Polska w czasach stalinizmu
1. Powstanie PZPR.
2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
3. Kult jednostki.
4. Komunistyczna propaganda.
5. Komuniści i młode pokolenie.
6. Represje polityczne.
7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.
1. Powstanie PZPR.
* Podkreślenie roli PPS i stanowiska partii
robotniczych w sprawie niepodległości Polski w referacie Władysława Gomułki na posiedzeniu
KC PPR (VI 1948).
* Sprzeczność poglądów Gomułki z oficjalną polityką ZSRR - oskarżenie przez Bolesława Bieruta o tzw.
odchylenie prawicowo – nacjonalistyczne.
Władysław Gomułka
1. Powstanie PZPR.
* Weryfikacja członków PPR i PPS.
* Procesy sądowe niektórych polityków PPS.
* Zjazd zjednoczeniowy PPR i PPS w Warszawie (15.12.1948) - utworzenie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) z dominującą rolą
komunistów Bolesława Bieruta, Jakuba Bermana i Hilarego Minca.
Bolesław Bierut na zjeździe
zjednoczeniowym PPR i PPS
15 XII 1948
⁺ ₌
Bolesław Bierut Jakub Berman Hilary Minc
1. Powstanie PZPR.
* Uwięzienie Władysława Gomułki (1951 – 1954) i jego zwolenników.
2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Rozbicie zbrojnego podziemia (Żołnierzy Niezłomnych) po wyborach 1947.
2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Włączenie pozostałości mikołajczykowskiego Polskiego Stronnictwa Ludowego do kontrolowanego przez komunistów Stronnictwa Ludowego – utworzenie Zjednoczonego Stronnictwa
Ludowego (ZSL) propagującego idee kolektywizacji i sojuszu robotniczo-chłopskiego (27 XI 1949).
Logo ZSL
2. Hegemonia PZPR na scenie politycznej.
* Wchłonięcie Stronnictwa Pracy przez Stronnictwo Demokratyczne (9 VII 1950) głoszące m.in. hasło uspołecznienia wśród rzemieślników.
3. Kult jednostki.
* Oddawanie czci Stalinowi - sakralne formy kultu.
* Indoktrynacja stalinowska w szkołach, zakładach pracy, w literaturze, filmie, środkach masowego przekazu.
3. Kult jednostki.
* Nadanie Katowicom nazwy Stalinogród.
* Powszechna żałoba po śmierci Stalina w 1953.
* Kult jednostki wobec Bolesława Bieruta.
4. Komunistyczna propaganda.
* Realizm socjalistyczny (socrealizm)
obowiązującym kierunkiem w kulturze i sztuce polskiej końca lat 40. i w latach 50.
* Poparcie władzy dla artystów w zamian za podporządkowanie się przez nich polityce stalinizmu.
4. Komunistyczna propaganda.
* Rozkwit monumentalnego neoklasycystycznego budownictwa np. Pałac Kultury i Nauki oraz
Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM) w Warszawie, Nowa Huta w Krakowie.
4. Komunistyczna propaganda.
* Fałszowanie obrazu dziejów Polski w filmie fabularnym i dokumentalnym m.in. przypisywanie
głównej roli robotnikom i chłopom, pokazywanie II Rzeczypospolitej jako państwa faszystowskiego.
* Kontrolne funkcje cenzury w prasie, radio, teatrze itp.
*
Monopol komunistów w mediach.5. Komuniści i młode pokolenie.
* Tworzenie systemu ideologicznego przygotowania młodego pokolenia do akceptacji komunizmu.
* Ułatwienie dostępu do edukacji młodzieży wiejskiej i skrócenie drogi kształcenia dla przyszłych nauczycieli.
* Ograniczenie autonomii wyższych uczelni.
5. Komuniści i młode pokolenie.
* Włączanie młodych ludzi do działalność masowych organizacji m.in. Związku Młodzieży Polskiej (ZMP) i Służby Polsce (SP).
* Przymus uczestnictwa w zebraniach i manifestacjach.
6. Represje polityczne.
* Wprowadzenie systemu kontroli społeczeństwa m.in. poprzez dowody osobiste (1951).
* Prześladowania działaczy niepodległościowych m.in. stracenie rtm. Witolda Pileckiego i gen.
Augusta Emila Fieldorfa Nila; zamordowanie Jana Rodowicza Anody; brutalne przesłuchania, śledztwa, tortury.
Witold Pilecki
Emil Fieldorf
Jan Rodowicz
Katownie UB
6. Represje polityczne.
* Aresztowania działaczy komunistycznych m.in.
w wojsku ludowym marszałka Polski Michała Roli- Żymierskiego i gen. Stefana Mossora.
6. Represje polityczne.
* Represje wobec Kościołów m.in. zamordowanie zwierzchnika Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego bp. Józefa Padewskiego, aresztowania duchownych pracujących wśród ludności na Mazurach.
* Nacjonalizacja majątku Kościoła Rzymsko – – Katolickiego i organizacji Caritas.
Biskup Józef Padewski
Przejęcie Caritas przez komunistów
6. Represje polityczne.
* Nasilenie represji pomimo podpisania
porozumienia władz z Kościołem Rzymsko – – Katolickim (1950) m.in. aresztowania i procesy
biskupów, fałszywe oskarżenie bp. Czesława Kaczmarka (14 – 22 IX 1953) o współpracę z Niemcami.
Proces biskupa Czesława Kaczmarka
Torturowany w latch 1953 - 1956 biskup Antoni
Baraniak
Proces pracowników krakowskiej kurii biskupiej 1953
6. Represje polityczne.
* Wydanie dekretu nakazującego duchownych złożenie przysięgi na wierność PRL (1953).
* Internowanie Prymasa Polski ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego (1953 – 1956).
Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński
6. Represje polityczne.
* Wsparcie komunistów dla organizacji niechętnych
Episkopatowi m.in. Bolesława Piaseckiego i Stowarzyszenia PAX, ruchu księży patriotów.
Bolesław Piasecki
Księża Patrioci – kolaboracja z PZPR
7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.
* Przyjęcie nowej konstytucji (22.07.1952).
* Wprowadzenie nazwy państwa Polska
Rzeczpospolita Ludowa (PRL) i zmiana godła w herbie państwowym – orzeł bez korony.
Konstytucja PRL z poprawkami Stalina
7. Zmiany ustrojowe w czasach stalinizmu.
* Wprowadzenie zasady jednolitości władz
państwowych (w miejsce trójpodziału władzy) - jednoizbowy Sejm PRL, Rada Państwa w miejsce prezydenta, Rada Ministrów (rząd).
* Faktycznie decydująca rola I sekretarza KC PZPR.
* Dostosowanie ustroju państwa do wzorów sowieckich m.in. lokalne rady narodowe.
