Temat nr 1:
Napoleon Bonaparte – wielki mały człowiek – 22.04.2020 r.
(dwie jednostki lekcyjne) Cel główny lekcji:
Zapoznanie uczniów z zagadnieniami związanymi z Francją, Napoleonem i jego upadkiem.
Wstęp: Francja przekształca się z monarchii absolutnej w republikę. (Wnioski z poprzedniej lekcji!!!) Za panowania króla Ludwika XVI Francja była monarchą absolutną. Rządy króla doprowadziły społeczeństwo do wybuchu rewolucji 14. Lipca 1789 r. Główne hasła rewolucji zostały zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Po ogłoszeniu 3 września 1791 r. Konstytucji - Francja stała się monarchią konstytucyjną. Ludwik XVI został aresztowany, a we wrześniu 1792 r. Francję ogłoszono republiką. W 1793 r. król został stracony, a władzę przejęli na kilkanaście miesięcy Jakobini. Ostatecznie zwyciężyła burżuazja, którą reprezentował 5 osobowy Dyrektoriat.
Sytuacja polityczna Francji w końcu XVIII w.
Słaba władza Dyrektoriatu.
Walki a Austrią i Anglią.
1. Najlepszym kandydatem do objęcia władzy był Napoleon Bonaparte (proszę cały pkt 1 przepisz do zeszytu).
Kariera i pierwsze sukcesy Napoleona
1793 r- początek służby w rewolucyjnej armii francuskiej 1794 r- otrzymuje stopień generała brygady
1795 r- tłumi bunt rojalistów w Paryżu
1796 r.- otrzymuje dowództwo armii francuskiej we Włoszech 1797 r.- zawiera korzystny pokój z Austrią w Campo Formio
1798 r.- zwycięstwo w Egipcie (pod piramidami)/ flota ang. pokonała okręty francuskie u wybrzeży M.
Śródziemnego.
9 XI 1799 r. do 1802 r. pierwszym konsulem
1804 r. Francja cesarstwem, Napoleon I cesarzem Francuzów.
Władza konsula Napoleona polegała na:
Uporządkowaniu spraw finansowych państwa
Zapewnienia bezpieczeństwa na drogach publicznych
Zadbanie o rozwój gospodarczy kraju
Przeprowadzenie reformy administracyjnej i sądownictwa
Wprowadzenie kodeksu prawa-kodeks cywilny
Podpisanie konkordatu (przypomnij sobie to pojęcie).
Decyzją stanu i w drodze plebiscytu Napoleon zostaje cesarzem Francuzów 2 XII 1804 roku - uroczystość koronacyjna. Dziedziczny monarcha absolutny.
Objęcie władzy przez Napoleona
Temat nr 2:
Epoka Napoleona Bonapartego –
27.04.2020 r. ?1. Podboje napoleońskie w okresie cesarstwa, od 1805 r.
20 X 1805 r. – bitwa pod Ulm.
2 XII 1805 r. – bitwa pod Austerlitz - Jedna z największych bitew napoleońskich, zwana bitwą trzech cesarzy; połączone siły austriacko-rosyjskie dowodzone przez cesarza Franciszka I oraz cara Aleksandra I, liczące 90 tys. żołnierzy, stoczyły walkę z armią Napoleona, liczącą 75 tys. żołnierzy. Napoleon powstrzymał uderzenie przeciwnika i zepchnął go w stronę bagien oraz jeziora Sacan. Straty pokonanych były obliczane na 27 tys. żołnierzy – zwycięzców zaledwie na 1300. Po tej klęsce Austria wycofała się z koalicji i zawarła z Napoleonem pokój w Preszburgu.
14 X 1806 r. – bitwa pod Jeną, pod Auerstedt. Napoleon na czele 95 tys. żołnierzy rozbił wojska pruskie.
8 II 1807 r. – bitwa pod Iławą Pruską.
14 VI 1807 r. – bitwa pod Frydlandem.
Przyczyny wojny z Rosją
Po 1807 roku Francja stała u szczytu potęgi (powiększyła ona znacznie swoje terytorium, Napoleon tworzył nowe państwa, a trony obsadzał oddanymi sobie ludźmi–najczęściej członkami własnej rodziny.
Rosja, Prusy i Austria zostały zmuszone do udziału w blokadzie kontynentalnej wprowadzonej 6 XI 1806 roku (zakaz handlu terenów podporządkowanych Napoleonowi z Wielką Brytanią). Blokada obowiązywała także w Księstwie Warszawskim (omówimy to zagadnienie na kolejnej lekcji), utrudniając eksport zboża i ograniczając możliwości rozwoju. Wielu krajom zostały narzucone konstytucje, wprowadzono w nich prawa wzorowane na Kodeksie Napoleona. Francja była hegemonem Europy.
Tylża-nad rzeką Niemen Napoleon w VII 1807 r. podpisał traktaty z Rosją i Prusami.
Pokój w Tylży narzucony Rosji przez Napoleona od początku nie satysfakcjonował żadnej ze stron. Francja nie czuła się bezpieczna, gdy Aleksander I rozbudowywał armię, natomiast Rosja obawiała się, że będzie kolejną zdobyczą Napoleona. Aleksandra I niepokoiła rosnąca przewaga Napoleona na kontynencie. Przy tym blokada kontynentalna, narzucona Rosji wbrew jej interesom gospodarczym, mogłaby spowodować wielkie straty w ej handlu zagranicznym. Rosja więc jawnie łamała blokadę, przez co jej stosunki z Francją znacznie się pogorszyły. Rosja nie chciała również być zależna od Francji. Niepokój cara budziło powiększenie Księstwa Warszawskiego i rozbudowa polskich sił zbrojnych. Car obawiał się, że stworzy to możliwości odrodzenia państwa polskiego i Rosja utraci ziemie uzyskane w rozbiorach. Oba państwa przygotowywały się do wojny.
5-6 VII 1809 r. – bitwa pod Wagram.
7 IX 1812 r. - bitwa pod Borodino
Armia rosyjska, o połowę mniej liczna stosowała tzw. taktykę „spalonej ziemi”, polegającą na ciągłym wycofywaniu się, unikaniu walnej bitwy i niszczeniu w
wojnie podjazdowej małych oddziałów wroga. Była to najlepsza forma obrony. Na drodze armii napoleońskiej niszczono wszystko co mogło się przydać maszerującym na Moskwę wojskom. We IX 1812 roku armie starły się pod wsią Borodino. Zwycięstwo odniósł Napoleon ale jego armia była bardzo osłabiona. Tydzień później Napoleon wkroczył do Moskwy.
(Bitwa między oddziałami wielkiej armii Napoleona, liczącej 135 tys. żołnierzy i 587 dział, a broniącymi drogi do Moskwy rosyjskimi wojskami M. Kutuzowa w liczbie 120 tys.
żołnierzy i 640 dział; w krytycznym momencie boju Napoleon nie zdecydował się rzucić ostatniego odwodu, starej gwardii, co umożliwiło Kutuzowowi po niezwykle krwawym boju, dokonać odwrotu; cesarz otworzył sobie drogę do Moskwy, ale za cenę 58 tys. zabitych i rannych; straty ros. wynosiły 44 tys.).
Odwrót Napoleona z Moskwy.
odwrocie zadecydowały trudne warunki: mróz, brak żywności, brak odzież zimowej, brak koni (zdychały one z głodu), choroby oraz ciągłe ataki ze strony Rosjan. Polacy radzili sobie lepiej niż inni, gdyż byli przyzwyczajeni do ostrego klimatu.
16-19 X 1813 r. – „bitwa narodów” pod Lipskiem,
Została tak nazwana od żołnierzy kilkunastu narodowości, biorących w niej udział. Bitwa ta była całkowitą klęską Napoleona. Zginęło w niej około 7 tysięcy samych Polaków (w tym w rzece Elsterze zginął książę Józef Poniatowski). Mimo, że Napoleon próbował jeszcze walczyć stracił poparcie społeczeństwa. Francuzi mieli dosyć wojen.
4 IV 1814 r. – abdykacja Napoleona.
Akt podpisał w kwietniu 1814 roku. Zwycięzcy pozwolili mu zachować tytuł cesarza i oddali w dożywotnie władanie wyspę Elbę u wybrzeży Włoch. Otrzymał on także osobistą gwardię.
Jesienią 1814 r. rozpoczęły się w Wiedniu obrady kongresu, mającego przywrócić pokój w Europie.
1 III 1815-18 VI 1815 r. „sto dni” Napoleona
Po zesłaniu Napoleona władzę we Francji objął król Ludwik XVIII Burbon. Narastało niezadowolenie z jego rządów. W armii zwalniano zasłużonych dowódców, aby przekazać ich stanowiska zwolennikom monarchii. Próbowano sprawować władzę nie biorąc pod uwagę przemian, dokonanych przez Napoleona. Na wieść o panujących nastrojach we Francji cesarz podjął próbę odzyskania władzy. W III 1815 roku uciekł on z Elby i wylądował na południowym brzegu Francji. Napoleon wzywa do utworzenia nowej armii u swojego boku.
18 VI 1815 r. -bitwa pod Waterloo
Po przeszło 100 dniach triumfalnego pochodu Napoleona, w VI 1815 roku wrogie wojska starły się w Belgii pod Waterloo. Napoleon poniósł klęskę. Po raz drugi abdykował i tym razem został wywieziony na Wyspę Św. Heleny, leżącą na południowym Atlantyku.
5 V 1821 r. –śmierć Napoleona.
Wnioski: (proszę przepisz do zeszytu).
Napoleon – to jeden z najwybitniejszych wodzów. W czasie jego panowania nastąpiły:
istotne zmiany w zakresie prawodawstwa, stosunków społecznych i politycznych (wzory i systemy prawne wzorowane na Francji)
w pamięci licznych Polaków, którzy przy nim służyli zapisał się jako władca, dzięki któremu po trzecim rozbiorze odrodziło się państwo polskie (sprawa polska powróciła na arenę międzynarodową),
nastąpiło rozbudzenie nacjonalizmów w Europie,
stworzono model nowoczesnego państwa,
rozprzestrzenianie się haseł rewolucyjnych w Europie,
liczne i krwawe wojny,
zniszczenia, ofiary-wykorzystywanie Polaków przez Napoleona do osiągania własnych celów politycznych, blokada kontynentalna i jej ekonomiczne skutki.
https://i.pinimg.com/originals/56/9d/c8/569dc8203b59fdc7db8ed3ea4de7d99b.png
Dla zainteresowanych!
Wstęp (oderwiemy się na chwilę od podręczników historii, po to, aby przyjrzeć się biografii Napoleona opowiedzianej niezwykle ciekawie przez pana profesora Jarosława Czubatego - Hannie Marii Giza- Tomann (polskiej dziennikarce radiowej) w audycji radiowej z cyklu "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego". (PR, 24.06.2004).
Napoleon pojawił się znikąd, z małej, niewiele znaczącej wyspy na Morzu Śródziemnym i błyskawicznie zaszedł na szczyty władz.
1. Potęga Francji
W wyniku podbojów i aneksji* (przyłączenia, zagarnięcia), Francja w roku 1812 powiększyła swe terytorium do 750 tys. km kw., mając 44 mln mieszkańców. Przyłączone do niej zostały Belgia oraz Holandia, prowincje niemieckie nad Morzem Północnym, prowincja Ilirijska na Bałkanach, a także znaczna część terenów włoskich wzdłuż zachodnich wybrzeży Morza Śródziemnego, z Rzymem włącznie. W bezpośredniej zależności od Francji znajdowały się królestwa Hiszpanii i Włoch, niemiecki Związek Reński, szwajcarska Republika Helwecka i Księstwo Warszawskie.
2. Chłopiec z Korsyki
Tę potęgę Francja zbudowała pod rządami jednego człowieka, którego żołnierze nazywali "małym kapralem". Chłopiec z Korsyki, zapalony matematyk, oficer artylerii, najmłodszy generał francuskiej armii, twórca znakomitego kodeksu, niezłomny wódz, architekt Europy, niespełniony mąż stanu, a wreszcie cesarz.
Jaka była prawdziwa natura tego skrytego człowieka i co pozwoliło mu osiągnąć tak wiele w tak młodym wieku?
3. Geniusz militarny
Dla wielu był geniuszem, ojcem narodu, dla innych synonimem despoty i agresora – mówił gość programu, prof. Jarosław Czubaty z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. - Dysponował ogromną potęgą, zapleczem w postaci Francji i armii. W dużym stopniu kreował własną legendę. Począwszy od 1798 roku błyskotliwie wygrywał kolejne kampanie militarne. – Trzeba pamiętać o tym jak to robił – komentował gość audycji. – On miał zupełnie inną filozofię toczenia wojny. Uważał, że przeciwnika należy zniszczyć i nałożyć mu swoje warunki. Wyznawał zasadę, że pokonany nic nie zbiera ze stołu i to robiło wrażenie.
4. Wyprawa do Egiptu
W wyprawie egipskiej, która doszła do skutku w maju 1798 roku wzięło udział ok. 38 tys. marynarzy i żołnierzy oraz 175 uczonych i artystów, którzy mieli badać historię i kulturę Egiptu. Czy to było na porządku dziennym? – pytała autorka programu. - Zdecydowanie nie – słyszymy w komentarzu. – Trzeba pamiętać o tym, że Napoleon Bonaparte to nie jest typowy wojskowy, to jest bardziej intelektualista w mundurze. Człowiek, który jest dobrze wykształcony, przejawia pewne zainteresowania kulturalne, słucha opery, czytuje powieści. Oprócz zadania politycznego, militarnego chciał realizować też pewną misję cywilizacyjną.
5. Kampania 1812 roku
Słuchacze "Klubu Ludzi Ciekawych Wszystkiego" prosili prof. Jarosława Czubatego, by wyjaśnił, co miał na celu Napoleon, decydując się na tak trudną kampanię, jaką była wyprawa na Rosję.
- To rzeczywiście było nieprawdopodobne przedsięwzięcie – odpowiadał gość audycji. – Przedsięwzięcie niesłychanie skomplikowane przede wszystkim ze względów logistycznych i to była jedna z przyczyn klęski Napoleona.
6. Nadzieja dla Polski
Historyk sporo miejsca poświęcił też kwestii stosunku francuskiego wodza do Polski i Polaków. Czy oszukał Polaków? - Nigdy oficjalnie nie przyrzekał i nie zobowiązywał się na piśmie, że odbuduje Polskę
– komentował prof. Jarosław Czubaty. – On oczywiście w poufnych rozmowach obiecywał, że zrobi, co się da, zachęcał Polaków do wysiłku, natomiast nigdy nie podpisał dokumentu w tej sprawie. To byłby fatalny błąd polityczny z jego strony.
Za co zatem tak kochamy Napoleona? – Każdy go kocha za coś innego – komentował gość. – To Napoleon w XIX w. był tym politykiem, który dla Polaków zrobił najwięcej, mimo że ostatecznie Księstwo Warszawskie nie przekształciło się w Królestwo Polskie.
7. Początek końca
Po klęsce Francuzów w kampanii moskiewskiej wojna rozgorzała ponownie w 1813 roku na terytoriach niemieckich. Napoleonowi udało się sprowadzić z Francji nową 150-tysięczną armię i początkowo odniósł zwycięstwa w bitwach pod Lützen, Dreznem i Budziszynem. Poniósł jednak klęskę w wielkiej Bitwie Narodów pod Lipskiem, rozegranej w dniach 16-19 października 1813. Bitwa pod Lipskiem była największą bitwą w historii wojen napoleońskich. Poległ w niej m.in. Józef Poniatowski, który był jedynym marszałkiem polskiej narodowości.
8. Abdykacja Napoleona
31 marca 1814 rozpoczęła się rosyjska okupacja Paryża. Pod wpływem nalegań marszałków Napoleon abdykował 6 kwietnia, zrzekając się władzy na rzecz syna. Przeciwnicy cesarza zażądali jednak bezwarunkowej kapitulacji. Napoleon abdykował 11 kwietnia 1814. Zesłano go na wyspę Elbę, położoną na Morzu Śródziemnym, 20 km od wybrzeża Włoch.
9. Ucieczka z Elby
Napoleon uciekł z Elby w niecały rok później, 26 lutego 1815. Powrócił do Francji 1 marca 1815. Tak rozpoczęło się słynne 100 dni Napoleona. Poprowadził armię do ostatniej bitwy – bitwy pod Waterloo.
Walka zakończyła się sromotną przegraną 18 czerwca 1815. Zawiódł geniusz militarny cesarza. Francja podpisała kapitulację a Napoleon został zesłany na wyspę św. Heleny. Przebywał tu 6 lat. Zmarł 5 maja 1821, miał 51 lat. W 1840 roku jego zwłoki przewieziono do Paryża i złożono w sarkofagu, w kościele Inwalidów.
Audycja
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/789879,Napoleon-Bonaparte-%E2%80%93-wielki-maly- czlowiek
Pomoce nauczyciela:
https://i.pinimg.com/originals/d3/e2/7d/d3e27d38bc45f9a19d958aed63b2336b.jpg http://dydaktykahistorii.uni.lodz.pl/konspekty/gawryszczak.pdf
