przybory: piłka do siatkówki dla każdego uczestnika Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy zabawy znaj- dują się w siadzie z nogami ugiętymi, podpierając się rę- kami z tyłu o podłoże. Przed każdym leży piłka. Na sygnał

prowadzącego każde dziecko chwyta piłkę, obejmując ją stopami, podrzuca do góry i chwyta w dłonie. Jeżeli piłka upadnie na podłogę, należy ją ponownie umieścić mię- dzy stopami i kontynuować zadanie. Każde dziecko liczy udane podrzuty i chwyty piłki. Zabawa odbywa się w czasie np. 2 min. Wygrywa ta osoba, która w określonym czasie będzie miała najwięcej udanych podrzutów i chwytów piłki.

Toczenie piłki po ścianie

Przybory: piłka do siatkówki dla każdego uczestnika Organizacja i przebieg zabawy: dzieci leżą przy ścianie na plecach z nogami ugiętymi i stopami opartymi o ścianę.

Między ścianą a stopami znajduje się piłka do siatków- ki. Na sygnał prowadzącego dzieci toczą piłkę stopami po ścianie w górę i w dół. Piłka nie może upaść na podło- gę, nie wolno jej też dotykać rękoma. Jeżeli piłka upadnie, to należy ją ułożyć między ścianą a stopami i kontynuo- wać zabawę. Zabawa odbywa się w czasie np. 2 min.

Wygrywa dziecko, które w określonym czasie będzie miało mniej błędów, np. upadek piłki na podłogę, dotknięcie jej rękoma.

(15)

Edukacja prozdrowotna

Składanie koperty

Liczba uczestników: minimum dwie osoby Przybory: kocyk i krzesło dla każdego uczestnika

Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy siedzą na krzesłach. Przed każdym z nich rozłożony jest kocyk.

Na sygnał prowadzącego dzieci, chwytając kocyk palcami stóp, starając się złożyć go w kopertę. Wygrywa to dziecko, które najładniej i najszybciej ułoży kocyk w kopertę.

Po ocenie przez prowadzącego wszystkich kopert na- stępuje kolejny sygnał do rozłożenia kocyków. Wygrywa to dziecko, które szybciej i najładniej rozłoży kocyk do ta- kiego stanu, w jakim znajdował się przed zabawą. Zabawę powtarza się kilka razy.

Przeciąganie laski stopami

Liczba uczestników: parzysta, minimum dwie osoby Przybory: laska gimnastyczna na dwóch uczestników Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy zabawy siedzą naprzeciwko siebie. Miedzy nimi na podłodze leży laska gimnastyczna. Na sygnał prowadzącego chwytają laskę palcami stóp i starają się przeciągnąć ją w swoją stronę.

Zabawa odbywa się w czasie np. 2 min. Zabawę powtarza się kilka razy.

Przerzuć piłkę nad laską

Liczba uczestników: parzysta, minimum dwie osoby Przybory: piłka do siatkówki na dwóch uczestników, stoper lub zegarek mierzący czas

Organizacja i przebieg zabawy: jedna osoba siedzi z noga- mi ugiętymi i podpiera się rękami z tyłu o podłoże. W sto- pach trzyma piłkę. Współćwiczący staje przed nim, trzymając w dłoniach laskę na wysokości swoich kolan. Zadaniem osoby siedzącej jest przerzucenie piłki ponad laskę. Po uda- nej próbie laska gimnastyczna podnoszona jest w górę na wskazaną wysokość. Gdy osobie rzucającej nie uda się przerzucić piłki nad laską, następuje zmiana ról.

Uwagi: piłkę można zastąpić woreczkiem.

Odbierz piłkę przeciwnikowi

Liczba uczestników: parzysta, minimum dwie osoby Przybory: piłka do siatkówki na dwóch uczestników, stoper lub zegarek mierzący czas

Organizacja i przebieg zabawy: zawodnicy rywalizują ze sobą w parach. Siedzą na podłodze zwróceni do siebie twarzami. Jeden z pary chwyta piłkę wewnętrzną stroną stóp i ściska ją. Drugi uczestnik z pary kładzie od góry stopy na piłce. Na sygnał prowadzącego drugi zawodnik z pary

stara się wyciągnąć (zabrać) piłkę przeciwnikowi. Jeżeli uda mu się zabrać piłkę przed upływem 10 sekund, to zdobywa dla siebie punkt. Jeżeli natomiast przeciwnik utrzyma piłkę przez 10 sekund – on zdobywa punkt. Po 3–5 powtórze- niach następuje zmiana ról zawodników w parze. Wygrywa ten zawodnik w parze, który zdobył więcej punktów.

Uwagi: piłki nie wolno wyciągać piętą – tylko palcami stóp.

Chodzenie po drabinie

Liczba uczestników: minimum dwie osoby Przybory: zbędne

Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy zabawy leżą na podłodze na plecach, z nogami skierowanymi w stronę drabinek, ręce ułożone wzdłuż tułowia. Palce stóp (nie śród- stopie) oparte o pierwszy szczebelek drabinki. Na sygnał prowadzącego wszystkie dzieci unoszą biodra nad podłogę i stawiają stopy na coraz to wyższe szczebelki „drabiny”.

Po wejściu na 5 lub 6 (do ustalenia) szczebelek, dzieci bez opuszczania bioder schodzą w dół i opuszczają biodra.

Prowadzący wyróżnia dzieci, które wykonują zadanie szybko i dokładnie. Zabawę powtarza się 3–5 razy.

Podrzyj gazetę

Przybory: ławeczka, dwie strony gazety dla każdego uczest- nika, pojemnik lub kosz na śmieci

Organizacja i przebieg zabawy: dzieci siedzą na ławecz- ce. Przed każdym leżą kartki z gazety. Na sygnał prowa- dzącego dzieci starają się palcami stóp podrzeć swoją gazetę na jak najmniejsze kawałki (nie wolno na gazecie stawać). Po zakończeniu darcia gazety lub po upływie określonego czasu, np. 2 min, dziecko siada w pozycji wyprostowanej. Prowadzący liczy kawałki gazety – kto ma najwięcej kawałków, ten zostaje zwycięzcą. Następnie na sygnał dzieci wstają i sprzątają porwane kawałki, pod- nosząc je palcami stóp do wyznaczonego pojemnika na śmieci. Kto wykona zadanie – siada. Tę część zabawy wygrywa to dziecko, które szybciej wyzbiera wszystkie swoje kawałki gazety.

Pisanie stopą

Przybory: kartka papieru i ołówek dla każdego uczestnika Organizacja i przebieg zabawy: uczestnicy zabawy dowol- nie rozstawiają się na sali w siadzie. Przed każdym leży kartka papieru, palcami prawej nogi chwytają ołówek. Na sygnał prowadzącego dzieci piszą prawą nogą na kartce papieru określone przez prowadzącego słowo. Kto skończył zadanie, siada w siadzie skrzyżnym przy swojej kartce. Po wykonaniu zadania przez wszystkie dzieci, prowadzący sprawdza

(16)

Edukacja prozdrowotna

prace. Wyróżnia te dzieci, które wyraźnie napisały dane słowo. Następnie każde z dzieci odwraca kartkę na drugą stronę i powtarza się zabawę.

Uwagi: drugą nogą można przytrzymać kartkę, by nie prze- suwała się po podłodze.

„Sortowanie” woreczków

Liczba uczestników: dwie drużyny o jednakowej liczbie zawodników

Przybory: parzysta liczba woreczków w czterech kolorach, 4 szarfy w kolorach odpowiadających kolorom woreczków, stoper luz zegarek mierzący czas

Organizacja i przebieg gry: na boisku wyznacza się duże koło, takie aby zawodnicy drużyny mogli ustawić się w od- stępach między sobą na około dwa kroki. Na obwodzie dużego koła w 4 miejscach układa się szarfy. Zawodnicy jednej drużyny ustawiają się na obwodzie dużego koła (druga drużyna nadzoruje grę). W dużym kole są poroz- rzucane woreczki w 4 kolorach, odpowiadających kolorom szarf. Na sygnał prowadzącego, zawodnicy mają za zadanie

„posortować” woreczki. W każdej szarfie powinny znaleźć się woreczki jednego koloru. Woreczki można przenosić jedynie palcami stóp (nie wolno ich przesuwać po podłodze, dotykać ręką, przenosić w inny sposób). Po przeniesieniu i „posortowaniu” wszystkich woreczków, zawodnicy drużyny siadają na obwodzie swojego koła, twarzami do środka w siadzie skrzyżnym, w pozycji skorygowanej. Po wykonaniu zadania następuje zmiana drużyn. Gra odbywa się na czas. Drużyna, która szybciej wykona zadanie zdobywa punkt. Grę powtarza się jeszcze raz.

Rzuty do obręczy

Liczba uczestników: dowolna liczba dzieci

Przybory: po 4 woreczki dla każdego uczestnika zabawy, kosz metalowy lub plastikowy

Organizacja i przebieg gry: w sali na podłodze wyznacza się koło o średnicy 3–5 m, dookoła którego ustawiają się uczestnicy zabawy (twarzami do środka). W środku koła ustawia się kosz. Przed każdym uczestnikiem leżą

cztery woreczki. Na sygnał prowadzącego, każde dziecko chwyta palcami prawej stopy woreczek i stara się nim trafić do kosza. Za celne trafienie dziecko otrzymuje 1 punkt.

Na ponowny sygnał prowadzącego dzieci chwytają palcami lewej stopy woreczek i rzucają do kosza. Pozostałe rzuty wykonywane są prawą i lewą stopą. Wygrywa to dziecko, które z 4 rzutów uzyska najwięcej punktów. Zabawę powtarza się kilka razy.

Podaj dalej

Liczba uczestników: dwie drużyny o jednakowej liczbie zawodników

Przybory: 20 woreczków, szarfy w liczbie równej liczbie zawodników

Organizacja i przebieg gry: zawodnicy drużyn siadają obok siebie w rzędach w siadzie skrzyżnym. Odstępy między zawodnikami w drużynach są jednakowe i wynoszą ok. 1 m.

Pomiędzy zawodnikami w drużynach ułożone są szarfy w kształcie kółka. Przed pierwszymi i ostatnimi zawodnikami w drużynie również leżą szarfy (w odległości około pół metra). W szarfach przed pierwszymi w rzędach leży po 10 woreczków. Na sygnał prowadzącego pierwsi zawodnicy z drużyn chwytają palcami obu stóp jeden woreczek, wykonują obrót do tyłu i wkładają go do leżącej szarfy. Siedzący przed szarfą zawodnik chwyta położony woreczek palcami obu stóp i po wykonaniu obrotu kładzie go do szarfy, która była z tyłu itd. Ostatni zawodnik z dru- żyny po wykonaniu obrotu kładzie woreczek w końcowej szarfie. Po położeniu woreczka zawodnicy wykonują w tył zwrot i czekają na kolejny woreczek. Pierwszy zawodnik po położeniu woreczka w szarfie za sobą wykonuje ob- rót i od razu bierze kolejny woreczek itd. Sztafeta jest zakończona wtedy, kiedy wszystkie woreczki znajdą się w szarfach za ostatnimi zawodnikami drużyn. Za szyb- sze ukończenie sztafety drużyna otrzymuje 1 punkt. Jeśli podczas gry drużyna popełnia błędy (m.in. pomoc rę- koma, przesuwanie woreczka po podłodze, położenie woreczka obok szarfy, rzucanie woreczkiem) wówczas nie przyznaje się punktów. Sztafetę powtarza się ze zmianą kierunku podań woreczków i zmianą kierunku obrotów w siadzie zawodników. Wygrywa drużyna, która uzbiera więcej punktów. 

1. Owczarek S., Bondarowicz M. Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej. Wydawnictwo Korso, Warszawa 2017.

PIŚMIENNICTWO

(17)

(18)

Lekcja WF z pomysłem

MIKOŁAJ LASEK

Absolwent Poznańskiego AWF oraz Gerlev Idraethojskole International Lider Education w Danii. Absolwent Studium Podyplomowego Poradnictwa Żywieniowego na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, pasjonat ultra biegów po górach.

WF = FUN

Uczniowie nie chcą ćwiczyć? Zmotywuj ich i zaproponuj zabawy, które spodo- bają się każdemu

– top 10 gier i zabaw do wykorzystania podczas lekcji wychowania fizycznego

Przeprawa na drugą stronę góry

Uczniowie ustawieni w rzędzie – jeden za drugim. Każdy z nich w hula-hoop.

Mogą poruszać się dalej. Jeśli zawodnik z ostatniego koła przeskoczy do środkowego (wówczas w kole środkowym znajdą się 2 osoby), a trzecie ostatnie koło zostanie puste. Puste koło należy podać do pierwszego zawodnika, który kładzie je na początek i przeskakuje do przodu.

1

Zbij piłkę zanim zrobią to inni

Uczniowie podzieleni na 4 zespoły (3–4-osobowe). W przypadku dużej liczeb- ności lepiej zrobić dwa mniejsze boiska. Potrzebne 4 pachołki, na których będzie można ustawić piłeczki tenisowe. Zadaniem każdej z drużyn jest jak najszybsze zbicie piłki z pachołka dowolnej z drużyn przy użyciu piłek (tutaj warto zadbać o miękkie piłki, ewentualnie siatkowe). Każda z drużyn może poruszać się tylko po swoim polu.

Posiadamy różne opcje zakończenia tej gry: pierwsza piłka zbita, wszystkie piłki zbite – gra na punkty: 1 zbicie = 1 punkt.

2

Daj mi jakiś znak – berek

Wszyscy uczestnicy zabawy na obwodzie koła, jeden berek w środku. Zadaniem uczestników znajdujących się na obwodzie koła jest zamienić się z drugim uczestnikiem, która pokaże taki sam sygnał (np. ręka uniesiona w górę, pajacyki, przysiad itp.). Kiedy tylko ktoś zauważy drugą osobę wykonującą podobny gest, stara się szybko zamienić z nią miejscami, by uniknąć złapania przez berka. Zabawa okazuje się wyjątkowo za- bawna po kilku minutach, kiedy kilka/kilkanaście osób zmienia miejsca równocześnie, wykonując przy tym coraz zabawniejsze gesty.

3

Trzy kolory, trzy osoby

Kolorowe trójki – uczniowie dobrani w trójki (stożki ułożone w trójkąt na sali – każdy stoi przy swoim kolorze), nauczyciel mówi jeden z kolorów – wówczas uczeń, który stoi przy danym kolorze stożka musi zmienić trójkę i pobiec do innej).

Modyfikacje:

Nauczyciel mówi 2 kolory; kolor, który nie został wypowiedziany biegnie.

Dokładamy sprzęt w postaci piłek tenisowych, szarfy, piłkę koszykową – wówczas wypowiadany kolor otrzymuje dodatkowe zadanie, np. czerwony szarfa – wówczas uczeń przy czerwonym stożku zabiera szarfę i zmienia miejsce.

4

(19)

Lekcja WF z pomysłem

Berek meteoryt

W polu zabawy leżące hula-hoopy, liczba berków uzależniona od liczby ćwi- czących. Jeśli berek złapie któregoś z uczniów, zamienia się on w lecący meteoryt i wpada w hula-hoop. Żeby zostać uwolnionym, inny uczeń, dotąd niezłapany, musi obiec meteoryt dookoła – zawodnik wcześniej złapany jest wolny.

5

Autobus z przystankami

Wśród wszystkich uczniów nauczyciel w zależności od liczebności grupy wybie- ra 2–3 goniących (autobusy). W polu zabawy rozłożonych jest kilka znaczników/kapsli, czyli przystanków, przy których mogą zatrzymać się uciekający. Złapana osoba staje się autobusem (goniącym).

Modyfikacje: na danym przystanku może zatrzymać się jeden uciekający, na każdym przystanku należy przyjąć odpowiednią pozycję (przysiad, stanie na jednej nodze), zła- pana osoba dołącza do autobusu i również goni; znikające przystanki – co 30 sekund redukujemy liczbę przystanków.

6

Traf w obręcz

Organizacja – zawodnicy podzieleni na dwa zespoły. Dwaj zawodnicy z każdej z drużyn zaopatrzeni w hula-hoop. Realizacja: każdy zespół stara się zdobyć punkt poprzez przerzucenie piłki przez obręcz hula-hoop (jedną z dwóch). Zawodnicy podają między sobą piłkę bez kozła. Wygrywa drużyna, która zdobędzie 5 punktów.

Modyfikacja: podanie bez kozła, zakaz biegania z piłką, po zdobyciu punktu zamiana zawodnika z obręczą, 3 zawodników z obręczami.

7

Sportowe kalambury

Kalambury – wcześniej przygotowane karteczki z nazwami: dyscyplin, klubów sportowych, znanych sportowców. Kolejno uczniowie starają się pokazać dane hasło pozostałym uczniom.

8

Kółko i krzyżyk

Uczniowie podzieleni na dwa rzędy. Każdy posiada (kapsle/oznaczniki/woreczki) w jednym kolorze dla swojej drużyny. Zasady gry jak w kółko i krzyżyk. Zwycięża drużyna, która jako pierwsza zdobędzie 5/10/15 punktów.

Modyfikacje: drogę do hula-hoop uczniowie pokonują w sposób zadany przez nauczy- ciela (skoki / bieg tyłem / bieg slalomem).

9

Prawo lewo skok – sprawdź swój refleks

5 uczniów ustawionych jest na obwodzie, jedna noga w jednym hula-hoopie, druga w drugim – jeden kapitan decyduje, czy skaczą w prawo czy w lewo, przemiesz- czając się o jeden hula-hoop – prawo/lewo,

Modyfikacje: sygnały nauczyciela są sygnałem do zmiany (gwizdek/klaskanie/kolory) Kompetencje kluczowe/modyfikacja uczniowie reagują: warzywo – skok w lewo, owoc – skok w prawo, słówko polskie – w prawo, słówko angielskie – w lewo

10

(20)

Lekcja WF z pomysłem

EWA BRZOZOWSKA-WICHEREK

Doktorantka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie

Przykładowy obwód stacyjny do zrealizowania w parku

Obwód stacyjny polega na wykonaniu zestawu ćwiczeń po kolei, jedno po drugim.

Przerwa na odpoczynek następuje po zakończeniu całego obwodu.

Tę formę prowadzenia zajęć można stosować zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz, np. na boisku czy w parku. Jest ona też jednym ze skutecznych sposobów zwiększania intensywności zajęć wychowania

fizycznego.

O

bwód stacyjny jako jedna z form prowadzenia lekcji wychowania fizycznego często u młodzieży jest kojarzona z monotonnym i nudnym powtarzaniem ćwiczeń. Jeżeli do- stosujemy wykonywane na obwodzie ćwi- czenia do możliwości i oczekiwań uczniów oraz przeprowadzimy lekcję w nietypowym miejscu (np. parku), może stać się bardzo atrakcyjną formą zajęć.

Forma obwodowo-stacyjna polega na tym, że wyznacza się kilka stacji. Liczba stacji oraz dobór ćwiczeń zależy od liczby uczestników oraz ich stopnia zaawansowania. Na każ- dym takim punkcie (stacji) uczniowie wyko- nują określone zadania. Celem tych zadań jest kształtowanie sprawności motorycznej, wzmacnianie określonych grup mięśniowych, a także, chociaż w mniejszym stopniu, dosko- nalenie prostych czynności ruchowych. Nie przewiduje się przy takiej organizacji zajęć nauczania nowych elementów ze względu na pośpiech i określony czas ćwiczeń. Między kolejnymi ćwiczeniami nie stosuje się przerw na odpoczynek. Pauzy w treningu obwodo- wym następują po wykonaniu wszystkich

ćwiczeń i zamknięciu jednego „obwodu”. Zastosowanie tej formy zajęć wymaga od nauczyciela dużej sprawności organizacyjnej.

Stacje rozmieszczane są głównie w układzie kolistym, stąd też nazwa formy „obwód stacyjny”. Ale mogą być także rozmieszczone w kształcie elipsy lub w innym kształcie, w zależności od potrzeb organizacyjnych lub terenowych. Ważne, by ćwiczący znali kierunek zmiany stacji. Usprawnienie tak trudnej organizacji zajęć jest możliwe przez przygotowanie plansz rysunkowych lub opisowych.

O czym należy pamiętać realizując zajęcia w formie obwodu stacyjnego?

Zajęcia muszą zostać poprzedzone rozgrzewką, która przygotuje nasz organizm i mięśnie do wysiłku. Zakończenie zajęć również jest istotne – warto wykonać kilka ćwiczeń rozciągających.

Kolejność stacji w obwodzie nie może być przypadkowa. Musimy pa- miętać o tym, żeby ćwiczenia, które następują po sobie nie angażo- wały tych samych partii mięśniowych, które były wykorzystywane przy poprzednich ćwiczeniach.

(21)

Tabela 1. Przykładowy obwód stacyjny w parku

Lekcja WF z pomysłem

Po każdym ćwiczeniu o statycznym charakterze pracy mięśniowej powinno nastąpić ćwiczenie dynamiczne.

Stosowane ćwiczenia mają być proste i łatwe do wykonania oraz lu- biane przez uczniów.

Unikamy zadań, które mogą stwarzać niebezpieczeństwo dla ćwiczą- cego lub współćwiczącego.

W grupach początkujących obwód zwykle wykonuje się dwukrotnie – w zaawansowanych, nawet czterokrotnie.

Ze względu na dużą intensywność zajęć nie wykonujemy treningu obwodowego z dnia na dzień.

Organizacja obwodu stacyjnego w parku

1|

Przed prowadzeniem zajęć należy samemu poznać teren, wybrać i przygotować obszar najlepiej nadający się do zaplanowanych zajęć.

2|

Na zajęcia do parku nie trzeba zabierać ze sobą przyborów. Warto wykorzystać ukształtowanie terenu, elementy środowiska natu- ralnego (drzewa, kamienie, patyki) lub elementy architektury miejskiej (np. ławeczki).

3|

Należy tak rozlokować kolejne stacje, aby nie były od siebie za bardzo oddalone.

4|

Osoba prowadząca zajęcia powinna się tak ustawić, aby mieć dobrą widoczność na wszystkich uczniów i wyznaczony do ćwiczeń teren.

5|

Park to miejsce użyteczności publicznej, z którego korzystają też inni ludzie, dlatego w trakcie zajęć należy powstrzymać się od zbędnych krzyków i hałasów.

6|

Po zakończonych zajęciach miejsce ćwiczeń należy zostawić w takim stanie, jakie zastaliśmy.

Przebieg realizacji zadań

Rozstawiamy 12 stanowisk na wyznaczonym terenie w parku – zaznaczamy je bądź nume- rujemy, np. kredą. Następnie po kolei tłumaczy- my i pokazujemy uczniom ćwiczenia, ustalamy czas ich wykonywania – 45 sekund, przerwa – 10 sekund na zmianę stacji. Informujemy, że pracę na poszczególnej stacji rozpoczy- namy i kończymy na sygnał (klaśnięcie, gwizdek itp.); następnie przechodzimy na kolejną stację zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Po przejściu wszystkich stacji następuje krótka przerwa na odpoczynek (3–5 minut). Po ustalo- nym czasie przerwy, obwód jest powtarzany. 

Stacja Opis zadania Cel ćwiczenia Uwagi

Obieganie dwóch wyznaczonych drzew wykonując wokół nich tzw. ósemkę

Ćwiczenie kształtujące zwinność

Drzewa nie powinny być w zbyt dużej odległości od siebie

Z ustawienia przodem do drzewa w odległości około 1 metra, opad tułowia w przód

z energicznym odepchnięciem ramionami od drzewa do postawy

Wzmacnianie mięśni ramion i obręczy barkowej

Przeskoki obunóż przez kamienie (8–10 kamieni rozstawionych w odległości około 1 metra)

Kształtowanie skoczności, wzmacnianie mięśni nóg

Jeśli nie mamy kamieni możemy wykorzystać patyki

W oparciu o drzewo naprzemianstronne przyciąganie kolan do łokci

Wzmacnianie mięśni brzucha

Uginanie ramion opartych o ławkę w podporze tyłem. Wyprostowane ramiona opieramy na ławeczce za plecami, nogi lekko zgięte w kolanach oparte na podłodze. Wykonujemy ugięcie ramion, obniżając tułów, następnie wyprost itd.

Wzmacnianie mięśnia trójgłowego ramienia

Należy pamiętać, by pracować rękoma – nie biodrami

Wyskoki dosiężne z półprzysiadu do gałęzi drzewa

Kształtowanie skoczności, wzmacnianie mięśni nóg

Dłońmi należy się starać sięgnąć jak najwyżej

Unoszenie ramion w bok z kamieniami Wzmacnianie mięśni ramion i obręczy barkowej

Kamienie nie powinny być zbyt duże (muszą mieścić się w dłoni) oraz za ciężkie.

Unosimy kamienie do momentu, kiedy ręce będą odwiedzione równolegle do podłoża

Zwis na gałęzi drzewa Wzmacnianie mięśni ramion

i obręczy barkowej

Musimy wybrać taką gałąź, aby nie złamała się ona pod ciężarem ćwiczących

Podbiegi i szybkie zejścia marszem ze skarpy Kształtowanie wytrzymałości siłowej

Długość podbiegu powinna wynosić około 20 metrów

Równoważne przejścia po przewróconym lub ściętym drzewie

Kształtowanie zdolności równowagi

Przeskoki bieżne w jedną i drugą stronę nad parkową ścieżką

Wzmacnianie mięśni nóg

W podporze przodem i oparciu o pień ściętego drzewa naprzemienne unoszenie prostej nogi w tył

Wzmacnianie mięśni brzucha, grzbietu, pośladków

Podczas ćwiczenia tułów i biodra powinny być utrzymywane w linii prostej

(22)

Lekcja WF z pomysłem

MAGDALENA KRZELOWSKA

Nauczyciel WF oraz promotor zdrowia w Kłodzkiej Szkole Przedsiębiorczości

Mindfulness dla dzieci

– ćwiczenia poprawiające

samopoczucie oraz pomagające zachować spokój i kontrolę

(23)

Lekcja WF z pomysłem

Pojęcie mindfulness w języku polskim oznacza praktykowanie uważności.

Jest to proces psychologiczny, które- go celem jest koncentrowanie uwa- gi na wewnętrznych i zewnętrznych bodźcach występujących w danej chwili. Mindfulness w szerszym uję- ciu to idea stworzona przez Jona Ka- bat-Zinna, daje możliwość rozwijania uważności poprzez medytacje i liczne ćwiczenia (Heller W., Kaźmierska M., Wieczorek M., 2019). Czy da się to zro- bić na lekcjach WF? Tak!

W

edług opinii Agnieszki Pawłow- skiej – psychologa i trenera uważ- ności – mindfulness to umiejęt- ność zwolnienia, wyciszenia, zro- zumienia, że emocje są naturalną częścią naszego życia. Trening uważności bardzo przydatny w re- lacjach z rówieśnikami, przyczynia się do popra- wy koncentracji i pamięci, a także kreatywności.

Uważność pomaga na nowo odkryć, jak niezwykły i wyjątkowy jest otaczający nas świat.

Zdaniem Agnieszki Pawłowskiej istnieje wiele różnorodnych metod doskonalenia uważności wśród dzieci. Zarówno bardziej formalnych, jak np. obserwowanie oddechu, i mniej formalnych, jak proste zabawy, które angażują poszczegól- ne zmysły. Trening uważności jest dostępny dla osób w każdym wieku. Należy go jedynie dopa- sowywać do wieku i możliwości rozwojowych dzieci i dorosłych. Trening mindfulness wykazuje również dużą efektywność w zakresie wsparcia w leczeniu osób agresywnych, z depresją, za- burzeniami lękowymi, nadpobudliwością. Bez wątpienia długość i forma pracy w takich przy- padkach muszą być dopasowywane indywidual- nie do sytuacji i osoby, również jej wieku.

Agnieszka Pawłowska przypomina, że to rodzice są najlepszymi i najskuteczniejszymi nauczycielami własnych dzieci. Jeśli to oni są w stanie radzić sobie z emocjami, troszczyć się o siebie i od- poczywać, być w realnym kontakcie z bliskimi, celebrować niepowtarzalne momenty w życiu, chwilami zatrzymać się, wyłączyć wszelkie nie- potrzebne myśli i skoncentrować się na dziecku i jego wewnętrznych potrzebach, wówczas ono odwzajemni się nam tym samym. Musimy jednak pamiętać, że uważność to nie jest panaceum na problemy z dzieckiem, a sposób życia, który warto wdrażać w całej rodzinie. Tylko wówczas przynosi wspaniałe efekty. Dziecko, którego słu- chamy i z którym szczerze rozmawiamy, znacznie rzadziej zatapia się w wirtualnym świecie i docho- dzi do wniosku, że świat realny również obfituje w wiele fantastycznych możliwości (https://dziecisawazne.pl/mindfullness-a-dzieci-rozmowa- -z-agnieszka-pawlowska-trenerka-uwaznosci/).

Ćwiczenia pomagające zachować spokój i kon- trolę oraz poprawiające samopoczucie (Carole P.

Roman, J. Robin Albertson-Wren, 2020).

Narzędzia pomagające w chwilach złości i frustracji:

oddychanie piórkowe – przystawiamy piórko blisko do ust i obserwujemy, jak nasz szybki, przerywany oddech porusza nim do przodu i do tyłu; głębsze oraz powolniejsze wdechy i wydechy powodują, iż gwałtowne ruchy piórka

(24)

1. Carole P. Roman, J. Robin Albertson-Wren (2020), Mindfulness dla dzieci. Poczuj radość spokój i kontrolę, Gliwice.

2. Góralska R. (2019), Uważność: technika uczenia się, czy droga wspierania (samo)rozwoju?, Rocznik Andragogiczny, 26.

3. Heller W., Kaźmierska M., Wieczorek M. (red.) (2019), Dlaczego szkoła nie ufa emocjom?, Poznań–Kalisz.

4. Krzaczkowska B., Sukces edukacyjny szkoły w aspekcie psychologii pozytywnej.

5. Radoń S. (2017), Czy medytacja naprawdę działa? (model uważności, efektywność zastosowań oraz chrześcijańska kompatybilność). Kraków.

6. Roberts T. (2015), Mindfulness. O sztuce uważności, Sopot.

7. https://dziecisawazne.pl/mindfullness-a-dzieci-rozmowa-z-agnieszka- pawlowska-trenerka-uwaznosci/

PIŚMIENNICTWO

Lekcja WF z pomysłem

zamieniają się w delikatny trzepot; gdy poczujemy się lepiej, bierzemy głęboki wdech i podnosimy piórko do góry, a następnie je upuszczamy i staramy się tak długo wy- puszczać powietrze, aż wyląduje ono miękko na łóżku;

uspokajające odliczanie – zamykamy oczy i wdychamy powietrze nosem, a następnie wypuszczamy powietrze ustami. Wdech i wydech liczą się jako jeden oddech.

Wykonujemy 10 takich oddechów nieustannie koncen- trując się na powietrzu, które wciągamy i wypuszczamy.

Pomysły na radzenie sobie z frustracją i rozżaleniem:

zamiana miejsc – szukamy spokojnego miejsca, za- mykamy oczy i próbujemy wyobrazić sobie siebie jako kogoś innego (dzieci wyobrażają sobie, że są osoba- mi dorosłymi);

zastanowienie się nad sobą – gdy przepełniają nas ne- gatywne myśli i jesteśmy rozżaleni spoglądamy w lustro;

widok naburmuszonej miny wywołuje uśmiech i jedno- cześnie uspokaja; gdy jesteśmy spokojniejsi, od razu lepiej się myśli.

Radzenie sobie z poczuciem winy i przytłoczenia:

zamrożona ramka – gdy mamy silne poczucie winy stajemy w miejscu i robimy „szybki przegląd swojego ciała”, aby zapanować nad negatywnymi myślami; roz- luźniamy mięśnie, poruszamy swobodnie całym ciałem, potrząsamy dłońmi, otwieramy usta i imitujemy ziewanie, wzruszamy ramionami;

ruchy mięśni – gdy jesteśmy zdenerwowani lub pod- ekscytowani możemy wyjść na dwór i przebiec kilka dużych kółek, wykonać ćwiczenia rozciągające nóg i roz- ruszać ramiona; bierzemy głęboki wdech, a następnie wypuszczamy powietrze w małych, krótkich wydechach;

gdy się zmęczymy, robimy mniejsze koła i staramy się wydłużyć wydechy.

Uspokojenie ciała i umysłu:

oddychanie do sześciu – w przypadku dużego wzbu- rzenia kładziemy się na kanapie i wykonujemy długie, głębokie wdechy. Liczę do 4, skupiając się na odczu- waniu wdychanego powietrza. Następnie wstrzymujemy oddech na 2 sekundy i bardzo powoli wypuszczamy powietrze, licząc w myślach do sześciu. Gdy oddychamy powoli, nasze tętno spada, a do mózgu wysyłana jest chemiczna wiadomość, że jesteśmy zrelaksowani;

oddychanie życzliwością – gdy jesteśmy na kogoś źli wykonujemy 10 oddechów; przed każdym oddechem szepczemy jakąś pozytywną myśl dotyczącą osoby, która wywołała naszą złość, np. „bądź szczęśliwy”, „bądź zdro- wy”, „bądź bezpieczny”, „bądź spokojny”.

Radzenie sobie ze strachem i niepokojem:

stopy na ziemi – gdy się czegoś boimy, przez chwilę uważnie przyglądamy się własnemu ciału. Patrzymy na stopy oparte na podłodze. Zaczynamy marsz i robimy powolne, uważne kroki. Staramy się poczuć każde swoje stąpnięcie. Z uwagą obserwujemy każde uniesienie nogi oraz to, jak dotyka ona ziemi. Wykonujemy 5 powolnych kroków w lewą stronę, a następnie 5 kolejnych w prawą stronę. Czujemy się w ten sposób bardziej „zakorzenieni”;

wsłuchanie się – gdy wsłuchujemy się we wszystkie dźwięki wokół nas, automatycznie zaczynamy się uspokajać.

Radzenie sobie z lękiem przed prezentacją:

zakotwiczone oddychanie – kładziemy dłonie na klatce piersiowej i wykonujemy kilka powolnych oraz głębokich wdechów; po każdym powoli wypuszczamy powietrze;

staramy się poczuć, jak nasze żebra unoszą się i opadają podczas kolejnych faz oddechu;

podpatrywanie swojego silnego „ja” – „myślowe ob- razowanie” – siadamy i zamykamy oczy; wyobrażamy sobie, że wchodzimy do klasy wyprostowani, z rozluź- nionymi ramionami i uśmiechem na ustach; głęboko oddychamy i widzimy, że nasi przyjaciele odwzajemniają uśmiech; mówimy spokojnym, czystym głosem. Świetnie sobie radzimy.

Ćwicząc uważność, możemy znacznie zwiększyć swoją świa- domość. Równocześnie uważność sprawia, że czujemy się spokojniejsi, zrelaksowani i lepiej kontrolujemy sytuację, w której aktualnie się znaleźliśmy. Mózg również można trenować. Ćwiczenia na uważność pomagają wyciszyć ciało migdałowate, czyli emocjonalne centrum kontroli w naszym mózgu. To właśnie w nim przechowywane są negatywne emocje, takie jak: złość, frustracja czy zazdrość.

Ważnym aspektem bycia uważnym jest dostrzeganie wszystkiego, co dzieje się wokół nas, a także w naszym ciele i umyś- le, bez zbędnego oceniania tego w kategoriach dobra lub zła. W trudnych momentach naszego życia uważność polega na zdaniu sobie sprawy z własnych emocji (smutku, gniewu, frustracji, zazdrości). Należy zwracać uwagę na to, co dzieje się w naszym życiu, chwila po chwili, z wyłącze- niem z tego procesu oceniania (Carole P. Roman, J. Robin Albertson – Wren, 2020).

Treningi uważności uczą traktowania siebie w troskliwy i pełen akceptacji sposób. Osoby mające tę umiejętność dużo lepiej sobie radzą z trudnymi i stresującymi wyda- rzeniami, które niesie życie. Treningi uważności mogą być zatem istotnym elementem profilaktyki stanów depresyj- nych i lękowych. Myślenie charakterystyczne dla zabu- rzeń lękowych opiera się głównie na nadmiernej kryty- ce. Uświadomienie sobie tych dysfunkcjonalnych myśli, jak również ich skutków pozwala na uzyskanie dystansu do swych negatywnych i nadmiernie krytycznych myśli (Góralska R., 2019). 

(25)

Edukacja PROZDROWOTNA

Detoks od cukru

Zacznijmy od początku, stwierdzając dość kolokwialnie, że cukier jest wszę- dzie. Dzisiejszy sposób żywienia bazuje na cukrze, a konsument musi być bar- dzo ostrożny, żeby nie dać się nabrać na sztuczki producentów. Kiedy nasz dzień rozpoczniemy od teoretycznie zbożowych płatków, na drugie śniadanie zjemy zbożowy batonik i owoce, w kolejnych godzinach zjemy pełnoziarni- ste przekąski, bilans na koniec dnia okaże się taki, że dostarczyliśmy kilka lub kilkanaście łyżeczek cukru. W przeszłości cukier miał dobry PR, wielokrotnie reklamowano go jako najtańszy środek odżywczy. Skutek był taki, że coraz częściej i w coraz większej ilości gościł na naszych stołach.

Wojna dobra ze złem

Ponad 100 lat temu duński badacz Christian Gram odkrył, że niektóre bakterie zabarwiają, a inne tego nie robią. Bakterie, które zabarwiały otrzymały na- zwę gram dodatnich, a ich przeciwnicy gram ujemnych. Bakterie z gatunku gram dodatnich bronią przed chorobami i są dobrymi bohaterami, działają

tak długo, jak dostarczamy im dobrego paliwa (pożywienia); duża liczba surowych warzyw sprawia, że armia się powiększa. W świecie opanowanym przez cukier, po drugiej stronie

„mocy” mamy bakterie gram ujemne, które wywołują zapalenia i choroby.

– czy to możliwe i potrzebne?

MIKOŁAJ LASEK

Absolwent Poznańskiego AWF oraz Gerlev Idraethojskole International Lider Education w Danii. Absolwent Studium Podyplomowego Poradnictwa Żywieniowego na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, pasjonat ultra biegów po górach.