Funkcje, umiejętności i osobowość menedżera przyszłości

(1)

Lidia Włodarska-Zoła

Funkcje, umiejętności i osobowość

menedżera przyszłości

Problemy Profesjologii nr 1, 151-161

2009

(2)

U N IW ER SY TE T ZIE LO N O G Ó R SK I POLSK IE T O W A R Z Y S T W O P R O FE SJO L O G IC ZN E

P ro b le m y P ro fe s jo lo g ii 1 /2 0 09

L idia W ło d a r s k a -Z o ła 1

FUNKCJE, UMIEJĘTNOŚCI I OSOBOWOŚĆ

MENEDŻERA PRZYSZŁOŚCI

S t r e s z c z e n i e

W artykule autorka w kontekście przeobrażeń społeczno-gospodarczych przedstawiła wymagania stawiane menedżerom. Scharakteryzowała realizowane przez nich funkcje i pożądane umiejętno ści. Szczególną uwagę zwróciła na osobowość menedżera, która decyduje o jego sprawności za wodowej.

F U T U R E M A N A G E R ’ S F U N C T I O N S , S K I L L S , A N D P E R S O N A L I T Y S u m m a r y

In the article manager's requirements were presented in the context o f social and economical changes. Functions realised by managers and desired skills were characterised by the author. Spe cial attention was put to manager’s personality which is decisive for his professional development.

W prowadzenie

M en ed żer fu n k c jo n u ją c y w d y n a m ic z n ie z m ie n iający m się o to cze n iu p o w in ien u w zg lęd n ia ć co ra z w ię k s z ą ilość z m ie n ia ją c y c h się c z y n n ik ó w , k tó re p o w o d u ją , że:

- ro śn ie z ło ż o n o ść ś ro d o w isk a i ry n k u , a ry zy k o w y stę p u je w sz ę d z ie w k ażd ej d z ie d z i nie d ziałaln o ści;

- zw ię k sz a się tru d n o ść d o k ła d n e g o p ro g ra m o w a n ia p rzy szło ści, w szelk ie d łu g o fa lo w e strateg ie w p rzem y śle s ta ją się n ieb e z p ie c z n e , p o n ie w a ż z m u s z a ją do z g a d y w a n ia czeg o klient b ęd zie ch c ia ł w p rzy szło ści;

- rośnie liczba c z y n n ik ó w (zm ien n y ch ) decy d u jący ch o su k cesie firm y o raz zn aczen ie e lasty czn eg o d ziałan ia z in teg ro w an eg o z p o trzeb am i odbiorców ;

- n astęp u je sz y b k a d e z a k tu a liz a c ja naw et n ajlep iej o p ra c o w a n y c h p lan ó w , w z ra sta licz ba m o żliw y ch ro zw iązań i ro s n ą k o sz ty p o p ełn ian y ch błędów ;

- zw ię k sz a się liczb a z aró w n o k rajo w y ch , ja k i z ag ran iczn y ch w y d arzeń m ający ch w pływ na zac h o w a n ie się i p ro g ra m o w a n ie ro zw o ju p rzed sięb io rstw a;

- z m n ie js z a się o k re s n a ja k i m o ż n a p lan o w ać z ja k im k o lw ie k p rzy n ajm n iej sto p n iem p ew n o ści, a k lu czem do su k cesu staje się o d b ie ra n ie św ieży ch im p u lsó w z rynku i ich ja k n a jsz y b sz a realizacja;

(3)

152 L idia W łodarska-Z oła

- z w ię k s z a ją się w y m a g a n ia co d o ja k o ś c i o ra z te rm in o w o śc i d o staw i u słu g s e rw iso w y ch , sp ad a a tra k c y jn o ś ć in n o w acji, co p o w o d u je , że je d y n y m sp o so b em z a c h o w a n ia dobrej po zy cji na ry n k u je s t u trz y m a n ie w y so k ie g o w sp ó łc z y n n ik a in n o w acy jn o ści;

- z n a c z n ie sk ra c a się c zas p rze n o sz e n ia , o p ra c o w y w a n ia i p rz e c h o w y w a n ia in fo rm ac ji, sp ad a ich w a rto ść i u ż y te c z n o ść d la p rz e d s ię b io rstw a a je d n o c z e ś n ie ro s n ą k o szty ich p o z y sk iw an ia;

- z w ię k sz a się liczb a o só b w y k sz ta łc o n y c h , co p o w o d u je, p o trz e b ę w sp ó łp ra c y z p la có w k am i n au k o w y m i i w z b o g a c e n ia sy s te m ó w p racy o w arto ści in telek tu aln e i fu n k cje au to n o m ic z n e ;

- ro śn ie z a in te re s o w a n ie sp o łe c z e ń stw a p ro b lem am i ek o lo g ic z n y m i i h u m a n isty c z n y m i, co p o w o d u je w ięk szy nacisk na e ty c z n e asp e k ty d z ia ła ln o śc i g o sp o d a rc z e j firm y;

- p o stę p u je p ro ces d e m o k ra ty z a c ji ż y c ia i ro śn ie n iep ew n o ść o ra z z m ie n n o ść sy stem u sp o łe c z n e g o , c o p o w o d u je z a c h w ia n ie ró w n o w a g i w y w o łan ej z m ian am i (w z ro st m o b iln o ści z a w o d o w e j, k o n ie c z n o ść re k w a lifik a c ji, p o c z u c ie n iep ew n o ści z a tru d n ie n ia itp.) i z w iązan e z tym u tru d n ie n ia w d o sto so w y w a n iu się d o n o w y ch w a ru n k ó w 2.

U w a ru n k o w a n ia sp o łe c z n o -e k o n o m ic z n e o raz zm ian y w z arząd zan iu o rg a n iz a c ją , s p o w o d o w ały p rz e m ia n y w fu n k cjach , u m ie ję tn o śc ia c h , rolach, stylu k ie ro w a n ia o raz n o w e w y m a g an ia o d n o sz ą c e się d o o so b o w o śc i m e n ed ż eró w .

W raz z tra n s fo rm a c ją s p o łe c z n ą p o ja w iły się n o w e m e ry to ry c z n e k ry te ria d o b o ru i o cen y m e n ed ż eró w , z d e z a k tu a liz o w a ły się k ry te ria id eo lo g iczn e. P o w stało z a p o trz e b o w a n ie na n o w e m e ry to ry c z n e k w a lifik a c je m e n e d ż e ró w , z n a c z e n ia n ab rała sk u te c z n o ść fu n k c jo n o w a n ia o raz p ro b le m y p ro g n o z o w a n ia e fe k ty w n o ś c i k ie ro w a n ia ’.

W sp ó łczesn a rzeczy w isto ść g o sp o d arcza, k tó rą cechuje k o n k u ren cy jn o ść, ry w alizacja g o sp o d arcza i ciąg łe z m ia n y 4, zm u sza m en ed ż eró w do w y k o n y w an ia zadań łączący ch się z roz w iązy w an iem złożonych p ro b lem ó w w sytuacji n iedoboru śro d k ó w o raz deficy tu czasu. F unk cjo n u jące w tej rzeczy w isto ści p rz ed sięb io rstw a sta w ia ją w y m ó g w zrostu ja k o śc i k ad r m en e dżersk ich . W y m ó g ten m o że spełnić w łaściw ie d ziałający system k ształcen ia m en ed ż eró w , d o sto so w an y do potrzeb g o sp o d ark i ry n k o w ej, dzięki którem u b ęd ą oni w stan ie staw ić czo ła po ja w ia ją c y m się p roblem om .

B ad an ia o czek iw ań i p re fe re n c ji p o lsk ic h p ra c o d a w c ó w d o ty c z ą c e p o żą d a n e j o rien tacji p ro g ram ó w z a rz ą d z a n ia w y k a z a ły , ż e n a jw ię k sz y m za in te re so w a n ie m cieszy ły się: tw ó rc z o ść i in n o w acje , k o n c e n tra c ja na z a rz ą d z a n iu zaso b am i firm y, u m ie ję tn o śc i a n a lity c z n o - ra c h u n k o w e o ra z z a rz ą d z a n ie i k o n tro la in fo rm ac ji. U m iejętn o ści a n a lity c z n o -ra c h u n k o w e o raz z a rz ą d z a n ie za so b a m i firm y z a lic z a n e są d o o rien tacji „ tra d y c y jn y c h ” . T w ó rc z o ść i in n o w acje o ra z z a rz ą d z a n ie i k o n tro la in fo rm ac ji, n a leż ące do o rien tacji „ n o w o c z e sn y c h ” , które w literatu rze p rz e d m io tu u zn a w a n e s ą z a k lu c z o w e d la p rzy szłej roli zaw o d o w ej m en ed ż era.

2 J. Penc, M enedżer ir uczącej się organizacji. ..M enadżer” . L ódź 2000. s. 7-8

’ S.A. W itkow ski, P sychologiczna p ro g n o za efektyw ności kierowania. M ożliw ości i ograniczenia. Prace Psychologiczne. A cta U niversitatis W rutislaviensis No 1722. W ydaw nictw o U niw ersytetu W rocław skiego. W rocław 1 9 9 5

4 /m ia n y dokonujących się we w spółczesnej rzeczyw istości przedstaw iła Jolanta Wilsz. |w-:| Interdyscypli narny charakter przem ian dokonuiących się \i'e współczesnej rzeczywistości. |w :J ICfektywność kształcenia zinte growanego. Implikacje dla teorii i praktyki,red. H. Siwek. W ydaw nictw o W yższej Szkoły Pedagogicznej T W P w W arszaw ie. K atow ice 2007.

(4)

Funkcje, um iejętności i osobow ość. 153

O p in ie firm w y p o w ia d a ją c y c h się na tem at u m ie ję tn o śc i, p o staw i w ied zy m en ed ż eró w by ły n astęp u jące:

- ponad 8 0 % lo k a liz o w a ła n ied o statk i w y k sz ta łc e n ia w k a teg o rii u m iejętn o ści, a w ięc w sferze k sz ta łc e n ia p rak ty c z n e g o ;

- 2 0 % z a k ła d ó w u p a try w a ło braki w k ateg o rii p o staw ; - 10% k ry ty c z n ie o c e n iło w ie d z ę m en ed ż eró w .

N o w o c z e sn e z a rz ą d z a n ie , w którym m e n e d ż e ro w ie są w stan ie sk u te c z n ie ro z w ią z y w a ć p ro b lem y sw y ch firm p o w in n o być s k ie ro w a n e na in n o w acy jn e z m ian y o ra z k reo w an ie p rz y szło ści. W y n ik a ją z te g o n o w e fu n k cje, zad an ia i role m en ed ż eró w . D o ich w y p e łn ia n ia n ie z b ę d n a je s t n o w o c z e sn a w ie d z a i n ow e u m iejętn o ści. U zy sk an ie takiej w ied zy i u m iejętn o ści u w a ru n k o w an e je s t o s o b o w o ś c ią k iero w n ik a.

Funkcje i role m enedżera

F u n k cje, któ re re alizu je m e n ed ż er, ze w zg lęd u na ich rodzaj i zak res, s ta w ia ją g o w w ielu rolach. N a jb ard ziej p o p u la rn e k o n c e p c je ty ch ról z a p re z e n to w a li H. M in tzb erg i R .W . G riffin.

H. M in tz b e rg 5 w y m ie n ia d z ie s ię ć ról m e n e d ż e ra w ch o d z ą c y c h w sk ład trz e c h g rup p o d staw o w y ch .

I - sto su n k i m ię d z y lu d z k ie :

- rep rezen tan t, g d y ż d z ia ła ją c na z e w n ą trz lub w e w n ą trz rep re z e n tu je p rze d się b io rstw o ; - p rzy w ó d ca, g d y ż sz k o lą c , m o ty w u jąc, zach ę c a ją c i o c e n ia ją c p raco w n ik ó w pełni rolę sy m b o lu , który p o w in ien p o ry w a ć d o pracy;

- o rg a n iz a to r, g d y ż p e łn ią c rolę łą c z n ik a p o m ię d z y p rzeło żo n y m i i p o d w ład n y m i a k lien tam i b u d u je i u trz y m u je s p r a w n ą sieć p o w ią z a ń , k o n tak tó w w e w n ą trz i na z e w n ą trz przed sięb io rstw a.

II - k o m u n ik acja:

- o d b io rn ik , g d y ż z b ie ra ją c i p rz y jm u ją c in fo rm ac je o w ew n ętrzn y ch p ro b lem ach firm y ro zb u d o w u je sw o ją w ied zę;

- p rz ek aźn ik , g d y ż p rz e k a z u ją c i in terp re tu jąc in fo rm ac je p o d w ład n y m i p rzeło żo n y m tw o rzy p ra k ty c z n y sy stem in fo rm ac ji, w ie d z ę o firm ie, je j fu n k c jo n o w a n iu , p o trzeb ach , u w a ru n k o w an iach ;

- rzeczn ik , g d y ż p rz e k a z u ją c i in terp re tu jąc istotne in fo rm ac je oso b o m s p o z a firm y, k lien to m , tw o rzy im age firm y.

III - d ecy d en t:

- p rzed sięb io rca, in n o w a to r, g d y ż in icju jąc i k sz ta łtu ją c p rz e m ia n y w o rg a n iz a c ji sta ra się j ą u d o sk o n alić;

- ro z d z ie la c z zaso b ó w , g d y ż k ieru jąc o rg a n iz a c ją i ro z w ią z u ją c je j pro b lem y p rzy d ziela zaso b y (w łasn y c z a s, z a d a n ia , u p ra w n ie n ia i o d p o w ie d z ia ln o ść o ra z z aso b y fin an so w e).

- p rz e c iw d z ia ła ją c y z a k łó c e n io m , g d y ż ro zw iązu je n ie o c z e k iw a n e p ro b lem y i k o n flik ty ;

(5)

154 L idia W łodarska-Z oła

- n eg o cja to r, g d y ż n e g o c ju je w w ie lu sy tu acjach k o n iecz n y ch d la p ra w id ło w e g o fu n k cjo n o w a n ia firm y.

P o n iew aż k o n c e p c ja ról H. M in tz b e rg a i p o d o b n a do niej p ro p o z y c ja p rz e d s ta w io n a przez R .W . G riffin a k o re lu ją z o p ra c o w a n ą p rz e z J o la n tę W ilsz6 k o n c e p c ją sta ły c h in d y w id u a ln y c h cech o so b o w o śc i c z ło w ie k a , to ze w z g lę d u n a fu n k c je ty ch cech w p ra c y m e n e d ż e ra z a p ro p o n o w ała o n a w y s z c z e g ó ln ie n ie trzech p o d sta w o w y c h g ru p fu n k cji p ełn io n y c h p rz e z k ie ro w n i ka:

I - fu n k cje w z a k re s ie sto su n k ó w in te rp e rso n a ln y c h ;

II - fu n k cje w z a k re s ie p rz e tw a rz a n ia i o d tw a rz a n ia in fo rm acji; III - fu n k c je w z a k re s ie p o d e jm o w a n ia d e c y z ji7.

W e d łu g o p in ii J. W ilsz do ty ch trz e c h g ru p m o ż n a p rz y p isa ć w z a sa d z ie w sz e lk ie g o ro d zaju fu n k cje i role, k tó re p ełn i m e n e d ż e r. Z a k re s każdej g ru p y je s t b a rd z o sz e ro k i, je d n o c z e śn ie g ru p y są ze s o b ą p o w iązan e. N a p rz y k ła d , c h o c ia ż sk u tk iem realizacji fu n k cji z g ru p y 111 je s t p o d jęcie d e c y z ji, to p o n ie w a ż p o d s ta w ą p ro cesu p o d e jm o w a n ia d e c y z ji je s t p rz e tw a rz a n ie inform acji (czyli p ro b le m a ty k a g ru p y II), a w ię k sz o ś ć p o d e jm o w a n y c h p rzez m e n e d ż e ra d e cyzji d o ty c z y ludzi (czyli p ro b le m ó w g ru p y I), to w aru n k iem p o d e jm o w a n ia p rz e z m e n e d ż e ra o p ty m a ln y c h d ecy zji s ą je g o u m ie ję tn o śc i o d n o śn ie sk u te c z n e g o ro z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w g ru p y I, czyli u m ie ję tn o śc i w d z ie d z in ie sto su n k ó w in terp erso n aln y ch o ra z u m ie ję tn o śc i o d n o śn ie p ra w id ło w e g o ro z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w g ru p y II, czyli u m ie ję tn o śc i w d z ie d z in ie funkcji in te le k tu a ln y c h 8.

W iedza i um iejętności potrzebne m enedżerow i

W śród p ra c o d a w c ó w p o z io m p rz y g o to w a n ia m en e d ż e ró w w zak resie u m ie ję tn o śc i o c h a ra k terze u n iw e rsa ln y m , b ard ziej o g ó ln y m budzi w ięk sze z a strz e ż e n ia niż u m ie ję tn o śc i sp e c ja li sty czn e czy u m ie ję tn o śc i o g ó ln o z a w o d o w e . W iele u w ag k ry ty czn y ch fo rm u ło w a n y c h p rzez nich d o ty czy u m ie ję tn o śc i p o d e jm o w a n ia d e c y z ji, u w ażan ej z a n ie z m ie rn ie w a ż n ą k o m p e te n c ję m e n e d ż e ra . O p in ie te z n a jd u ją p o tw ie rd z e n ie w fach o w ej literatu rze, w k tó rej p o d k re ś la się k lu c z o w ą rolę m e ta -u m ie ję tn o ś c i o ra z u m ie ję tn o śc i zap e w n ia ją c y c h a k ty w n o ść m e n e d ż e rów w zasp o k a ja n iu p o trz e b k ad ro w y c h p ra c o d a w c ó w .

B o g u sław P ie tru le w ic z 9, a n a liz u ją c z g ro m a d z o n e d an e na te m a t p onad 6 50 m e n e d ż e ró w i k ie ro w n ik ó w , z w ra c a u w ag ę, że w y k o n y w a n ie zad ań z aw o d o w y ch w p onad 5 5 % nie je s t z w ią z a n e z k w a lifik a c ja m i z a w o d o w y m i, a ta k ż e , że w p rz y g o to w a n iu z a w o d o w y m d o m in u ją

6 K oncepcję stałych indyw idualnych cech osobow ości i jej zastosow ania zostały przedstaw ione [w:] J. W ilsz, Psychologizowana wersja koncepcji stałych indywidualnych cech osobowości i je j wykorzystanie przy wyborze zawodu,[w:] Kształcenie zawodowe: pedagogika i psychologia,nr III, W ydaw nictw o W yższej Szkoły Pedagogicznej w C zęstochow ie, red T. L ew ow icki. .1 W ilsz. I Ziaziun i N. N yczkało, C zęstochow a - K ijów 2 0 0 1.

7 .1. Wilsz. Stale właściwości sterownicze kierownika determinujące pożądane w jeg o pracy umiejętności. | w:J Współczesne problemy edukacji, pracy i zatrudnienia pracowników, red. li Pietrulew icz, U niw ersytet Z ie lonogórski, Z ielona G óra 2005. s. 143.

" Tam że. s. 143-144.

9 B. Pietrulew icz, Pedagogika pracy a kształtowanie aktywności pracownika, [w:] Pedagogika pracy i an- dragogika w konstelacji europejskiej i globalnej, red. Z. W iatrow ski, O ficyna W ydaw nicza W łocław skiego T ow arzystw a N aukow ego, W łocław ek 2 006, s. 198-199.

(6)

Funkcje, um iejętności i osobow ość.. 155

w ia d o m o śc i i u m ie ję tn o śc i z w ią z a n e z tre ś c ią k sz ta łc e n ia na d anym k ieru n k u czy sp ecjaln o śc i (s p e c ja listy c z n e k w a lifik a c je z a w o d o w e ). P o d k re śla ró w n ież z n a c z e n ie ad ap ta cji z a w o d o w ej, g d y ż szy b ciej p rz y s to so w u ją c y się p ra c o w n ic y u m ie ją w y tw a rz a ć w ie d z ę , g e n e ro w a ć p o m y sły, w y k a z u ją w ię k s z ą in ic ja ty w ę i s ą p rz e d się b io rc z y . Z n a c z e n ie p ro c e su p rz y s to so w a n ia z a w o d o w e g o p o d k re ś la J. W ils z 1 , k tó ra p rz e a n a liz o w a ła go i o k re ś liła je g o o so b o w o śc io w e d eterm in an ty .

B. P ie tru le w ic z " z w ra c a ró w n ie ż u w agę, że m e n e d ż e r p o w in ien k o n c e n tro w a ć się na ro zw o ju z a w o d o w y m 12 i a k ty w n o śc i zaw o d o w ej p raco w n ik ó w . P o d k reśla te ż z n a c z e n ie z a g ad n ień e d u k acy jn y ch (d o s k o n a le n ia i k sz ta łc e n ia z a w o d o w e g o ) w ro zw o ju o rg an izacji o raz ro z p a tru je k sz ta łto w a n ie k a rie ry z a w o d o w e j w k o n te k ś c ie p ra c y z a w o d o w e j13.

A n alizu jąc w y m a g a n ia p raco w n icze staw ian e m en ed ż ero m i k reśląc o gólny m o d el m e n e dżera p o szu k iw an eg o o b ecn ie na rynku p racy m o ż n a stw ierd zić, że w zrasta zap o trzeb o w an ie na m en ed ż eró w „ g e n e ra łistó w ” , k tó rzy fu n k c jo n u ją na p ograniczu zarząd zan ia, e k o n o m ii, infor m atyki, organizacji i h u m an isty k i. T ak w ięc p oza w ied zą z zakresu organizacji i zarząd zan ia, ekonom ii o raz inform atyki, n iezb ę d n a je s t im w ied za o g ó ln o h u m an isty czn a.

P raco d aw cy c e n ią d ziś nie ty k o fach o w o ść, ale i p o staw y zap ew n iające p o czu cie społecznej o d p o w ied zia ln o ści m en ed ż eró w , p o sz u k u ją ludzi o szerokich ho ry zo n tach , ludzi renesansu, i u w ażają, że je ś li ab so lw en t u czelni „n ie będzie z n a ł biegle ję z y k a an g ielsk ieg o - d o szk o lim y go. Jeśli będzie m iał luki w w ied zy - w sk ażem y , ja k i gdzie je uzupełnić. Jeśli zaś nie będzie m iał oso b o w o ści - k reaty w n o ści - in n o w acy jn o ści, a z w łaszcza nie będzie potrafił k o m u n ik o w ać się z innym i - nie m a szan s na z atru d n ien ie” 14. U m iejętności k o m u n ik o w an ia się m en ed ż e ra zaró w n o z p raco w n ik am i, ja k i k o n trah en tam i z ew n ętrzn y m i, sta n o w ią o b ecn ie je g o p o d sta w o w ą u m ie ję tn o ść 15.

Z e w zg lęd u na fakt, że w sz e lk ie g o ty p u o rg a n iz a c je z a w sz e sk ła d a ją się z ludzi, k tó rzy m a ją in d y w id u aln e, z ró ż n ic o w a n e re a k c je na ró żn e o d d z ia ły w a n ia - ró w n ież k ie ro w n icze,

111 J. W ilsz, Proces p rzysto so w a n ia za w odow ego lr kontekście koncepcji stałych indyw idualnych cech o so 

bow ości, [w:] P edagogika pracy. D oradztw o zaw odow e, red. H. B ednarczyk, J. Figurski, M. Ż urek, W ydaw nic

two Instytutu T echnologii E k sploatacji w R adom iu, Radoni 2004.

11 B. Pietrulew icz, P roblem y edukacyjne i profesjologiczne u’ rozwoju organizacji, [w:] P raca człow ieka w X X I wieku. Konteksty• - w y zw a n ia - zagrożenia, red. R. G erlach, W ydaw nictw o U niw ersytetu K azim ierza W ielkiego. Bydgoszcz 2008, s. 303.

'■ B. Pietrulew icz analizuje proces rozw oju zaw odow ego człow ieka w sytuacji pracy w aspekcie edukacji ergonom icznej w: B. Pietrulew icz. E dukacja ergonom iczna a proces rozwoju zaw odow ego człowieka w sytuacji

pracy, [w:] P roblem y rozw oju zaw odow ego pracow ników , red B. Pietrulewicz, W yższa Szkoła Pedagogiczna im.

T adeusza Kotarbińskiego, Centrum zastosow ań ergonom ii. Zielona G óra 1998.

13 B. Pietrulewicz, P raca zaw odow a w procesie kształtow ania kariery, [w:] Pedagogika p ra c y i andragogika.

Z m yślą o dorastaniu, d orosłości i sta ro ści czło w ieka ii1 X X I wieku, red. Z. W iatrow ski. I. M andrzejew ska-Sm ól,

A. A tlański, t. II, O ficyna W ydaw nicza W łocław skiego T ow arzystw a N aukow ego, W łocław ek 2008.

14 Z b ie g ie ń -M aciąg L.. H um anizacja ir pro c esie kształcenia ir zakresie zarządzania . M oda czy ko n iecz

n o ść 7. |« : ] R estrukturyzacja kszta łcen ia u zakresie zarządzania ir p o lskich uczelniach p aństw ow ych i p ry w a t nych u perspektyw ie integracji z Urną E uropejską. M ateriały konferencyjne. Sekcja B nt. O gólne zagadnienia

m elodyki kształcenia m enedżerów . W ybrane problem y restrukturyzacji kształcenia w zakresie zarządzania, Poraj k. C zęstochow y, 26-27. IX. 1996, s. 278.

J. W ilsz przedstaw iła relacje m iędzy uczestnikam i procesu pracy i określiła czynniki od których zależy skuteczność kom unikow ania się tych osób, (źródło: J. W ilsz, K om unikow anie się w procesie p ra c y w kontekście

wiedzy, um iejętności i cech p sy ch o fizyczn ych p racow ników , [w:] P rzedsiębiorstw o ir rozw oju zaw odow ym p r a  cow ników . red. S M K w iatkow ski. Instytut Badań Edukacyjnych, W arszaw a 2007. s. 124-127.

(7)

156 Lidia W lodarska-Z ola

p o sia d a n ie p rz e z m e n e d ż e ra w ied zy te o re ty c z n e j d o ty czą cej ludzi, stan o w i p o d sta w o w y w a ru n ek sk u te c z n y c h d z ia ła ń k ie ro w n ic z y c h .

Jan D. A n to s z k ie w ic z 16 u w aża, ż e z e w z g lę d u n a to, że su k c e s w e w p ro w a d z a n iu zm ian p rz e z m e n e d ż e ró w zale ży od ich u m ie ję tn o śc i, m ą d ro śc i, w ied zy , p o w in n i oni p o siad ać:

- w ied zę na te m a t g o sp o d a ro w a n ia na w o ln y m rynku i m etod sto so w a n y c h w p o d ejściu sy stem o w y m ;

- u m ie ję tn o ść z a sto so w a n ia n ab y tej w ie d z y w p rak ty ce;

- k reo w an ie k o n stru k ty w n e j p o sta w y z o rien to w an ej na d z ia ła n ie p rz e d się b io rc z e i sa m o d zieln e.

W ie d z a je s t je d n y m z p o d sta w o w y c h c z y n n ik ó w k ształtu jący ch w iz e ru n e k m e n e d ż e ra j u tra. Jej zak res i p o zio m p o w in ie n być u a k tu a ln ia n y z uw agi na k ieru n k i z m ia n z a c h o d zący ch w św iecie. G łó w n ą je j fu n k c ją w in n o być ro z w ija n ie tw ó rczy ch m o żliw o ści, d zięk i którym m e n e d ż e ro w ie b ę d ą z d o ln i do p rz e tw a rz a n ia tej w ie d z y w e fe k ty w n e ro z w ią z y w a n ie p ro b le m ów . M e n e d ż e r p o za u m ie ję tn o śc ią d o k ła d n e g o sto so w a n ia n ab y tej w ie d z y p o w in ie n w y k a zy w ać u m ie ję tn o ść je j tw ó rc z e g o p rz e tw a rz a n ia , z d o ln o ś ć a lte rn a ty w n e g o m y ślen ia, zd o ln o ść do tw o rz e n ia in n o w acji itp. K w a lifik a c je m e n e d ż e ra s ą w ięc z d e te rm in o w a n e je g o tw ó rc z y m ro zw o jem , m o ż liw o śc ia m i o ra z sto p n ie m ich w y k o rzy stan ia.

K onieczność szero k ieg o ro zu m ien ia procesu globalizacji przez m en ed żeró w n ak azu je inne podejście do w iedzy. P rak ty czn a część w ied zy m enedżera, z natury sp ecjalisty czn a i in stru m en talna, p ow inna być u zu p ełn ian a so lid n y m w y k ształcen iem ogó ln y m , także hum an isty czn y m , g d y ż g lo b alizacja n ie b ęd zie się „ p rz e k ła d a ć ” na prak ty k ę z a rząd zan ia w ed łu g o d d zieln ie w y stępujących sk u tk ó w fin an so w y ch , tech n o lo g iczn y ch , tech n iczn y ch , in fo rm acy jn y ch czy sp o łecznych. M en ed żer p rzy szło ści b ęd zie z m u sz o n y radzić sobie z efektem interakcji tych czy n ników . W zw iązku z tym pow inien po siad ać u m iejętn o ść d o strzeg an ia relacji m ięd zy bardzo różnym i faktam i, w czym p o m o że m u bardziej w ie d z a o gólna niż sp ecjalisty czn a. N ie o zn acza to, że zm n iejsza się p rzy d atn o ść w ied zy w arsztato w ej, czy w ied zy w y sp ecjalizo w an ej, ale, że w zrasta p o trzeb a u zu p ełn ian ia je j w ie d z ą innego rodzaju.

„ G lo b a ln e ” p ro g ram y n au c z a n ia przy szły ch m en ed ż eró w p o w in n y być w co ra z w iększym sto p n iu in terd y scy p lin arn e, g d y ż w ie d z a p o trzeb n a do opisu zło żo n y ch sy stem ó w g o sp o d a r czych i o rg an izacy jn y ch m usi być bardziej zło żo n a od w iedzy d o ty ch cz aso w ej i trzeb a je j szu kać nie ty lk o w ram ach trad y cy jn y ch m o n o d y scy p lin , ale ró w n ież p o za nim i.

W edukacji m en ed żersk iej pow inien w ięc być sto so w an y now y p arad y g m at złożoności i zm iany, a w y k ład o w cy pow inni być o b d arzen i zdo ln o ściam i do in terd y scy p lin arn eg o , cało ścio w eg o w y jaśn ian ia istoty zjaw isk , a nie ty lk o charak tery sty k i ich p o szczeg ó ln y ch ele m e n tów .

M en ed żer p rzy szło ści p o w in ien nie ty lk o um ieć p o słu g iw a ć się raz stw o rzo n y m d la niego o p ro g ra m o w a n ie m , ale ró w n ie ż w sp ó łp ra c o w a ć z zew n ętrzn y m i e k sp ertam i d o k o n u ją c y m i m o d y fik acji istn iejąceg o w firm ie sy ste m u in fo rm ac y jn eg o . S zy b k o ść p o z y sk iw a n ia i p rz e tw arzan ia in fo rm ac ji d e te rm in u je jego pracę. M en ed żero w ie pow in n i b y ć p rzy g o to w a n i do w y p e łn ia n ia n o w y ch zad ań w z a k re s ie p la n o w a n ia , o rg a n iz o w a n ia i k o n tro li sy ste m ó w in

16 A ntoszkiew icz .1. D . K ształcenie m enedżerów ir p erm a n en tn ym pro c esie transform acji, [w. j D ylem aty

kształcenia m enedżerów u p ro g u X X I w ieku. red. T. Borkow ski. A. M arcinkow ski. A. O herow -U rbaniec. Insty

(8)

hiinkcje. um iejętności i osobow ość. 157

fo rm acy jn y ch w p rz e d s ię b io rstw ie . N ie z b ę d n e je s t w ięc z ro z u m ie n ie p rz e z nich istoty zad ań a n a lity k a sy ste m o w e g o o ra z p o sia d a n ie p o d sta w o w y c h u m iejętn o ści w ty m z a k re sie . Z a p ro p ag o w an iem w ie d z y z zak re su sz e ro k o p o jęteg o z a rz ą d z a n ia in fo rm a c ją p rz e m a w ia fakt, że o śro d ek w ład zy w p rz e d s ię b io rstw ie p rzesu w a się w stro n ę o só b z atru d n io n y ch w c h a ra k te rz e info rm aty k ó w .

W czasach k ied y z w ię k s z a się d o stę p do info rm acji sz c z e g ó ln e g o z n a c z e n ia n ab iera u m ie ję tn o ść z a rz ą d z a n ia in fo rm a c ja m i. N ie m a je d n a k je d n o z n a c z n e g o sta n o w isk a w k w estii: kto w stru k tu rz e o rg a n iz a c y jn e j p rz e d s ię b io rstw a m a zajm o w a ć się zarz ą d z a n ie m in fo rm a cjam i. C z y p o w in ien to b y ć d y re k to r, c z y sp e c ja lista od tech n o lo g ii in fo rm ac y jn y ch . N ie m a n a to m ia st w ą tp liw o ści, że w z ra sta ć b ę d z ie z n aczen ie ak ty w n e g o w p ły w u m en ed ż eró w na sy stem y in fo rm ac y jn e w p ro w a d z a n e do p rz e d się b io rstw a , i że k o n ie c z n o śc ią b ęd zie w y p o sa żen ie ich w o d p o w ie d n i z a só b w ie d z y z zakresu zarz ą d z a n ia in fo rm acją. M en ed żer p rz y s z ło ści m usi w ięc p o siad ać w ie d z ę z za k re su sy ste m ó w k o m p u te ro w y c h , sp o so b ó w w y k o rz y sta nia, b u d o w an ia, w d ra ż a n ia i z a rz ą d z a n ia tech n o lo g ia m i in fo rm a c y jn y m i, g d y ż je s t o n a k o n ie c z n a przy p o d e jm o w a n iu d ecy zji.

J u ż d ziś p o w sz e c h n e z a sto so w a n ie Internetu w za rz ą d z a n iu firm am i, stan o w i u z a sa d n ie nie p o stu latu w p ro w a d z e n ia w ie d z y z zak resu Internetu do p ro g ram ó w n au czan ia w d z ie d z i nie zarząd zan ia. W ied z a ta p o zw o li na p ra w id ło w ą ocen ę i k o n tro lę m o żliw o ści z a sto so w a n ia w iad o m o ści z zak resu n o w y ch tech n o lo g ii w p rak ty ce z a rząd zan ia. O b e c n e w y k o rz y sta n ie Internetu w lo g isty ce i innych d zia ła c h p rzez w iele firm o raz p rze w id y w a n y d a lsz y rozw ój Internetu o b lig u je do w p ro w a d z e n ia do p ro cesu n a u c z a n ia m e n e d ż e ró w w ied zy o w irtu a ln y c h ry n k ach , za sto so w a n ia c h n o w o c z e sn y c h tec h n o lo g ii, itp. N a u c z a n ie z zak resu Internetu p o w in n o o b ejm o w ać , m ięd zy innym i ta k ą p ro b le m a ty k ę , jak: p o z n a w a n ie zasad fu n k c jo n o w a n ia Internetu, tw o rzen ie w irtu a ln y c h o rg a n iz a c ji, sk u teczn e sp o so b y z a rz ą d z a n ia w irtu a ln y m i firm am i, n ow e fo rm y p ro m o cji w o p arciu o m ed ia e le k tro n iczn e, z a g a d n ie n ia z w ią z a n e z h an d lem e le k tro n ic z n y m (jak o b słu g iw a ć k lie n ta w w irtu aln y m sk lep ie, ja k g o za trz y m a ć , ja k p rz y c ią g n ą ć n o w y ch n a b y w c ó w , ja k z a rz ą d z a ć n o w y m z aso b em g o sp o d a rc z y m , ja k im je s t in fo rm acja, ja k ro z w ią z y w a ć p sy c h o lo g ic z n e i sp o łeczn e p ro b lem y p o w stałe w w y n ik u z a s to so w a n ia tech n o lo g ii in fo rm a c y jn e j). W ied z a o In tern ecie p o w in n a być k lu c z o w a i k o m p le k so w a, o d n o sz o n a do w szy stk ich e le m e n tó w nauki o z arząd zan iu , w p ro w a d z o n a o b lig a to ry jn ie i su k cesy w n ie na k ażd y m eta p ie k ształcen ia. D ziała ln o ść e d u k a c y jn a o b e jm u ją c a z a g a d n ie n ia z w ią z a n e z za sto so w a n ie m In tern etu w zarz ą d z a n iu firm ą p o w in n a, w o d ró ż n ie n iu do fra g m en tary czn ej w ied zy te c h n ic z n o -o p e ra c y jn e j, u w zg lęd n ia ć ja k o ś ć , k ieru n ek i szy b k o ść zm ian , ja k ie p o w o d u je w y k o rz y sta n ie te c h n o lo g ii in fo rm aty czn y ch w śro d o w isk u p racy m e n e d ż e ra 17.

W pracy m en ed ż era istn ieją czte ry szc z e b le o p e ro w a n ia w iedzą. P ierw szy szc z e b e l to w y u c z o n a w ied za w a rsz ta to w a , n azy w a n a m ery to ry c zn ą, p o trz e b n a do re a liz o w a n ia o k re ś lo nego zak resu w y k o n y w an ej p racy . D rugi szczeb el to u m iejętn o ść z a sto so w a n ia w ie d z y te o re ty czn ej w p rak ty ce. S ą to z a a w a n so w a n e k w a lifik a c je o p arte na d o św ia d c z e n iu o ra z sp e c y ficzn y ch z d o ln o ściach , k tó re m a ją d e c y d u ją c y w p ły w na sk u te c z n o ść i e fe k ty w n o ść o ra z na

17 G olonka K.. Lipińska A.. Internet >r zarządzaniu Sens kształcenia m enedżerów ir zakresie Internetu, [w:]

D ylem aty kształcenia m enedżerów u p ro g u X X I wieku, red T. B orkow ski. A M arcinkow ski. A. O h e ro w -

Urbaniee. Instytut Xar/.;\d/ania U niw ersytetu Jagiellońskiego. K sięgarnia A kadem icka. Kraków 2001. s. 293- 303.

(9)

158 Lidia W łodarska-Z oła

u z y sk iw a n e rezu ltaty . T rz e c i szc z e b e l to u m ie ję tn o ść z a sto so w a n ia p rz e z m e n e d ż e ra w ie d z y w k o n te k śc ie sy s te m o w y m , k tó ra p o zw o li m u na ro z p a try w a n ie p ro b le m ó w g lo b a ln y c h w celu w y k o rz y sta n ia ich do w y m ag ań lo k aln y ch . C z w a rty szczeb el sta n o w i k re a ty w n e w y k o rz y sta n ie w ie d z y p rz e z m e n e d ż e ra , k tó re p o le g a na efe k ty w n y m za sto so w a n iu w ie d z y ist niejącej w tlrm ie w n o w y ch , d y n a m ic z n y c h w a ru n k ach . P ierw szy szczeb el w y m a g a o g ó ln e g o p rz y g o to w a n ia m e n e d ż e ra zd o b y te g o p o z a firm ą. P o zo stałe sz czeb le w y m a g a ją sta łe g o p o g łę b ia n ia w ied zy , ro z w ija n ia u m ie ję tn o śc i i n a b y w a n ia d o św ia d c z e ń d o sto so w a n y c h do p o trzeb firm y 18.

O sp raw n o ści z a w o d o w e j w z a w o d z ie m e n e d ż e ra d e c y d u je sp ra w n o ść p sy c h ic z n a , któ ra w g Ja n in y E. K arn ey sta n o w i ..u k ład w z a je m n ie ze s o b ą p o w iązan y ch m o ż liw o śc i, w ied zy , u m ie ję tn o śc i, p o sta w i m o ty w a c ji c z ło w ie k a " l<>. E lem en tem sp ra w n o śc i p sy c h ic z n e j je s t p o te n c ja ł w y z n a c z a ją c y g o to w o ść d o p o d e jm o w a n ia i realizacji zad ań . T a k w ię c sp ra w n o ść p sy c h ic z n a i z a le ż n a od niej sp ra w n o ść z a w o d o w a d e te rm in u ją p rz y d a tn o ść z a w o d o w ą . N a le ż y tu p o d k re ślić , że ludzie o nisk iej sp ra w n o śc i p sy ch iczn ej nie m a ją sz a n s n a sk u te c z n e fu n k cjo n o w a n ie w z a w o d z ie m e n e d ż e ra , g d y ż nie p o sia d a ją c y k o m p eten cji n a tu ry p s y c h o lo g ic z n ej, tak ich ja k : d ą ż e n ie d o p ro fe sjo n a liz m u , u m ie ję tn o ść o sią g a n ia su k cesu , p o m y sło w o ść i k re a ty w n o ść , u m ie ję tn o ść k ie ro w a n ia zesp o łe m o raz u m ie ję tn o ść z a p o b ie g a n ia k o n flik to m , a w razie w y stą p ie n ia k o n flik tó w - u m ie ję tn o ść ich lik w id o w an ia.

S p ra w n o ść z a w o d o w a i p sy c h ic z n a m e n e d ż e ra z a le ż y od je g o o so b o w o śc i. O c z y w iśc ie sp raw n o ści te p o w in n y być u sta w ic z n ie d o sk o n a lo n e w tra k c ie p racy , ta k b y ^ w ię k s z a ła się o d p o w ie d n io ś ć m ięd zy nim i a w y m a g a n ia m i ś ro d o w isk a zaw o d o w eg o .

O sobowość menedżera

L udzie, k tó rzy s ta n o w ią n ajw a ż n ie jsz y sk ład n ik k ażdej org an izacji w n o sz ą do niej s w ą a u to n o m ic z n ą o so b o w o ść, w łasn e po trzeb y , d ążen ia, inteligencję, u m iejętności, po staw y , sy stem w a r tości, s ą w stan ie sw e zac h o w a n ia p o d p o rząd k o w ać potrzebom org an izacji w ó w czas, gd y u p a tru ją w tym sp osobu realizacji sw o ich ind y w id u aln y ch potrzeb i d ążeń. M en ed żero w ie, którzy z a rz ą d z a ją po d sy stem em sp o łeczn y m o rg an izacji, czyli „zasobam i lu d zk im i” na p o zio m ie j e d n ostkow ym i g ru p o w y m , d o b ierając sty le k iero w an ia pow inni u w zg lęd n iać p o trzeb y i d ążen ia p o szczeg ó ln y ch je d n o s te k i grup. A by byli w stan ie czy n ić to p raw id ło w o pow in n i p osiadać w ied zę te o re ty c z n ą z te g o zakresu i u m ie ję tn o ść sto so w an ia je j w praktyce.

N ie z m ie rn ie w ażn y m e le m e n te m k w a lifik a c ji z a w o d o w y c h m e n e d ż e ra s ą w ła śc iw o śc i o so b o w o śc i. Z a lic z y ć d o nich n a le ż y tak ie p o ż ą d a n e cech y , jak: o d p o w ie d z ia ln o ść , o tw arto ść, z ró w n o w a ż e n ie , w y o b ra ź n ię , in te lig e n c ję i o p a n o w an ie. W łaściw o ści o so b o w o śc i m a ją też b ard zo istotne z n a c z e n ie przy p o d e jm o w a n iu d e c y z ji, których trafn o ść z a le ż y w b ard zo isto t nym sto p n iu g łó w n ie od z d o ln o śc i k o ja rz e n ia , u m ie ję tn o śc i in terp erso n aln y ch , w ra ż liw o śc i na p o ja w ia ją c e się p ro b lem y , z d o ln o śc i a n a liz o w a n ia , s y n te ty z o w a n ia i p rz e w id y w a n ia . Z a g a d n ie n ia te w se n s ie te o re ty c z n y m n a le ż ą do p sy c h o lo g ii, a w sen sie p rak ty czn y m do ż y w o tn y ch

'* A n to s/k io w ie / J I) K ształcenie m enedżerów ... dz. cyt., s 64-65

' K urnej J I ... C złow iek i praca. W ybrane zaga d n ien ia z psy ch o lo g u i ped a g o g iki p ra cy. M iędzynarodow a

(10)

Funkcje, um iejętności i osobow ość. 159

p ro b lem ó w każdej o rg a n iz a c ji, ro z w ią z y w a n y c h n ajcz ęściej z p o m in ięciem m e ry to ry c z n e j w ie d z y p sy c h o lo g ic z n e j. T y m c z a s e m o p o stę p ie i w zro ście g o sp o d arczy m d e c y d u je d z iś p o za k ap itałem , su ro w cam i i o rg a n iz a c ją p racy - c z y n n ik ludzki. W ied z a z zak resu p sy ch o lo g ii w y d aje się w ięc n ie o d z o w n a d la m e n e d ż e ra ze w zg lęd u na sk u te c z n o ść ste ro w a n ia innym i ludźm i. Z kolei cech y o so b o w o śc i sa m e g o m e n e d ż e ra , je g o sy stem w a rto śc i i p rz e k o n a ń d e te rm in u ją sk u te c z n o ść z j a k ą o d d z ia łu je on n a ludzi, z a ró w n o ty ch , k tó rz y z n a jd u ją się na z e w n ą trz o rg a n iz a c ji, ja k i ty ch , k tó ry m i k ie ru je w e w n ą trz niej. O d w e w n ę trz n y c h c z y n n ik ó w m e n e d ż e ra zale ży też, czy p rzy p o d e jm o w a n iu d e cy zji, p o za a sp ek tem e k o n o m ic z n y m b ęd zie on u w zg lęd n ia ł asp ek t ety cz n y .

P o ten cjał k ie ro w n ik a , k tó ry s ta n o w ią p re d y s p o z y c je w ro d z o n e i ce c h y n a b y te o ra z u m ie ję tn o ś c i o rg a n iz a to rsk ie i k ie ro w n ic z e p o z w a la ją c e id en ty fik o w a ć i ro z w ią z y w a ć z ło ż o n e

p ro b le m y zarz ą d z a n ia , z a le ż y od trz e c h p o d sta w o w y c h czy n n ik ó w :

- o so b o w o ści (o p a n o w a n ie , p o c z u c ie p ew n o ści sieb ie, z d y sc y p lin o w a n ie , w y trw a ło ść , o d p o rn o ść na stres, a m b ic je , asp ira c je , in ic ja ty w a itp.);

- intelektu (u m ie ję tn o ść a n a lity c z n e g o m y ślen ia, u m ie ję tn o ść m y ślen ia s y s te m a ty c z nego, realizm , u m ie ję tn o ść sy n te z y , sz y b k o ść k o jarzen ia, k o n c e n tra c ja u w agi, p o m y sło w o ść , w y o b ra ź n ia itp.);

- zd o ln o ści k ie ro w n ic z y c h (z d o ln o śc i d ecy zy jn e i cech y p rz y w ó d cze, u m ie ję tn o ść p rzew id y w an ia, k o m u n ik a ty w n o ść w sto su n k a c h in terp erso n aln y ch , w z b u d z a n ie zau fan ia, o d w a g a w p o d e jm o w a n iu ry zy k a, u m ie ję tn o ść ro zb u d zan ia m o ty w acji, p o c z u c ie o d p o w ie d zia ln o śc i itp.)20.

M en ed żero w ie, k tó rzy b ę d ą p raco w ali w sp o łe c z e ń stw ie in fo rm ac y jn y m , w którym b ę d ą zo b lig o w an i do re a liz o w a n ia n o w y ch fu n k cji zw ią z a n y c h z o p ero w an iem in fo rm ac jam i (m ię d zy innym i ze: z d o b y w a n ie m in fo rm ac ji, ich re je stro w a n ie m , p rz e tw a rz a n ie m , k o ja rz e n ie m , p rz e k a z y w a n ie m , se le k c ją , s to so w a n ie m o ra z w y tw a rz a n ie m n o w y ch w ła sn y c h in fo rm ac ji). B ędzie to w y m a g a ło w y k o rz y sty w a n ia p e łn eg o rep ertu aru ich m o żliw o ści in telek tu aln y ch . W y m o g iem p o stin d u stria ln e g o w iek u „w ie d z y i in fo rm ac ji” je s t b ard zo in ten sy w n y rozw ój in telek tu aln y , a k ty w n e z d o b y w a n ie i p rz e tw a rz a n ie w ied zy ju ż istn iejącej o raz tw o rz e n ie n o w ej, k re aty w n e m y ślen ie i o p ty m a ln e ro z w ią z y w a n ie p ro b lem ó w .

W kształto w an iu o so b o w o ści m en ed ż eró w , w procesie ich przy g o to w an ia zaw o d o w eg o w ażne m iejsce p o w in n y zajm o w a ć w artości hum an isty czn e, g d y ż ty lk o m en ed ż er o form acji hum an isty czn ej, w y so k im p oczuciu o d p o w ied zia ln o ści je s t z d o ln y do in sp iro w an ia innych, m oże piastow ać stan o w isk a k iero w n icze i p rzy w ó d cze w e w sp ó łczesn ej o rg an izacji, zg o d n ie z hasłem „to czeg o się dziś p o szu k u je - to o so b o w o ści". P oniew aż dziś należy szy b k o p o d ej m ow ać decyzje, łatw o n aw iązy w ać k o n tak ty interpersonalne, być ak tyw nym i o p eraty w n y m m en ed ż er pow inien być czło w ie k iem szerszeg o fo rm atu o silnej i o d p o w ied zia ln ej o so b o w o ści, o szerokich horyzontach in telek tu aln y ch , pow inien p osiadać o b sz e rn ą w ied zę p ro fe sjo n a ln ą z a w o d o w ą i h u m an isty czn ą, b o g a tą o so b o w o ść, w ie d z ę i u m ie ję tn o ść u c z e n ia się n ie z b ę d n e w sp raw o w an iu fu n k cji k ie ro w n ic z y c h , w y k sz ta łc e n ie h o listy czn e, a n ie w w ąsk iej s p e c ja ln o

(11)

160 Lidia W łodarska-Z oła

ści, u m iejętn o ści e la s ty c z n e g o i z e s p o ło w e g o d z ia ła n ia w w aru n k ach g lo b a liz a c ji o ra z u m ie ję tn o ś c i in n o w acy jn e g o ro z w ią z y w a n ia p ro b le m ó w 21.

B. P ie tru le w ic z 22 w sk a z u je na m o ż liw o śc i k sz ta łto w a n ia sy lw etek p ra c o w n ik ó w przez m en ed ż era, do cz e g o n ie z b ę d n a je s t w ie d z a p sy c h o lo g ic z n a i w ie d z a o stero w an iu .

J. W ilsz2’ z p u nktu w id z e n ia o p raco w an ej przez siebie koncepcji stałych in d y w id u aln y ch cech o so b o w o ści p rz e a n a liz o w a ła o so b o w o ść m enedżera. Z g o d n ie z je j k o n c e p c ją istnieje je d y nie m o żliw o ść k ształto w an ia zm ien n y ch cech m en ed żera o so b o w o ść m enedżera. J. W ilsz24 ok reśliła w artości stałych indy w id u aln y ch cech o so b o w o ści m en ed żera, sta n o w ią c e je g o p re d y sp o z y c je z a w o d o w e , d z ię k i którym je s t w sta n ie e fe k ty w n ie fu n k cjo n o w ać.

Literatura

Antoszkiewicz .1. D.. Kształcenie menedżerów w perm anentnym procesie transformacji, [w:] Dylematy

kształcenia m enedżerów u progu X X I wieku. red. T. Borkowski. A. M arcinkowski. A. O herow -

Urbaniec. Instytut Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Księgarnia Akademicka, Kraków

2 0 0 1.

Dietl J., Akadem icka edukacja m enedżerska, [w:] Edukacja menedżerska w Polsce. Fakty i oceny, red. E. Chmielecka, Biuro K oordynacji Kształcenia Kadr, Fundusz W spółpracy, W arszawa 1994. Golonka K., Lipińska A., Internet w zarządzaniu. Sens kształcenia menedżerów w zakresie Internetu.

[w:] Dylematy kształcenia m enedżerów u progu XXI wieku. red. T. Borkowski. A. M arcinkowski. A. O herow +ljrbaniec. Instytut Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Księgarnia A kadem ic ka. Kraków 2001.

Pene J., M enedżer w uczącej się organizacji. „M enadżer”, Łódź 2000, s, 7-8.

Pietrulewicz B., Edukacja ergonom iczna a proces rozwoju zawodowego człowieka w sytuacji pracy, [w:] Problem y rozwoju zaw odow ego pracowników, red B. Pietrulewicz, W yższa Szkoła Pedago giczna im. Tadeusza Kotarbińskiego. Centrum zastosowań ergonomii. Zielona Góra 1998. Pietrulewicz B., Pedagogika pracy a kształtowanie aktywności pracownika, [w:] Pedagogika pracy

i andragogika и’ konstelacji europejskiej i globalnej, red. Z. Wiatrowski. Oficyna W ydawnicza

W łocławskiego Tow arzystw a Naukowego. W łocławek 2006.

Pietrulewicz B., Praca zawodowa w procesie kształtowania kariery, [w:] Pedagogika p racy i andra

gogika. Z myślą o dorastaniu, dorosłości i starości człowieka w X X I wieku, red. Z. W iatrowski,

I. M andrzejew ska-Sm ól, A. Aftański, t. II, O ficyna W ydawnicza W łocławskiego Towarzystw a Naukowego, W łocławek 2008.

Pietrulewicz B.. Problemy edukacyjne i projesjologiczne w rozwoju organizacji. |w :] Praca człowieka

w XXI wieku. Konteksty wyzwania zagrożenia, red. R. Gerlach. W ydawnictwo Uniwersytetu

Kazimierza Wielkiego. B ulgoszez 2008.

Pietrulewicz B.. Wychowanie pracow nicze - m ożliwości kształtowania sylwetek pracowników. [w:j

Wartości w pedagogice pracy. red. B. Baraniak. Wydawca: Instytut Badań Edukacyjnych. Wy

daw nictw o Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - Państwowego Instytutu Badawczego, W arszawa - Radom 2008.

J. Dietl. Akademicka edukacja menedżerska,[u | Edukacja menedżerska ir Polsce. Fakty i oceny. red. Ľ. Chm ielecka. Biuro K oordynacji K s/la lc en ia Kadr. I im dusz W spółpracy. W arszaw a 1994. s. 255.

“ li Pietrulew icz. Wychowanie pracownicze możliwości kształtowania sylwetek pracowników, [w:] Warto ści it’ pedagogice pracy, red. В Baraniak. Instytut Badań Edukacyjnych, W ydaw nictw o N aukow e Instytutu Technologii Eksploatacji - Państw ow ego Instytutu B adaw czego. W arszaw a - Radom 2008.

23 J. W ilsz, Psychologizowana wersja...,dz. cyt.

(12)

Funkcje, um iejętności i osobowość. 161

Wilsz J., Interdyscyplinarny charakter przem ian dokonujących się we współczesnej rzeczywistości, [w:] Efektywność kształcenia zintegrowanego. Implikacje dla teorii i praktyki, red. H. Siwek. W y dawnictwo W yższej Szkoły Pedagogicznej TW P w W arszawie, Katowice 2007.

Wilsz J.. Komunikowanie się w procesie pracy w kontekście wiedzy, umiejętności i cech psychofizycz

nych pracowników. [w :| Przedsiębiorstwo w rozwoju zawodowym pracowników, red.

S.M. Kwiatkowski. Instytut Badań Edukacyjnych. Warszawa 2007.

Wilsz J.. Proces przystosowania zaw odow ego w kontekście koncepcji stałych indywidualnych cech

osobowości, [w:] Pedagogika pracy. D oradztwo zawodowe, red. H. Bednarczyk, J. Figurski,

M. Żurek. W ydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji w Radomiu, Radom 2004.

W ilsz J., Psychołogizowana wersja koncepcji stałych indywidualnych cech osobowości i j e j wykorzy

stanie przy wyborze zawodu, [w:] Kształcenie zawodowe: pedagogika i psychologia, nr III. Wy

dawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, red. T. Lewowicki. .1. Wilsz. I. Zia- ziun i N. Nyczkało. Częstochow a - Kijów 2001.

Wilsz J.. Stale właściwości sterownicze kierownika determinujące pożądane w je g o pracy um iejętno

ści, [w:] Współczesne problem y edukacji, pracy i zatrudnienia pracowników, red. B. Pietrulewicz,

Uniwersytet Zielonogórski, Zielona G óra 2005.

Witkowski S.A., Psychologiczna prognoza efektywności kierowania. M ożliwości i ograniczenia. Prace Psychologiczne. Acta U niversitatis W ratislaviensis No 1722. W ydawnictwo Uniwersytetu W ro cławskiego. W rocław 1995.

Żbiegiem -M aciąg I... Humanizacja w procesie kształcenia w zakresie zarządzania. Moda czy koniecz

ność?. [w:] Restrukturyzacja kształcenia w zakresie zarządzania w polskich uczelniach państw o wych i pryw atnych w perspektyw ie integracji z Unią Europejską. Materiały konferencyjne, Sekcja

B nt. Ogólne zagadnienia metodyki kształcenia menedżerów. Wybrane problemy restrukturyzacji kształcenia w zakresie zarządzania. Poraj k. Częstochowy. 26-27. IX. 1996.