Temat: Korzystamy czy tracimy na integracji z Unią? Autor

(1)

1

Wszystkie scenariusze lekcji, komiksy i animacje są dostępne na: www.for.org.pl

Temat: Korzystamy czy tracimy na integracji z Unią?

Autor: Beata Łuba-Krolik

Poziom

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów Wiedza o społeczeństwie

Treści nauczania – wymagania szczegółowe Polska w Unii Europejskiej. Uczeń:

wyszukuje informacje na temat korzystania ze środków unijnych przez polskich obywateli, przedsiębiorstwa i instytucje;

formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej, odwołując się do przykładów z własnego otoczenia i całego kraju.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych Wiedza o społeczeństwie

Edukacja i praca w Polsce i Unii Europejskiej. Uczeń:

wyjaśnia co wynika z wejścia polski do strefy Schengen (…).

Cele:

Uczeń powinien:

formułować i uzasadniać własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej;

(2)

2

wskazywać we własnym otoczeniu przykłady inwestycji zrealizowanych dzięki funduszom unijnym;

znać źródła informacji nt. możliwości korzystania ze środków unijnych przez polskich obywateli, przedsiębiorstwa i instytucje;

umieć współpracować w grupie;

odczytywać i interpretować wyniki sondaży opinii publicznej.

Metody:

praca z tekstem

analiza danych statystycznych

piramida priorytetów

praca w grupach

burza mózgów

Pojęcia kluczowe:

Unia Europejska

Strefa Schengen

Prezydencja

Wspólny Rynek

Materiały:

Materiał pomocniczy nr 1 – wyniki badań CBOS „Najczęściej wymieniane obawy związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej”

Materiał pomocniczy nr 2 - animacja Wojciecha Różowskiego, II miejsce w konkursie Forum Obywatelskiego Rozwoju na komiks i animację o tematyce ekonomicznej, III edycja

Materiał pomocniczy nr 3 - wyniki badań CBOS „Korzystamy czy tracimy na integracji z UE?”

Materiał pomocniczy nr 4 - komiks Piotra Depty, wyróżniony w kategorii „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?” w III edycji konkursu FOR na komiks i animację o tematyce ekonomicznej

Materiał pomocniczy nr 5 – tekst FOR: „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?”

Materiał pomocniczy nr 6 – tabela „Korzyści z członkostwa Polski w UE”

(3)

3

Materiał pomocniczy nr 7 - schemat piramidy priorytetów

Czas:

2 godziny lekcyjne

Przebieg zajęć:

1. Powiedz uczniom, że w trakcie zajęć będą omawiać konsekwencje przystąpienie Polski do Unii Europejskiej.

2. Na początku lekcji zaproponuj, aby pracując w małych grupach przygotowali 2 pytania związane z Unią Europejską, które zadadzą swoim kolegom. Po wykonaniu zadania poproś kolejno przedstawicieli zespołów o odczytanie pytań, a resztę klasy o udzielenie odpowiedzi. Sprawdzaj ich poprawność, ewentualnie uzupełniaj.

3. Podsumowując wypowiedzi uczniów wyjaśnij, że 1 maja 2004 r. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Wtedy perspektywa członkostwa w tej organizacji budziła w polskim społeczeństwie częściej uczucia negatywne (66% polskiego społeczeństwo) niż pozytywne (60%)¹. Przedstaw uczniom wyniki badań przeprowadzonych w przededniu integracji Polski z UE w 2004 r., pokazujące najczęstsze obawy związane z członkostwem w Unii (materiał pomocniczy nr 1). Porozmawiaj o tym, które ze wskazywanych obaw były uzasadnione, a które okazały się mitami. Zapytaj uczniów, jak oni sami odnoszą się do obecności Polski w UE? Jakiego typu oceny dominują w ich środowisku rodzinnym czy lokalnym?

4. Podkreśl, że po 7 latach naszego członkostwa w UE można już dokonać podsumowania skutków polskiej obecności w Unii. Kilka lat spędzonych w strukturach europejskich miało wpływ na funkcjonowanie całej gospodarki oraz życie poszczególnych obywateli.

1 Źródło: „Opinie o integracji w przededniu rozszerzenia UE”, komunikat z badań CBOS w 2004 r.

(4)

4

Zaproponuj uczniom obejrzenie animacji Wojciecha Różowskiego, która zajęła II miejsce w III edycji konkursu FOR na komiks i animację o tematyce ekonomicznej (materiał pomocniczy nr 2). Następnie poleć, aby uczniowie w parach porozmawiali o tym:

Jakie wrażenie wywarła na nich animacja? Czy się im podobała? Dlaczego?

Kto jest bohaterem animacji? Czym się zajmuje? Jakie są jego zainteresowania, marzenia?

Jakie zmiany w życiu bohatera przedstawiono w animacji. Jakich obszarów dotyczą?

Jaki mają charakter, jakie były powody tych zmian? Jakie były ich efekty? Czy przyniosły korzyści czy straty bohaterowi animacji?

Poproś kilku ochotników o podzielenie się wrażeniami i wnioskami na forum klasy.

5. Porozmawiaj o tym, czy uczniowie sami odczuwają skutki obecności Polski w UE. Czy w swoim życiu, najbliższym otoczeniu, środowisku lokalnym dostrzegają zmiany jakie zaszły dzięki członkostwu w UE - np. zrealizowane inwestycje, swobodę podróżowania, wymianę młodzieży? Czy wśród przykładów podawanych przez uczniów przeważają korzyści czy straty wnikające z integracji Polski z UE?

6. Przedstaw wyniki badań opinii publicznej (materiał pomocniczy nr 3), poproś o ich analizę i odpowiedź na pytania:

Co przedstawia wykres?

Jak zmieniała się ocena skutków integracji Polski z UE w latach 1994 – 2011?

W którym roku odsetek wskazań korzyści nad stratami był największy/najmniejszy?

Poproś o indywidualne porównanie własnych odczuć, opinii z wynikami badań.

7. Rozdaj uczniom komiks Piotra Depty, wyróżniony w kategorii „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?” w III edycji konkursu FOR na komiks i animację o tematyce ekonomicznej (materiał pomocniczy nr 4), poproś o przeczytanie. Następnie zachęć uczniów, aby podzielili się wrażeniami nt. komiksu. Poproś kilku ochotników o wypowiedzi na forum klasy. Upewnij się, że uczniowie znają pojęcia użyte w komiksie np. strefa Schengen,

(5)

5

Wspólny Rynek. Zapytaj, jakie zdaniem uczniów, było główne przesłanie autora komiksu. Jak autor ocenia Polską obecność we Wspólnocie?

Jakie sytuacje, obrazy, przedmioty, atrybuty, sformułowania czy wypowiedzi autor komiksu łączy z Unią? Na jakie skutki integracji wskazuje? Jakie podmioty/grupy społeczne zostały przedstawione w komiksie – wypisz je na tablicy?

8. Rozdaj uczniom tekst FOR „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej ?” (materiał pomocniczy nr 5). Poleć, aby pracując w 6 zespołach wypisali w odpowiedniej części tabeli (materiał pomocniczy nr 6), korzyści płynące z integracji z UE dla konkretnego podmiotu: przedsiębiorstw (grupa 1), pracowników (grupa 2), konsumentów (grupa 3), studentów i młodzieży (grupa 4), rolników (grupa 5), całej gospodarki (grupa 6).

9. Po zakończeniu ćwiczenia, poproś reprezentantów grup o przedstawienie wyników pracy i udzielenie odpowiedzi na pytanie - czy dobrze jest być w Unii? Podsumowując, podkreśl korzyści z członkostwa w UE dla całej gospodarki związane z wykorzystaniem funduszy unijnych przeznaczanych na infrastrukturę, ochronę środowiska, pomoc dla przedsiębiorstw czy rozwój wykształcenia i kompetencji, tzw. inwestycje w kapitał ludzki.

Wyjaśnij, że członkostwo Polski w Unii Europejskiej oraz uczestnictwo w europejskiej polityce spójności stwarzają szansę pokonania barier ograniczających rozwój gospodarczy i pozwalają zmniejszyć dystans rozwojowy, jaki dzieli nasz kraj od wysoko rozwiniętych państw Unii.

10. Porozmawiaj z uczniami o tym, co Polska wnosi do Unii Europejskiej? Stosując metodę burzy mózgów, poproś uczniów, aby podali polskie atuty, które możemy wnieść do UE.

Poproś jedną osobę o zapisywanie wszystkich pomysłów na tablicy. Na tym etapie wypowiedzi uczniów nie powinny być oceniane i selekcjonowane. Następnie poproś, aby nadal pracując w 6 grupach, uczniowie spośród zapisanych na tablicy pomysłów wybrali 10, ich zdaniem najważniejszych, zapisali je na samoprzylepnych kartkach i umieścili w odpowiednim miejscu piramidy priorytetów (materiał pomocniczy nr 7), szeregując je wg stopnia ważności, istotności. Przy czym 1 oznacza czynnik najważniejszy, 10 – najmniej istotny. Podkreśl, że stworzona przez grupę piramida powinna uwzględniać zdanie

(6)

6

wszystkich członków zespołu. Po zakończeniu pracy poproś przedstawicieli grup o prezentację swoich piramid. Możesz poprosić uczniów o stworzenie wspólnego rankingu klasowego.

11. Porównaj efekty pracy uczniów z wynikami badań opinii społecznej zebranymi przez CBOS w przededniu wejścia Polski do UE w 2004 r. Według opinii badanych Polska może zaoferować Unii Europejskiej przede wszystkim tanią siłę roboczą (55% wskazań), tradycję, wartości moralne, religię (33%), wysokiej jakości produkty rolne (30%), rynek zbytu na towary z innych krajów UE (27%), kulturę i sztukę (24%), pracowitość i przedsiębiorczość (21%), wykształcone społeczeństwo (19%), atrakcje turystyczne (19%), dorobek naukowy i techniczny (15%), zaradność i nowatorskie podejście (6%), wysokiej jakości produkty przemysłowe (5%)². Zwróć uwagę czy w piramidach stworzonych przez uczniów, pojawiły się te, które przed 7 latami wskazywali respondenci CBOS.

Porozmawiaj o podobieństwach i różnicach.

12. Podsumowując zajęcia, odwołaj się do (zakończenia) komiksu, poproś o wytłumaczenie pojęcia Prezydencja. Zapytaj, kiedy Polska objęła prezydencję w Radzie UE, jak długo ona trwała? Co oznaczała dla Polski? Jakie stworzyła możliwości? Wyjaśnij, że sprawując od 1 lipca 2011 r.

Prezydencję w Radzie UE, Polska uzyskała szansę koordynowania i organizacji spotkań unijnych urzędników oraz przywódców. Przez pół roku to nasz kraj prowadził prace Rady UE oraz reprezentował ją przed innymi instytucjami unijnymi, w szczególności przed Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Polsce przypadła też rola mediatora, czyli kraju wypracowującego porozumienie pomiędzy państwami członkowskimi, umożliwiające owocną współpracę. Była to nie tylko okazja do ogromnej promocji Polski, ale też do nakierowania Wspólnoty Europejskiej na konkretne idee i priorytety, ważne z punktu widzenia naszego regionu czy kraju. Polska Prezydencja była szansą na podkreślenie polskiej pozycji w Europie oraz na zaprezentowanie Polski na arenie międzynarodowej. Po raz kolejny mamy możliwość podsumowania korzyści płynących z naszego członkostwa oraz pokazania tego, co Polska może wnieść do wspólnej europejskiej rodziny państw.

2 źródło „Opinie o integracji w przededniu rozszerzenia UE”, komunikat z badań CBOS w 2004 r.

(7)

7

13. Zaproponuj, aby uczniowie w domu wymyślili tytuł dla komiksu Macieja Zagańczyka, swoje propozycje przedstawią na następnej lekcji.

Materiał pomocniczy nr 1

Wyniki badań CBOS „Najczęściej wymieniane obawy związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej” (%)

Wzrost cen towarów i usług 26

Wzrost bezrobocia 10

Wykup majątku narodowego, ziemi przez cudzoziemców, dominacja obcego kapitału w gospodarce

10 Bieda, zubożenie społeczeństwa, pogorszenie warunków materialnych 8

Pogorszenie sytuacji na wsi i w rolnictwie 7

Pogorszenie sytuacji na rynku wewnętrznym – zalew naszego rynku przez towary unijne, załamanie sprzedaży polskich produktów

5 Pogorszenie sytuacji polskich firm i przedsiębiorstw - większa konkurencja ze strony firm unijnych, upadek polskich przedsiębiorstw

4

Mniejsze zarobki, wypłaty 3

Pogorszenie sytuacji ludzi starszych i niepełnosprawnych 3

Wyższe podatki 3

Ogólnie - pogorszenie sytuacji gospodarczej kraju 3

Utrata niezależności politycznej, suwerenności państwowej 3

Gorsza pozycja Polski w UE 2

Trudności ze spełnieniem norm unijnych 2

Zagrożenie dla finansów państwa, duże koszty integracji 2 Bałagan w państwie, brak kompetencji i niskie morale urzędników, niezdolność do wykorzystania funduszy unijnych

2 Zagrożenie dla tożsamości narodowej, religijnej, niekorzystne zmiany w

obyczajowości, moralności

2 Pogorszenie sytuacji w kraju w pierwszym okresie po przystąpieniu do Unii 2

Ogólnie – będzie gorzej niż obecnie 6

Nie mam żadnych obaw 23

(8)

8

Trudno powiedzieć 6

Źródło: Nadzieje i obawy związane z integracją. Komunikat z badań CBOS, Warszawa, czerwiec 2003, s.4

Animacja Wojciecha Różowskiego – II nagroda w konkursie FOR na komiks i animację o tematyce ekonomicznej, III edycja

http://www.youtube.com/user/FundacjaFOR#p/u/19/Lq702EUwhcs

Wyniki badań opinii społecznej „Korzystamy czy tracimy na integracji z UE?”

Przeanalizujcie poniższe dane i odpowiedzcie na pytania:

co przedstawia wykres?

jak zmieniała się ocena skutków integracji Polski z UE w latach 1994 – 2011?

w którym roku odsetek wskazań korzyści nad stratami był największy/najmniejszy?

(9)

9

Integracja z UE przynosi Polsce (w %)

50 44

46 35

39 40

42 39 39 43

46 54

64 64 65 65 63

23 28 16 19

17 19 15 15

20 20

21 18

14 14 16

18 18

6 9 22 32 30

30 31

38 30

26 22

18 15 15 13

13 14

21 19

17 14 17

11 12

8 11 11 11 10 7 7 6 4 5

VI 1994 IV1998 V 2000 II 2003 VIII 2004 V 2005 IV 2007 IV 2009 IV 2011

więcej korzyści niŜ strat tyle samo strat co korzyś więcej strat niŜ korzyści trudno powiedzieć

Źródło: Siedem lat obecności Polski w Unii Europejskiej, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, maj 2011, s.3, www.cbos.pl

Komiks Piotra Depty, wyróżnienie w kategorii „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?” w III edycji konkursu FOR na komiks i animację o tematyce ekonomicznej

http://www.for.org.pl/pl/a/1768,Wyroznienie

Tekst FOR „Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?”

1 maja 2004 r. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej (UE). 7 lat spędzonych w UE to okres, po którym można dokonać podsumowania korzyści płynących z naszego członkostwa. Polska skorzystała na obecności we Wspólnocie w wielu wymiarach, przede wszystkim politycznym, gospodarczym i społecznym.

Kilka lat spędzonych w UE przyniosło Polsce wiele korzyści politycznych. UE jest gwarantem stabilności i pokoju w Europie oraz miejscem, gdzie wspólne decyzje dotyczące milionów obywateli Wspólnoty zapadają na zasadach dialogu i współpracy między państwami. UE, jako ważny gracz na arenie międzynarodowej, pozwala na wyrazistą prezentację i realizację naszych interesów w stosunku do krajów trzecich. Polska ma możliwość wywierania realnego

(10)

10

wpływu na kształtowanie polityki wewnętrznej i zewnętrznej zjednoczonej Europy. Ponadto wielu polskich urzędników i przedstawicieli otrzymało szansę udziału w procesach decyzyjnych UE, a wszyscy obywatel co 5 lat mogą oddawać swój głos w powszechnych wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Pozostawanie poza strukturami europejskimi groziłoby marginalizacją Polski na arenie międzynarodowej oraz osłabiłoby naszą pozycję w regionie, np. w relacji do naszych wschodnich sąsiadów.

Najważniejszą, z punktu widzenia każdego z nas, są korzyści gospodarcze, które przyniosło członkostwo w UE. Od 1 maja 2004 r. Polska uczestniczy we wspólnym unijnym rynku towarów i usług. Swobodny dostęp do tego rynku zwiększył znacząco możliwości rozwoju polskich przedsiębiorstw - od akcesji obroty w handlu zagranicznym rosły przeciętnie ok.

18,7% rocznie. Wspólny rynek umożliwił również zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności naszej gospodarki, dzięki zwiększonej konkurencji na rynku produktów.

Polska skorzystała na rosnącym napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a obecność w UE podniosło naszą wiarygodność inwestycyjną. Poza tym konieczność dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego zwiększyła zakres ochrony polskich konsumentów. Członkostwo w UE było jednym z motorów wzrostu gospodarczego, wzrosły obroty w handlu z zagranicą oraz poziom inwestycji. Dodatkowo pozytywny wpływ na polską gospodarkę miały miliardy euro płynące do naszego kraju w ramach unijnych funduszy. W latach 2007-2013 Polsce ma przypaść ok. 68 mld euro w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, przeznaczanych zarówno na infrastrukturę, ochronę środowiska, pomoc rozwojową dla małych i średnich przedsiębiorstw, jak i na inwestycje w kapitał ludzki.

Wejście do UE zwiększyło także dochody rolników objętych Wspólną Polityką Rolną (choć akurat w tej kwestii pytanie czy pieniądze unijne finansują rozwój czy są przejadane jest szczególnie aktualne). Członkostwo w UE przyniosło ogromne korzyści polskiej gospodarce, a wejście do UE było niewątpliwie zwieńczeniem okresu transformacji gospodarczej trwającej od 1989 r.

Obecność w UE to także szereg korzyści społecznych. Wejście do strefy Schengen pozwoliło milionom Polaków na swobodne podróżowanie po większości państw europejskich bez konieczności przechodzenia przez kontrole paszportowe. Poprawił się również zakres ochrony (np. w sferze ochrony zdrowia czy pomocy konsularnej) dla osób podróżujący za

(11)

11

granicę, nie tylko na terenie UE, ale na całym świece, dzięki temu, że staliśmy się jednocześnie obywatelami zjednoczonej Europy. Zwiększyła się także mobilność polskich pracowników, którzy otrzymali możliwość zatrudnienia w wielu państwach UE, bez konieczności uzyskiwania uciążliwych pozwoleń.

Dla wielu studentów wejście do UE było szansą na rozwijanie swoich umiejętności na zagranicznych uczelniach oraz na uczestnictwo w programach wymiany naukowej studentów i młodzieży, takich jak Sokrates/Erasmus. Członkostwo w UE to również szansa dla polskiej nauki dzięki dynamicznemu rozwojowi kontaktów z ośrodkami badawczymi na terenie całej Wspólnoty.

Wskazać można również na korzyści kulturowe jak zbliżenie nas do obywateli innych państw członkowskich, umożliwienie swobody kontaktów, wymiany myśli i doświadczeń oraz tworzenie podwójnej świadomości obywatelskiej – zarówno narodowej, jak i europejskiej.

Źródło: http://www.for.org.pl/pl/Czy-dobrze-jest-byc-w-Unii-Europejskiej

Tabela „Korzyści z członkostwa Polski w UE”

Pracując w zespołach, na podstawie tekstu FOR, uzupełnijcie poniższą tabelę, zapisując korzyści, płynące z członkostwa Polski w UE dla poszczególnych podmiotów społeczno- gospodarczych. Przygotujcie krótką prezentację efektów Waszej pracy, odpowiadając na pytanie - Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?

Podmiot Korzyści z członkostwa w UE

Przedsiębiorstwa Pracownicy Konsumenci Rolnicy

Studenci - młodzież Gospodarka

(12)

12 Schemat piramidy priorytetów

Pracując w grupach, uporządkujcie wybrane przez Was atuty Polski według stopnia ważności, istotności, umieszczając je w odpowiednim polu.

Pamiętajcie, że 1 oznacza czynnik najważniejszy, 10 – najmniej istotny. Stworzona przez Was piramida powinna uwzględniać zdanie wszystkich członków zespołu.

1

2 3

4 5 6

7 8 9 10