WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
W ROKU SZKOLNYM 2019/2020
STOPIEŃ WOJEWÓDZKI –27.02.2020 R.
1. Test konkursowy zawiera 12 zadań. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Sprawdź, czy test jest kompletny.
2. Zanim udzielisz odpowiedzi, uważnie przeczytaj treść zadania.
3. W każdym zadaniu samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją w wyznaczone miejsce lub wykonaj zadanie zgodnie z instrukcją w poleceniu. Przedstaw tok rozumowania prowadzący do wyniku.
4. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka ani gumki. Nie komunikuj się z innymi uczestnikami konkursu.
5. Podczas rozwiązywania zadań możesz korzystać z kalkulatora i tablic dołączonych do zestawu.
6. Sprawdź wszystkie odpowiedzi przed oddaniem testu.
7. Nie podpisuj testu, zostanie on zakodowany.
8. Brudnopis, dołączony do testu, nie podlega ocenie.
Numer
zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Razem
Liczba punktów
Octan butylu ulega reakcji hydrolizy zgodnie z równaniem:
CH3COOC4H9 + H2O → CH3COOH + C4H9OH
Oblicz, ile gramów octanu butylu poddano hydrolizie, jeśli otrzymany po reakcji hydrolizy kwas octowy został zobojętniony przez 10 cm3 roztworu NaOH o stężeniu 0,1 mol/dm3.
Zadanie 2. (4 p.)
Uzupełnij luki w zdaniach 1-7 dotyczących związków organicznych obecnych w żywności.
Wybierz oraz wpisz w wyznaczone miejsce odpowiedni wyraz z ramki poniżej, stosując odpowiednią formę.
disacharydy, koagulacja, właściwy, monosacharydy, koloidalny, granatowe, tlen, żelazo, azotowy(v), brązowe, chlorowodorowy, alkohol, peptyzacja, powietrze
1. Każde białko ma w swoim składzie węgiel, wodór i ……….
2. Białko jaja kurzego wymieszane z wodą tworzy roztwór ……….
3. Białko pod wpływem stężonego roztworu kwasu ………....……. ścina się i barwi na żółto.
4. Sól kuchenna dodana do białka jaja kurzego powoduje odwracalną ………..
zwaną wysalaniem.
5. Białko pod wpływem stężonych roztworów kwasów, zasad, soli metali ciężkich i wysokiej temperatury ulega denaturacji. Proces ten zachodzi również pod wpływem
………
6. Jeśli na mąkę ziemniaczaną podziała się jodyną, pojawi się zabarwienie
………..
7. Glukoza i fruktoza należą do ………...……….., sacharoza to
………..…………, zaś skrobia i celuloza to polisacharydy.
Ważnym składnikiem diety jest kwas oleinowy o wzorze C17H33COOH, uwalniający się m.in. z tłuszczów występujących w oliwie. Reszty kwasowe kwasu oleinowego stanowią ok. 70% masowych oliwy z oliwek. Oblicz, w ilu cm3 oliwy znajduje się 50 g reszt kwasowych.
Gęstość oliwy wynosi 0,2 g/cm3.
Zadanie 4. (5 p.)
Cząsteczkę etynu poddano reakcji addycji z wodorem, w wyniku czego powstał eten (przemiana 1), który następnie uwodniono. Efektem przyłączenia wody do etenu jest alkohol – etanol (przemiana 2). Alkohol ten poddano następnie reakcji estryfikacji w obecności kwasu siarkowego(VI), otrzymując mrówczan etylu (przemiana 3).
a) Napisz równania reakcji:
przemiana 1: ………..
przemiana 2: ………..
przemiana 3: ………..
b) Oceń prawdziwość poniższych zdań. Obok każdego zdania wpisz literę F, jeśli zdanie jest fałszywe, lub P jeśli jest prawdziwe.
1. Wszystkie powyższe reakcje są reakcjami addycji.
2 Przyłączenie jednej cząsteczki wodoru do cząsteczki etynu oznacza, że masa cząsteczkowa produktu jest większa od masy cząsteczkowej organicznego substratu.
3. Kwas siarkowy(VI) użyty w trzeciej przemianie pełni rolę katalizatora.
4. Skoro mrówczan etylu powstaje w wyniku reakcji kwasu mrówkowego z etanolem można stwierdzić, że jego masa cząsteczkowa jest sumą mas cząsteczkowych użytego kwasu karboksylowego i alkoholu.
5. W przemianie 1 powstał węglowodór nasycony.
W trzech ponumerowanych probówkach znajdują się wodne roztwory następujących soli potasu: siarczanu(VI), siarczku i węglanu. Wybierz jedną substancję, przy pomocy której odróżnisz zawartość wszystkich probówek. Podaj obserwacje, które pozwolą na identyfikację tych soli oraz napisz jonowe skrócone równania zachodzących reakcji lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi.
a) Substancję pozwalającą na odróżnienie wyżej wymienionych roztworów wybierz spośród następujących:
- wodny roztwór azotanu(V) sodu - wodny roztwór kwasu solnego - wodny roztwór zasady sodowej - wodny roztwór octanu sodu
Wybrany odczynnik: ……….
b) Obserwacje:
Probówka 1: ………
Probówka 2: ………..
Probówka 3: ………..
c) Równania reakcji w formie jonowej skróconej (lub informacja, że reakcja nie zachodzi):
Probówka 1: ………
Probówka 2: ………..
Probówka 3: ………..
Spalono 0,5 mola fosforu występującego w postaci czteroatomowych cząsteczek, otrzymując tlenek, który następnie rozpuszczono w 0,5 dm3 wody, w wyniku czego powstał roztwór kwasu fosforowego(V). Proces ten opisują poniższe równania reakcji:
P4 + 5O2 → P4O10 P4O10 + 6H2O → 4H3PO4
Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu kwasu. Przyjmij, że gęstość wody wynosi 1 g/cm3.
Zadanie 7. (5 p.)
Geraniol – substancja zapachowa pelargonii posiada następujący wzór półstrukturalny:
Po analizie powyższego wzoru uzupełnij zdania:
a) Wzór sumaryczny geraniolu to ……….
b) Jeden mol geraniolu może przereagować maksymalnie z ……… gramami bromu cząsteczkowego.
c) Geraniol można zaliczyć do ………...., ponieważ ma w swojej budowie grupę hydroksylową.
d) liczba wiązań pojedynczych w cząsteczce związku wynosi ………
e) liczba wolnych par elektronów w cząsteczce związku wynosi ……….
Poniższa tabela przedstawia wybrane informacje o trzech drobinach (atomach lub jonach):
uproszczony model, symbol, powłokową konfigurację elektronową oraz liczbę atomową.
Uzupełnij tabelę tak, by w każdej kolumnie znajdował się komplet informacji o tych drobinach.
uproszczony model drobiny
symbol drobiny Be
powłokowa konfiguracja elektronowa
K2L8
liczba atomowa 12
Zadanie 9. (3 p.)
Poniżej znajdują się równania reakcji chemicznych zawierające błędy. Błędne mogą być wzory reagentów i/lub współczynniki stechiometryczne. Pod każdym błędnym równaniem zapisz jego poprawny zapis.
a) błędne równanie reakcji kwasu mrówkowego z cynkiem:
2HCOOH + 2Zn → 2HCOOHZn + H2
poprawne równanie: ………
b) błędne równanie reakcji spalania całkowitego glukozy:
C6H10O5 + 6O2 → 6CO2 + 5H2O
poprawne równanie: ………
c) błędne równanie reakcji estryfikacji kwasu palmitynowego metanolem:
C17H33COOH + CH2OH → C17H33COOCH2 + H2O
poprawne równanie: ………
O roztworze wodnym pewnej zasady wiadomo, że jego stężenie procentowe wynosi 10%, stężenie molowe to 2,75 mol/dm3, a jego gęstość to 1,1 g/cm3. Wykonaj niezbędne obliczenia w celu ustalenia, czy roztwór ten powstał przez rozpuszczenie w wodzie wodorotlenku sodu, wodorotlenku potasu, czy amoniaku oraz dokończ zdanie.
Roztwór ten powstał przez rozpuszczenie w wodzie ………
Zadanie 11. (2 p.)
Spalono całkowicie próbkę heksanu o nieznanej masie. Otrzymany tlenek węgla(IV) przepuszczono w całości przez wodę wapienną. Otrzymany osad węglanu wapnia odsączono i wysuszono. Oblicz masę próbki heksanu, jaką poddano spaleniu, jeśli masa osadu węglanu wapnia wynosiła 60 g.
Zadanie 12. (3 p.)
Tlenek węgla(II) nazywany popularnie czadem jest gazem palnym. Zapisz równanie reakcji spalania tego gazu i oblicz, jaka objętość powietrza jest niezbędna do całkowitego spalenia 20 dm3 czadu. Załóż, że wszystkie gazy odmierzono w warunkach normalnych, a tlen stanowi 20% objętościowych powietrza.
