1
Analiza interesariuszy
Dr Krzysztof Wrana, Dr Mariusz Raczek
2 Spis treści
1. Analiza interesariuszy Miasta Rybnika ... 3 1.1. Analiza dokumentów źródłowych ... 5 1.2. Wyniki badań w Urzędzie Miasta i podległych jednostkach ... 8
Wyniki badania ankietowego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy
interesariuszy ... 9 Wyniki wywiadu pogłębionego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy interesariuszy ...18
Wyniki badania fokusowego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy
interesariuszy ...25 1.3. Wyniki badań wśród mieszkańców Rybnika ...26
Wyniki badania ankietowego wśród mieszkańców miasta w zakresie analizy
interesariuszy ...27 Wyniki badania ankietowego wśród młodzież w zakresie analizy interesariuszy ...33 1.4. Wyniki badań wśród organizacji pozarządowych ...39
Wyniki badania ankietowego wśród organizacji pozarządowych w zakresie analizy interesariuszy ...39
Wyniki warsztatów z organizacjami pozarządowymi w zakresie analizy interesariuszy ...43
1.5. Wyniki badań wśród rybnickich przedsiębiorców ...47 Wyniki badania ankietowego wśród przedsiębiorców w zakresie analizy interesariuszy ...48
Wyniki warsztatów z przedsiębiorcami w zakresie analizy interesariuszy...54 2. Aktywność przestrzenna interesariuszy i potrzeb w zakresie projektowania
przestrzeni ...59 2.1. Aktywność przestrzenna interesariuszy – opinia przedstawicieli UM i jednostek podległych 60
Wyniki badania ankietowego w UM i jednostkach podległych w zakresie aktywności przestrzennej interesariuszy i potrzeb w zakresie projektowania przestrzeni ...60
2.2. Aktywność przestrzenna interesariuszy – opinia mieszkańców ...62 Wyniki badania ankietowego wśród mieszkańców w zakresie aktywności przestrzennej interesariuszy i potrzeb zakresie projektowania przestrzeni ...62 Wyniki badania ankietowego wśród młodzież w zakresie aktywności przestrzennej ...63 2.3. Aktywność przestrzenna interesariuszy – opinia organizacji pozarządowych ...69
Wyniki badania ankietowego organizacji pozarządowych w zakresie aktywności
przestrzennej interesariuszy i potrzeb w zakresie projektowania przestrzeni ...69 Podsumowanie – znaczenie zrealizowanych badań w procesie planowania transformacji miasta ...70
3 1. Analiza interesariuszy Miasta Rybnika
Wszelkie rozważania dotyczące istnienia i określania przyszłości miasta za podstawę swych dociekań przyjąć muszą, iż miasto to skomplikowany system wzajemnych zależności różnego rodzaju podmiotów, z których zasadniczym, niejako najbardziej miastotwórczym, są jego mieszkańcy. Istnienie i rozwój miasta to konsekwencja wyborów dokonywanych przez odpowiednio dużą grupę ludzi dotyczących np. miejsca zamieszkania, stylu życia, rodzaju pracy itp. Skłonność do wiązania się mieszkańców z miastem można traktować jako swoisty miernik
„miejskości” ośrodka. Aktywności charakterystyczne dla kapitału ludzkiego i społecznego wpływają na krystalizowanie cech danego miasta. W dłuższym horyzoncie czasu miasto przybiera postać będącą wypadkową poglądów, motywacji, aspiracji i zachowań jego użytkowników. Partycypacja podmiotów lokalnych w procesach rozwoju dotyczyć winna w szczególności:
▪ dzielenia się ideami i pomysłami na rozwój miasta,
▪ posługiwania się innowacyjnością i kreatywnością w tworzeniu wizji rozwoju miasta,
▪ wykorzystywania przedsiębiorczości na rzecz realizacji wytyczonej wizji oraz wykorzystywania nadarzających się szans,
▪ udziału w kształtowaniu wizerunku miasta.
Transformacja społeczno-ekonomiczna to proces, którego podstawą jest uzmysłowienie mieszkańcom znaczenia ich codziennych zachowań i wyborów dla kondycji miasta, jego permanentnego odtwarzania, zachowywania jego dotychczasowych i tworzenia nowych wartości.
Lista podmiotów decydujących o rozwoju miasta jest bardzo rozbudowana i niemożliwa do jednoznacznego nakreślenia. Poszczególne podmioty cechuje własny system wartości rzutujący na opinie o mieście. Relacje między reprezentowanymi wartościami rzutują na sieć powiązań między aktorami rozwoju lokalnego; mogą to być relacje trojakiego rodzaju:
▪ konflikt interesów,
▪ neutralność,
▪ wzajemne wspomaganie interesów różnych grup.
Jeżeli interesy określonego aktora rozwoju lokalnego kolidują z wartościami i oczekiwaniami wielu innych aktorów to możliwości ukształtowania się relacji konsensusu i współpracy są ograniczone. Co więcej, podmiot taki nawet w sytuacji posiadania silnej pozycji strategicznej może być narażony na niebezpieczeństwo marginalizacji swojego wpływu na perspektywiczny
4 kształt miasta. Taki rozwój sytuacji doprowadzić może do skłócenia głównych interesariuszy i
stworzyć zantagonizowany, spolaryzowany układ, w którym miasto (a właściwie większość grup interesu je tworzących) oraz opozycyjny podmiot, nie potrafiąc doprowadzić do ujednolicenia reprezentowanych wartości stają się rywalami lub nawet wrogami. W przypadku procesu transformacji społeczno-ekonomicznej takimi opozycyjnymi podmiotami mogą być środowiska broniące swojej dotychczasowej pozycji, która jest oparta na tradycyjnej gospodarce. Należy jednak podkreślić, że przykład ten jest daleki od generalizowania. Tradycyjne sektory gospodarki oraz związane z nimi podmioty i środowiska również mogą być zorientowane na przyszłość, w tym generowanie i wdrażanie rozwiązań innowacyjnych.
Jeżeli grupa interesu formułuje oczekiwania zgodne z preferencjami innych aktorów, to rosną możliwości zawierania przez tę grupę aliansów. Grupa taka staje się cennym partnerem dla kształtujących się sojuszy i nawet przy słabszej pozycji strategicznej może w znaczący sposób wpływać na ustalanie i realizację celów rozwoju miasta.
Geneza miasta (jako skupiska ludności zatrudnionej przede wszystkim w zawodach pozarolniczych), będąca naturalną konsekwencją postępu cywilizacyjnego oraz wynikającego z niego podziału pracy determinuje orientację gospodarczą miasta i potencjalne kierunki jego rozwoju. Pomiędzy historią i teraźniejszością miasta a przyszłością pożądaną przez interesariuszy występują napięcia o charakterze ilościowym (oczekiwane zmiany w skali realizacji dotychczasowych funkcji) i jakościowym (oczekiwanie na pojawienie się nowych funkcji). Zbiór uczestników procesu transformacji obejmuje, a w każdym razie powinien obejmować, przedstawicieli wszystkich środowisk zainteresowanych przemianami miasta.
Znaczna szerokość konsultacji społecznych i dyskusji nad propozycjami strategicznych przedsięwzięć przybierać powinna charakter wykraczający poza formy charakterystyczne dla bieżących kontaktów. Spotkania, wymiana opinii, proponowanie zmian a szczególnie wskazywanie na słabości i zagrożenia realizacji kształtujących się planów przyczyniać się powinny do pełniejszego utożsamiania interesariuszy z tworzonym nowym wizerunkiem miasta.
Dla takiego miasta jak Rybnik równie istotne jest zapewnianie funkcji i udogodnień adresowanych do podmiotów wewnętrznych, jak również pełnienie tzw. funkcji egzogenicznych, stanowiących o sile miasta, jego randze i pozycji w otoczeniu. Użytkownicy miasta niezamieszkujący w nim nie są członkami tradycyjnie rozumianej społeczności lokalnej, ale są żywotnie zainteresowani przyszłością miasta. Tworzą popyt na lokalne usługi, wzbogacają rynek pracy, wnoszą do miasta kapitał intelektualny i swoją przedsiębiorczość. Ekonomiczny sens
5 funkcjonowania wielu urządzeń w mieście uwarunkowany jest rodzajem i skalą zapotrzebowania
na ich działalność ze strony społeczności ponadlokalnej.
Złożone relacje międzypodmiotowe i ich znaczenie dla rozwoju Rybnika uzasadniały przeprowadzenie badań różnych istotnych grup podmiotów. Badania te przeprowadzono w okresie IV 2020 r. Podstawowe cele opisywanych w niniejszym raporcie badań obejmowały:
▪ rozpoznanie opinii interesariuszy o mieście i jego przyszłości,
▪ określenie preferowanych pól włączenia się w rozwój miasta,
▪ zidentyfikowanie oczekiwań w zakresie wsparcia ze strony miasta.
Wykorzystano kilka narzędzi zbierania informacji i konsultacji, a wśród nich:
▪ badania ankietowe realizowane w formie internetowej,
▪ badanie fokusowe z przedstawicielami Urzędu Miasta,
▪ warsztaty internetowe z wyodrębnionymi grupami interesariuszy.
W zrealizowanych badaniach uwzględniono następujące grupy interesariuszy:
▪ mieszkańcy miasta – nie dokonywano wstępnego podziału na grupy mieszkańców (oprócz grupy młodych mieszkańców wskazanej w kolejnym punkcie), ale wprowadzono rozbudowaną metryczkę pozwalającą na wstępna analizę różnic między grupami mieszkańców,
▪ młodzież miasta,
▪ organizacje pozarządowe,
▪ przedsiębiorcy,
▪ menedżerowie lokalni, w szczególności pracownicy UM.
1.1. Analiza dokumentów źródłowych
W Rybniku od lat kształtowane są dobre praktyki partycypacji społecznej. Do takich doświadczeń zaliczyć można włączenie podmiotów lokalnych w prace nad takimi dokumentami jak Strategia Zintegrowanego Rozwoju Miasta Rybnika do roku 2020 oraz Gminny Program Rewitalizacji1.
1 niniejszy punkt zawiera syntetyczne wnioski z przeprowadzonej wcześniej Analizy sposobów / narzędzi angażowania mieszkańców, aktywistów miejskich, instytucji, organizacji pozarządowych do wspólnych działań skierowanych w stronę sprawiedliwej transformacji.
6 W aspekcie formułowania koncepcji rozwoju miasta należy podkreślić następujące
pozytywne doświadczenia (odnoszące się zarówno do prac nad strategią, jak również programu rewitalizacji):
▪ wykorzystywanie zróżnicowanych narzędzi konsultacji z mieszkańcami;
wykorzystywano m. in. :
− warsztaty interaktywne zrealizowane metodami umożliwiającymi zebranie opinii i pomysłów wszystkich uczestników; stosowane metody moderacji wizualnej tworzyły dobre warunki do partnerskiej dyskusji, ucierania poglądów, wypracowania konsensusu; podkreślić należy, że warsztaty obejmowały pełny proces planistyczny (zarówno w przypadku strategii, jak też programu rewitalizacji) co zapewniło przejście uczestników przez cały proces logiczny: począwszy od analiz, poprzez metody foresightowe, aż po wypracowanie zbioru przedsięwzięć implementacyjnych;
− badania ankietowe zapewniające możliwość wzięcia udziału w realizowanych pracach każdemu z mieszkańców miasta; wykorzystywano różne sposoby dotarcia z ankietami do mieszkańców uwzględniając ich kompetencje cyfrowe i sposób funkcjonowania w mieście; zawartość badań ankietowych odpowiadała zagadnieniom poruszanym na warsztatach;
− spotkania z mieszkańcami w przekroju dzielnic lub środowisk; spotkania takie pozwalały na pogłębienie analiz problemów dotykających konkretne środowiska i społeczności;
− spacery studyjne umożliwiające bezpośrednie spotkania z mieszkańcami dzielnic objętych programem rewitalizacji w miejscu zamieszkania; spacery pozwoliły m. in.
na odniesienie opinii i pomysłów mieszkańców do konkretnych miejsc w przestrzeni dzielnic;
− konsultacje projektu dokumentów – wypełniające wymogi formalne, ale w pewnej części pozwalające także na wniesienie poprawek oczekiwanych przez interesariuszy; w przypadku programu rewitalizacji proces konsultacji był bardziej wydłużony w czasie i obejmował większą liczbę podmiotów.
▪ praca z różnymi podmiotami zainteresowanymi rozwojem miasta; w realizowanych pracach dokładano starań, aby włączyć w prace koncepcyjne szerokie grono interesariuszy; wykorzystywane rozwiązania partycypacyjne uwzględniały:
− narzędzia pozwalające na spotkanie różnych grup interesu i skonfrontowanie ich opinii i pomysłów na przyszłość miasta;
7
− narzędzia umożliwiające pracę ze szczególnymi podmiotami, w tym przedsiębiorcami, młodzieżą, mieszkańcami dzielnic, liderami społeczności lokalnej.
▪ włączenie podmiotów lokalnych we wszystkie aspekty kształtowania przyszłości miasta, w tym w zagadnienia:
− analityczne – identyfikacja silnych i słabych stron, problemów i wyzwań rozwoju, rozpoznanie oczekiwań, potrzeb, motywacji i aspiracji na tle procesów zachodzących w mieście i jego otoczeniu;
− aksjologiczne – formułowanie wizji, priorytetów i celów rozwoju miasta odzwierciedlających wartości reprezentowane przez podmioty lokalne;
− projektowe – wykreowanie projektów na rzecz realizacji strategii / programu, ze szczególnym uwzględnieniem projektów partnerskich; projekty takie zostały określone zarówno w strategii miasta, jak też programie rewitalizacji; w tym drugim przypadku projekty partnerskie odgrywają rolę wiodącą;
− implementacyjne – określenie mechanizmu wdrażania opartego na partycypacji podmiotów lokalnych.
Uzyskane doświadczenia są wartościowym potencjałem dla przyszłych procesów partycypacyjnych w trakcie realizacji prac nad transformacją i strategicznym rozwojem miasta w Rybniku. Nie oznacza to jednak, że nie występują w tym zakresie istotne deficyty. Wśród nich wskazać należy:
▪ ograniczoną skuteczność podtrzymywania zaangażowania podmiotów uczestniczących w formułowaniu dokumentów na etapie implementacji; świadczy o tym relatywnie niewielka liczba projektów strategicznych lub rewitalizacyjnych, których liderem realizacji są różne podmioty lokalne; w większości, liderem projektów jest szeroko rozumiany Urząd Miasta lub inne jednostki podległe;
▪ deficyty w kreowaniu i realizacji projektów międzysektorowych, łączących aktywności i potencjały sektora samorządowego, sektora biznesu, sektora obywatelskiego; dla transformacji miasta właśnie takie projekty są szczególnie cenne, ponieważ uruchamiają zupełnie nowe efekty synergii i tworzą perspektywy wejścia na nowe ścieżki rozwoju jakościowego;
▪ wymagający udoskonalenia model współpracy z podmiotami lokalnymi w zakresie monitorowania sytuacji miasta; dotychczas, współpraca z podmiotami lokalnymi jest intensyfikowana w okresie tworzenia dokumentów lokalnych; to oczywiście bardzo
8 cenne i dobre doświadczenie, jednak warto wypracować nowe formy stałego
monitorowania opinii mieszkańców o mieście.
Należy zaznaczyć, że powyższe deficyty znajdują swoje potwierdzenie w zrealizowanych warsztatach z organizacjami pozarządowymi oraz z przedsiębiorcami. Krytyczne opinie o współpracy z władzami miasta mogą mieć różne podłoże. Oprócz przyczyn racjonalnych może to być m. in. pojawianie się nowych podmiotów, które nie brały udziału we wcześniejszych pracach i nie mają pełnej świadomości co do ich przebiegu.
1.2. Wyniki badań w Urzędzie Miasta i podległych jednostkach
Badania w Urzędzie Miasta i jednostkach podległych zostały przeprowadzone przy wykorzystaniu dwóch narzędzi:
▪ badania ankietowego,
▪ badania w formie grupy fokusowej z przedstawicielami UM, którzy zajmują się kształtowaniem rozwoju strategicznego miasta, w tym z wykorzystaniem instrumentów partycypacji.
W zakresie analizy interesariuszy miasta w ankiecie poruszono następujące zagadnienia:
▪ sytuacja miasta i perspektywy rozwojowe,
▪ postulowane kierunki rozwoju, w tym gospodarczego,
▪ innowacyjność miasta,
▪ ocena polityk lokalnych,
▪ proponowane narzędzia wsparcia mieszkańców,
▪ zasoby informacyjne na rzecz planowania rozwoju,
▪ możliwości partycypacji mieszkańców w procesie transformacji,
▪ ocena rozkładu atrakcyjności przestrzeni miasta w przekroju dzielnic.
W trakcie badania fokusowego poruszono następujące zagadnienia:
▪ wyzwania planowania strategicznego w mieście,
▪ ramy dla transformacji Rybnika tworzone przez otoczenie miasta,
▪ znaczenie współpracy z interesariuszami lokalnymi.
9
Wyniki badania ankietowego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy
interesariuszy
W badaniu ankietowym wzięły udział 44 osoby, reprezentujące zarówno komórki organizacyjne Urzędu Miasta oraz jednostki miejskie działające w obszarze planowania rozwoju przestrzeni i jej jakości, gospodarki i przedsiębiorczości, spraw społecznych, ochrony zdrowia, transportu i komunikacji, ochrony środowiska, kultury, edukacji, finansów, usług dla obywatela, promocji Miasta, nadzoru właścicielskiego, porządku publicznego, zarządzania nieruchomościami.
Poniżej przedstawiono wyniki badania ankietowego.
Rysunek 1 Stwierdzenia najlepiej opisujące Rybnik z punktu widzenie ankietowanej instytucji
wielu problemów, braku perspektyw, nie dające sobie rady z wyzwaniami jakie niesie teraźniejszość i
przyszłość
dotknięte przez szereg problemów, stopniowo tracące swój potencjał i pozycję w regionie rozwijające się we właściwy sposób, o obiecującej
przyszłości, bardziej atrakcyjne niż inne miasta w regionie
utrzymujące swój potencjał i pozycję w regionie, ale w dłuższym okresie zagrożone istotnymi problemami
2%
14%
37%
47%
Rybnik to miasto
10
Rysunek 2 Kierunki rozwoju gospodarczego Rybnika, które należy uznać za najbardziej wskazane ze względu na potrzeby mieszkańców i lokalnego rynku pracy (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Rysunek 3 Zakres innowacyjnych działań jakie powinny podjąć władze Rybnika/Urząd Miasta/Jednostki miejskie w pierwszej kolejności, aby poprawić poziom zaangażowania mieszkańców w rozwój miasta (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Wśród innych wskazano: określenie jednej komórki w Urzędzie Miasta odpowiedzialnej za działania skierowane do mieszkańców oraz koordynującej i wspierającej inne komórki Urzędu Miasta w tych działaniach na wzór URBANLAB, Laboratorium Innowacji Społecznych (Gdynia) lub Centrum Komunikacji Społecznej (Warszawa).
intensyfikacja rozwoju branż tradycyjnych, w tym przemysłu wydobywczego i energetyki
zachowanie dotychczasowego profilu gospodarczego Miasta rozwój usług na rzecz mieszkańców Miasta i
okolicznych ośrodków
rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach
przyciągnięcie dużych inwestycji produkcyjnych rozwój lokalnej przedsiębiorczości, w
szczególności małych i średnich firm prowadzonych przez mieszkańców Miasta
2%
5%
21%
33%
44%
72%
2%
12%
12%
23%
28%
28%
51%
inne organizować niestandardowe formy konsultacji np.
gry, eksperymenty społeczne, dedykowane eventy, spacery i spotkania plenerowe itp. mających na…
zwiększyć wsparcie infrastrukturalne i organizacyjne dla rybnickich organizacji
pozarządowych
stworzyć moderowaną internetową platformę dyskusyjną i konsultacyjną
realizować program cyklicznych spotkań konsultacyjnych w ważnych sprawach dla Miasta
organizować konkursy na najlepsze rozwiązania/pomysły wśród mieszkańców i
instytucji
stworzyć internetowy system ankietowy umożliwiający głosowanie w ważnych sprawach dla
Miasta
11
Rysunek 4 Rodzaje wsparcia jakie powinno być dostarczone mieszkańcom miasta, aby ich aktywność społeczna wyraźnie się zwiększyła (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Wśród innych wskazano: częste konsultacje społeczne, skomunikowanie dzielnic ościennych z centrum miasta, umożliwić dojazd na organizowane imprezy, spotkania, działania w zakresie jak odpowiadać na potrzeby miasta i mieszkańców.
7%
28%
37%
40%
44%
51%
inne wsparcie finansowe – środki na realizację
projektów społecznych ułatwienia w nawiązywaniu kontaktów z organizacjami pozarządowymi realizującymi
projekty społeczne
edukacja w zakresie przygotowania projektów do realizacji
informacja o potrzebach Miasta i mieszkańców edukacja w zakresie pozyskiwania środków spoza budżetu Miasta, np. z programów Unii Europejskiej
12
Rysunek 5 Ocena działania Miasta Rybnik z punktu widzenia przedstawiciela instytucji
realizujące politykę tworzenia atrakcyjnej oferty pracy
realizujące politykę aktywnego przyciągania nowych mieszkańców
które prowadzi skuteczne działania zmniejszające bezrobocie
realizujące politykę wsparcia biznesu w którym wspiera się młodych mieszkańców tworząc
zachęty by pozostać i realizować swoje plany…
dbające o korzystne powiązania komunikacyjnie ze swoim otoczeniem
dobrze organizujące publiczny transport zbiorowy które dostarcza swoim mieszkańcom wielu szans
rozwoju
dobrze zarządzane w oparciu o jasno określoną strategię rozwoju
w którym prowadzona jest skuteczna polityka rozwiązywania problemów społecznych w którym prowadzona jest polityka ukierunkowana
na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych planowo rozwijające układ komunikacyjny realizujące efektywną politykę poprawiającą jakość
środowiska przyrodniczego
wspierające aktywność mieszkańców i organizacji pozarządowych
realizujące politykę przyjazną dla seniorów realizujące politykę przyjazną dla rodzin realizujące działania ukierunkowane na zapewnienie
wysokiej estetyki miasta (zadbane, czyste) i…
oferujące możliwości rekreacji rozwijające atrakcyjną ofertę kulturalną
11,9%
16,7%
26,2%
26,8%
28,6%
31,0%
33,3%
42,9%
47,6%
48,8%
50,0%
60,5%
61,9%
61,9%
67,4%
76,2%
81,0%
85,7%
88,1%
42,9%
40,5%
14,3%
14,6%
38,1%
26,2%
23,8%
23,8%
9,5%
4,9%
7,1%
9,3%
14,3%
0,0%
9,3%
7,1%
7,1%
2,4%
0,0%
45,2%
42,9%
59,5%
58,5%
33,3%
42,9%
42,9%
33,3%
42,9%
46,3%
42,9%
30,2%
23,8%
38,1%
23,3%
16,7%
11,9%
11,9%
11,9%
zgadzam się nie zgadzam się nie mam zdania
13
Rysunek 6 Ocena zasobów informacyjny, z którego korzysta instytucja formułując plany rozwoju oraz podejmując decyzje o inicjowanych działaniach (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Wśród innych wskazano: problem rozproszenia zasobów informacyjnych , m.in. z uwagi na fakt, że dane z różnych instytucji dotyczą lub są powiązane z danym problemem.
inne zasoby informacyjne instytucji są sprzeczne lub niespójne z informacjami z innych źródeł co utrudnia
podejmowanie efektywnych decyzji posiadane zasoby informacyjne są niepełne aktualnie posiadane zasoby informacyjne umożliwiają
trafne prognozowanie zmian wpływających na realizację zadań
niezbędne zasoby informacyjnie konieczne dla działania są rozproszone
zasoby informacyjne są kompleksowe ze względu na zakres ich działań i są na bieżąco aktualizowane
istnieje zależność wykorzystania zasobów informacyjnych instytucji od zasobów będących w
posiadaniu (administrowaniu) innych instytucji aktualnie posiadane zasoby informacyjne umożliwiają
podejmowanie właściwych decyzji
2%
2%
12%
14%
14%
26%
28%
33%
14
Rysunek 7 Oczekiwane sposoby włączenia w proces transformacji gospodarczej miasta, mieszkańców, organizacji pozarządowych oraz instytucji publicznych
Inne rodzaje włączenia wskazane w ankiecie (wybrane):
▪ rozwój i modernizacja inteligentnych systemów transportowych,
▪ rozwój budżetów obywatelskich,
▪ działania rewitalizacyjne,
▪ szkolenia mieszkańców w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych na otwieranie działalności gospodarczej,
▪ wsparcie finansowe w postaci mini grantów.
podnoszenie kwalifikacji mieszkańców, w tym w zakresie kompetencji cywilizacyjnych
rozwój przedsiębiorczości społecznej integracja lokalnego środowiska przedsiębiorców udział w wykorzystywaniu dziedzictwa kulturowego
Miasta w rozwoju gospodarki (w tym np. rozwój produktów i usług opartych na tradycji Miasta,…
udział w poprawie jakości środowiska przyrodniczego stanowiącego czynnik atrakcyjności inwestycyjnej Miasta
udział w wykorzystywaniu dziedzictwa przyrodniczego miasta w rozwoju gospodarki (w tym np. turystyka i
rekreacja)
wspieranie rodzin w realizacji planów przedsiębiorczych promocja gospodarcza Miasta
40,0%
38,8%
15,6%
34,6%
35,1%
32,7%
10,9%
21,8%
37,8%
36,7%
51,1%
28,8%
24,6%
30,6%
41,3%
29,1%
22,2%
24,5%
33,3%
36,5%
40,4%
40,8%
47,8%
50,9%
mieszkańcy organizacje pozarządowe instytucje publiczne
15
Rysunek 8 Zmiana w mieście, która radykalnie podniosłaby atrakcyjność Rybnika dla mieszkańców
Inna zmiany wpływające na atrakcyjność Rybnika (wybrane):
▪ rozwój szkolnictwa wyższego - możliwość studiowania w Rybniku,
▪ zwiększenie bezpieczeństwa,
▪ poprawa jakości powietrza - walka ze smogiem,
▪ organizacja imprez sportowych,
▪ zagospodarowanie brzegu Zalewu Rybnickiego,
▪ rozwój transportu kolejowego i centrów przesiadkowych,
▪ rozwój komunikacji międzygminnej i powiatowej,
▪ rozwój systemu wsparcia osobom zagrożonych wykluczeniem społecznym – tworzenie placówek instytucji, które umożliwią prawidłowe funkcjonowanie społeczne i zawodowe osób wykluczonych,
▪ większa ilość miejsc w przedszkolach i żłobkach,
▪ zwiększenie bezpieczeństwa.
zmiana gospodarcza: zastąpienie miejsc pracy w dotychczasowych branżach przez miejsca pracy w
usługach i gospodarce innowacyjnej zmiana strukturalna: ograniczenie w strukturze gospodarczej Miasta roli dużych firm na rzecz firm lokalnych zakładanych przez mieszkańców miasta i
okolicznych gmin,
zmiana ekologiczna: eliminacja tradycyjnych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych i zastąpienie
ich odnawialnymi źródłami energii zmiana społeczna: przyjęcie priorytetu przyciągania do miasta nowych mieszkańców o wysokich kwalifikacjach ważnych dla innowacyjnej
gospodarki
zmiana w organizacji transportu: rozwój transportu publicznego ograniczający indywidualny ruch samochodowy w centrum
Miasta i innych obciążonych strefach , wprowadzenie strefy czystego transportu
51,2%
37,5%
85,4%
68,3%
43,9%
12,2%
15,0%
4,9%
7,3%
19,5%
36,6%
47,5%
9,8%
24,4%
36,6%
zdecydowanie TAK zdecydowanie NIE nie wiem
16
Rysunek 9 Dziedziny rozwoju działania podmiotów pozarządowych i mieszkańców mogące stanowić najważniejsze uzupełnienie i wzbogacenie wobec działań podejmowanych przez Urząd Miasta lub jednostkę miejską
Inne dziedziny rozwoju działania podmiotów pozarządowych i mieszkańców (wybrane):
▪ działania na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych,
▪ rewitalizacja,
▪ edukacja i promowanie dziedzictwa kulturowego.
działalność na rzecz osób niepełnosprawnych pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego, podnoszenie kompetencji (zawodowych, cywilizacyjnych, społecznych) mieszkańców,
czas wolny i rekreacja służba zdrowia (ochrona i promocja zdrowia, w tym
działalność lecznicza)
aktywizacja seniorów integracja środowisk w Mieście rozwiązywanie problemów społecznych, rozwój społeczeństwa obywatelskiego rewitalizacja dzielnic, rozwój gospodarczy i promocja gospodarcza, rozwiązywanie problemów ekologicznych,
59,1%
62,5%
62,5%
63,0%
63,2%
64,0%
64,3%
64,5%
70,0%
76,0%
79,3%
79,3%
40,9%
37,5%
37,5%
37,0%
36,8%
36,0%
35,7%
35,5%
30,0%
24,0%
20,7%
20,7%
Urząd Miasta inna jednostka miejska
17
Rysunek 10 Ocena poziomu zaangażowania i dotychczasowej współpracy z mieszkańcami oraz innymi instytucjami, w tym publicznymi w mieście w ramach przygotowania polityk rozwoju (np. strategii, programów)
Rysunek 11 Ocena poziomu zaangażowania i dotychczasowej współpracy z mieszkańcami oraz innymi instytucjami, w tym publicznymi w mieście w ramach realizacji konkretnych działań wynikających z polityki rozwoju oraz działań bieżących
mieszkańcy NGO przedsiębiorcy instytucje publiczne będące podmiotami zależnymi
od samorządu miasta
instytucje publiczne w Mieście
10,0%
16,2%
21,1%
7,9%
7,9%
35,0%
10,8%
26,3%
15,8%
13,2%
35,0%
45,9%
42,1%
34,2%
36,8%
20,0%
27,0%
10,5%
42,1%
42,1%
współpraca nie występowała ocena słaba średnia dobra
mieszkańcy
NGO
przedsiębiorcy
instytucje publiczne będące podmiotami zależnymi od samorządu miasta
inne instytucje publiczne w Mieście
12,5%
13,2%
20,5%
10,0%
10,3%
22,5%
15,8%
33,3%
17,5%
10,3%
47,5%
44,7%
33,3%
32,5%
38,5%
17,5%
26,3%
12,8%
40,0%
41,0%
współpraca nie występowała ocena słaba średnia dobra
18 Inne propozycje w zakresie działań jakie należy podjąć w Rybniku, które pobudziłyby
jego rozwój i/lub podniosły jakość życia:
▪ rozwój turystyki wokół zbiorników wodnych,
▪ dalszy rozwój sektora zieleni publicznej oraz rozwój edukacji w przedmiocie szczególnej roli zieleni w mieście (inicjatywa szkół i przedszkoli, domów kultury), zmian klimatycznych generujących potrzebę zmiany w podejściu do zieleni reprezentacyjnej,
▪ wzrost udziału miejsc pracy w usługach specjalistycznych (biznesowych) na rynku pracy,
▪ konsultacje społeczne bardziej dostępne do mieszkańców pozwoliłyby na lepsze poznanie potrzeb,
▪ stworzenie dostępnego programu mieszkaniowego dla młodych rodzin,
▪ zwiększenie ilości miejsc w przedszkolach i żłobkach,
▪ poprawa jakości powietrza – likwidacja smogu,
▪ tworzenie nowych inwestycji, tworzących warunki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorstw małych , średnich i dużych,
▪ wykorzystanie potencjału ludzkiego (doświadczenie i wiedzę), który pozostał po dużych zakładach typu Ryfama, Silesia, kopalnie,
▪ poprawa jakości sieci dróg,
▪ budowa aqua parku,
▪ rozwój oferty kulturalnej miasta.
Wyniki wywiadu pogłębionego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy interesariuszy
W wywiadzie pogłębiony realizowanym drogą elektroniczną wzięło udział 33 przedstawicieli Urzędu Miasta oraz jednostek miejskich.
Kluczowym elementem badania było określenie głównych atutów Rybnika w określonych sferach jego funkcjonowania oraz kluczowych braków wpływających na tempo jego rozwoju.
Do najważniejszych atutów/wyróżników Rybnika zaliczono:
▪ w sferze kulturowe:
− ofertę kulturalną dostosowaną do różnych odbiorców i duża ilość obiektów kultury,
− bogate dziedzictwo przemysłowe i szeroka oferta ochrona dziedzictwa kulturowego,
− organizowane imprezy kulturalne;
▪ w sferze gospodarczej:
19
− działanie w mieście sektora górnictwa, energetyki i handlu,
− rozwinięte centrum handlowe,
− rozwinięty sektor produkcyjny, maszynowy i energetyczny,
− obecność dużych zakładów pracy,
− pojawiające się nowe firmy z branży nowych technologii (różnego rodzaju e-usługi),
− infrastruktura industrialna, przeznaczana na cele kulturalne;
▪ w sferze jakości życia:
− działanie szpitala specjalistycznego,
− dobry transport i komunikacja,
− dynamicznie rozwijające się obszary rekreacji w mieście,
− zielona infrastruktura - obszary zielone, lasy, parki, skwery różnorodna oferta sportowa i kulturalna ale też edukacyjna, zadbane centrum - estetyczny wygląd,
− ścieżki rowerowe, rower miejski, bulwary nad Nacyną,
− bliskość wszelakich usług,
− prowadzenie polityki mającej na celu zwiększenie jakości życia mieszkańców poczynając od prowadzenia polityki społecznej nastawionej na rozwiązywanie problemów społecznych, rozwoju przedsiębiorczości, rozwoju miejsc rekreacyjnych do spędzania czasu wolnego, budowy nowych dróg i mieszkań;
▪ w sferze środowiskowej:
− liczne obszary zielone - parki, zieleńce, las,
− działania zmierzające do poprawy środowiska,
− zbiornik rybnicki oraz otoczenie lasów wchodzących w skład Parku Krajobrazowego CKKRW;
▪ w sferze społecznej:
− różnorodność miejsc spotkań i różnorodność oraz duża liczba NGO,
− karta dużej rodziny,
− prowadzenie polityki społecznej nastawionej na rozwiązywanie problemów społecznych zgodnie z zdiagnozowanymi potrzebami,
− dobrze rozwinięta opieka socjalna,
− dosyć duże zaplecze dla osób potrzebujący wsparcia - mieszkania chronione i wspomagane, warsztaty terapii zajęciowej, DPS, ośrodki wsparcia, w tym dla seniorów;
▪ w sferze kompetencyjnej:
20
− wysoka skuteczność UM Rybnik w pozyskiwaniu środków zewnętrznych.,
− zdolność instytucjonalna do realizacji dużych inwestycji infrastrukturalnych,
− podejmowanie nowych wyzwań i szukanie nowych rozwiązań np. Inicjowanie programu zrównoważonej mobilności miejskiej,
− udział w programach - rozwiązania modelowe i innowacyjne,
− udział w krajowych i regionalnych sieciach współpracy JST, w tym członkostwo PM w ich gremiach zarządczych,
− podejmowanie działań wykraczających poza granice administracyjne miasta (np.
współpraca z Wodzisławiem Śląskim w sprawie szybkich połączeń kolejowych),
− wykwalifikowana kadra administracji i nacisk kładziony jest na dalsze zdobywanie nowych kompetencji, wiedzy i rozwijanie umiejętności,
− Centrum Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego.
Do najważniejszych braków Rybnika zaliczono:
▪ w zakresie możliwości spędzania czasu wolnego:
− niewystarczającą powierzchnia terenów rekreacyjnych "zielone" w niektórych dzielnicach,
− braki w zieleni wysokiej tworzącej przyjazne miejsca wypoczynku,
− brak miejsc parkingowych wokół zbiorników wodnych,
− brak rozwiniętej infrastruktury turystycznej,
− brak kompleksu krytych basenów kąpielowych, brak Aqua Parku,
− brak krytego lodowiska;
▪ w zakresie usług edukacyjnych:
− niewielką ofertę uczelni wyższych,
− Centrum (obiektu, podmiotu) zajmującego się edukacją przyrodniczą i ekologiczną,
− brak atrakcyjnych specjalizacji szkół ponadpodstawowych,
− niewystarczającą ilość żłobków i przedszkoli i ich nierównomierne rozmieszczenie między dzielnicami;
▪ w zakresie usług dla seniorów:
− brak hospicjum,
− niewystarczającą ilość punktów dziennej opieki,
− brak dobrej komunikacji do centrum miasta,
− brak punktów pomocy jak odnaleźć się w społeczeństwie informacyjnym,
21
− zajęć w ramach klubów seniora blisko swojego zamieszkania,
− brak opieki wytchnieniowej dotycząca nie tylko osób starszych, ale i niepełnosprawnych), która pozwoli na zapewnienie czasu wolnego opiekunowi, ale i także zabezpieczenia osoby zależne;
▪ w zakresie usług zdrowotnych:
− nierównomierny dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej - lekarze rodzinni powinni znajdować się w dzielnicach, zaś w centrum miasta przychodnie specjalistyczne,
− zbyt małą liczba personelu w przychodniach NFZ,
− ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów, w tym pediatrów,
− małą liczbę nocnych punktów opieki medycznej,
− małą liczbę programów profilaktycznych finansowanych ze środków publicznych np.
szczepień ochronnych dla seniorów;
▪ w zakresie kultury:
− brak programów stypendialnych,
− małą liczbę koncertów międzynarodowych gwiazd,
− brak możliwości rozwoju przestrzeni ekspozycyjnych Muzeum;
▪ w zakresie wsparcia rozwoju gospodarczego i możliwości inwestycyjnych:
− brak dostępnych dużych terenów inwestycyjnych, uzbrojonych, z dobrym dostępem do dróg tranzytowych (np. RDPR) i autostrady A1,
− brak ulg i pomocy dla inwestorów ( np. zwolnienie z podatku, przygotowanie infrastruktury wokół terenów inwestycyjnych) w nowych branżach gospodarczych, tworzących miejsca pracy poza branżą górniczą,
− brak systemu przyciągania nowych inwestorów, brak zachęty dla nich , brak wsparcia dla początkujących przedsiębiorców;
▪ w zakresie rozwoju przedsiębiorczości i rozwoju rynku pracy:
− brak dużych firm,
− ograniczoną liczbę miejsc pracy w usługach specjalistycznych (biznesowych) na rynku pracy,
− brak lokalnych inwestycji,
− słaby rozwój strefy ekonomicznej;
▪ w zakresie transportu rowerowego:
− brak szybkich tras łączących dzielnice „zewnętrzne” z centrum miasta,
22
− braki w połączeniu istniejących ścieżek rowerowych,
− małą ilość bodźców zachęcających do korzystania z rowerów w drodze do pracy;
▪ w zakresie publicznego transportu zbiorowego:
− słabość oferty biletów okresowych,
− słabe skomunikowanie dzielnic między sobą i z centrum miasta,
− małą ilość tras kolejowych i autobusowych,
− brak połączeń w weekendy,
− zbyt drogi i za małą częstotliwość przejazdów na danej linii i mała ilość przystanków.
W badaniu określono również zakres działań jakie należy podjąć ze strony Urzędu Miasta zmierzające do zwiększenia zaangażowania mieszkańców oraz partnerów społeczno- gospodarczych w procesy kreowania i realizacji rozwoju i transformacji gospodarczej miasta.
Do działań tych zaliczono w sferze:
▪ innowacyjnych technologii:
− rozszerzenie zakresu konsultacji społecznych i prowadzenie ich nowymi dotąd niestosowanymi metodami,
− podjęcie szerokiego dialogu społecznego w zakresie priorytetowych inwestycji miejskich, celem podzielenia odpowiedzialności za kształt rozwoju miasta z mieszkańcami,
− dbanie o nierozpraszanie informacji, tzn. zebranie informacji z jednej dziedziny w jednym miejscu (np. zakładka na stronie dot. seniorów, niepełnosprawnych, kultury),
− tworzenie panelu wymiany informacji jakie przedsięwzięcia będą realizowane,
− uproszczenie dostępu do informacji dotyczącej możliwości inwestycyjnych w mieście,
− opracowanie spójnego informatora o dostępnych usługach dla mieszkańców,
− jasne i zwięzłe informowanie mieszkańców o planowanym kierunku rozwoju miasta, o prowadzonych lub planowanych inwestycjach;
▪ w zakresie kształtowania polityki rozwoju:
− wypracowanie spójnej wizji rozwoju miasta współdzielonej przez różne jednostki miejskie i podmioty, na różnych poziomach zarządzania miastem,
− realizację działań o charakterze międzysektorowym oddziałujących na kilka sfer (np.
tak jak w założeniach działań rewitalizacyjnych),
23
− umożliwienie tworzenia sieci współpracy na rzecz wymiany pomysłów i tworzenia innowacji społecznych (tworzenia i wprowadzania zmiany) na poziomie miasta,
− organizowanie konkursów i przyznawanie zachęt za zaangażowanie,
− szeroką informację w zakresie możliwości dla miasta korzystania z funduszy zewnętrznych - przedstawiony zakres możliwości wyeliminuje zarzut realizowania niewłaściwych inwestycji,
− otwarcie stref ekonomicznych wspierających rozwijające się i małe firmy;
▪ w zakresie podejmowania decyzji inwestycyjnych
− pozyskanie inwestora do zagospodarowania linii brzegowej zalewu rybnickiego,
− skupienie środków finansowych i realizacja kolejnych inwestycji kompleksowo aby jak najszybciej służyły mieszkańcom i dopiero rozpoczynanie kolejnych,
− wspieranie startupów,
− zwiększenie udziału mieszkańcu w podejmowaniu decyzji dot. realizacji inwestycji w ich najbliższym otoczeniu poprzez konsultacje społeczne;
▪ w zakresie realizacji projektów społecznych:
− koordynację działań w komunikacji z mieszkańcami, np. konsultacje społeczne, są rozproszone pomiędzy różne jednostki i brak standardów lub kierunków w których te działania powinny być realizowane,
− adaptację elementów koncepcji Human Smart City (3.0) w obszarze partycypacji społecznej jako elementu miasta inteligentnego współtworzonego przez mieszkańców,
− podjęcie dialogu pomiędzy dzielnicami sąsiadującymi – celem realizowania większych inwestycji międzydzielnicowych,
− dialog z mieszkańcami i NGO,
− edukację w zakresie możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na realizację działań lokalnych.
W toku badania określono również główne potencjały w zakresie rozwoju gospodarczego oraz funkcji jakie należy rozwijać by przyciągać nowych mieszkańców i kierunki jego rozwoju.
Rysunek 12 Główne potencjały w zakresie rozwoju gospodarczego miasta (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
24 Do innych potencjałów zaliczono bliskość autostrady oraz rolę Rybnika jako ośrodka
centralnego subregionu.
Rysunek 13 Specyficzne funkcje jakie należy rozwijać w Rybniku, by pełnił on ważną rolę w regionie i był miejscem przyciągającym nowych mieszkańców (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Rysunek 14 Postulowane obszary gospodarczego rozwoju miasta (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
inne determinacja i potrzeba zmiany
zasoby naturalne wyroby i usługi lokalne walory środowiska kompetencje i otwartość kapitału ludzkiego przedsiębiorczość mieszkańców
7%
27%
30%
30%
33%
43%
50%
inne usługi kultury
naukowe usługi publiczne mieszkaniowe gospodarcze
6%
39%
42%
45%
58%
65%
25
Wyniki badania fokusowego w UM i jednostkach podległych w zakresie analizy
interesariuszy
Badanie fokusowe przeprowadzono z udziałem przedstawicieli wydziałów UM, które zajmują się kreowaniem i wdrażaniem długofalowych koncepcji rozwoju lokalnego. Główne wnioski z badań przedstawiają się następująco:
▪ transformację miasta należy traktować jako proces kluczowy w kontekście rozwoju strategicznego; transformacja powinna znaleźć swoje miejsca w nowo tworzonej strategii rozwoju Rybnika sięgającej roku 2030;
▪ transformacja miasta powinna zostać osadzona na podejściu foresightowym, które związane jest z:
− sformułowaniem wariantowych prognoz dotyczących przyszłości miasta,
− wykreowaniem partnerskiej wizji transformacji,
− określeniem partnerskich przedsięwzięć prowadzących do transformacji;
▪ opracowanie partnerskiej wizji transformacji jest fundamentem całego procesu i wymaga:
− rozpoznania struktury społeczności lokalnej ze względu na grupy interesu ją tworzące,
− prowadzenia działań promocyjnych na rzecz udziału społeczności lokalnej w opracowywaniu wizji,
inne tradycyjne sektory, w tym górnictwo przetwórstwo przemysłowe - tradycyjne energetyka, która jest tzw. inteligentną specjalizacją
województwa śląskiego
transport logistyka medycyna, która jest tzw. inteligentną specjalizacją
województwa śląskiego
technologie informacyjne i komunikacyjne, które są tzw. inteligentną specjalizacją województwa…
przemysły wschodzące - ekoprzemysły, przemysły kreatywne, przemysły mobilności, przemysły…
zielona gospodarka – gospodarowanie zasobami, odnawialne źródła energii, efektywność …
0%
3%
16%
23%
26%
39%
39%
55%
58%
26
− przeprowadzenia wielowymiarowej diagnozy dotyczącej sytuacji miasta i jego warunków rozwojowych z uwzględnieniem uwarunkowań w otoczeniu – dla stworzenia jednolitej płaszczyzny dalszych prac nad wizją oraz dla wyrównania poziomu wiedzy o mieście u wszystkich uczestników procesu,
− tworzenia grup roboczych do formułowania wizji w zakresie istotnym dla danej grupy interesu,
− wyartykułowania treści oraz hierarchii interesów poszczególnych interesariuszy oraz wstępne określenie relacji pomiędzy zbiorami interesów,
− skoordynowania interesów w spójną całość (z uwzględnieniem realiów rozwojowych miasta),
− sformułowania wstępnych wariantów wizji transformacji miasta,
− negocjowania zintegrowanej wizji transformacji miasta;
▪ transformacja Rybnika powinna być planowana z uwzględnieniem znaczenia miasta dla obszaru funkcjonalnego (sąsiednie gminy), w szczególności w wymiarze:
− rynku pracy,
− oferty edukacyjnej,
− współpracy przedsiębiorstw,
− możliwości demograficznego wzmocnienia miasta;
▪ w procesie transformacji należy odwołać się do doświadczeń z prac nad wcześniejszymi strategicznymi koncepcjami rozwoju lokalnego; wykorzystać należy nowe techniki i narzędzia konsultacji;
▪ programując proces transformacji należy odwołać się do doświadczeń z procesu rewitalizacji i dążyć do uwzględnienia specyfiki sytuacji poszczególnych grup interesu oraz poszczególnych dzielnic; wymaga to operowania danymi bardziej szczegółowymi niż tylko w układzie całego miasta;
▪ należy unikać nadmiaru konsultacji z tymi samymi podmiotami; w mieście, przy okazji pracy nad różnymi zagadnieniami realizowane są różne formy konsultacji; wielokrotne pytanie mieszkańców o podobne kwestie może budzić wątpliwości mieszkańców co do sensu udziału w kolejnych konsultacjach.
1.3. Wyniki badań wśród mieszkańców Rybnika
W aktualnej fazie realizacji projektu badania wśród mieszkańców zostały przeprowadzone z wykorzystaniem narzędzia ankietowego. Ankietę przeprowadzono z wykorzystaniem narzędzia internetowego.
27 W zakresie analizy interesariuszy miasta w ankiecie poruszono następujące zagadnienia:
▪ generalna ocena Rybnika jako miejsca zamieszkania,
▪ priorytety w finansowaniu rozwoju miasta,
▪ preferowane kierunki rozwoju gospodarczego miasta,
▪ możliwości i warunki włączenia się mieszkańców w rozwój lokalny,
▪ postrzeganie dzielnic w kontekście wybranych kryteriów jakości życia,
▪ miejsca i obiekty do rewitalizacji.
Jako specyficzną grupę mieszkańców potraktowano młodzież. W ankiecie dla młodzieży, oprócz tematów uwzględnionych w ankiecie dla mieszkańców znalazły się takie kwestie jak:
▪ wiązanie z miastem planów na przyszłość,
▪ miejsca korzystania z usług i udogodnień,
▪ zmiany w mieście atrakcyjne dla młodych mieszkańców.
Wyniki badania ankietowego wśród mieszkańców miasta w zakresie analizy interesariuszy
W badaniu ankietowym realizowanym drogą elektroniczną wzięło udział 399 osób, z czego 96% to mieszkańcy Rybnika, natomiast 4% to osoby z otoczenia miasta. Poniżej przedstawiono wyniki badania ankietowego.Rysunek 15 Stwierdzenia najlepiej opisujące Rybnik
14%
46%
32%
8% rozwijające się we właściwy
sposób, o obiecującej przyszłości, bardziej atrakcyjne niż inne miasta w regionie
utrzymujące swój potencjał i pozycję w regionie, ale w dłuższym okresie zagrożone istotnymi problemami.
28
Rysunek 16 Ocena Rybnika jako miejsce zamieszkania
wdrażające rozwiązania w zakresie polityki rowerowej
dostarczające wielu możliwości rekreacji przyjazne dla rodzin zadbane, czyste, z dobrze urządzoną przestrzenią o bogatej ofercie kulturalnej aktywnych mieszkańców i organizacji
pozarządowych
przyjazne dla seniorów współpracujące z mieszkańcami o dobrym układzie komunikacyjnym dobrze zarządzane o ciekawej i atrakcyjnej ofercie edukacyjnej dobrze powiązane komunikacyjnie ze swoim
otoczeniem
w którym można łatwo zaspokoić potrzeby mieszkaniowe
wdrażające rozwiązania innowacyjne dobrze obsługiwane przez publiczny transport
zbiorowy
o dobrej jakości środowiska przyrodniczego w którym nie występują dotkliwe problemy
społeczne
które dostarcza swoim mieszkańcom wielu szans rozwoju
w którym młodzi mieszkańcy chcą pozostać i realizować swoje plany życiowe w którym nie ma zagrożenia bezrobociem
przyjazne dla biznesu które przyciąga nowych mieszkańców z atrakcyjną ofertą pracy
85,1%
76,9%
66,3%
66,3%
65,8%
53,3%
50,5%
47,5%
43,5%
38,8%
37,9%
37,7%
35,4%
34,3%
34,2%
33,9%
23,9%
21,9%
18,3%
16,7%
15,4%
14,3%
10,3%
6,3%
16,6%
16,3%
26,1%
19,6%
17,9%
17,2%
35,7%
43,5%
32,0%
46,0%
43,0%
40,7%
35,3%
39,9%
57,3%
57,8%
57,7%
62,1%
58,1%
35,5%
60,6%
67,1%
8,6%
6,5%
17,3%
7,5%
14,6%
28,8%
32,3%
16,8%
13,1%
29,2%
16,1%
19,3%
24,0%
30,5%
25,9%
8,8%
18,3%
20,4%
19,6%
25,3%
49,1%
25,1%
22,6%
zgadzam się nie zgadzam się nie mam zdania
29
Rysunek 17 Preferowane kierunki wydatkowania środków na rozwój Rybnika przez mieszkańców (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
69%
63%
31%
31%
30%
27%
25%
20%
18%
17%
15%
13%
13%
10%
10%
6%
ekologia (np. wymiana źródeł ciepła, gospodarka odpadami, powiększanie terenów zielonych itp.) rozwój gospodarczy (np. wspieranie powstawania
lokalnych firm, przygotowywanie terenów inwestycyjnych, wspieranie tworzenia nowych miejsc…
nauka i innowacje (np. wsparcie i przyciąganie uczelni, instytutów badawczych itp.)
ochrona zdrowia (np. rozwój sieci placówek opieki zdrowotnej, poprawa dostępności do
wyspecjalizowanych usług medycznych, doposażenie…
infrastruktura techniczna (np. sieci ciepłownicze, gazownicze, wodociągi, kanalizacja itp.)
transport (np. poprawa stanu i budowa nowych dróg, parkingów, rozwój transportu publicznego itp.) rozwój mieszkalnictwa, w tym budownictwo społeczne
i komunalne, uzbrojenie nowych terenów mieszkaniowych
edukacja (np. wspieranie edukacji przedszkolnej i szkolnej, kształcenia ustawicznego, wydarzeń i akcji
edukacyjnych itp.)
oferta spędzania czasu wolnego (np. oferta kulturalna, usługi i urządzenia do rekreacji itp.)
przestrzeń (np. poprawa estetyki obiektów, poprawa jakości przestrzeni publicznych itp.) aktywność społeczna (np. środki na budżet obywatelski, wspieranie organizacji pozarządowych
itp.)
rozwój polityki prorodzinnej, w tym publicznych usług opiekuńczych – żłobki przedszkola
bezpieczeństwo (np. monitoring wizyjny, zwiększenie obecności służb porządkowych w mieście, ochrona
przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa itp.) pomoc społeczna (np. pomoc dla osób bezrobotnych,
pomoc dla rodzin ubogich, pomoc dla seniorów itp.)
inteligentna infrastruktura miasta, w tym systemy informacji
inne
30 Wśród innych (szczegółowych) kierunków wskazano m.in.: działania na rzecz jakości
powietrza, sport, rozwój strefy przemysłowej, baza edukacyjna, wsparcie uczniów oraz osób niepełnosprawnych.
Rysunek 18 Oczekiwane kierunki rozwoju gospodarczego Rybnika ze względu na potrzeby mieszkańców i lokalnego rynku pracy (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
rozwój lokalnej przedsiębiorczości, w szczególności małych i średnich firm prowadzonych przez
mieszkańców Miasta
rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach
przyciągnięcie dużych inwestycji produkcyjnych
rozwój usług na rzecz mieszkańców Miasta i okolicznych ośrodków
intensyfikacja rozwoju branż tradycyjnych, w tym przemysłu wydobywczego i energetyki zachowanie dotychczasowego profilu gospodarczego
Miasta
inne
72%
49%
41%
30%
10%
5%
2%
31
Rysunek 19 Pozytywne wartość miejsca (osiedla, dzielnicy) jakie są deklarowane przez badanych (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Rysunek 20 Aktywności na rzecz swojego środowiska w jakie, chcieliby się zaangażować mieszkańcy w przyszłości (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
53%
48%
37%
28%
27%
14%
6%
w moim miejscu zamieszkania czuję się bezpiecznie
mogę łatwo dojechać do centrum Miasta lub innych dzielnic, które są ważne dla mojego codziennego
funkcjonowania
otaczają mnie życzliwi sąsiedzi
mam łatwy dostęp do usług społecznych, w tym edukacji, kultury, usług zdrowotnych lub
opiekuńczych
przestrzeń mojego osiedla/dzielnicy jest ładna, dobrze urządzona, funkcjonalna
w moim miejscu zamieszkania są dobre warunki ekologiczne – jest czyste powietrze, dużo zieleni
inne
inne aktywności samopomoc sąsiedzka pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego poprawa estetyki przestrzeni akcje i wydarzenia integrujące mieszkańców poprawa jakości środowiska przyrodniczego
6%
24%
26%
42%
46%
74%
32
Rysunek 21 Oczekiwane wsparcie dla mieszkańców Miasta, aby zwiększyć ich aktywność społeczna (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Do działań jakie należy podjąć w Rybniku, które pobudziłby jego rozwój i/lub podnosiły jakość życia wskazano (wybrane):
▪ poprawę jakości powietrza – ograniczenie smogu,
▪ harmonizacja planowania przestrzennego,
▪ zaangażowanie młodych w proces zarządzania i planowani rozwoju,
▪ utworzenie ośrodka akademickiego,
▪ poprawa dostępności do żłobków i przedszkoli,
▪ współpraca z biznesem,
▪ rozwój oferty inwestycyjnej,
▪ wspieranie i ściąganie firm wysokich technologii i IT,
▪ stworzenie strefy przemysłowej i budowa przedsiębiorstw z branży automotive,
▪ rozwój komunikacji miejskiej,
inny edukacja w zakresie przygotowania projektów do realizacji ułatwienia w nawiązywaniu kontaktów z organizacjami
pozarządowymi realizującymi projekty społeczne informacja o potrzebach miasta i mieszkańców stałe miejsce lub komórka Urzędu Miasta dedykowana wspieraniu aktywności mieszkańców, tworzeniu nowych
rozwiązań podnoszących jakość życia, komunikacji z mieszkańcami oraz rozwijaniu innowacji społecznych edukacja w zakresie pozyskiwania środków spoza budżetu
miasta, np. z programów Unii Europejskiej wsparcie finansowe – środki na realizację projektów
społecznych
4%
30%
30%
41%
41%
45%
51%
33
▪ lepsze skomunikowania miasta na linii Katowice-Rybnik-Ostrawa oraz alternatywnie Gliwice-Rybnik-Ostrawa,
▪ remont i udostępnianie nieużytków, pustostanów opuszczonych lokali mikroprzedsiębiorcom,
▪ rozwój w dzielnicach większej oferty kultury, placów zabaw oraz organizowanie spotkań integracyjnych z mieszkańcami,
▪ rozwój polityki czasu wolnego, więcej akcentów na tereny rekreacyjno-sportowe, rozbudowa infrastruktury sportowej (hala tenisowa, hala wielofunkcyjna w centrum, itd).
Wyniki badania ankietowego wśród młodzież w zakresie analizy interesariuszy
W toku prac przeprowadzono badania ankietowe skierowane do młodzieży uczącej się.
W badaniu wzięło udział 317 osób, z czego ponad 98% to osoby uczące się w szkołach typy technikum i liceum ogólnokształcące. Byli to w głównej mierze uczniowie, którym do ukończenia edukacji w danym typie szkoły pozostało 2 lub 3 i więcej lat (odpowiednio 30 % i 43%). Uczniowie uczestniczący w ankiecie w większości mieszkają na terenie Miasta (66%).
Poniżej przedstawiono wyniki badania ankietowego.
Rysunek 22 Kluczowe aktywności realizowane w Mieście przez młodzież (można było udzielić więcej niż jednej odpowiedzi)
Rysunek 23 Ocena Rybnika jako miejsce zamieszkania pracuję działam społecznie wypoczywam, korzystam z kultury i rekreacji mieszkam mam grono najbliższych przyjaciół uczę się
9%
12%
55%
68%
68%
95%
