с. Św i ę c i c k i
OZNACZANIE ROZPUSZCZALNOŚCI BORU
METODĄ ELEKTRODIALIZY W SKAŁACH WĘGLANOWYCH
(Z Z ak ład u G leb o zn a w stw a S zk o ły G łó w n ej G osp od arstw a W iejsk ieg o — W arszaw a)
Oznaczenia wykonano na aparacie powszechnie używanym do elektro- dializy gleb i skał m acierzystych. Rozpuszczaniu poddawano 1 g sub stancji o rozdrobnieniu 0,5— 1 mm 0 . Przy napięciu 100 V doprowa dzano natężenie prądu do 50 m iliam perów lub do m aksym alnie osiągal nego natężenia, o ile ono było m niejsze od wskazanego, po czym noto wano czas trwania elektrodializy i pobierano całą próbkę roztworu ano dowego do odparowania i oznaczenia zawartości boru według m etody D i b l e , T r u o g a i B e r g e r a (1).
Ilości rozpuszczalnego boru w elektrodializie są otrzym ywane cokol w iek większe niż ilości boru rozpuszczalnego w wodzie i m niejsze niż w 0,36-n HCl (1). Łatwość rozpuszczania się boru jest różna dla różnych skał. Jest ona funkcją rozpuszczalności zbadanych wapieni i margla zależną od wieku skały, ale niezależną od ogólnej zawartości dostęp nego boru (rozpuszczalnego w 0,36-n HC1).
Trzy przytoczone zbadane skały można by uszeregować w zależności od ilości rozpuszczalnego w nich boru metodą elektrodializy: 1) margiel kredowy z Mnich owa, 2) wapień ilasty jurajski z Ruszkowa, 3) wapień ilasty jurajski z Majaczewic.
W elektrodializie bor rozpuszcza się stopniowo w miarę rozpuszcza nia się skały węglanowej i osiąga równoważne ilości boru rozpuszczal nego w wodzie: w marglu z Mnichowa po 25 min. trwania elektrodia lizy, w wapieniu z Ruszkowa po 2 godz. 10 min., w wapieniu z Maja czewic po 8 godz. Natomiast optym alne ilości boru dla roślin m otylko w ych i buraka cukrowego (50 m g/kg) rozpuszczają się odpowiednio po 14 i 19 godz. dla dwóch pierwszych próbek, natomiast wapień z Maja czew ic wielkości tych nie osiąga.
192 С. Ś w ięcick i
T a b l i c a I C h ara k tery sty k a badanych w a p ie n i i m argla
Bor rozp u szczaln y
Lp. M iejscow ość N azw a C a C 0 3
% h2o 0,36-n HC1 po 30 godz. elektrodia- lizy m g na 1 kg 1 2 3 M nichów R uszków M ajaczew ice m argiel kredow y w ap ień ila sty jurajski w a p ień ila sty jurajski
58.8 85,6 88.9 0,14 0,20 0,14 3.0 3.0 3,6 0,790 0,655 0,240 T a b l i c a II P o ró w n a n ie rozpuszczalności boru w w o d zie w 0,36-n HC1 i w elek tro d ia lizie
Lp. M iejscow ość
Bor rozpuszczalny w H 20 w % rozpuszcz.
w 0,36-n HC1
Bor rozpuszczalny w elek trod ializie po 30 godz.
w % rozpuszcz. w 0,36-n HC1 1 M nichów 4,7 26,4 2 R uszków 6,9 21,8 3 M ajaczew ice 3,9 6,7 T a b l i c a III Bor rozpuszczalny w elek tro d ia lizie w m g/kg w a p ien ia lub m argla
Czas trw ania elek tro d ia lizy
w godz. W apień z M ajaczew ic W apień z R uszkow a M argiel z M nichow a 2 0,050 0,140 0,220 4 0,080 0,220 0,260 6 0,110 0,245 0,290 8 0,140 0,260 0,330 10 0,160 0,270 0,385 12 0,180 0,380 0,440 14 0,185 0,450 0,500 16 0,190 0,470 0,550 18 0,200 0,485 0,605 20 0,205 0,500 0,640 22 0,215 0,600 0,650 24 0,220 0,645 0,695 26 0,230 0,650 0,725 28 0,235 0,650 0,750 30 0,240 0,655 0,790 rozpuszcza się w d a lszy m ciągu
Oznaczanie rozpu szczaln ości boru m etodą elek tro d ia lizy 193
L IT E R A T U R A
1. D i b 1 e W. T., T г u o g E. and B e r g e r K. C., B oron d eterm in a tio n in s o ils and p lan ts, A n a l, ch em istry , 26, 2, 418— 421 (1954).
2. M a k s i m ó w A., E lek tro filtra cja gleb . W arszaw a.
Ч. С В Е Н Ц И Ц К И О П Р Е Д Е Л Е Н И Е Р А С Т В О Р И М О С Т И Б О Р А М ЕТОДОМ Э Л Е К Т Р О Д И А Л И З А В И З В Е С Т К О В Ы Х П О Р О Д А Х (К аф едра П очвоведения Главной сельск охозяй ственной школы, Варш ава) Р е з ю м е И сследовалась скорость растворения бора в различны х известковы х породах при помощ и электродиализа. У становлено, что скорость растворения бора по степенна и зависит от растворимости и возраста породы, но не зависит от общ его содерж ан и я доступного растениям бора (растворимого в 0,36-n НС1).
с,
Ś w i ę c i c k iTHE DETERMINATION OF BORON IN CARBONATE ROCKS BY THE ELECTRODIALYSIS METHOD
(The C hair of S o il S c ie n c e of th e M ain C ollege of R u ral E conom ics — W arszaw a)
S u m m a r y
The velocity of boron dissolution in various carbonate rocks was investigated by means of electrodialysis. The velocity of dissolution proved to proceed gradually and was shown to depend upon the age of the rock and its solubility, but it does not depend upon the general content of boron available to plants (soluble in 0,36-n HC1).
