Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Przyjrzyj się zamianie równoważnika w zdanie
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
3. Świadomość językowa. Uczeń:
2) rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie), równoważniki zdań – i rozumie ich funkcje.
Cele operacyjne:
● Budowanie prawidłowych wypowiedzi,
● Rozpoznawanie i tworzenie zdań pojedynczych i równoważników zdań oraz rozumienie ich funkcji.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Rozpoznaje zdania pojedyncze i równoważniki zdań,
● Rozumie ich funkcje,
● Buduje poprawne wypowiedzi,
● Ma świadomość rodzajów używanych wypowiedzeń.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się.
Środki dydaktyczne:
● Karteczki do ćwiczenia wprowadzającego w tematykę lekcji (przygotowuje nauczyciel – diagram może też zostać narysowany na tablicy),
● Karta pracy (załącznik do scenariusza),
● Sprzęt multimedialny: rzutnik, ekran, tablica interaktywna,
● Zasób multimedialny: film „Zdania proste i złożone”,
● Kartki z zadaniem domowym dla wszystkich i dla chętnych.
Metody nauczania:
● Podające: wykład, pogadanka,
● Praktyczna: ćwiczenia,
● Eksponująca: film.
Formy pracy:
1
● Indywidualna jednolita,
● Zbiorowa jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita się z uczniami. Po sprawdzeniu obecności przedstawia im cel zajęć, rozdając uczniom karteczki do ćwiczenia wprowadzającego w tematykę lekcji (lub rysując diagram na tablicy; chętni podchodzą i zamalowują kratki zgodnie z szyfrem):
R Z O D F B A N U P I Y T E L
Polecenie:
Pokoloruj litery według kolejności wskazanej przez szyfr. Dadzą one rozwiązanie.
Szyfr: 2, 4, 7, 8, 11, 14.
Rozwiązanie: ZDANIE.
R Z O D F B A N U P I Y T E L
Po ćwiczeniu nauczyciel pyta, co uczniowie już wiedzą o zdaniu. Dzieci odpowiadają, że zdanie rozpoczyna się wielką literą, kończy kropką, wykrzyknikiem, znakiem zapytania.
Dopowiadają, że zdania dzielą się na oznajmujące, pytające i rozkazujące.
Etap realizacji
Nauczyciel zapisuje na tablicy wykres (WYPOWIEDZENIA: dwie strzałki w dół: zdania i równoważniki, pod nimi nawiasy z treścią):
WYPOWIEDZENIA: podział na zdania (wypowiedzenia, które zawierają co najmniej jeden czasownik w formie osobowej) i równoważniki zdań (wypowiedzenia, które zastępują zdanie, nie zawierają czasownika w formie osobowej).
Następnie prowadzący zajęcia zapisuje temat lekcji. Uczniowie przepisują go, jak również wykres, do zeszytów.
Nauczyciel proponuje uczestnikom zajęć kolejne zadanie: rozwiązanie rebusu z karty pracy (z załącznika do scenariusza, zadanie nr 1). Każdy uczeń wykonuje ćwiczenie.
Rozwiązaniem jest słowo „orzeczenie”. Prowadzący zajęcia tłumaczy, że orzeczenie to czasownik w formie osobowej, który decyduje, czy dane wypowiedzenie jest zdaniem, czy nie. Następnie proponuje uczniom obejrzenie filmu z zasobu multimedialnego, prosząc, by zapamiętali, kiedy wskazane jest stosowanie zdań pojedynczych, a kiedy złożonych. Po emisji materiału uczestnicy zajęć wymieniają swoje spostrzeżenia; przywołują inne sytuacje życiowe wymagające danego sposobu tworzenia wypowiedzi.
2
Nauczyciel zapisuje na tablicy definicje do uzupełnienia:
● Zdanie to wypowiedzenie, które zawiera co najmniej jeden czasownik w formie osobowej, zwany ……….. (orzeczeniem),
● Równoważnik zdania to wypowiedzenie, w którym nie ma orzeczenia, czyli
……… (czasownika w formie osobowej), ale łatwo go wprowadzić.
Uczniowie uzupełniają definicje. Podają ich przykłady (połowa klasy może podać zdanie, druga – równoważnik), wzajemnie je oceniają, czy są poprawne. Następnie przepisują definicje do zeszytów.
Następnie nauczyciel proponuje dzieciom kolejne ćwiczenie z karty pracy (zadanie nr 2).
Etap końcowy
Na koniec lekcji uczniowie, na prośbę nauczyciela, dzielą się swoimi wrażeniami z lekcji.
Mówią, co zapamiętali, czy wszystko zrozumieli.
Zadanie domowe:
Podane równoważniki zdań zamień na zdania:
Wiatr we włosach.
Wesoła zabawa.
Skończone zadanie.
Dobre zakończenie.
Słońce.
Dodatkowo:
Zadanie dla chętnych:
W podanym tekście pomarańczową kredką podkreśl zdania, zieloną – równoważniki zdań.
Papiszon – ukochany zięć mojej babci. Maniak techniki komputerowej. Łakomczuch. Wiele lat temu mama prosiła o rękę pewnego faceta. (Założę się, że nie przyszło jej do głowy poczekać, aż on zrobi to pierwszy). Facet nazywał się Grześ, studiował matematykę i był potwornie roztargniony. Pewnie dlatego zgodził się, zanim zrozumiał, w co się pakuje. Nie minął rok, a już został Papiszonem. Przez chwilę my, mężczyźni, mieliśmy w domu liczebną przewagę nad Mamiszonem, który wbrew pozorom jest kobietą. Ta sytuacja była dla mamy nie do zniesienia, toteż po namyśle urodziła jeszcze dwie dziewczynki i tym samym położyła kres męskiej dominacji w naszym domu1.
1 Proponowane źródło: Joanna Olech, Dynastia Miziołków, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2009.
3
