1 Autor: Aleksandra Klusek-Gębska
„Chrzest Polski”
Scena 1
„Sojusz”
Księstwo Polan – dwór książęcy. Dworzanie oczekują powrotu swego władcy Mieszka I
z wyprawy wojennej ze słowiańskim plemionami Wieletów, zamieszkujących obszar miedzy dolną Odrą a Łabą.
Panuje atmosfera wyczekiwania i nudy. Wreszcie przybycie władcy ogłaszają błaźni.
Błazen I
Słuchajcie ludzie, mam nowiny świeżutkie jak chlebek na święta Niech każdy nastawi uszu i dzień dzisiejszy zapamięta.
Książę Polan Mieszko I – syn zacnego Ziemomysła oraz prawnuk Siemowita, - skończył srogie walki z wrogiem, w domu wkrótce już zawita.
Tu na moście go widziano wraz z drużyną dzielnych wojów, Zakończyli jak na razie rozdział ciężkich z wrogiem bojów.
Błazen II
Chce nasz Książę wziąć Pomorze – lecz tubylcy nie pozwolą - zamieszkują tam Wieleci – umrzeć niż się poddać wolą.
Ciężką Mieszko ma przeprawę z każdej strony, gdzieś wróg stoi Z Niemiec, Rusi oraz Wiślan – ale książę się nie boi.
Krew słowiańska w żyłach płynie, w piersi serce bohatera Więc dla kraju Książę drogi każdą ziemi piędź wydziera.
Chce umocnić rolę Polan na europejskiej scenie, Stąd tak wielki upór księcia i tak wielkie poświęcenie.
Błazen I
Słuchajcie ludzie słuchajcie, bo tu się historia kształtuje, Nasz książę powraca z wojny, co nam dobrego zwiastuje?
Czy z tarczą, czy może na tarczy? Zwycięski, czy pokonany?
I jak ludziska myślicie - z czym wraca książę kochany?
2 Służka I
Już słyszę tętent koni i wiwat oddany drużynie
„Niech Mieszko I – nasz władca na całym świecie słynie”.
Wiele przyniósł nam zwycięstw, lecz czasy nastały trudne - boję się, że wygrana to nasze marzenia złudne.
Służka II
Przestań babo źle wróżyć – bo nasze bóstwa rozłościsz.
Najlepiej będzie jak rzucę na dobrą wróżbę psie kości. (rzuca kości na stół)
A widzisz – źle powiadałaś – kości mi w poprzek stanęły To znaczy, że na księcia korzystne prądy spłynęły.
Perun, Swaróg, Świętowid - bogowie słońca i nieba Sprzyjają naszemu władcy – bo składa ofiary jak trzeba.
Służka III
Dobrze, że widmo śmierci na księcia się nie czaiło, bo siedem wiernych żon jego w kłopocie by teraz było.
Jak każe nasza tradycja, gdy mąż odchodzi ze świata tego to w ogniu się spala ciało, a razem z nim żonę jego.
Służka I
Ale tak żywcem? Przecież to praktyka okrutna!!
Służka III
Cóż. Taka tradycja – chociaż bardzo smutna.
Ale książę żyje – więc żony niech będą spokojne Stresować się będą znowu, gdy mąż wyruszy na wojnę.
Błazen I
Dosyć już gadania, pan wraca do dworu Nie róbcie więc baby już więcej rumoru.
(Błazny rozgania służki kijem, one z krzykiem i śmiechem rozbiegają się po sali. Wesołą gonitwę przerywa wejście księcia wraz z jego doradcami. Poddani stają w szeregu kłaniają się władcy. Książę zasiada na tronie)
3 Błazen II
Z wielką radością serca witamy ciebie mój panie, Niech ochrona bogów nad tobą nigdy nie ustanie.
Niech dzieci będą pociechą, a żony błyszczą urodą, A wszystkie twoje kroki do szczęścia ciebie zawiodą.
Jakie przynosisz wieści? Czy niesiesz nam wieniec zwycięstwa?
Czy wróg się ukorzył sromotnie przed blaskiem twojego męstwa?
Mieszko I
Milcz błaźnie – niestety nie idę z radosną nowiną Wróg stawił nam godnie czoła i wygrał z moją drużyną.
Wielu poległo w walce, wielu też wzięto w niewolę, Zamiast zwycięstwa wam niosę – smutek i serca niedolę.
Zewsząd się czają wrogowie – ze wschodu i od zachodu, Nadejdzie czas, gdy nie będę mógł chronić już swego narodu.
Doradca I
Drużyna Wieletów z Pomorza przez Niemcy wsparta została, i tu jest prawdziwa ich siła, stąd jest porażka twa cała.
Niemcy szerzyć chcą swe wpływy, pod różnymi pretekstami, będą kąsać biednych Polan, wściekłą walkę toczyć z nami.
Pod przykrywką nawracania na chrześcijańską wiarę, będą grabić naszą ziemię – mówiąc nam, że to za karę, bo wierzymy w nasze bóstwa, i pogański kult szerzymy - a przestaną – tak stwierdzili – wtedy, kiedy uwierzymy.
Mieszko I
Toż to bzdura!!! Podłe kłamstwo!!! Oj parszywe, nędzne kmiecie, - na Polanach to wy sobie zęby wszystkie połamiecie.
Ja słyszałem o tej wierze – tam Bóg ludzi kochać każe,
a nie walczyć i zabijać – lecz nieść wszystkim miłość w darze.
Ale Niemcy pod przykrywką bogatego w łaski Boga, wciąż plądrują nasze ziemie? – niech ich spotka kara sroga.
4 Doradca II
Chociaż kłamstwo grube widać, nie uczynisz tu nic panie Niemcy szybko wytłumaczą, że „Polanie to poganie.
Takich trzeba krótko trzymać, bo im obce jest sumienie, więc ich mieczem trzeba zmusić, by przyjęli to wierzenie.”
Jak dowiedzą się narody, z wielkiej panie Europy, to przyjadą tu z mieczami obleczone w zbroje chłopy.
W imię pogan nawracania grabić będą twoje ziemie
- czy uniesiesz mój ty Książę takie ciężkie wojen brzemię?
Mieszko I
Cóż mam robić? Sam nie dźwignę? Serce sojusz mi dyktuje?
Wschód i Zachód są mi wrogie - na Południe się skieruje.
Doradca III
W sąsiednich Czechach włada Bolesław - wódz wielki i sprawiedliwy – chodź ma przydomek Srogi jest dobry i nierychliwy,
Ma on ci córkę Dobrawę – wrażliwą, dobrą, uczynną - jak gołębica łagodną, jak dziecko taką niewinną.
Czechy to kraj chrześcijański, królewna gorliwa zaś w wierze, Jak książę szuka sojuszu – niech dziewczę za żonę swą bierze.
Mieszko I
Jak to mam ślub wziąć z Dobrawą? Musiałaby ona się zgodzić.
Mamy tu inne zwyczaje i tego się nie da pogodzić.
Mam siedem żon, potomków w bród i to jest sprawy sedno.
A w Czechach? Tam jest jeden ślub i żonę ma się jedną.
Doradca III
Pogański ślub nieważny jest dla ludzi tamtej wiary, - nasze zwyczaje to przecież jedynie gusła i czary.
Bogactwo masz, więc żony twe wygodne życie skusi, a jako wolny pójdziesz wnet w konkury do Dobrusi.
5 Mieszko I
Czy jednak ona zechce mnie dzikiego poganina?
Doradca III
Zaufaj mi, poznałem ją. To mądra jest dziewczyna.
Dla swojej wiary i Boga swego uczyni to z radością, By naród twój nawrócił się – by okrył się światłością.
Mieszko I
Nie wiem, czy lud tak chętnie da te swoje gusła i czary, by z księciem swym odważnie wejść w nieznane wody wiary.
Doradca I
Przecież nie jest to sprawa tak zupełnie nieznana, Wiara w Boga jedynego była już tu rozgłaszana.
Z odległej Grecji przybyli misjonarze - Cyryl i Metody, by na wiarę chrystusową nawracać słowiańskie narody.
Wielu przyjęło ich słowo i w Boga uwierzyło,
kilku słowiańskich sąsiadów pogaństwo precz odrzuciło.
Bracia stworzyli alfabet – tzw. głagolicę, otworzyli dla narodów Bożych łask krynicę.
Do liturgii kościoła język słowiański wprowadzili, i wiarę Chrześcijańską w sercach ludzi zaszczepili.
Doradca II
Jeśli dasz książę przykład ludowi twojemu, Wnet oddadzą pokłon Bogu Jedynemu.
A i Dobrawa z pobożnego jest rodu, zatem będzie światłem dla Twego narodu.
Doradca III
Wujek Dobrawy kapłanem jest i Wojciech mu na imię, Z zacnego życia słynie hen w całej swej czeskiej krainie.
Przyjdzie więc on i misjonarze, wiarę ogłoszą ludowi a wróg odejdzie od Polan precz dzięki Bolesławowi.
6 Mieszko I
Niech więc tak będzie. Prędko ślij poselstwo do Dobrawy.
I wracaj wnet, bo odpowiedzi jej bardzo jestem ciekawy.
Scena II
„Orędzie”
Mieszko I z niecierpliwością oczekuje przybycia na swój dwór Dobrawy.
Przyjęła ona jego oświadczyny i wkrótce zostanie jego zoną.
Mieszko I
Czy ja dobrze uczyniłem uderzając do Czech w swaty?
Chyba dobrze, bo zysk większy aniżeli wszystkie straty.
Najważniejsze lud ochronić przed mocnymi najeźdźcami, a to stanie się możliwe, gdy Bolesław będzie z nami.
Sojusznika mieć mocnego to w tych czasach ważna rzecz, Tak więc wszystkie wątpliwości pójdźcie z głowy mojej precz.
(wchodzi kronikarz)
Mieszko I
O nareszcie jesteś, czekałem na ciebie Janie.
Kronikarz
Wzywałeś mnie tak więc jestem – czego sobie życzysz panie.
Mieszko I
Dobrawa zgodziła się zostać moją żoną – wspaniała to nowina, Lecz powiedz kronikarzu mój – jaka jest ta dziewczyna.
Zanim zatańczysz radośnie na mym z Dobrawą weselu
Opowiedz proszę o przyszłej żonie mej – mój stary przyjacielu.
Kronikarz
W czeskiej krainie nie ma wspanialszej dziewczyny od Dobrawy Wrażliwość jej, subtelność wiele przyniosły jej sławy
7 Jej imię oznacza dobra – taka jest twa pani,
i ciebie oczaruje wkrótce swoimi wdziękami.
Ponadto gorliwa jest w wierze, Boga nad życie ceni, gdy weźmiesz ją za żonę, na lepsze ciebie zmieni.
Pokaże ci Chrystusa krzyż, nauczy cię miłości
Gdy przyjmiesz chrzest zobaczysz wnet ile Bóg daje radości.
Mieszko I
Czyż mało bóstw u siebie mam, by szukać jeszcze jednego?
Mają świątynie i każdy z nich kapłana ma wpływowego.
Czy myślisz Janie, że ludzie ci oddadzą pokornie władzę?
Zbuntują się przeciwko mnie – cóż bracie na to poradzę?
Kronikarz
Miej książę ufność i nie martw się, wszystko się jakoś ułoży, Tu nie licz tylko na siły swe, lecz głównie na palec boży.
Mieszko I
Muszę nauczyć się zasad tej wiary nim narzeczona przybędzie, I jeszcze jedno – ogłoszę dziś ludowi swemu orędzie.
(kronikarz zaczyna zapisywać orędzie księcia)
Ja, książę Mieszko, władca Polan potężny,
Zasłużony w licznych bojach, nieugięty, twardy, mężny, Ogłaszam dziś swemu ludowi następujące orędzie.
Już wkrótce do tego kraju Dobrawa piękna przybędzie.
Czeska księżniczka zostanie żoną księcia waszego - sojusz Polan z Czechami ścisły wynika z tego.
Jeszcze inne wspaniałe owoce ten ślub przynosi,
Naród Czeski w jedynego Boga wiarę wkrótce nam ogłosi.
To religia jest Miłości, a Bóg wierny, miłosierny, Rozkazuję więc ludowi, by był zawsze jemu wierny.
Misjonarze głosić będą chrzest na grzechów odpuszczenie, Przyjmij ludu go bez lęku – w nim to znajdziesz swe zbawienie.
8 Ja go przyjmę jako pierwszy koło Gniezna, nad Lednicą,
aby nasza Polan ziemia wnet spłynęła łask krynicą.
Podpisano Książę Mieszko – władca Polan, wódz pokorny.
Ślij to prędko do całego ludu – kronikarzu mój nadworny.
Kronikarz
Idę panie – to wielkie nowiny. To ważne daty dla kraju naszego 995 – ślub księcia Mieszka z Dobrawą, a za rok święty chrzest jego
Scena III
„Dobrawa”
Mieszko siedzi na tronie. Mnich z wielką księgą w dłoni wyjaśnia mu zasady wiary chrześcijańskiej
Mnich (czyniąc ręką w powietrzu znak krzyża)
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto,
Mieszko I (żegnając się)
Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen.
Mnich
Podałem ci zasady wiary, co spamiętałeś z tego?
Mieszko I
Kochaj bliźniego swego, jak siebie samego.
A Boga całą swoją siłą i całą swoją mocą,
Rano, w południe i wieczór – za dnia i ciemną nocą.
Miłuj nieprzyjaciół swoich, bądź skory do wybaczenia, A tą drogą niechybnie trafisz na drogę zbawienia.
Mnich
Dobrze odpowiedziałeś, czy czujesz to w sercu szczerze?
Mieszko I
Piękne są te zasady, lecz czy naprawdę w nie wierzę?
9 Mnich
Gdy poznasz żywego Boga, gdy chrzest zmyje twą winę, To wtedy książę miły przyjmiesz tą Dobrą Nowinę.
Pamiętaj, że Boże królestwo jest dane dla każdego,
Kto sercem przyjmie Chrystusa i szczerze uwierzy w niego.
Mieszko I
Trudno to pojąć rozumem – jak poznać Boga żywego?
Mnich
Potrzeba tobie mój książę świadectwa człowieka drugiego.
Gdy ujrzysz wierzących prawdziwie, co w Bogu ufność mają ty także pójdziesz ich drogą – oni prawdziwie kochają.
(Wchodzi Dobrawa. Mieszko zrywa się na równe nogi, z zachwytem wpatruje się w narzeczoną.)
Dobrawa
Szczęść Boże drogi Książę, szczęść Boże pobożny bracie, Słyszę, że o świętych sprawach tutaj rozmawiacie.
Mieszko I
Cóż widzą me oczy, wspaniałe zjawisko, Co o tobie mówili, to prawda jest wszystko.
Uroda twoja pani zaiste mnie olśniła,
Jakże się cieszę wielce, żeś w końcu tu przybyła.
Dobrawa
Zaiste mości książę, jesteście zbyt łaskawi.
Czy już Chrystusa poznałeś – to wielce mnie ciekawi.
Mieszko I
Poznałem Ewangelię i wszelkie zasady wiary, Rzuciłem precz pogaństwo, wszystkie gusła i czary.
Wydałem o Chrystusie orędzie do narodu,
Kazałem wnet sprowadzić kapłanów tutaj do grodu.
10 Niedługo po naszym ślubie chrzest przyjmę w lednickim jeziorze
Lecz nie wiem, czy prawdziwie uwierzyć mi to pomoże.
Dobrawa
Na razie próbujesz rozumem ogarnąć Boga naszego, Lecz spróbuj go pokochać jako zbawcę jedynego.
(pokazuje mu krzyż)
Spójrz na ten krzyż i zrozum, że On na nim oddał swe życie, aby krynica łaski spłynęła na ciebie obficie.
Jeżeli spojrzysz na Niego oczami wielkiej miłości to wiara w Jezusa Chrystusa stanie się źródłem radości.
Mieszko I
Wspaniale mi o Nim mówisz, aż czuję w swojej duszy, że nowa ta religia serce niejedno poruszy.
Chcę byś mi pokazała jak mam miłować Boga, Od dzisiaj chcę, by była to moja jedyna droga.
Jesteś cudowna Dobrawo – piękna, dobra, wrażliwa
(całuje ją w dłoń. Zwraca się do mnicha)
Mnichu ogłaszaj wszystkim, że Księżna już przybywa Niech ucztę weselną szykują, niech jadła nie żałują,
Najlepszych muzyków zaprosić i trunków co lepszych donosić.
Niech sala złotem się mieni, bo książę Polan się żeni!
Dobrawa
Proszę cię drogi książę, zrezygnuj z tej próżności, Niech chorzy i ubodzy będą na uroczystości,
Zamiast wystawnej uczty – dajmy na biednych datki, A w ramach prezentu od młodych obniż ludziom podatki.
Pokażmy miłosierdzie nie w słowie, ale w czynie, A chrześcijaństwo rozkwitnie wkrótce w naszej krainie.
Mieszko I
Niech zatem tak się stanie Dobrawo ukochana by naród chwalił Chrystusa - swojego nowego Pana.
11 Scena IV
„Chrzest”
(Obok chrzcielnicy w białej koszuli z rękami złożonymi na piersi klęczy Mieszko I – obok stoi arcybiskup w towarzystwie mnicha. Księżna Dobrawa siedzi na tronie, wokół niego stoją
świadkowie tej doniosłej uroczystości (służki, doradcy, błazny.
Kronikarz stoi z wielką księgą i zapisuje wszystkie te wydarzenia)
Arcybiskup
In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Amen
(zebrani się żegnają, arcybiskup śpiewa litanię do Wszystkich Świętych, zebrani odpowiadają)
Arcybiskup Sancta Maria, Wszyscy ora pro nobis.
Arcybiskup
Sancta Dei Genetrix, Wszyscy
ora pro nobis.
Arcybiskup
Sancta Virgo virginum, Wszyscy
ora pro nobis.
Arcybiskup Sancte Michael, Wszyscy
ora pro nobis.
Arcybiskup Sancte Gabriel, Wszyscy ora pro nobis.
Arcybiskup Sancte Raphael, Wszyscy
12 ora pro nobis.
Arcybiskup
Omnes sancti Angeli et Archangeli, Wszyscy
orate pro nobis.
Arcybiskup
Omnes sancti beatorum Spirituum ordines, Wszyscy
orate pro nobis.
Arcybiskup Kyrie, eleison.
Wszyscy Kyrie, eleison.
Arcybiskup Christe, eleison.
Wszyscy
Christe, eleison.
Arcybiskup Kyrie, eleison.
Wszyscy Kyrie, eleison.
Arcybiskup
Pater noster Et ne nos inducas in tentationem.
Wszyscy
Sed libera nos a malo.
(Arcybiskup bierze z rąk mnicha naczynie z wodą i polewa głowę księcia.odzywa się potężny śpiew alleluja, cała scena zostaje rozświetlona jasnym blaskiem. Zebrany naród pada na kolana
Kronikarz i mnich zwracają się do publiczności)
Kronikarz
Zaiste wielki dziś dzień – święty i uroczysty,
Gdy książę Polan staje się jak srebrny kryształ czysty.
13 Grzechów swych brud wybielił dziś w ożywczej wodzie chrztu,
Chwała i cześć Bogu niech brzmi, śpiewajmy pieśni Mu.
Mnich
Za wodzem swym i naród jego w Chrystusa wnet uwierzy,
Z Gniezna , Krakowa, znad morza, z gór – z najdalszej też rubieży.
Od dzisiaj Polska staje się ostoją chrześcijaństwa,
Ten święty chrzest zakończył już starą epokę pogaństwa.
Od dzisiaj nowe stają się i serca i sumienia
Zobaczcie ludzie jak święty chrzest oblicze świata zmienia.
Kronikarz
Rok dziewięćset sześćdziesiąty szósty to bardzo ważna data, gdy Polska staje się częścią chrześcijańskiego świata.
Pamiętaj więc, gdy przyjdzie noc, jak wielkie to są dzieła dopóty płynie chrztu łaski zdrój to Polska nie zginęła.
W niej życie jest, historia jej – tu nasze są korzenie
- i choćby świat omamiał mnie – to wiary swej nie zmienię.
Mnich
Książę piastowski przyjął chrzest, kraj swój nawrócił do Boga Przez tysiąc pięćdziesiąt lat to pewna była droga.
Choć kraju dzieje pokryte są licznymi, krwawymi bliznami, To Chrystus z Polakami jest i zawsze zostanie już z nami.
