Beata KÊPIÑSKA
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN
Zak³ad Energii Odnawialnej, Laboratorium Geotermalne ul. Jana Paw³a II 2c, 34-425 Bia³y Dunajec
labgeo_bk@interia.pl
Technika Poszukiwañ Geologicznych Geotermia, Zrównowa¿ony Rozwój nr 1–2/2010
STANOWISKO EUROPEJSKIEJ RADY ENERGII GEOTERMALNEJ (EGEC) W SPRAWIE WYCHWYTYWANIA I SK£ADOWANIA
DWUTLENKU WÊGLA*
Zanim pañstwa cz³onkowskie UE wdro¿¹ w ¿ycie dyrektywê w sprawie wychwytywania i geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla (ang. carbon capture and storage, CCS) oraz dyrektywê w sprawie promowania stosowania energii z odnawialnych Ÿróde³ energii, Euro- pejska Rada Energii Geotermalnej (ang. European Geothermal Energy Council, EGEC), reprezentuj¹c przemys³ geotermalny i opieraj¹c siê na wiedzy swoich cz³onków w zakresie geologii i hydrogeologii, nale¿¹cych do instytucji i firm zajmuj¹cych siê geotermi¹, a niekiedy tak¿e technologi¹ CCS, przedstawia swoje stanowisko w odpowiedzi na synergiê i sprzeczne kwestie obu technologii:
– uwzglêdniaj¹c dyrektywê UE w sprawie promowania OZE, okreœla siê energiê geoter- maln¹ jako odnawialn¹ energiê zmagazynowan¹ w postaci ciep³a pod powierzchni¹ Ziemi,
– uwzglêdniaj¹c dyrektywy CCS (19 punkt preambu³y i artyku³ 4), pañstwa cz³onkowskie powinny zachowaæ prawo do ustalania miejsca sk³adowania w obrêbie ich terytorium.
Pañstwa cz³onkowskie zachowuj¹ tak¿e prawo do sprzeciwienia siê powstaniu sk³ado- wiska w czêœci lub na ca³ym terytorium kraju, a tak¿e do priorytetowego traktowania innych mo¿liwoœci wykorzystania tych terenów takich jak poszukiwanie, produkcja czy sk³adowanie wêglowodorów czy geotermalne wykorzystanie poziomów wodonoœnych.
W tym kontekœcie pañstwa cz³onkowskie powinny zwracaæ szczególn¹ uwagê na inne zwi¹zane z energetyk¹ opcje wykorzystania terenów sk³adowania, w tym strategiczne dla energetycznego bezpieczeñstwa pañstwa cz³onkowskiego (dostawy energii oraz rozwój odnawialnych Ÿróde³ energii).
EGEC uwa¿a, ¿e:
– CCS jest rozwi¹zaniem w problematyce z³agodzenia zmian klimatycznych w krótkim i œrednim okresie czasu, poprzez zmniejszenie emisji dwutlenku wêgla przez europejski rynek energetyczny,
191
* Stanowisko zosta³o wydane w grudniu 2009 r. Oryginalny tekst znajduje siê na stronie internetowej www.egec.org
T³umaczenie na jêz. polski: Anna Chmurzyñska
– technologia ta mo¿e byæ stosowana w szczególnoœci je¿eli nie istniej¹ rozwi¹zania alternatywne, jak dla energoch³onnych ga³êzi przemys³u (stalowy, cementowy, szklar- ski itd.),
– CCS powinno wykorzystywaæ jako sk³adowiska przede wszystkim tereny podmorskie, gdzie tylko bêdzie taka mo¿liwoœæ,
– CO2, podobnie jak naturalny gaz ziemny, jest wra¿liwym p³ynem, który musi byæ przechowywany w bezpiecznych warunkach, pod nieprzepuszczaln¹ pokryw¹ w celu unikniêcia jego migracji.
Wspó³praca w dziedzinie badañ powinna rozpocz¹æ siê natychmiast miêdzy obydwoma spo³ecznoœciami: geotermaln¹ i CCS (oraz w sektorze ropy i gazu na niektóre tematy) w sprawie wspólnych obszarów zainteresowania, w celu zmniejszenia kosztów i rozwi¹zania nastêpuj¹cych kwestii ochrony œrodowiska:
– stymulacji wierceñ i oceny zbiorników, modelowania 3D i 4D, g³êbokiego mapowania geologicznego (1–5 km),
– utworzenia funduszu na pokrycie ryzyka zwi¹zanego z wierceniami, – monitorowania mikro-sejsmicznoœci,
– program badañ powinien zostaæ ukierunkowany na trwa³e zwi¹zanie CO2 w formie kalcytu w ska³ach bazaltowych,
– program badañ nale¿y rozpocz¹æ od zagadnieñ bezpiecznego wykorzystania CO2jako noœnika ciep³a w systemach geotermalnych takich jak EGS.
EGEC proponuje zatem:
– projekty dotycz¹ce CCS powinny byæ finansowane przez Europejski Plan Naprawy Gospodarki (ok. € 1.050 miliadrdów) zaœ NER300 musi udostêpniæ wyniki badañ nad wydobyciem i przechowywaniem CO2opinii publicznej
– zezwolenia na prowadzenie poszukiwañ dla CCS musz¹ byæ udzielane na œciœle okreœ- lony obszar oraz na okreœlony okres czasu. Obszar i czas trwania licencji powinny byæ odpowiednie dla wielkoœci i rodzaju projektu, jak jest to przyjête w przemyœle naftowym i gazowym,
– nale¿y oceniaæ potencja³ „g³êbokiej geotermii” na obszarze Europy (ze szczególnym naciskiem na wspomagane systemy geotermalne (ang. Enhanced Geothermal Systems, EGS).
EGEC wzywa w³adze do wykonania podziemnych planów zagospodarowania prze- strzennego w celu optymalizacji podzia³u zasobów przestrzennych pomiêdzy energi¹ geotermaln¹, sk³adowaniem dwutlenku wêgla i innymi mo¿liwymi inicjatywami gospo- darczymi dla tych obszarów, co pozwoli zmaksymalizowaæ korzyœci dla spo³eczeñstwa.
Wykorzystanie tych samych g³êbokich warstw wodonoœnych i tych samych basenów sedymentacyjnych mo¿e doprowadziæ do konfliktu interesów pomiêdzy unieszkodliwianiem CO2i projektami geotermalnymi.
Energia geotermalna mo¿e byæ równie¿ wydobywana ze ska³ poni¿ej potencjalnych g³êbokoœci unieszkodliwiania CO2, a badania s¹ konieczne do ustalenia, czy wykorzystanie energii geotermalnej z g³êbokoœci poni¿ej strefy depozycji CO2jest w ogóle mo¿liwe.
192
Wychwytywanie i sk³adowanie dwutlenku wêgla jest zasadniczo technologi¹ pomo- stow¹, podczas gdy energia geotermalna reprezentuje zrównowa¿one Ÿród³a energii i posia- da sprawdzone technologie. Strefy, które mog¹ byæ wykorzystane w sposób podwójny, powinny byæ jasno okreœlone, przy czym priorytetowym ich wykorzystaniem powinna byæ geotermia.
EGEC przewiduje wa¿ny krok w rozwoju energii geotermalnej w przysz³oœci, a zw³asz- cza po 2030 r., kiedy EGS bêdzie powszechnie stosowan¹ technologi¹.
Wzrost wykorzystania odnawialnych Ÿróde³ energii, który jest rozwi¹zaniem d³ugo- terminowym, nie mo¿e byæ ograniczany przez technologiê CCS, która jest potencjalnym rozwi¹zaniem tymczasowym w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych.
