WspóÙpracaȱradyȱnadzorczejȱiȱzarzduȱwȱspóÙdzielniȱmieszkaniowejȱȱ –ȱstudiumȱprzypadkuȱ
WaldemarȱWalczakȱ ȱ Rada nadzorcza i zarzĊd sĊ organami, których dziaâalnoœý w zasadniczy sposób rzutuje na sprawnoœý organizacyjnĊ oraz funkcjonowanie spóâdzielni mieszkaniowej. Ich wza- jemne relacje oraz jakoœý wspóâpracy zaleůĊ od wielu czynników, w tym nieformalnych powiĊzaľ stanowiĊcych wiedzę „hermetycznĊ”, dostępnĊ tylko dla wĊskiego grona wta- jemniczonych. Stwierdzenie, ůe rada nadzorcza sprawuje kontrolę i nadzór, a zarzĊd kie- ruje bieůĊcĊ dziaâalnoœciĊ spóâdzielni i reprezentuje jĊ na zewnĊtrz opiera się na przepi- sach prawa, ale nie odzwierciedla zâoůonoœci rzeczywistoœci organizacyjnej. W niniej- szym artykule podjęto próbę rozpoznania, diagnozy i opisania tych relacji na podstawie analizy dokumentacji ŭródâowej oraz wâasnych doœwiadczeľ zwiĊzanych z peânieniem funkcji w radzie nadzorczej spóâdzielni mieszkaniowej.
Zaprezentowane poniůej rozwaůania majĊ na celu odwzorowanie relacji wewnĊtrz organiza- cji, a takůe wyjaœnienie rzeczywistych przesâa- nek i prawdziwych motywów zachowaľ orga- nizacyjnych91. ZajmujĊc się problematykĊ nad- zoru korporacyjnego zawsze najtrudniej jest zdobyý, zrozumieý i wyjaœniý te procesy oraz zdarzenia, o których nie moůna się dowiedzieý na podstawie literatury przedmiotu, poniewaů wiedzę na ich temat zdobywa się tylko dzięki wâasnemu doœwiadczeniu. Dlatego prezento- wane wyniki badaľ i sformuâowane konkluzje sĊ udokumentowane i nie moůna ich podwa- ůyý.
91 W swoich analizach autor przyjĊâ trzy fundamentalne cele, jakie powinny obowiĊzywaý w naukach o zarzĊdza- niu: 1) dĊůenie do poznania prawdy o badanych zjawi- skach, procesach, problemach organizacyjnych – wni- kliwe rozpoznanie, zdiagnozowanie i wyjaœnienie rze- czywistych przyczyn ich występowania; 2) dĊůenie do zrozumienia relacji i zwiĊzków, jakie występujĊ pomię- dzy badanymi zjawiskami, procesami, problemami, a pozostaâymi czynnikami, które majĊ wpâyw na funkcjo- nowanie innych podmiotów – szczególnĊ uwagę naleůy zwróciý na koincydencję procesów, powiĊzaľ personal- nych i przepâywów kapitaâowych; 3) dĊůenie do wygene- rowania wiedzy, która posâuůy do opracowania skutecz- nych metod i narzędzi umoůliwiajĊcych skuteczne roz- wiĊzanie zdiagnozowanych przyczyn wystĊpienia pro- blemów w praktyce zarzĊdzania.
Kto zasiada w radzie spóâdzielni?
Badana spóâdzielnia mieszkaniowa admini- struje 190 budynkami, w których znajduje się âĊcznie 5288 mieszkaľ, co sprawia, ůe jest po- strzegana jako jedna z większych âódzkich spóâdzielni.
Juů na wstępie naleůy zauwaůyý, ůe statut spóâdzielni nie zostaâ zmieniony od ponad pięciu lat – œwiadomie i celowo – i w obecnym ksztaâcie nie jest dostosowany do obowiĊzujĊ- cej ustawy92. Tekst statutu, przyjęty uchwaâĊ zebrania przedstawicieli czâonków z 9 czerwca 2006 r., uwzględnia tylko zmiany wniesione zgodnie z ustawĊ o spóâdzielniach mieszka- niowych (wg stanu prawnego na 3 czerwca 2005 r.) oraz ustawĊ Prawo spóâdzielcze (wg stanu prawnego na 1 sierpnia 2005 r.). Naleůy więc zadaý uzasadnione pytanie: Komu na tym zaleůaâo i dlaczego taka sytuacja nadal ma miej- sce?
PoszukujĊc odpowiedzi na to pytanie trzeba przeœledziý historię rady nadzorczej w po-
92 Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóâdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz. 27, z póŭn.
zm).
szczególnych kadencjach. Pozwoli to dostrzec, ůe w ciĊgu 16 lat funkcjonowania spóâdzielni jako odrębnego podmiotu, w radzie zasiadajĊ praktycznie te same osoby, które za wszelkĊ cenę chcĊ nadal peâniý swojĊ funkcję. Zmiana statutu automatycznie pozbawiâaby je szansy na ponowny wybór.
Zgodnie z nadal obowiĊzujĊcym statutem zarejestrowanym w 2006 r., czâonków rady nadzorczej wybierajĊ i odwoâujĊ zebrania grup czâonkowskich w gâosowaniu tajnym, spoœród czâonków spóâdzielni z terenu grupy czâon- kowskiej okreœlonej w statucie. Rada nadzorcza skâada się z 15 czâonków, którzy sĊ wybierani przez grupy czâonkowskie. W statucie wyod- rębnione zostaây grupy czâonków spóâdzielni zamieszkujĊcych w poszczególnych oœmiu tzw.
enklawach, którzy dokonujĊ wyboru swoich reprezentantów. W siedmiu enklawach kaůda grupa ma prawo wybraý dwóch czâonków rady nadzorczej, a jedna mniejsza enklawa wybiera jednego przedstawiciela do rady.
Takie rozwiĊzanie sprzyja temu, by do rady mogây byý wybierane osoby juů peâniĊce funk- cje – na zebrania grup czâonkowskich przy- chodzi bowiem bardzo maâo osób. Przykâa- dowo: na uprawnionych ok. 1000 czâonków spóâdzielni, w zebraniu bierze udziaâ nie więcej niů 30-40 osób, a nawet tylko kilka. W 2011 r.
moůliwy byâ więc np. wybór czâonka rady nad- zorczej trzema gâosami (liczĊc jego wâasny oddany na siebie samego), poniewaů tyle osób przyszâo na spotkanie. To dowodzi jak maâa jest œwiadomoœý mieszkaľców jeůeli chodzi o przysâugujĊce im prawa. Z drugiej zaœ strony ta biernoœý jest œwiadectwem zniechęcenia mieszkaľców do aktywnoœci obywatelskiej z powodu caâoksztaâtu patologii majĊcych miej- sce w spóâdzielni.
Warto dodaý, ůe dopiero w obecnej kaden- cji rady, tj. od lipca 2011 r., na stronie interne- towej spóâdzielni umieszczony zostaâ statut, regulaminy, treœý ustaw, a takůe udostępniane
sĊ protokoây z posiedzeľ rady nadzorczej. Ten fakt dobitnie œwiadczy o intencjach poprzed- nich rad i zarzĊdu, by za wszelkĊ cenę nie ujawniaý podstawowych informacji, które zgodnie z obowiĊzujĊcym prawem powinny byý podawane do wiadomoœci mieszkaľców93. W 2011 r. doszâo – pierwszy raz w historii osiedla – do zwoâania, na wniosek poparty przez 1/10 czâonków danej enklawy, zebraľ grup czâonkowskich, które miaây podejmowaý uchwaây w sprawie odwoâania dotychczaso- wych czâonków rady nadzorczej. Inicjatorami byli czâonkowie rady, którzy zwrócili się do swoich sĊsiadów o pomoc w celu usunięcia z rady osób, które ewidentnie nie byây zaintere- sowane rozliczeniem nieprawidâowoœci w dzia- âaniach zarzĊdu spóâdzielni. Warto podkreœliý, ůe istnienie prawnej moůliwoœci odwoâania czâonka rady – gdy wyborcy cofajĊ udzielone mu poparcie – zasâuguje na bardzo pozytywnĊ ocenę. Na marginesie: wypada ůaâowaý, ůe nie ma takiej procedury w stosunku do radnych, posâów czy senatorów.
Jedyny problem polega na tym, ůe odwoâa- nie czâonka rady nadzorczej spóâdzielni jest moůliwe tylko wtedy, gdy więcej niů 2/3 biorĊ- cych udziaâ w zebraniu podejmie takĊ decyzję.
W tej sytuacji liczy się dosâownie kaůdy gâos, dlatego w jednym przypadku odwoâanie
93 Zob. art. 81 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóâ- dzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz.
27, z póŭn zm.):
1. Czâonek spóâdzielni mieszkaniowej ma prawo otrzy- mania odpisu statutu i regulaminów oraz kopii uchwaâ organów spóâdzielni i protokoâów obrad organów spóâ- dzielni, protokoâów lustracji, rocznych sprawozdaľ finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez spóâdzielnię z osobami trzecimi.
2. Koszty sporzĊdzania odpisów i kopii tych dokumen- tów, z wyjĊtkiem statutu i regulaminów uchwalonych na podstawie statutu, pokrywa czâonek spóâdzielni wnio- skujĊcy o ich otrzymanie.
3. Statut spóâdzielni mieszkaniowej, regulaminy, uchwa- ây i protokoây obrad organów spóâdzielni, a takůe proto- koây lustracji i roczne sprawozdanie finansowe powinny byý udostępnione na stronie internetowej spóâdzielni.
czâonka rady nadzorczej udaâo się, natomiast w innym do sukcesu zabrakâo dwóch gâosów.
Zgodnie z przepisami, na miejsce odwoâanego czâonka rady wchodzi następna osoba, która otrzymaâa największĊ liczbę gâosów w po- przednich wyborach.
W skâad obecnej rady nadzorczej wchodzĊ m.in. osoby, które zdecydowanie nie powinny w niej zasiadaý: dwie osoby sĊ w sporze sĊdo- wym ze spóâdzielniĊ, od lat nie spâacajĊ zobo- wiĊzaľ kredytowych; dwie osoby zalegajĊ od kilku miesięcy z opâatami czynszu za mieszka- nie; dwie osoby zasiadajĊ zaœ w radzie trzeciĊ kadencję.
W radzie zasiadajĊ ponadto osoby, które prowadzĊ dziaâalnoœý gospodarczĊ w lokalu uůytkowym spóâdzielni. Jedna z tych osób, której koledzy z poprzedniej rady przyznali taki lokal bez przetargu na preferencyjnych warun- kach, sama zâoůyâa niedawno rezygnację (oczywiœcie dziaâalnoœý gospodarczĊ prowadzi nadal).
W skâad rady wchodzi pięý kobiet (z czego trzy sĊ w prezydium) i 10 męůczyzn. W prze- waůajĊcej mierze w radzie zasiadajĊ osoby, które pobierajĊ œwiadczenia rentowe bĊdŭ emerytalne, w tym dwóch emerytowanych po- licjantów. Większoœý osób z rady nadzorczej (75%) nie posiada wyksztaâcenia wyůszego.
Pod względem wyksztaâcenia wyraŭnie domi- nujĊ męůczyŭni – tylko jedna kobieta ma ukoľczone studia wyůsze. Z kolei kobiety majĊ zdecydowanie więcej czasu na pracę w radzie, gdyů tylko jedna jest aktywna zawodowo. Je- den męůczyzna, staây czâonek rady prowadzĊcy od wielu lat dziaâalnoœý gospodarczĊ w lokalu uůytkowym spóâdzielni, ma wyksztaâcenie za- wodowe. Jeden, peâniĊcy pierwszy raz swojĊ funkcję, posiada stopieľ doktora nauk ekono- micznych.
Warto zauwaůyý, ůe 10 osób spoœród wszystkich czâonków rady, juů wczeœniej wie- lokrotnie peâniâo funkcję w radzie, i to prak- tycznie od poczĊtku istnienia spóâdzielni. Co więcej, częœý tych doœwiadczonych czâonków
rady nadzorczej peâni jednoczeœnie przez ko- lejnĊ kadencję funkcje w radzie osiedla, czyli jednostce pomocniczej miasta, gdzie m.in. po- dejmowane sĊ decyzje dotyczĊce projektów zabudowy przestrzennej, a takůe, co waůne, opiniowane sĊ wnioski o przyznanie koncesji na sprzedaů napojów alkoholowych.
Zakres kompetencji rady
Zgodnie ze statutem (§ 43), do zakresu dziaâa- nia rady nadzorczej naleůy m.in.:
x uchwalanie planów gospodarczych i progra- mów dziaâalnoœci spoâecznej i kulturalnej;
x nadzór i kontrola dziaâalnoœci spóâdzielni poprzez: badanie okresowych sprawozdaľ oraz sprawozdaľ finansowych, dokonywa- nie okresowych ocen wykonania przez spóâdzielnię jej zadaľ gospodarczych, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzega- nia przez spóâdzielnię praw jej czâonków;
x przeprowadzanie kontroli nad sposobem zaâatwiania przez zarzĊd wniosków orga- nów spóâdzielni i jej czâonków;
x podejmowanie uchwaâ w sprawie nabycia nieruchomoœci oraz nabycia zakâadu lub in- nej jednostki organizacyjnej;
x podejmowanie uchwaâ w sprawie zabezpie- czenia kredytu w formie hipoteki na nieru- chomoœci, dla potrzeb której przeznaczone będĊ œrodki finansowe pochodzĊce z tego kredytu, po uzyskaniu pisemnej zgody więk- szoœci czâonków spóâdzielni, których prawa do lokali zwiĊzane sĊ z tĊ nieruchomoœciĊ;
x zatwierdzanie struktury organizacyjnej spóâdzielni;
x rozpatrywanie skarg na dziaâalnoœý zarzĊdu;
x podejmowanie uchwaâ w sprawach czynno- œci prawnych dokonywanych między spóâ- dzielniĊ a czâonkiem zarzĊdu lub dokony- waniem przez spóâdzielnię w interesie czâonka zarzĊdu oraz reprezentowanie spóâdzielni przy tych czynnoœciach; do re-
prezentowania spóâdzielni wystarczy dwóch czâonków rady przez niĊ upowaůnionych;
x wybór podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego spóâdzielni;
x uchwalanie zasad gospodarki finansowej spóâdzielni;
x uchwalanie regulaminu rozliczania kosztów inwestycji mieszkaniowych i ustalania war- toœci poczĊtkowej lokali;
x uchwalanie regulaminu rozliczania kosztów gospodarki zasobami mieszkaniowymi i ustalania opâat za uůywanie lokali;
x uchwalanie regulaminu rozliczania kosztów dostawy ciepâa do lokali oraz pobierania opâat za centralne ogrzewanie i podgrzewa- nie wody;
x uchwalanie regulaminu postępowania w sprawach zabudowy powierzchni ogólnego uůytku na cele mieszkaniowe lub handlowo- usâugowe;
x uchwalanie regulaminu zlecania dostaw i usâug obcym wykonawcom;
x uchwalanie regulaminu wynajmu lokali mieszkalnych i uůytkowych.
Do podstawowych kompetencji rady naleůy teů oczywiœcie podejmowanie uchwaâ dotyczĊ- cych powoâywania i odwoâywania czâonków zarzĊdu. SĊ to kluczowe uprawnienia decyzyjne przysâugujĊce radzie nadzorczej, co sprawia, ůe od tego, kto aktualnie zasiada w radzie, de fac- to zaleůy skâad zarzĊdu. Do kolejnych równie waůnych uprawnieľ rady naleůy zaliczyý moů- liwoœý podejmowania uchwaâ w sprawie najmu lokalu uůytkowego bez przetargu i ustalania indywidualnie stawek czynszu dla najemców tych lokali. Ponadto rada moůe wyraziý zgodę na to, aby zarzĊd mógâ z pominięciem proce- dury przetargowej dokonywaý wyboru firm zewnętrznych, które będĊ otrzymywaây lukra- tywne zamówienia i zlecenia. W gestii rady jest takůe wydawanie decyzji na zabudowę terenów będĊcych wâasnoœciĊ spóâdzielni.
Rada w dziaâaniu
Wâaœnie te przysâugujĊce radzie uprawnienia decyzyjne stanowiĊ podstawę do ksztaâtowania wzajemnych relacji pomiędzy radĊ a zarzĊdem.
Dzięki nim moůliwe jest wykreowanie rozbu- dowanej sieci powiĊzaľ i przepâywów kapita- âowych na konta wybranych beneficjentów, czerpiĊcych korzyœci dzięki zasobom i finan- som spóâdzielni. W praktyce odbywa się to w ten sposób, ůe zarzĊd np. występuje z wnio- skiem do rady o wyraůenie zgody na zawarcie umowy najmu z okreœlonĊ osobĊ na konkret- nych warunkach, bĊdŭ wnioskuje o wyraůenie zgody na przeznaczenie terenu pod budowę np. garaůy czy budowę parkingu strzeůonego.
Utworzona zostaâa w ten sposób sieý pro- cesów, dzięki którym moůliwe jest sterowanie i regulowanie przepâywami finansowymi oraz gospodarowanie lokalami uůytkowymi. Dzięki tej wspóâpracy moůna skutecznie wy- eliminowaý potecjalnĊ konkurencję i „opano- waý” caâe osiedle (w zasobach spóâdzielni sĊ 102 lokale uůytkowe).
Znamienne, ůe w najbardziej prestiůowej częœci osiedla – centrum, gdzie codziennie przewijajĊ się setki ludzi, mamy do czynienia z wręcz niewiarygodnym zróůnicowaniem sta- wek czynszu: od 13 zâ/m2 do 100 zâ/m2 w obrębie tego samego pasaůu. Co więcej, po- dobne dysproporcje występujĊ takůe w innych częœciach osiedla, daje się równieů zauwaůyý wyraŭnĊ koincydencję – gdzie jest niska stawka czynszu, tam lokal byâ z reguây wynajęty bez przetargu. Druga koincydencja charaktery- styczna dla grupy tych beneficjentów jest taka, ůe najemca jest z reguây dobrym znajomym czâonków rady, na dodatek sam przez wiele lat peâniâ tę funkcję, albo wchodzi w skâad naj- wyůszego organu jakim jest zebranie przedsta- wicieli czâonków (ZPCz). Taka jest rzeczywi- stoœý jeœli chodzi o prowadzenie dziaâalnoœci gospodarczej na osiedlu – o moůliwoœci odnie-
sienia sukcesu biznesowego przesĊdzajĊ przede wszystkim ukâady i znajomoœci.
Powyůsze zjawiska nie byây i nadal nie sĊ powszechnie znane, bo przecieů maâo kto z mieszkaľców zadaâ sobie trud przeczytania ustawy i zechciaâ poznaý warunki prowadzenia dziaâalnoœci przez innych najemców. Ponadto czâonkowie spóâdzielni, widzĊc siâę tego ukâa- du, po prostu bojĊ się nawet o to zapytaý, bo sĊ przekonani, ůe i tak nic się nie zmieni. W tej sytuacji sprawami spóâdzielni interesujĊ się i biorĊ udziaâ w wyborach osoby, które majĊ swoje partykularne interesy i powiĊzania bizne- sowe ze spóâdzielniĊ, a takůe pracownicy spóâ- dzielni, którzy sĊ jednoczeœnie mieszkaľcami osiedla – dobrze wiedzĊ, ůe wybrani przez nich czâonkowie rady będĊ nadal popieraý zarzĊd, który zapewnia im pracę. Nie dziwi więc, ůe zdecydowana większoœý pracowników spóâ- dzielni mieszka na osiedlu i dobrze się zna z czâonkami rady nadzorczej.
Czym zajmuje się zarzĊd?
ZarzĊd jest organem spóâdzielni, który jest odpowiedzialny za kierowanie bieůĊcĊ dziaâal- noœciĊ spóâdzielni oraz reprezentuje jĊ na ze- wnĊtrz, a przede wszystkim posiada wyâĊczne uprawnienia decyzyjne do podejmowania czynnoœci prawnych zwiĊzanych z zaciĊganiem zobowiĊzaľ finansowych i podpisywaniem stosownych umów z podmiotami zewnętrz- nymi, jak równieů występuje jako pracodawca w stosunku do zatrudnionych w spóâdzielni pracowników.
Zgodnie z § 51 statutu, do zakresu dziaâania zarzĊdu naleůy w szczególnoœci:
x podejmowanie uchwaâ w sprawie przyjęcia w poczet czâonków spóâdzielni;
x zawieranie umów o budowę lokali;
x zawieranie umów o ustanowienie spóâ- dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu;
x zawieranie umów o ustanowienie spóâ- dzielczego wâasnoœciowego prawa do loka- lu;
x zawieranie umów o ustanowienie odrębnej wâasnoœci lokalu;
x zawieranie umów o przeksztaâcenie spóâ- dzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spóâdzielcze wâasnoœciowe prawo do lokalu;
x zawieranie umów o przeniesienie wâasnoœci lokalu;
x sporzĊdzanie projektów planów gospo- darczych i programów dziaâalnoœci spo- âecznej i oœwiatowo-kulturalnej;
x prowadzenie gospodarki spóâdzielni na podstawie uchwalonych planów i wykonywanie zwiĊzanych z tym czynnoœci organizacyjnych i finansowych;
x zabezpieczanie majĊtku spóâdzielni,
x sporzĊdzanie rocznych sprawozdaľ i spra- wozdaľ finansowych oraz przedkâadanie ich do zatwierdzania zebraniu przedstawi- cieli czâonków;
x udzielanie peânomocnictw, w tym peâ- nomocnictw do dokonywania czynnoœci okreœlonego rodzaju lub czynnoœci szcze- gólnych;
x zwoâywanie zebraľ grup czâonkowskich, zwoâywanie zebrania przedstawicieli czâon- ków;
x zaciĊganie kredytów bankowych i innych zobowiĊzaľ.
Spoœród wyůej wymienionych zagadnieľ, bezspornie najwaůniejsze uprawnienia przysâu- gujĊce zarzĊdowi to moůliwoœý podejmowania wiĊůĊcych decyzji finansowych, w szczególno- œci dotyczĊcych zawierania umów z pracowni- kami, z podmiotami zewnętrznymi, zaciĊgnie kredytów bankowych, a takůe umów najmu lokali uůytkowych.
ZarzĊd ma ponadto prawo zgâaszaý propo- zycje dotyczĊce zmian w strukturze organiza- cyjnej, które następnie muszĊ byý oczywiœcie zatwierdzone przez radę. Najproœciej rzecz ujmujĊc moůna powiedzieý, ůe czâonkowie zarzĊdu, dzięki zâoůonemu oœwiadczeniu woli, mogĊ skutecznie dysponowaý i wydawaý ogromne sumy pieniędzy (w skali roku ponad 30 mln zâ). Znaczna częœý tych pieniędzy jest wydawana wâaœnie na zlecenia i umowy dla firm zewnętrznych (ponad 7 mln zâ), nie liczĊc takich kosztów jak opâaty za energię cieplnĊ czy elektrycznĊ.
Na zlecenie zarzĊdu pracownicy przygoto- wujĊ m.in. specyfikacje istotnych warunków zamówienia (SIWZ) do ogâaszanych przetar- gów, a takůe realizujĊ intratne zlecenia i kon- trakty (umowy staâe) dla firm zewnętrznych oraz przygotowujĊ warunki umów najmu lokali uůytkowych. W tych uprawnieniach tkwi prawdziwa siâa zarzĊdu – od jego decyzji zaleůy na czyje konto trafiĊ ogromne sumy pieniędzy z kasy spóâdzielni. Decyzje zarzĊdu w tych kwestiach sĊ ostateczne i wiĊůĊce. Niemniej, jeůeli odpowiedzialna rada nadzorcza do- strzega, ůe dziaâania zarzĊdu sĊ podejmowane ze szkodĊ dla interesu spóâdzielni i jej miesz- kaľców, moůe podjĊý np. uchwaâę zobowiĊ- zujĊcĊ zarzĊd do rozwaůenia rozwiĊzania nie- korzystnych umów, bĊdŭ renegocjacji ich wa- runków.
W praktyce rada powinna równieů bacznie kontrolowaý w szczególnoœci zapisy SIWZ do przetargów, a po ich rozstrzygnięciu podpisy- wane do nich aneksy – bo to wâaœnie te nie- zwâocznie podpisywane rozszerzajĊce aneksy i koniecznoœý wydatkowania dodatkowych kwot mogĊ œwiadczyý, ůe warunki przetargu byây œwiadomie i celowo ustawione pod z góry upa- trzonego beneficjenta. Kolejnym waůnym po- lem dziaâania zarzĊdu jest zawieranie umów z najemcami lokali uůytkowych, bĊdŭ sprzedaů prawa wieczystego uůytkowania gruntów.
ZarzĊd dziaâa kolegialnie, odbywajĊc posie- dzenia zwoâywane przez prezesa zarzĊdu, a w przypadku jego nieobecnoœci – przez zastępcę prezesa, co najmniej raz w miesiĊcu. Warto jednak podkreœliý, ůe oœwiadczenie woli za spóâdzielnię skâadajĊ âĊcznie co najmniej dwaj czâonkowie zarzĊdu lub jeden czâonek zarzĊdu i peânomocnik. W praktyce okazuje się, ůe zde- cydowana większoœý dokumentów, a praktycz- nie wszystkie umowy z podmiotami zewnętrz- nymi, sĊ podpisywane przez dwóch czâonków zarzĊdu. To sprawia, ůe nawet odmienne zda- nie lub sprzeciw jednego czâonka zarzĊdu, nie pozbawia prezesa moůliwoœci przeforsowania swojego stanowiska. Jest to waůna refleksja, bowiem w praktyce znaczna częœý kontrower- syjnych decyzji byâa skutecznie podejmowana wâaœnie dzięki takim regulacjom prawnym.
Relacje pomiędzy radĊ a zarzĊdem Miesięczne wynagrodzenie ryczaâtowe dla czâonka rady nadzorczej (bez względu na licz- bę posiedzeľ) wynosi w analizowanej spóâ- dzielni 355 zâ netto. ZastanawiajĊce jest więc dlaczego prowadzone sĊ walki o tę „lukratywnĊ posadę”94. Zauwaůmy przy tym, ůe posiedzenia rady – zaczynajĊce się o godz. 18.00 – najwcze- œniej koľczyây się o 23.30, a najwięcej posie- dzeľ koľczyâo się ok. godz. 2.30, czy nawet 3.30. Juů choýby z tego powodu nie moůna powiedzieý, ůe jest to funkcja maâo absorbu- jĊca. Z kolei jeœli chodzi o wynagrodzenia za- rzĊdu, to „walka” pomiędzy czâonkami rady i zarzĊdem, nie toczy się wcale o kwoty na po- ziomie 5 tys. zâ brutto miesięcznie, lecz przede wszystkim o to, jakie decyzje mogĊ podejmo- waý czâonkowie zarzĊdu, w wyniku których na konta wybranych firm trafiajĊ setki tysięcy lub miliony zâotych.
94 Patrz W. Walczak, Funkcjonowanie rad nadzorczych w spóâdzielniach mieszkaniowych, PrzeglĊd Corporate Gover- nance, 3(23)2011, Warszawa 2011.
Prawda jest taka, ůe niekontrolowany przez radę zarzĊd, sam narzuca radzie kwestie, które sĊ dla niego wygodne i chce je zrealizowaý.
Jeůeli zarzĊd ma za sobĊ zdecydowanĊ więk- szoœý zaufanych i œlepo oddanych czâonków rady, którzy udzielajĊ mu bezwarunkowego poparcia i akceptacji, to posiedzenia rady nie sĊ tak dâugie i burzliwe, przebiegajĊ teů w zupeâ- nie innej atmosferze. W spóâdzielni, podobnie jak w Sejmie, liczy się tylko i wyâĊcznie aryt- metyka i niewaůne kto ma sâusznoœý, kto pro- ponuje racjonalne i przemyœlane rozwiĊzania – ostatecznĊ rację ma ten, kto dysponuje więk- szoœciĊ gâosów.
Czâonkowie rady nadzorczej, gdy chcĊ prze- forsowaý swoje stanowisko, to wystarczy, ůe przegâosujĊ uchwaâę, zobowiĊzujĊcĊ zarzĊd do podjęcia okreœlonych dziaâaľ, np. cofnięcia wypowiedzianych umów z podmiotami ze- wnętrznymi. Rada moůe takůe podejmowaý uchwaây zobowiĊzujĊce zarzĊd do rozwaůenia sugerowanych propozycji, co w efekcie jest
„grzecznoœciowĊ proœbĊ” wskazujĊcĊ jakich dziaâaľ się oczekuje od zarzĊdu.
W istocie spóâdzielniĊ „rzĊdzi” ukâad siâ w radzie nadzorczej, zaœ zarzĊd jest wykonawcĊ sugestii i poleceľ rady, bo wie, ůe czâonkowie zarzĊdu w kaůdej chwili mogĊ byý odwoâani ze swoich funkcji. Na ksztaâtowanie się wzajem- nych relacji pomiędzy radĊ a zarzĊdem rzutujĊ bezpoœrednio takie czynniki, jak: poziom wie- dzy u czâonków rady, stopieľ ich zaangaůowa- nia, gotowoœý do poœwięcenia wystarczajĊco duůo czasu na analizę dokumentów ŭródâo- wych, prowadzenie kontroli, a przede wszyst- kim rozeznanie jakie partykularne interesy majĊ poszczególni czâonkowie organów spóâdzielni.
WiedzĊc, ůe czâonkowie rady nie majĊ poję- cia o sprawach ekonomicznych czy prawnych, czâonkowie zarzĊdu mogĊ skutecznie manipu- lowaý radĊ i znieksztaâcaý rzeczywistoœý. Bio- rĊc pod uwagę fakt, ůe maâo który z czâonków rady miaâ czas przychodziý do biura spóâ-
dzielni i na bieůĊco zapoznawaý się dokumen- tami, zarzĊd moůe wiele kwestii utajniaý, a po- niewaů zawsze najwaůniejszym warunkiem skutecznoœci dziaâania jest dostęp do informa- cji. Jeœli zaœ pracownicy biura spóâdzielni o wszystkim co się dzieje informujĊ czâonków rady, to wtedy zarzĊd naprawdę musi się mieý na bacznoœci. Podobnie jest z kwestiĊ przygo- towywania materiaâów dla czâonków rady. Jeœli nikt się tym nie interesowaâ, zarzĊd przedkâa- daâ takie informacje, które uznaâ za stosowne, a niewygodne pomijaâ. Pretensje w takim przy- padku moůna mieý wyâĊcznie do prezydium rady, które powinno te sprawy mieý pod kon- trolĊ95.
Skâad prezydium rady jest więc bardzo waůny – wâaœnie ze względu na to, ůe tutaj zapadajĊ decyzje o porzĊdku obrad rady, czyli wybierane sĊ tematy i zagadnienia jakie majĊ byý omawiane na posiedzeniu. W posiedze- niach prezydium uczestniczĊ oczywiœcie czâon- kowie zarzĊdu, którzy mogĊ narzucaý radzie swojĊ wolę i tematykę obrad96. Trzeba wspo- mnieý, ůe teoretycznie kaůdy z czâonków rady moůe zgâosiý do prezydium na siedem dni przed planowanym posiedzeniem, pisemny wniosek o uzupeânienie porzĊdku obrad, ale w praktyce prezydium nie ma obowiĊzku takich
95 Zgodnie z § 14 Regulaminu – do obowiĊzków prezy- dium rady nadzorczej naleůy m.in. ustalanie projektów planów pracy rady oraz projektów sprawozdaľ z jej dziaâalnoœci, ustalanie terminu i propozycji porzĊdku obrad RN, rozpatrywanie projektów uchwaâ i innych materiaâów, które majĊ byý przedmiotem obrad rady. § 44 pkt 2 Statutu spóâdzielni stanowi – zadaniem prezy- dium jest organizowanie pracy rady nadzorczej. Zgodnie z Art. 44. ustawy z dnia 16 wrzeœnia 1982 r. Prawo spóâ- dzielcze (Dz. U. z 1982 r. Nr 30 poz. 210, z póŭn. zm.) oraz § 2 pkt. 1 Regulaminu – rada nadzorcza sprawuje kontrolę i nadzór nad dziaâalnoœciĊ spóâdzielni.
96 Trzeba dodaý, ůe zarzĊd nie widzi potrzeby, aby w jego posiedzeniach brali udziaâ czâonkowie rady, co jest zadziwiajĊce zwaůywszy na fakt, ůe czâonkowie zarzĊdu uczestniczĊ we wszystkich posiedzeniach prezydium i caâej rady.
wniosków uwzględniaý97. Zgodnie z regulami- nem, przewodniczĊcy rady poddaje taki wnio- sek pod gâosowanie zanim zatwierdzony zo- stanie porzĊdek obrad.
Najbardziej skutecznym rozwiĊzaniem jest skâadanie pisemnych wniosków do zarzĊdu i jednoczeœnie do wiadomoœci rady, z proœbĊ o zâoůenie stosownych wyjaœnieľ w konkretnej sprawie na piœmie – tj. przedstawienie praw- dziwych, wiarygodnych i rzetelnie udokumen- towanych informacji na dany temat, a następ- nie rozwinięcie dyskusji w ramach staâego punktu porzĊdku obrad, jakim sĊ sprawy bie- ůĊce i wniesione. Jest bardzo waůne, aby kaů- dorazowo jeœli zarzĊd coœ wyjaœnia w sposób nieudolny bĊdŭ próbuje mataczyý i znieksztaâcaý rzeczywistoœý, stanowczo do- magaý się wyjaœnieľ na piœmie. Oczywiœcie posiedzenia rady sĊ nagrywane98 i teoretycznie
97 Przede wszystkim rada moůe podejmowaý uchwaây w sprawach, które sĊ umieszczone w porzĊdku obrad podanym do wiadomoœci na co najmniej 7 dni przed planowanym posiedzeniem, więc âatwo sobie wyobraziý sytuację, ůe nawet gdyby częœý czâonków chciaâa taki punkt umieœciý w porzĊdku obrad, np. dotyczĊcy odwo- âania prezesa zarzĊdu, aby mieszkaľcy mogli się dowie- dzieý i uczestniczyý jako goœcie w takim posiedzeniu, prezydium nie ma obowiĊzku umieœciý tego punktu.
Warto dodaý, ůe w posiedzeniach rady mogĊ uczestni- czyý jako obserwatorzy czâonkowie spóâdzielni, jednak nie majĊ prawa gâosu. Zamknięte posiedzenia odbywajĊ się wówczas, gdy prowadzone sĊ rozmowy z dâuůnika- mi, bĊdŭ przesâuchania kandydatów na prezesa.
98 Posiedzenia rady obsâuguje wyznaczony przez zarzĊd pracownik, który nagrywa caâoœý prowadzonej dyskusji, a następnie sporzĊdza pisemny protokóâ, który z reguây jest trafnym odzwierciedleniem toczonej dyskusji.
Oczywiœcie częœý czâonków rady chciaâa przeforsowaý, aby protokóâ zawieraâ tylko wygodne dla zarzĊdu infor- macje i ogólnĊ syntezę prowadzonych rozwaůaľ (zasy- gnalizowane problemy, podjęte uchwaây), jednak takie rozwiĊzanie na szczęœcie nie uzyskaâo akceptacji więk- szoœci. Przyjmuje się, ůe jeœli wypowiadajĊcy się czâonek rady chce, aby dana jego wypowiedŭ byâa literalnie w caâoœci zacytowana, wówczas zgâasza takĊ proœbę, a następnie sprawdza czy rzeczywiœcie to znalazâo się z protokole obrad. Jest on przed kolejnym posiedzeniem rady wysyâany do jej czâonków w celu zgâoszenia przez nich ew. poprawek przed gâosowaniem nad przyjęciem jego ostatecznej wersji. Trzeba dodaý, ůe pracownik
moůna odsâuchaý ponownie wypowiedŭ w danej sprawie, jednak dla potrzeb procesowych zawsze lepiej mieý pisemne stanowisko za- rzĊdu.
Obszary sprzecznych interesów Wspólne interesy i powiĊzania czâonków rady i zarzĊdu wyraŭnie dajĊ o sobie znaý w przy- padku zawierania umów z podmiotami ze- wnętrznymi. Œwiadczy o tym obserwowane ůywotne zainteresowanie poszczególnych czâonków rady konkretnymi obszarami dzia- âalnoœci operacyjnej spóâdzielni, np. umowami z firmami sprzĊtajĊcymi (prawie 2 mln zâ w skali roku), umowami z firmami odpowiedzial- nymi za konserwację zieleni, umowami z firmĊ œwiadczĊcĊ usâugi hydrauliczne, a nade wszyst- ko umowami z jednĊ firmĊ majĊcĊ monopol na œwiadczenie w imieniu spóâdzielni usâug opera- tora sieci TVK, internetu i telefonii interneto- wej (wielomilionowe przepâywy kapitaâowe).
W tych obszarach moůna byâo goâym okiem dostrzec, ůe częœý czâonków rady miaâa, i ma nadal, dziwny i niezrozumiaây z ekono- micznego punktu widzenia (dla spóâdzielni oczywiœcie) poglĊd i nie przyjmuje ůadnych argumentów,ůe inne firmy mogâyby œwiadczyý te usâugi o wiele taniej i na wyůszym poziomie.
Co więcej, postawa i zachowanie doœwiadczo- nych czâonków rady wyraŭnie wskazujĊ, ůe bardzo im zaleůy, aby tylko te konkretnie firmy mogây nadal czerpaý korzyœci finansowe i nie wolno w tej kwestii niczego zmieniaý.
Pomimo ogromnego sukcesu, jakim byâa zmiana caâego zarzĊdu (w poprzednich kaden- cjach wielokrotnie podejmowano bezskutecz- nie takie próby i od dziewięciu lat nic nie mo- gâo się zmieniý), a takůe skutecznego rozwiĊ- zania kilku niekorzystnych umów – to niestety
sporzĊdzajĊcy protokóâ dostaje od zarzĊdu umowę zlecenie na kwotę przewyůszajĊcĊ miesięczny ryczaât czâonka rady nadzorczej.
czynnoœci prawne dotyczĊce operatorów sieci, na wniosek częœci rady, zostaây podwaůone przez nowy zarzĊd. To moůe œwiadczyý o tym, ůe ukâad jest nadal silny i chociaů moůna byâo – pod naporem ogromu merytorycznych i nie- podwaůalnych argumentów oraz siây lokalnej spoâecznoœci – dokonaý odwoâania starego zarzĊdu, sieý powiĊzaľ i wzajemnych interesów zaczęâa się odradzaý.
Moůna przypuszczaý, ůe dotychczas ujaw- nione i rozpoznane przez nowych czâonków rady powiĊzania stanowiĊ jedynie wierzchoâek góry lodowej, a krĊg zainteresowanych osób, którym będzie zaleůaâo, aby więcej spraw nie ujrzaâo œwiatâa dziennego, będzie się poszerzaâ.
Dodatkowo, bardzo zastanawiajĊca jest zmiana zachowaľ i postaw kilku czâonków rady, któ- rzy nagle uznali, ůe moůe juů wystarczy rozli- czeľ... To bardzo dziwne, gdy ludzie nagle zmieniajĊ wyznawane poglĊdy, wartoœci, prze- konania, i przyjmujĊ zupeânie innĊ postawę.
Moůna więc przypuszczaý, ůe sprawy, które przez 10 lat byây skrzętnie ukrywane, a potem nagle ujrzaây œwiatâo dzienne, dotyczĊ zbyt wielu czâonków obecnej rady. Dlatego kaůdy myœli raczej jak zrealizowaý swoje partykularne interesy, np. pomyœlne zakoľczenie sprawy sĊdowej w sprawie zadâuůeľ kredytowych, a spóâdzielnia i tak będzie funkcjonowaâa, w koľcu za wszystko zawsze pâacĊ mieszkaľcy.
Wspólna wâasnoœý czy prywatny folwark?
Opisane w niniejszym artykule przykâady obra- zujĊ typowe zjawiska i procesy, z którymi ma- my do czynienia w spóâdzielniach mieszka- niowych. Przedstawione zagadnienia stanowiĊ jednak jedynie niewielki fragment rzeczywisto- œci organizacyjnej w badanej spóâdzielni. Nie- mniej lektura artykuâów prasowych na temat prowadzonych postępowaľ prokuratorskich w innych âódzkich spóâdzielniach, skâadnia do
refleksji, ůe zakres nieprawidâowoœci w tym obszarze jest prawdopodobnie znacznie szer- szy. Dochodzi nawet do tak drastycznych wy- darzeľ, jak w innej z âódzkich spóâdzielni, gdzie prezes opâacaâ z pieniędzy lokatorów grupę ochroniarzy, która skutecznie uniemoů- liwiaâa czâonkom spóâdzielni udziaâ w posie- dzeniu statutowego organu. Tym większa po- trzeba aktywizacji czâonków spóâdzielni. Bier- ne przyglĊdanie się takim sytuacjom œwiadczy o tym,ůe ludzie nie chcĊ się uczyý, nie chcĊ my- œleý, walczyý o swoje prawa i kontrolowaý to, w jaki sposób ktoœ wydaje ich pieniĊdze.
Opisywana rada nadzorcza jest konfiguracjĊ róůnorodnych ludzkich charakterów, brak tu jednak wspólnie podzielanych wartoœci, norm, przekonaľ, nie ma takůe wspólnie akceptowa- nych i realizowanych celów. Jest to grupa ludzi, którzy w większoœci nawet nie czytajĊ materia- âów, które sĊ przygotowywane na posiedzenia rady, nie potrafiĊ napisaý urzędowego pisma, czy przeprowadziý rzetelnĊ i pogâębionĊ kon- trolę zarzĊdu. MajĊ za to ogromne doœwiad- czenie w podnoszeniu ręki do góry na dany sygnaâ. W radzie trwajĊ nieustanne konflikty i walka o wpâywy oraz kontrolę nad poczyna- niami zarzĊdu. OsiĊ sporu jest pytanie czy spóâdzielnia ma nadal marnotrawiý pieniĊdze lokatorów, generujĊc tym samym gigantyczne zyski dla wybranych beneficjentów, czy wresz- cie uda się dokonaý systemowych zmian, które umoůliwiĊ racjonalne i oszczędne gospodaro- wanie zasobami spóâdzielni.
Kolejna sporna kwestia dotyczy zapewnie- nia uczciwych i sprawiedliwych reguâ równego traktowania wszystkich mieszkaľców, którzy prowadzĊ lub chcĊ prowadziý dziaâalnoœý go- spodarczĊ w lokalach uůytkowych spóâdzielni.
Okazuje się, ůe byli tacy wybraľcy, którzy nie dojœý, ůe weszli w posiadanie lokalu bez prze- targu, dodatkowo obniůono im o 50% stawkę czynszu, a gdy narobili ogromnych dâugów, to zarzĊd wspaniaâomyœlnie im te dâugi umarzaâ,
a na dodatek – niezgodnie z umowĊ – pozwa- laâ wliczaý w czynsz koszty remontu lokalu.
Dla porównania: innym najemcom podwyů- szano czynsz i w momencie, gdy zalegali z pâatnoœciĊ zaledwie przez dwa miesiĊce, na- tychmiast – zgodnie z prawem – byâa z nimi rozwiĊzywana umowa najmu.
Znamienne, ůe częœý zaufanych pracowni- ków spóâdzielni, którzy byli odpowiedzialni za kontakty z firmami zewnętrznymi, poszâa na dâugotrwaâe zwolnienia lekarskie, kiedy dowie- dzieli się, ůe zostaâa zatwierdzona nowa struk- tura organizacyjna.
Na kaůdym z posiedzeľ rady wychodzĊ na jaw kolejne sprawy z przeszâoœci, które po- twierdzajĊ tezę, ůe spóâdzielnia stanowiâa dla wielu firm ŭródâo lukratywnych kontraktów i zleceľ – ze szkodĊ dla mieszkaľców. Do tego dochodzĊ sprawy z hipotekami, zadâuůeniem kredytowym oraz wiele innych problemów, które wymagajĊ rozwiĊzania, a przez wiele lat byây po prostu „zamiatane pod dywan”.
Wszystko dzięki temu, ůe zostaâ, po wielu latach, wreszcie przeâamany choý w częœci monopol na czâonkostwo w radzie tych sa- mych osób. Moůna tę sytuacje porównaý do ogólniejszej potrzeby zmian w naszym kraju – od ponad 20 lat, ciĊgle mamy do czynienia z prawie tymi samymi wâadcami list wyborczych, którzy w znacznej mierze decydujĊ o ksztaâcie naszego parlamentu, kreujĊc tym samym mo- del kulturowy naszych elit politycznych. O ile jednak na ksztaât caâego parlamentu przeciętny Polak nie ma większego wpâywu, to w przy- padku rady nadzorczej spóâdzielni sytuacja wyglĊda zupeânie inaczej. Mieszkaľcy powinni przejawiaý większĊ œwiadomoœý obywatelskĊ, interesowaý się losami swojej maâej ojczyzny, a nie tylko narzekaý na zwiększanĊ stawkę czyn- szu i zgâaszaý pretensje. Najâatwiej jest narze- kaý, natomiast o wiele bardziej poůĊdane i niezbędne jest przeprowadzenie radykalnych fundamentalnych zmian, które rozbijĊ wykre-
owane sieci wzajemnych powiĊzaľ i interesów.
Spóâdzielnia nie moůe byý traktowana jak pry- watny folwark, jest przecieů wspólnĊ wâasno- œciĊ wszystkich czâonków.
Spóâdzielnia jest bez wĊtpienia wiarygod- nym, rzetelnym i przede wszystkim wypâacal- nym partnerem biznesowym, stĊd ostra walka firm zewnętrznych o zdobycie i utrzymanie wykreowanych powiĊzaľ biznesowych.
Wspóâpraca rady i zarzĊdu w spóâdzielniach ma bardzo specyficzny charakter nieporówny- wany do relacji pomiędzy organami spóâek ze 100% udziaâem kapitaâowym Skarbu Paľstwa lub jednostek samorzĊdu terytorialnego. W tych spóâkach do rady nadzorczej sĊ wyzna- czane osoby, które majĊ narzucone okreœlone zadania, więc rada jest tam raczej organem fasadowym niů kontrolno- nadzorczym. Zu- peânie inne sĊ teů zasady wynagradzania w tych spóâkach, a takůe kwestia obowiĊzkowego speâniania okreœlonych wymagaľ kwalifikacyj- nych.
Powszechna jest opinia, ůe gdyby któryœ z czâonków rady w spóâce paľstwowej lub sa- morzĊdowej zaczĊâ kwestionowaý poczynania zarzĊdu, to bardzo szybko zostaâby przez wâa- œciciela odwoâany ze swojej funkcji (tracĊc na tym finansowo). W przypadku spóâdzielni zaœ nie jest tak âatwo odwoâaý kogoœ z rady, a czâonkowie rady mogĊ zachowywaý większĊ samodzielnoœý myœlowĊ i mieý wâasne zdanie, wartoœci i poglĊdy. Problem tylko w tym, ůeby tak byâo w istocie.
Epilog
Na poczĊtku 2012 r. pojawiâo się realne zagro- ůenie dla dalszego funkcjonowania spóâdzielni, poniewaů SĊd Rejonowy dla áodzi Œródmieœcia w áodzi XX Wydziaâ Krajowego Rejestru SĊ- dowego zwróciâ się do Krajowej Rady Spóâ- dzielczej o rozwaůenie moůliwoœci skorzystania z dyspozycji art. 114 pkt. 1 ( w zwiĊzku z art.
259 § 3 ) ustawy Prawo spóâdzielcze99 wobec badanej spóâdzielni, a w kolejnym piœmie wy- stĊpiâ juů z wnioskiem o podjęcie czynnoœci majĊcych na celu postawienie jej w stan likwi- dacji, poniewaů spóâdzielnia w sposób upo- rczywy i raůĊcy narusza przepisy ustawy o spóâdzielniach mieszkaniowych – poprzez niedostosowanie treœci statutu do wymogów tejůe ustawy (w szczególnoœci do wymogu za- wartego w art. 83)100.
Jednoczeœnie, co warto szczególnie podkre- œliý, SĊd Rejonowy w swoim piœmie stwierdza, ůe jeůeli nawet przyjĊý, ůe decyzja Zebrania Przedstawicieli z 2007 i 2008 roku o odmowie dostosowania treœci statutu do wymogów ustawy podjęta zostaâa w szczególnych oko- licznoœciach oczekiwania na wyrok Trybunaâu
99 Zob. Ustawa z dnia 16 wrzeœnia 1982 r. Prawo spóâ- dzielcze (Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210, z póŭn. zm.) Art. 114. § 1. ZwiĊzek rewizyjny, w którym spóâdzielnia jest zrzeszona, moůe podjĊý uchwaâę o postawieniu spóâdzielni w stan likwidacji, jeůeli:
1) dziaâalnoœý spóâdzielni wykazuje raůĊce i uporczywe naruszenia prawa lub postanowieľ statutu;
2) spóâdzielnia zostaâa zarejestrowana z naruszeniem prawa;
3) spóâdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi dzia- âalnoœci gospodarczej.
Art. 259. § 1. Naczelnym organem samorzĊdu spóâ- dzielczego jest Krajowa Rada Spóâdzielcza.
§ 3. Krajowa Rada Spóâdzielcza wykonuje przewidziane w ustawie funkcje zwiĊzku rewizyjnego w stosunku do spóâdzielni niezrzeszonych w takim zwiĊzku.
100 Zob. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóâdziel- niach mieszkaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 4 poz. 27, z póŭn zm.):
Art. 83 pkt. 1. Walne zgromadzenie spóâdzielni mieszka- niowej nie moůe byý zastĊpione przez zebranie przed- stawicieli, jednakůe, jeůeli statut tak stanowi, w przypad- ku gdy liczba czâonków spóâdzielni mieszkaniowej prze- kroczy 500, walne zgromadzenie moůe byý podzielone na częœci. Rada nadzorcza ustala zasady zaliczania czâonków do poszczególnych częœci walnego zgroma- dzenia z tym, ůe nie moůna zaliczyý czâonków upraw- nionych do lokali znajdujĊcych się w obrębie jednej nieruchomoœci do róůnych częœci walnego zgromadze- nia.
Art. 82 pkt. 3. Nie moůna byý czâonkiem rady nadzor- czej dâuůej niů przez dwie kolejne kadencje rady nadzor- czej.
Konstytucyjnego i w szczególnoœci z tej przy- czyny wstrzymano prace nad statutem, to wskazaý naleůy, ůe peânĊ jasnoœý co do sku- tecznoœci wprowadzonych zmian uzyskano po Wyroku Trybunaâu Konstytucyjnego z 15 lipca 2009 r. (Dz. U. Nr 117, poz. 988) sygnatura: K 64/07. Zdaniem sĊdu, w takiej sytuacji zarzĊd spóâdzielni zobowiĊzany byâ do zwoâania ob- rad poœwięconych zmianom w statucie, a w przypadku dalszej nieuzasadnionej odmowy ich wprowadzenia, uchwaâa powinna zostaý zaskarůona przez zarzĊd spóâdzielni na zasa- dzie art. 42 § 2 i art. 42 § 5 ustawy Prawo spóâ- dzielcze101.
Niezwykle waůna i charakteryzujĊca się jed- noznacznym walorem rozstrzygalnoœci jest opinia, ůe brak naleůytej reakcji zarzĊdu spóâ- dzielni, uzasadnia tezę SĊdu Gospodarczego o dziaâaniu z peânĊ œwiadomoœciĊ i raůĊcym na- ruszeniu prawa. W zaistniaâych okoliczno- œciach Krajowa Rada Spóâdzielcza wyznaczyâa spóâdzielni termin 21 dni, od daty otrzymania przedmiotowego pisma, na przesâanie infor- macji o planowanych dziaâaniach usuwajĊcych skutki opisywanych naruszeľ. Wypada ůaâo- waý, ůe zgâaszane przez ostatnie póâ roku przez nowych czâonków rady postulaty – wy- raŭnie akcentujĊce potrzebę wprowadzenia przez zarzĊd zmian do statutu – byây depre- cjonowane i lekcewaůone.
Nie ulega wĊtpliwoœci, ůe obecna sytuacja będzie niezwykle waůnym testem i realnym sprawdzianem, na ile rada i zarzĊd będĊ chciaây wspóâpracowaý ze sobĊ, a przede wszystkim czy wykaůĊ się odpowiedzialnoœciĊ. Na koniec
101 Zob. Ustawa z dnia 16 wrzeœnia 1982 r. Prawo spóâ- dzielcze (Dz. U. z 1982 r. Nr 30, poz. 210, z póŭn. zm.) Art. 42. § 2. Uchwaâa sprzeczna z ustawĊ jest niewaůna.
Art. 42. § 5. Jeůeli zarzĊd wytacza powództwo, spóâ- dzielnię reprezentuje peânomocnik ustanowiony przez radę nadzorczĊ, a spóâdzielnię, w której nie powoâuje się rady nadzorczej, peânomocnik ustanowiony przez walne zgromadzenie. W wypadku nieustanowienia peânomoc- nika sĊd wâaœciwy do rozpoznania sprawy ustanawia kuratora dla spóâdzielni.
dodaý naleůy, ůe w skâad zebrania przedstawi- cieli czâonków (liczĊcego 47 przedstawicieli) wchodzi aů 12 osób, które jednoczeœnie peâniĊ funkcje w radzie nadzorczej, a pozostali m.in.
prowadzĊ dziaâalnoœý w lokalach uůytkowych uzyskanych bez przetargu na korzystnych wa- runkach, lub teů sĊ pracownikami spóâdzielni, a takůe majĊ podpisane lukratywne umowy cywilno-prawne ze spóâdzielniĊ, itp. Ta grupa czâonków spóâdzielni będzie ostatecznie wspóâdecydowaý o ksztaâcie nowego statutu, a tym samym o dalszych losach wspólnego ma- jĊtku mieszkaľców osiedla.
Dr Waldemar Walczak jest czâonkiem âódzkiego oddziaâu TNOiK, pracownikiem naukowo-dydak- tycznym Uniwersytetu áódzkiego, autorem monografii
„Nauka o organizacji”, kilkudziesięciu artykuâów poœwięconych problematyce wspóâczesnego zarzĊdzania, wspóâautorem monografii „ZarzĊdzanie wiedzĊ we wspóâczesnych przedsiębiorstwach – ujęcie multidyscy- plinarne”.
waldek.lodz@wp.pl
