G\VNU\PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD UHOLJLĊ Z\]QDQLH OXE ĞZLDWRSRJOąG

STUDIA Z PRAWA WYZNANIOWEGO Tom 18 – 2015

3$:(à%25(&.,^*

=$.$='<6.5<0,1$&-,=(:=*/ĉ'81$:<=1$1,(

/8%ĝ:,$7232*/Ą':35$:,(32/6.,0

I. WPROWADZENIE

3ROVNL V\VWHP SUDZQ\ ]DZLHUD OLF]QH UHJXODFMH GRW\F]ąFH ]DND]X

G\VNU\PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD UHOLJLĊ Z\]QDQLH OXE ĞZLDWRSRJOąG

EH]Z\]QDQLRZRĞü 6ą WR ]DUyZQR UHJXODFMH WUDNWXMąFH Z RJyOH

o zakazie dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny, jak i gwarancje V]F]HJyáRZH GRW\F]ąFH Z\áąF]QLH ]DND]X G\VNU\PLQDFML ] SU]\F]\Q

UHOLJLMQRĞZLDWRSRJOąGRZ\FK'RW\F]ąRQHZRJyOHĪ\FLDSXEOLF]QHJR

ZMHJR]UyĪQLFRZDQ\FKDVSHNWDFK±NXOWXUDOQHJRSROLW\F]QHJRJRVSR- GDUF]HJRVSRáHF]QHJRLWGDOERV]F]HJyOQ\FKDVSHNWyZĪ\FLDSXEOLF]- nego jednostki, np. sfery zatrudnienia.

2GSRZLHGQLH SRVWDQRZLHQLD DQW\G\VNU\PLQDF\MQH Z\VWĊSXMą

ZDNWDFKSUDZQ\FKRUyĪQ\PFKDUDNWHU]H1DMLVWRWQLHMV]HVą]DZDUWH

ZDNWDFKQRUPDW\ZQ\FKSUDZDSRZV]HFKQLHRERZLą]XMąFHJR=XZDJL

QD KLHUDUFKLF]Q\ V\VWHP ĨUyGHá SUDZD SRZV]HFKQLH RERZLą]XMąFH- JRQDSODQSLHUZV]\Z\VXZDMąVLĊJZDUDQFMH]DZDUWHZ.RQVW\WXFML

5]HF]\SRVSROLWHM3ROVNLHM]GQLDNZLHWQLDU

RUD]ZUDW\¿NR-

* 'UKDE=DNáDG3UDZD:\]QDQLRZHJR:\G]LDá3UDZDL$GPLQLVWUDFML8QLZHUV\WHW

:DUV]DZVNLXO.UDNRZVNLH3U]HGPLHĞFLH:DUV]DZDHPDLOSDZHOERUHFNL#

op.pl.

1 1LQLHMV]\WHNVW]RVWDáRSXEOLNRZDQ\ZZHUVMLHOHNWURQLF]QHMSU]H]3ROVNLH7RZDU]\- VWZR 3UDZD $QW\G\VNU\PLQDF\MQHJR SRG DGUHVHP KWWSZZZSWSDRUJSOSXEOLF¿OHV

'\VNU\PLQDFMD]HZ]JO&GXQDZ\]QDQLH SGI>GRVWĊS@

2 ']81USR]]SyĨQ]P

ZDQ\FKSU]H]3ROVNĊXPRZDFKPLĊG]\QDURGRZ\FK±Z3DNWDFK3UDZ

&]áRZLHND21=]U

Z.RQZHQFMLR2FKURQLH3UDZ&]áRZLH- NDL3RGVWDZRZ\FK:ROQRĞFL]UGDOHM(.3&]

, w traktatach VWDQRZLąF\FK W]Z SUDZR SLHUZRWQH 8QLL (XURSHMVNLHM

oraz w tzw.

ZWyUQ\PSUDZLHHXURSHMVNLP=XZDJLQDGRQLRVáRĞüSUREOHPXG\VNU\- PLQDFMLGOD]DLQWHUHVRZDQHMMHGQRVWNLOXEJUXSOXG]NLFKQDMZDĪQLHMV]H

SUDNW\F]QH]QDF]HQLHPDMąMDNVLĊZ\GDMHJZDUDQFMH]DND]XG\VNU\- PLQDFML]HZ]JOĊGXQDSU]HNRQDQLD]DZDUWHZSUDZLHNDUQ\PZSUDZLH

pracy oraz w tzw. ustawie antydyskryminacyjnej

.

=DND]G\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXEĞZLDWRSRJOąG]QDMGX- MHVZRMHX]DVDGQLHQLHDNVMRORJLF]QHZNRQFHSFMLUyZQHMLQLH]E\ZDO- QHMJRGQRĞFLNDĪGHJRF]áRZLHNDMDNRSRGVWDZ\MHJRZROQRĞFLLSUDZ

]DZDUWHM MXĪ Z DUW  3RZV]HFKQHM 'HNODUDFML 3UDZ &]áRZLHND 21=

]U

QDVWĊSQLHZ(.3&]]REDUWXVWDUWDUWXVW

L  Z 3DNWDFK 3UDZ &]áRZLHND 21= ]RE DUHQG\ GR 3DNWyZ F]\

Z REHFQHM SROVNLHM .RQVW\WXFML ]  U DUW  Z ]ZLą]NX ] DUW

 L DUW  'HNODUDFMD 21= ]  U Z VSUDZLH Z\HOLPLQRZDQLD

wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach

]ZDQDGDOHM'HNODUDFMą21=UZDUWJáRVL

ĪH>G@\VNU\PLQDFMDSRPLĊG]\LVWRWDPLOXG]NLPLQDSRGVWDZLHUHOLJLLOXE

SU]HNRQDĔVWDQRZLREUD]ĊJRGQRĞFLOXG]NLHM[…].1DOHĪ\WDNĪHRGQRWR- ZDüĪH.RĞFLyá.DWROLFNLX]QDMHJRGQRĞüF]áRZLHNDRVRE\OXG]NLHM ]DSRGZDOLQĊZROQRĞFLZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FKSRF]ąZV]\RGSU]\MĊFLD

3 0LĊG]\QDURGRZ\3DNW3UDZ2E\ZDWHOVNLFKL3ROLW\F]Q\FK']8]U1U

SR]0LĊG]\QDURGRZ\3DNW3UDZ6SRáHF]Q\FK*RVSRGDUF]\FKL.XOWXUDOQ\FK']8

]U1USR]

4 KWWSZZZELSPVJRYSO'DWD)LOHVBSXEOLFELSSUDZDBF]ORZLHNDHWVBSGI >GRV

WĊS@

5 =RE7UDNWDW R 8QLL (XURSHMVNLHM ZHUVMD VNRQVROLGRZDQD7UDNWDW R IXQNFMRQRZD- QLX 8QLL (XURSHMVNLHM ZHUVMD VNRQVROLGRZDQD '] 8U] &   3 ±

]REWDNĪHKWWSHXU±OH[HXURSDHXOHJDO±FRQWHQW3/7;7"XUL FHOH[(7;7

>GRVWĊS@

6 8VWDZD]GQLDJUXGQLDURZGURĪHQLXQLHNWyU\FKSU]HSLVyZ8QLL(XURSHMVNLHM

Z]DNUHVLHUyZQHJRWUDNWRZDQLD']81USR]

7 KWWSOLEUVHMPJRYSOWHNW[WRQ]KWPO>GRVWĊS@

8 KWWSOLEUVHMPJRYSOWHNW[WRQ]KWPO>GRVWĊS@

SU]H]6REyU:DW\NDĔVNL,,ZU'HNODUDFMLZVSUDZLHZROQRĞFL

religijnej

.

=DND]G\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDSU]HNRQDQLDZVSUDZDFKUHOLJLM- Q\FKF]\ĞZLDWRSRJOąGRZ\FKVWDQRZLZ]PRFQLHQLH]DVDG\UyZQRĞFL

wobec prawa. Ma on charakter meta-prawa, nie wskazuje bowiem na ÄPDWHULDOQH´VZRERG\LXSUDZQLHQLDMHGQRVWHNOXEJUXSOHF]RNUHĞOD

]DVDG\ XU]HF]\ZLVWQLHQLD W\FK ZROQRĞFL L SUDZ : SROVNLP SUDZLH

UR]XPLDQ\P V]HU]HM QLĪ W\ONR MDNR SUDZR SRZV]HFKQLH RERZLą]XMą- FHMHVWREHFQDGH¿QLFMDOHJDOQDG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊ

LSU]HNRQDQLDSU]\W\PG\VNU\PLQDFMDWDáąF]RQDMHVW]QLHWROHUDQFMą

:HGáXJDUWXVW'HNODUDFML21=]USRGSRMĊFLHPÄQLHWR- OHUDQFMD L G\VNU\PLQDFMD RSDUWD QD UHOLJLL OXE SU]HNRQDQLDFK´ QDOHĪ\

UR]XPLHü MDNLHNROZLHN UR]UyĪQLHQLH Z\NOXF]HQLH RJUDQLF]HQLH OXE

XSU]\ZLOHMRZDQLHRSDUWHQDUHOLJLLOXESU]HNRQDQLDFKPDMąFH]DVZyM

FHODOER]DVZyMVNXWHN]QLHVLHQLHOXESRGNRSDQLHX]QDQLDNRU]\VWD- QLD OXE XU]HF]\ZLVWQLHQLD SUDZ F]áRZLHND L SRGVWDZRZ\FK ZROQRĞFL

QD]DVDG]LHUyZQRĞFL3U]\MĊWDGH¿QLFMDMHVWV]HURNDFRZ]PDFQLDMHM

JZDUDQF\MQ\ FKDUDNWHU L VáXĪ\ MHM XQLZHUVDOL]DFML : V]F]HJyOQRĞFL

SU]\MĊWR Z QLHM NU\WHULXP UHOLJLL L SU]HNRQDĔ NWyUH ]DVDGQLH QDOHĪ\

RGQLHĞü]JRGQLH]Z\NáDGQLąV\VWHPRZąLFHORZRĞFLRZąQLHW\ONRGR

SU]HNRQDĔZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FK3U]HNRQDQLDWDNLH]JRGQLH]XWUZD- ORQąZ\NáDGQLąZGRNWU\QLHSUDZDNRQVW\WXF\MQHJRLZ\]QDQLRZHJR

RU]HF]QLFWZLHVąGRZ\PVąGyZQDMZ\ĪV]\FKF]\VąGyZNRQVW\WXF\M- Q\FKSUDZRU]ąGQ\FKSDĔVWZGHPRNUDW\F]Q\FKRUD]]JRGQLH]LQWHUSUH- WDFMąSU]\MĊWąZPLĊG]\QDURGRZ\FKDNWDFKSUDZQ\FKZVSUDZLHZROQR- ĞFLLSUDZF]áRZLHNDREHMPXMąUyZQLHĪWDNLHSU]HNRQDQLDMDNDJQRVW\- F\]PDWHL]PĞZLHFNLKXPDQL]PLWSNWyUHSRZLQQ\E\üWUDNWRZDQH

QDUyZQL]UHOLJLąZZĊĪV]\PUR]XPLHQLXWHJRWHUPLQX$QDOL]RZDQD

GH¿QLFMDRGZRáXMHVLĊQLHW\ONRGRNU\WHULXPFHOXG]LDáDQLDDOHWDNĪH

ZUyZQ\PVWRSQLXDOWHUQDW\ZQLHGRNU\WHULXPVNXWNX-HVWWRRW\OH

LVWRWQHĪHZ\ND]DQLHV]F]HJyOQLHSU]HGRUJDQHPVąGRZ\PĪHVSUDZ- FD]ZáDV]F]DSDĔVWZRFHORZR]PLHU]DáRGRRJUDQLF]HQLDZNRU]\VWD- QLX]ZROQRĞFLLSUDZF]áRZLHND]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNRQDQLD

QD]DVDG]LHUyZQRĞFLPRĪHE\üEDUG]RWUXGQHZUĊF]QLHPRĪOLZH

KWWSZZZ]DXIDMFRPVRERU±YDWLFDQXP±LL±KWPO>GRVWĊS@

1LHWROHUDQFMLLG\VNU\PLQDFML]RVWDáDSU]HFLZVWDZLRQDZRPDZLD- QHM GH¿QLFML ]DVDGD UyZQRĞFL 2ERZLą]HN SRZVWU]\PDQLD VLĊ SU]HG

G\VNU\PLQDFMą ]RVWDá ]DNUHĞORQ\ Z DUW  XVW  'HNODUDFML ]  U

EDUG]RV]HURNRLEH]ĪDGQ\FK]DVWU]HĪHĔW]QZREHFSDĔVWZLQVW\WXFML

JUXSRVyEDOERMHGQRVWHN-HVWWRXMĊFLHMDNVLĊZ\GDMHQD]E\WV]HUR- NLH±QLHUHDOLVW\F]QHLPRJąFHEXG]LüZąWSOLZRĞFL]SXQNWXZLG]HQLD

QSZROQRĞFLZ\]QDZDQLDUHOLJLLZDVSHNFLHNROHNW\ZQ\PDXWRQRPLL

LQLH]DOHĪQRĞFLZVSyOQRWUHOLJLMQ\FK:VSyOQRWDUHOLJLMQDF]\ZVSyO- QRWD ĞZLDWRSRJOąGRZD PD SUDZR UyĪQLFRZDü VWDWXV MHGQRVWHN ] QLą

]ZLą]DQ\FKQDSRGVWDZLHNU\WHULXPUHOLJLLZ\]QDQLDF]\ĞZLDWRSR- JOąGX0DSUDZRGRELHUDüVRELHSHUVRQHOZRSDUFLXRV]F]HJyOQHNU\WH- ULDORMDOQRĞFL1DMLVWRWQLHMV]HMHVWWRDE\]DND]G\VNU\PLQDFMLUHVSHN- WRZDá\SDĔVWZDDV]HU]HM±SRGPLRW\VSUDZXMąFHZáDG]ĊSXEOLF]Qą

1DOHĪ\ ]ZUyFLü XZDJĊ ĪH SRZ\ĪV]D GH¿QLFMD PD RJUDQLF]RQą

VNXWHF]QRĞü IRUPDOQRSUDZQą :\VWĊSXMH RQD MHG\QLH Z 'HNODUDFML

21=]UD'HNODUDFMDQLHMHVWSUDZQLHZLąĪąF\PDNWHPSUDZD

PLĊG]\QDURGRZHJRQLHMHVWXPRZąPLĊG]\QDURGRZąZV]F]HJyOQR- ĞFLXPRZąPLĊG]\QDURGRZąUDW\¿NRZDQą6LáDRGG]LDá\ZDQLD'HNOD- UDFMLZ\QLNDSU]HGHZV]\VWNLP]DXWRU\WHWX21=]IDNWXĪHX]\VNDáD

RQD V]HURNLH SRSDUFLH QD IRUXP =JURPDG]HQLD 2JyOQHJR 21= L PD

QLHZąWSOLZHZDORU\LQWHOHNWXDOQHDNVMRORJLF]QHLSUDZQHDOHZáDĞQLH

W\ONRZDORU\'HNODUDFMĊ21=]UPRĪQDX]QDü]DSU]\NáDGW]Z

ÄVRIWODZ´'RSRZ\ĪV]HMGH¿QLFMLG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊ

Z\]QDQLHOXESU]HNRQDQLDZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FKRGZRá\ZDQRVLĊ

RPDZLDMąFOLF]QHNZHVWLHV]F]HJyáRZHQLQLHMV]HJRRSUDFRZDQLD

-HGQ\P]]DVDGQLF]\FKFHOyZ]DND]XG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQD

ZVSRPQLDQHNU\WHULDMHVW]DSHZQLHQLHSHáQHMZROQRĞFLSU]\MPRZDQLD

]PLDQ\LZ\]QDZDQLDSU]HNRQDĔZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FKF]\V]HU]HM

± ĞZLDWRSRJOąGRZ\FK WDN LQG\ZLGXDOQLH MDN L ]ELRURZR SU\ZDWQLH

LSXEOLF]QLHDUWZ]ZLą]NX]DUW'HNODUDFML21=]U

2ERZLą]XMąFH SRZV]HFKQLH Z 3ROVFH SUDZR IRUPXáXMH OHJDOQH

GH¿QLFMH G\VNU\PLQDFML EH]SRĞUHGQLHM L G\VNU\PLQDFML SRĞUHGQLHM

=JRGQLH ] DUW  SNW  XVWDZ\ ] GQLD  JUXGQLD  U R ZGURĪHQLX

QLHNWyU\FKSU]HSLVyZ8QLL(XURSHMVNLHMZ]DNUHVLHUyZQHJRWUDNWRZD- nia, G\VNU\PLQDFMDEH]SRĞUHGQLDWRV\WXDFMDZNWyUHMRVRED¿]\F]QD

]HZ]JOĊGXQDSáHüUDVĊSRFKRG]HQLHHWQLF]QHQDURGRZRĞüUHOLJLĊ

Z\]QDQLHĞZLDWRSRJOąGQLHSHáQRVSUDZQRĞüZLHNOXERULHQWDFMĊVHNVX- DOQąMHVWWUDNWRZDQDPQLHMNRU]\VWQLHQLĪMHVWE\áDOXEE\áDE\WUDNWR- ZDQDLQQDRVREDZSRUyZQ\ZDOQHMV\WXDFML3RGSRMĊFLHPG\VNU\PL- QDFML SRĞUHGQLHM XVWDZRGDZFD UR]XPLH V\WXDFMĊ Z NWyUHM GOD RVRE\

¿]\F]QHM]HZ]JOĊGXQDSáHüUDVĊSRFKRG]HQLHHWQLF]QHQDURGRZRĞü

UHOLJLĊ Z\]QDQLH ĞZLDWRSRJOąG QLHSHáQRVSUDZQRĞü ZLHN OXE RULHQ- WDFMĊVHNVXDOQąQDVNXWHNSR]RUQLHQHXWUDOQHJRSRVWDQRZLHQLD]DVWR- VRZDQHJR NU\WHULXP OXE SRGMĊWHJR G]LDáDQLD Z\VWĊSXMą OXE PRJá\E\

Z\VWąSLü QLHNRU]\VWQH G\VSURSRUFMH OXE V]F]HJyOQLH QLHNRU]\VWQD GOD

QLHM V\WXDFMD FK\ED ĪH SRVWDQRZLHQLH NU\WHULXP OXE G]LDáDQLH MHVW

RELHNW\ZQLHX]DVDGQLRQH]HZ]JOĊGXQD]JRGQ\]SUDZHPFHONWyU\

PDE\üRVLąJQLĊW\DĞURGNLVáXĪąFHRVLąJQLĊFLXWHJRFHOXVąZáDĞFLZH

i konieczne (art. 3 pkt 2)

1DOHĪ\SRGNUHĞOLüĪHVąWRQDMV]HUV]HGH¿QL- FMHG\VNU\PLQDFMLZ\VWĊSXMąFHZSROVNLPSUDZLHLZ]DVDG]LHVZRLP

]DNUHVHP]QDF]HQLRZ\PREHMPXMąWDNĪHGH¿QLFMĊ]DZDUWąZ'HNODUD- FML21=]U

:HZVSyáF]HVQHM3ROVFHSUDZQHJZDUDQFMH]DND]XG\VNU\PLQDFMLQD

SRGVWDZLHNU\WHULyZZ\]QDQLRZR±ĞZLDWRSRJOąGRZ\FKVąV]F]HJyOQLH

LVWRWQH3R,,ZRMQLHĞZLDWRZHMZQDVWĊSVWZLH]PLDQ\JUDQLFSDĔVWZD

LXWUDW\W]ZNUHVyZZVFKRGQLFKSU]HVLHGOHĔOXGQRĞFLZW\PZ\VLH- GOHQLDOXGQRĞFLQLHPLHFNLHMZUHV]FLHQDVNXWHN+RORNDXVWXLHPLJUD- FMLOXGQRĞFLĪ\GRZVNLHMGRV]áRGREDUG]RGDOHNRLGąFHJRXMHGQROLFH- QLDSRSXODFMLSRGZ]JOĊGHPHWQLF]Q\PLZ\]QDQLRZ\P3ROVNDVWDáD

VLĊZUĊF]NUDMHPMHGQROLW\PQDURGRZRĞFLRZRLUHOLJLMQLHDVWHUHRW\S

Ä3RODNDNDWROLND´]QDOD]áV]F]HJyOQLHZ\UDĨQHPDWHULDOQHSRGVWDZ\

. 3RUF]\QQLNLSROLW\F]QH±W]QU]ąG\NROHMQ\FKHNLSNRPXQLVW\F]- Q\FKXU]HF]\ZLVWQLDMąF\FKPDUNVLVWRZVNLH]DVDG\VWRVXQNXSDĔVWZD

GRUHOLJLL±VWDQRZLá\EDULHUĊDE\GRPLQDFMDVRFMRORJLF]QDNDWROLF\- ]PXZVSRáHF]HĔVWZLHSROVNLPEH]SRĞUHGQLRQLHVNXWNRZDáDG\VNU\-

10 Por. art. 18^3a †L†XVWDZ\]GQLDF]HUZFDU.RGHNVSUDF\WHNVWMHGQ

'] 8 ]  U SR]  ] SyĨQ ]P RUD] DUW  XVW  Z ]ZLą]NX ] DUW  '\UHNW\- Z\5DG\:(]GQLDOLVWRSDGDUXVWDQDZLDMąFHMRJyOQHZDUXQNLUDPRZH

UyZQHJRWUDNWRZDQLDZ]DNUHVLH]DWUXGQLHQLDLSUDF\']8U]8(/']8U]

8(±VS

11 3RZ\ĪV]\SUREOHPV]HURNRRPDZLD6WDQLVáDZ2ELUHNSDWU]3RODNNDWROLN" (Warsza- ZD:\GDZQLFWZR&L6

PLQDFMąRVyELQQ\FKZ\]QDĔOXEQLHZLHU]ąF\FK&RZLĊFHMZSDĔVWZLH

W]Z UHDOQHJR VRFMDOL]PX SURSDJXMąF\P Z SUDNW\FH ĞZLDWRSRJOąG

PDWHULDOLVW\F]Q\ WR ZáDĞQLH RVRE\ ZLHU]ąFH E\á\ G\VNU\PLQRZDQH

ZĪ\FLXSXEOLF]Q\PQLHU]DGNR]ZáDV]F]DGRNRĔFDODWW\FKQDZHW

SU]HĞODGRZDQH3UyEĊ]QDOH]LHQLDÄ]GURZHM´UyZQRZDJLQDZLą]XMąFHM

GRXQLZHUVDOQ\FKVWDQGDUGyZZG]LHG]LQLHZROQRĞFLLSUDZF]áRZLH- NDZ W\PZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLZ\]QDQLDF]\]DND]XG\VNU\- PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD UHOLJLĊ F]\ ĞZLDWRSRJOąG VWDQRZLá\ XFKZDOR- QHMHV]F]HSU]H]6HMP35/,;NDGHQFMLLZFLąĪRERZLą]XMąFHXVWDZ\

]GQLDPDMDURVWRVXQNX3DĔVWZDGR.RĞFLRáD.DWROLFNLHJR

w Rzeczypospolitej Polskiej

RUD]RJZDUDQFMDFKZROQRĞFLVXPLHQLD

i wyznania

.

3R SU]HáRPLH XVWURMRZ\P Z  U ]QLNá\ QLH W\ONR RJUDQLF]H- QLD SUDZQH DOH WDNĪH RJUDQLF]HQLD IDNW\F]QH VWDQRZLąFH ]DSRUĊ GOD

GRPLQDFML NDWROLF\]PX Z Ī\FLX SXEOLF]Q\P 3OXUDOL]P Z\]QDQLRZ\

MHVW ZFLąĪ RJUDQLF]RQ\ DF]NROZLHN Z RVWDWQLFK ODWDFK SRMDZLá\ VLĊ

WHQGHQFMHQDUDVWDMąFHMODLF\]DFMLVSRáHF]HĔVWZDSROVNLHJR

Zgodnie z badaniami Instytutu Gallupa z 2014 r. Polska to jeden ]QDMEDUG]LHMUHOLJLMQ\FKMHĞOLQLHQDMEDUG]LHMUHOLJLMQ\NUDMZ(XURSLH

=DUHOLJLMQ\FKX]QDáRVLĊDĪEDGDQ\FK

. W statystyce wyznanio- wej w Polsce nadal dominuje katolicyzm

 1LH Z\VWĊSXMH ]QDF]ąF\

12 7HNVWMHGQ']8]USR]]SyĨQ]P

13 7HNVWMHGQ']8]U1USR]]SyĨQ]P

14 KWWSZZZHXUHOLQIRVSLSSKS)DUWLFOH XVJ $/N-UKJ([*N]=(X;T.

=4]R2S9$>GRVWĊS@

15 :J EDGDĔ SU]HSURZDG]RQ\FK QD JUXSLH UHSUH]HQWDF\MQHM QW SU]\QDOHĪQRĞFL

Z\]QDQLRZHMZUDPDFK1DURGRZHJR6SLVX3RZV]HFKQHJR/XGQRĞFLL0LHV]NDĔQD

RJyOQą SRSXODFMĊ 3ROVNL OLF]ąFą    RVyE XG]LHOLáR RGSRZLHG]L R SU]\QDOHĪQRĞü

Z\]QDQLRZą35 151 000RVyEF]\OL91,27%. 2GPyZLáRRGSRZLHG]LQDS\WDQLHRZ\]QDQLH

2 734 000RVyEF]\OL7,1%; nie ustalono odpowiedzi w przypadku 627 000RVyE1,63%).

:ĞUyGXG]LHODMąF\FKRGSRZLHG]LQDS\WDQLHRZ\]QDQLHQDMZLĊFHMF]\OLRVyE

]DOLF]\áRVLĊGR.RĞFLRáD.DWROLFNLHJRREU]ąGNXáDFLĔVNLHJR87,58%'R.RĞFLRáDSUDZR- VáDZQHJR]DOLF]\áRVLĊ156 000RVyE0,41%GR=ZLą]NX:\]QDQLDĝZLDGNyZ-HKRZ\

±137 000RVyE0,36%GR.RĞFLRáD(ZDQJHOLFNR$XJVEXUVNLHJR±71 000 (0,18%); do .RĞFLRáD.DWROLFNLHJRREU]ąGNXEL]DQW\MVNRXNUDLĔVNLHJR±33 000 (0,09%GR.RĞFLRáD

=LHORQRĞZLąWNRZHJR±26 000RVyE0,07%GR.RĞFLRáD6WDURNDWROLFNLHJR0DULDZLWyZ

± 10 000 (0,03% LQQH ± 59 000 RVyE 0,15% =DGHNODURZDáR EUDN SU]\QDOHĪQRĞFL GR

jakiegokolwiek wyznania 929 000 RVyEF]\OL2,41%SRSXODFML=RE/XGQRĞü6WDQLVWUXN-

Z]URVW Z\]QDZFyZ LQQ\FK NRQIHVML PRĪH SR]D F]áRQNDPL ]ZLą]NX

Z\]QDQLRZHJR ĝZLDGNyZ -HKRZ\

 1DOHĪ\ ]DUD]HP SDPLĊWDü ĪH

ZVSyáF]HĞQLHZ.RĞFLHOH.DWROLFNLPF]\Z3ROVNLP$XWRNHIDOLF]Q\P

.RĞFLHOH3UDZRVáDZQ\PNU\WHULDF]áRQNRVWZDVąZ\UDĨQLHQLHZ\ĞUX- bowane

=DWHPIRUPDOQDOLF]HEQRĞüNDWROLF\]PXZĪDGQ\PVWRSQLX

QLHRG]ZLHUFLHGODU]HF]\ZLVWHMDNW\ZQRĞFLUHOLJLMQHM

, czy tym bardziej internalizacji podstawowych zasad doktrynalnych i moralnych tego wyznania

:]URVWZ\UDĨQ\ZUĊF]VNRNRZ\PLDáPLHMVFHQDWRPLDVW

Z RVWDWQLFK ODWDFK Z JUXSLH V]HURNR UR]XPLDQ\FK RVyE EH]Z\]QD-

WXUD GHPRJUD¿F]QRVSRáHF]QD 1DURGRZ\ 6SLV 3RZV]HFKQ\ /XGQRĞFL L 0LHV]NDĔ 

:DUV]DZD*áyZQ\8U]ąG6WDW\VW\F]Q\

16 :HGáXJ GHNODUDFML VDPHJR ZáDĞFLZHJR ]ZLą]NX Z\]QDQLRZHJR Z  U PLDá RQ

OLF]\ü122 575RVyEQDWRPLDVWZU±129 270=RE:\]QDQLDUHOLJLMQHVWRZDU]\V]H- QLDQDURGRZRĞFLRZHLHWQLF]QHZ3ROVFH:DUV]DZD*áyZQ\8U]ąG6WDW\VW\F- ]Q\

17 .U\WHULXP SU]\QDOHĪQRĞFL GR .RĞFLRáD .DWROLFNLHJR F]\ GR .RĞFLRáD 3UDZRVáDZ- nego, jest przede wszystkim chrzest z wody. W warunkach polskich dokonywany jest on SU]HGH ZV]\VWNLP Z RGQLHVLHQLX GR QLHPRZOąW =DUD]HP ]DLQWHUHVRZDQL Z\VWąSLHQLHP

] .RĞFLRáD .DWROLFNLHJR DSRVWDFL QDSRW\NDMą F]ĊVWRNURü QD OLF]QH WUXGQRĞFL ]H VWURQ\

ZáDĞFLZ\FKGXFKRZQ\FKWHJR.RĞFLRáDSRGREQLHMDNE\OLZ\]QDZF\ĝZLDWNyZ-HKRZ\

=REWDNĪH=DVDG\SRVWĊSRZDQLDZVSUDZLHIRUPDOQHJRDNWXZ\VWąSLHQLD].RĞFLRáD[Konfe- UHQFML (SLVNRSDWX 3ROVNL@  KWWSHSLVNRSDWSOGRNXPHQW\SR]RVWDOH=DVDG\BSRVWH- SRZDQLDBZBVSUDZLHBIRUPDOQHJRBDNWXBZ\VWDSLHQLDB]B.RVFLRODKWPO>GRVWĊS@

18 :J,QVW\WXWX6WDW\VW\NL.RĞFLRáD.DWROLFNLHJRZUZQLHG]LHOQ\FK0V]DFKĞZ

XF]HVWQLF]\áRĞUHGQLRZVNDOLNUDMX39,1% F]áRQNyZ.RĞFLRáD.DWROLFNLHJRDominicantes), QDWRPLDVWGR.RPXQLLĞZSU]\VWąSLáRComunicantes±16,3%ZLHUQ\FK:FLąJXODW

OLF]EDSUDNW\NXMąF\FKUHJXODUQLHNDWROLNyZ]PQLHMV]\áDVLĊRRNPOQ. W dziedzinie pozio- PXSUDNW\NUHOLJLMQ\FKZ\VWĊSXMąGXĪHUyĪQLFHUHJLRQDOQH:UZGLHFH]MLWDUQRZVNLHM

RGSRZLHGQLHZVNDĨQLNLSUDNW\NUHOLJLMQ\FKZ\QLRVá\69% oraz 23,7%, natomiast w diecezji V]F]HFLĔVNRNDPLHĔVNLHM±24,3% i 10,9%]REKWWSZZZLVNNSONRVFLROQDVZLHFLH

GRPLQLFDQWHVKWPO>GRVWĊS@

:JEDGDĔVRQGDĪRZ\FKZU]DGHNODURZDáRZLDUĊZ%RJDEH]ZąWSOLZRĞFL56%

EDGDQ\FK ZLDUĊ Z %RJD DOH ] ZąWSOLZRĞFLDPL 27% ]DWHP RJyáHP RGVHWHN ZLHU]ąF\FK

ZĞUyG EDGDQ\FK WR 83% ZLDUĊ Z VąG RVWDWHF]Q\ 70% EDGDQ\FK Z QLHER ± 70%;

ZQLHĞPLHUWHOQąGXV]ĊF]áRZLHND±69%ZĪ\FLHZLHF]QH±66%ZSU]H]QDF]HQLH±66%;

Z]PDUWZ\FKZVWDQLH]PDUá\FK±62%,ZREFLąĪHQLHF]áRZLHNDJU]HFKHPSLHUZRURGQ\P±

59%,ZSLHNáR±56%ZSRVLDGDQLHGXV]\SU]H]]ZLHU]ĊWD±36%,ZUHLQNDUQDFMĊ±30%.

Ponadto 61 % UHVSRQGHQWyZ ZLHU]\ ĪH NDĪG\ PRĪH E\ü ]EDZLRQ\ 36% ZLHU]\ ĪH SR

ĞPLHUFLLG]LHP\GRQLHEDGRSLHNáDOXEGRF]\ĞüFD±]REKWWSZZZFERVSO63,6.20

32/.BB3')>GRVWĊS@

niowych

 1DOHĪ\ MHGQDN SRGNUHĞOLü ĪH Z RVWDWQLP G]LHVLĊFLROHFLX

Z\UDĨQLH]D]QDF]\áVLĊSURFHVVHNXODU\]DFMLVSRáHF]HĔVWZDD]DUD]HP

SU\ZDW\]DFMD SU]HNRQDĔ Z VSUDZDFK UHOLJLMQ\FK 0yZLąF SRWRF]QLH

Z\]QDQLDUHOLJLMQHZ3ROVFHZRJUDQLF]RQ\PVWRSQLXPRJąVNXWHF]QLH

ÄSDWU]HüQDUĊFH´VRELHQDZ]DMHPLZáDG]\SXEOLF]QHMUyĪQ\FKV]F]HEOL

=ZLą]DQD]W\PMHVWWHĪF]ĊVWRNURüREDZDPQLHMV]RĞFLUHOLJLMQ\FKSU]HG

SRWHQFMDOQą SUHVMą ]H VWURQ\ .RĞFLRáD .DWROLFNLHJR RUD] ]ZLą]DQ\FK

]QLPGHF\GHQWyZ±ZUĊF]VZRLVW\ÄNRPSOHNVJHWWD´=DNW\ZL]RZDá

VLĊQDWRPLDVWSU]\QDMPQLHMRGGHNDG\W]ZUXFKODLFNLPDMąF\FKDUDN- WHUDQW\NOHU\NDOQ\LUHSUH]HQWXMąF\JáRZQLHĞZLDWRSRJOąGQLHUHOLJLMQ\

II. ZAKAZ DYSKRYMINACJI

=(:=*/ĉ'81$5(/,*,ĉ/8%35=(.21$1,$

:.2167<78&-,5=(&=<32632/,7(-32/6.,(-=5

.RQVW\WXFMD 53 ]  U IRUPXáXMH RJyOQ\ ]DND] G\VNU\PLQD- FMLZDUWXVW]DZDUW\PZ5R]G]LDOH,,SRGQD]ZąÄ:ROQRĞFL

SUDZDLRERZLą]NLF]áRZLHNDLRE\ZDWHOD´ZF]ĊĞFLÄ=DVDG\RJyOQH´

[n]LNW QLH PRĪH E\ü G\VNU\PLQRZDQ\ Z Ī\FLX SROLW\F]Q\P VSRáHF]- Q\PLJRVSRGDUF]\P]MDNLHMNROZLHNSU]\F]\Q\. Ustawa zasadnicza nie IRUPXáXMH ZSURVW GH¿QLFML DQDOL]RZDQHJR ]MDZLVND Z W\P ]DNUHVLH

RGV\áD GR XVWDZRGDZVWZD ]Z\NáHJR L LQQ\FK DNWyZ QRUPDW\ZQ\FK

=DND] NRQVW\WXF\MQ\ REHMPXMH PLQ QLHGRSXV]F]DOQRĞü G\VNU\PLQD- FML ]H Z]JOĊGX QD UHOLJLĊ Z\]QDQLH ĞZLDWRSRJOąG F]\ EH]Z\]QD- QLRZRĞü OHF] QLHZ\PLHQLHQLH NU\WHULXP UHOLJLL Z\]QDQLD ĞZLDWR-

20 :JGDQ\FK*86]USR]DR¿FMDOQLHG]LDáDMąF\PL]ZLą]NDPLZ\]QDQLRZ\PL

NWyUH VDPH SU]HND]\ZDá\ 8U]ĊGRZL GDQH GRW\F]ąFH OLF]E\ VZRLFK Z\]QDZFyZ PLDáR

SR]RVWDZDü RN 4 200 000 PLHV]NDĔFyZ 3ROVNL F]\OL 10,9% SRSXODFML ± ]RE :\]QDQLD

UHOLJLMQHVWRZDU]\V]HQLDQDURGRZRĞFLRZHLHWQLF]QHZ3ROVFH, 15. Wg. danych

*86 QD URN  U OLF]ED RVyE EH]Z\]QDQLRZ\FK PLDáD Z\QRVLü RN. 3 080 000, czyli 8,1% OXGQRĞFL 3ROVNL >]RE :\]QDQLD UHOLJLMQH VWRZDU]\V]HQLD QDURGRZRĞFLRZH L HWQLF- ]QHZ3ROVFHUHG*U]HJRU]*XGDV]HZVNL:DUV]DZD*áyZQ\8U]ąG6WDW\VW\- F]Q\@QDWRPLDVWZUEH]Z\]QDQLRZF\PLHOLVWDQRZLüRN3 016 000RVyE

czyli 7,8%OXGQRĞFLNUDMX>:\]QDQLDUHOLJLMQHVWRZDU]\V]HQLDQDURGRZRĞFLRZHLHWQLF]QH

Z3ROVFHUHG/XFMDQ$GDPF]XN*U]HJRU]*XGDV]HZVNL:DUV]DZD*áyZQ\

8U]ąG6WDW\VW\F]Q\@

SRJOąGXZ]JOĊGQLHEH]Z\]QDQLRZRĞFLRVáDELDZ\PRZĊJZDUDQF\MQą

RPDZLDQHJRSU]HSLVX8VWURMRGDZFDQLHVSUHF\]RZDáUyZQLHĪQDNLP

FLąĪ\RERZLą]HNQLHG\VNU\PLQDFML'RPQLHP\ZDüQDOHĪ\ĪHRERZLą- ]HNWHQGRW\F]\RUJDQyZZáDG]\SXEOLF]QHMF]\V]HU]HM±SRGPLRWyZ

VSUDZXMąF\FKZáDG]ĊSXEOLF]Qą1DWRPLDVWPRĪQDPLHüZąWSOLZRĞFL

F]\ Z VSRVyE EH]ZDUXQNRZ\ RERZLą]HN WHQ FLąĪ\ QD SRGPLRWDFK

SU\ZDWQ\FKVNRURZDUWXVWVIHUDĪ\FLDRVRELVWHJRQLHMHVWZ\PLH- QLRQD2FKURQDZ\QLNDMąFD]]DND]XG\VNU\PLQDFMLGRW\F]\NDĪGHJR

F]\OL ]DUyZQR RVyE ¿]\F]Q\FK QLH]DOHĪQLH RG VSHáQLHQLD NU\WHULXP

RE\ZDWHOVWZDMDNLRVyESUDZQ\FKERZLHPDUWXVW.RQVW\WXFML

]ORNDOL]RZDQ\MHVWSU]HGF]ĊĞFLą5R]G]LDáX,,.RQVW\WXFMLSWÄ:ROQR- ĞFLLSUDZDRVRELVWH´=DND]G\VNU\PLQDFMLMHVWQHJDW\ZQ\PNRUHODWHP

]DVDG\UyZQRĞFLZ\UDĪRQHMZDUWXVWL.RQVW\WXFMLSU]HSLV\WH

VWDQRZLąĪHZV]\VF\VąZREHFSUDZDUyZQLLZV]\VF\PDMDSUDZRGR

UyZQHJRWUDNWRZDQLDSU]H]ZáDG]HSXEOLF]QH7UHĞüDUW.RQVW\WX- FML]RVWDáDZ]PRFQLRQDSRSU]H]Z\UDĨQHQDGDQLH.RQVW\WXFMLVWDWXVX

DNWXSUDZDSRZV]HFKQLHRERZLą]XMąFHJRRQDMZ\ĪV]HMPRF\SUDZQHM

DUWXVWZ]ZLą]NX]DUWXVW.RQVW\WXFMLNWyU\VWRVXMHVLĊ

EH]SRĞUHGQLRFK\EDĪHVDPD.RQVW\WXFMDVWDQRZLLQDF]HMDUWXVW

-HGQRVWNDPRĪH]DWHPEH]SRĞUHGQLRSRZRá\ZDüVLĊQD]DND]G\VNU\- PLQDFMLZ\QLNDMąF\]DUWXVWXVWDZ\]DVDGQLF]HMSU]HGRUJDQDPL

VWRVXMąF\PLSUDZR

=DND] G\VNU\PLQDFML R NWyU\P PRZD Z DUW  XVW  .RQVW\WX- FML SU]\QDMPQLHM WHRUHW\F]QLH PRĪH E\ü SRGZDĪRQ\ DOH MHG\QLH

Z]JRG]LH]SU]HVáDQNDPLRNUHĞORQ\PLZDUWXVWXVWDZ\]DVDG- niczej. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolno- ĞFLLSUDZPRJąE\üXVWDQDZLDQHW\ONRZXVWDZLHLW\ONRZWHG\JG\

VąNRQLHF]QHZGHPRNUDW\F]Q\PSDĔVWZLHGOD]DJZDUDQWRZDQLDMHJR

EH]SLHF]HĔVWZDOXESRU]ąGNXSXEOLF]QHJREąGĨGODRFKURQ\ĞURGRZL- VND]GURZLDLPRUDOQRĞFLSXEOLF]QHMDOERGODRFKURQ\ZROQRĞFLLSUDZ

LQQ\FKRVyE:SURZDG]DQHXVWDZąRJUDQLF]HQLDWHQLHPRJąQDUXV]Dü

LVWRW\ZROQRĞFLLSUDZ1DOHĪ\]ZUyFLüXZDJĊQDNU\WHULXPÄNRQLHF]- QRĞFL´ QLH]EĊGQRĞFL Z ÄGHPRNUDW\F]Q\P SDĔVWZLH´ .U\WHULXP

WR MHVW EDUG]R ]EOLĪRQH GR NU\WHULXP ÄGHPRNUDW\F]QHJR VSRáHF]HĔ- VWZD´ Z\VWĊSXMąFHJR MDNR Z\]QDF]QLN RJUDQLF]HQLD ZROQRĞFL L SUDZ

gwarantowanych przez EKPCz. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem

RUJDQyZVWUDVEXUVNLFKGHPRNUDW\F]QHVSRáHF]HĔVWZRWRVSRáHF]HĔVWZR

SOXUDOLVW\F]QH'ODWHJRWHĪHZHQWXDOQHRGVWĊSVWZDRG]DND]XG\VNU\- PLQDFML QLH PRJą PLHü QD FHOX VWDQGDU\]DFML UHOLJLMQRĞZLDWRSRJOą- GRZHMVSRáHF]HĔVWZD:W\PPLHMVFXQDOHĪ\PRFQRSRGNUHĞOLüĪHWR

SU]HGH ZV]\VWNLP QD XVWDZRGDZF\ L QD RUJDQDFK VWRVXMąF\FK SUDZR

FLąĪ\RERZLą]HNNRQNUHW\]DFML]DND]XRNWyU\PPRZDZDUWXVW

Konstytucji.

-HGQDNĪHZ.RQVW\WXFML53]UPDP\GRF]\QLHQLD]RGVWąSLH- QLHPRGĞFLĞOHSRMĊWHM]DVDG\HJDOLWDU\]PXZVSyOQRWUHOLJLMQ\FKRUD]

ZVSyOQRW]U]HV]DMąF\FKMHGQRVWNLQDSRGVWDZLHLQQHJRURG]DMXĞZLDWR- SRJOąGX QLĪ UHOLJLMQ\ SRWRF]QLH ]ZDQ\FK RUJDQL]DFMDPL ODLFNLPL

:\UDĨQDG\VW\QNFMDSRPLĊG]\]ZLą]NDPLZ\]QDQLRZ\PLDRUJDQL]D- FMDPL ODLFNLPL SR]ZDOD PyZLü R G\VNU\PLQDFML W\FK GUXJLFK -HVW WR

RW\OH]QDPLHQQHĪH]SUHDPEXá\NRQVW\WXF\MQHMZ\QLNDSDUDG\JPDW

UyZQRĞFLRE\ZDWHOLZ\]QDMąF\FKUHOLJLĊZLHU]ąF\FKZ%RJDLSRVLD- GDMąF\FKĞZLDWRSRJOąGQLH¿GHLVW\F]Q\:VND]XMąQDWRVáRZD>«@P\

1DUyG3ROVNL±ZV]\VF\RE\ZDWHOH5]HF]\SRVSROLWHM]DUyZQRZLHU]ąF\

Z %RJD EĊGąFHJR ĨUyGáHP SUDZG\ VSUDZLHGOLZRĞFL GREUD L SLĊNQD

MDNLQLHSRG]LHODMąF\WHMZLDU\DWHXQLZHUVDOQHZDUWRĞFLZ\ZRG]ą- F\]LQQ\FKĨUyGHáUyZQLZSUDZDFKLZSRZLQQRĞFLDFKZREHFGREUD

ZVSyOQHJR±3ROVNL>«@:F]ĊĞFLQRUPDW\ZQHM.RQVW\WXFMLW\PF]DVHP

RUJDQL]DFMHODLFNLHMDNRWDNLHQLHVąZRJyOHGRVWU]HJDQH6WDWXVRZL

NRĞFLRáyZLLQQ\FK]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FKRUD]]DVDGRPLFKUHODFML

] SDĔVWZHP SRĞZLĊFRQ\ MHVW DUW  .RQVW\WXFML ]DMPXMąF\ EDUG]R

wysokie miejsce w systematyce ustawy zasadniczej, tzn. w Rozdzia- OH,SWÄ5]HF]\SRVSROLWD´DMHGQą]XVWURMRZ\FK]DVDGUHODFMLPLĊG]\

SDĔVWZHPD]ZLą]NDPLZ\]QDQLRZ\PLMHVW]DVDGDELODWHUDOL]PXNWyUD

F]\QL ZVSyOQRW\ UHOLJLMQH QLHMDNR SDUWQHUDPL SDĔVWZD V]F]HJyOQLH

ZG]LHG]LQLHUHJXODFMLSRáRĪHQLDSUDZQHJR]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FK

3R]DW\PXVWURMRGDZFDZSHZQHMPLHU]HG\VNU\PLQXMHRVRE\Z\]QDMą- FHĞZLDWRSRJOąGQLHUHOLJLMQ\Z]DNUHVLHJZDUDQFMLLFKVZREyGLXSUDZ- QLHĔZV]HURNRUR]XPLDQHMG]LHG]LQLHZROQRĞFLZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FK

ZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLZ\]QDQLD2SW\PDOQHJZDUDQFMHNRQVW\- WXF\MQH Z ]DNUHVLH ZROQRĞFL VXPLHQLD L UHOLJLL NWyUH IRUPXáXMH DUW

XVW.RQVW\WXFMLSRVLDGDMąMHG\QLHRVRE\Z\]QDMąFHUHOLJLH]DĞ

V]F]HJyáRZHJZDUDQFMHZ\]QDZDQLDUHOLJLLSU]H]MHGQRVWNĊ]DZDUWHVą

]ZáDV]F]D Z DUW  XVW 7U]HED PLHü QD XZDG]H ĪH DQDOL]RZD- Q\DUWSRPLMDZROQRĞü]PLDQ\UHOLJLLOXESU]HNRQDĔPyZLMHG\QLH

RZROQRĞFLSU]\MPRZDQLDUHOLJLL

=JRGQLH]DUWXVW.RQVW\WXFMLZV]NROH]ZáDV]F]DZV]NROH

SXEOLF]QHMPRĪHE\üQDXF]DQDW\ONRUHOLJLDLW\ONR]ZLą]NXZ\]QD- niowego o uregulowanej sytuacji prawnej, czyli wpisanego przynaj- PQLHMGRUHMHVWUXNRĞFLRáyZLLQQ\FK]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FK=DWHP

]RUJDQL]RZDQHQDXF]DQLHĞZLDWRSRJOąGXQLHUHOLJLMQHJRZV]NROQLFWZLH

SXEOLF]Q\PMHVWZ3ROVFHNRQVW\WXF\MQLHDWDNĪHXVWDZRZRQLHGRSXV]- czalne

 2VRE\ Z\]QDMąFH ĞZLDWRSRJOąG QLHUHOLJLMQ\ PRJą SRV]XNL- ZDüNRQVW\WXF\MQ\FKSRGVWDZGODVZRERG\MHJRHNVSUHVMLQSZDUW

.RQVW\WXFMLNWyUHJRSU]HSLVJZDUDQWXMHZROQRĞüZ\UDĪDQLDSRJOąGyZ

3U]HSLVWHQPDZV]DNĪHFDáNLHPLQQ\FHOPDRQJZDUDQWRZDüZROQRĞü

ĞURGNyZPDVRZHJRSU]HND]X

(JDOLWDU\]P F]\OL QLHG\VNU\PLQDFMD Z SRVWU]HJDQLX ZLHU]ąF\FK

LQLHZLHU]ąF\FKSU]H]XVWURMRGDZFĊMHVWQDWRPLDVWF]\WHOQ\ZSU]HSL- VLHDUWXVWXVWDZ\]DVDGQLF]HM]DSHZQLDMąF\PURG]LFRPSUDZR

do wychowania dzieci zgodnie z ich przekonaniami, pod warunkiem

21 $UWXVWDZ\]GQLDZU]HĞQLDRV\VWHPLHRĞZLDW\WHNVWMHGQ']8]

r., poz. 2156 ]SyĨQ]PVWDQRZL3XEOLF]QHSU]HGV]NRODV]NRá\SRGVWDZRZHLJLPQD]MD

RUJDQL]XMąQDXNĊUHOLJLLQDĪ\F]HQLHURG]LFyZSXEOLF]QHV]NRá\SRQDGJLPQD]MDOQHQDĪ\F]H- QLHEąGĨURG]LFyZEąGĨVDP\FKXF]QLyZSRRVLąJQLĊFLXSHáQROHWQRĞFLRSRELHUDQLXQDXNL

UHOLJLLGHF\GXMąXF]QLRZLH 0LQLVWHUZáDĞFLZ\GRVSUDZRĞZLDW\LZ\FKRZDQLDZSRUR]X- PLHQLX ] ZáDG]DPL .RĞFLRáD .DWROLFNLHJR L 3ROVNLHJR $XWRNHIDOLF]QHJR .RĞFLRáD 3UDZR- VáDZQHJRRUD]LQQ\FKNRĞFLRáyZL]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FKRNUHĞODZGURG]HUR]SRU]ąG]H- QLDZDUXQNLLVSRVyEZ\NRQ\ZDQLDSU]H]V]NRá\]DGDĔRNWyU\FKPRZDZXVW&RZLĊFHM

]JRGQLH]SUHDPEXáąZVSRPQLDQHMXVWDZ\QDXF]DQLHLZ\FKRZDQLHZ53PDUHVSHNWRZDü

FKU]HĞFLMDĔVNLV\VWHPZDUWRĞFL&]\OLSDUW\NXODUQHZDUWRĞFLUHOLJLMQHZV]NROQLFWZLHSXEOLF]- Q\PDWDNĪHSU\ZDWQ\PQLHSRZLQQ\E\üSRGZDĪDQH=JRGQLH]UR]SRU]ąG]HQLHP]GQLD

ZU]HĞQLDUZVSUDZLHZDUXQNyZLVSRVREXRUJDQL]RZDQLDQDXNLUHOLJLLZSXEOLF]Q\FK

SU]HGV]NRODFK L V]NRáDFK '] 8 1U  SR]  ] SyĨQ ]P Z SXEOLF]Q\FK V]NRáDFK

]Z\MąWNLHPV]NyáZ\ĪV]\FKPRĪHE\üQDXF]DQDDOWHUQDW\ZQLH]UHOLJLąWDNĪHW]ZHW\ND

(W\NDQLHPRĪHE\üQDXF]DQDZSU]HGV]NRODFK-HVWWRMHGQDNSU]HGPLRWRFKDUDNWHU]HQLH±

ĞZLDWRSRJOąGRZ\P: SUDNW\FH OHNFMH UHOLJLL QLHNDWROLFNLHM RUJDQL]RZDQH Vą Z V]NRáDFK

SXEOLF]Q\FK QD ĝOąVNX &LHV]\ĔVNLP OXWHUDQL]P RUD] Z QLHNWyU\FK UHMRQDFK 3RGODVLD

SUDZRVáDZLH:SR]RVWDá\FKUHMRQDFK3ROVNLLQQHZ\]QDQLDLQF\GHQWDOQLHQDXF]DMąVZHM

UHOLJLLZV]NRáDFKLSU]HGV]NRODFKSXEOLF]Q\FK3URZDG]ąRQHQDXF]DQLHSU]HGHZV]\VWNLP

w pozaszkolnych punktach katechetycznych. Uczestnictwo dzieci w prowadzonej tam nauce UHOLJLLZ\PDJD]GHF\GRZDQLHZLĊFHMZ\VLáNXQLĪXF]HVWQLFWZRZNDWHFKH]LHV]NROQHM

ZV]DNĪH ĪH Z\FKRZDQLH WR XZ]JOĊGQLD VWRSLHĔ GRMU]DáRĞFL G]LHFND

MHJRZROQRĞüVXPLHQLDLZ\]QDQLDRUD]SU]HNRQDQLD3RQDGWRHJDOLWD- U\]PMHVWF]\WHOQ\ZDUWXVW.RQVW\WXFML]DEUDQLDMąF\P]PXV]D- QLD NRJRNROZLHN ]DWHP WDNĪH G]LHFL ]DUyZQR GR XF]HVWQLF]HQLD MDN

i do nieuczestniczenia w praktykach religijnych. W istocie rzeczy ÄQDMVLOQLHMV]ą´ JZDUDQFMą QLHG\VNU\PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD SU]HNRQD- QLDUHOLJLMQRĞZLDWRSRJOąGRZHMHVW]DZDUW\ZDUWXVW.RQVW\WXFML

QDND]]DFKRZDQLDEH]VWURQQRĞFLF]\OLQHXWUDOQRĞFLĞZLDWRSRJOąGRZHM

SU]H]ZáDG]HSXEOLF]QH3RQDGWRSRGREQH]QDF]HQLHSRVLDGDVáXĪąF\

QLHG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊZ\]QDQLHF]\ĞZLDWRSRJOąG

EH]Z\]QDQLRZRĞüDUWXVWXVWDZ\]DVDGQLF]HMJZDUDQWXMąF\W]Z

SUDZRGRPLOF]HQLDZVSUDZDFKUHOLJLMQRĞZLDWRSRJOąGRZ\FK-HGQDN- ĪH WR XSUDZQLHQLH MHVW XMĊWH GRV\ü ZąVNR REOLJXMH MHG\QLH RUJDQ\

ZáDG]\SXEOLF]QHMQDWRPLDVWQLHMHVWZLąĪąFHGODLQQ\FKSRGPLRWyZ

QS GOD SUDFRGDZFyZ D W\P EDUG]LHM GOD ]ZLą]NyZ Z\]QDQLRZ\FK

ERZLHPDQDOL]RZDQ\SU]HSLVVWDQRZLĪHQLNWQLHPRĪHE\üRERZLą]D- Q\SU]H]RUJDQ\ZáDG]\SXEOLF]QHMGRXMDZQLHQLDVZHJRĞZLDWRSRJOą- GXSU]HNRQDĔUHOLJLMQ\FKDQLZ\]QDQLD.RQNOXGXMąF]WHJRSU]HSLVX

Z\QLND ĪH SDĔVWZR ± Z V]HURNLP WHJR VáRZD UR]XPLHQLX ± Z RJyOH

QLHSRZLQQRVLĊLQWHUHVRZDüZ\]QDQLHPF]\V]HU]HM±ĞZLDWRSRJOąGHP

RVyESR]RVWDMąF\FKSRGMHJRZáDG]WZHP

.

3RGVXPRZXMąFUR]ZDĪDQLDRNRQVW\WXF\MQ\FKJZDUDQFMDFK]DND]X

G\VNU\PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD UHOLJLĊ Z\]QDQLH OXE ĞZLDWRSRJOąG

EH]Z\]QDQLRZRĞüSRGNUHĞOLüQDOHĪ\ĪHQDVXZDMąVLĊSDUDGRNVDOQH

NRQVWDWDFMHLZQLRVNL2ERZLą]XMąFD.RQVW\WXFMD53IRUPXáXMąFZDUW

XVW]DND]G\VNU\PLQDFMLPLQ]HZ]JOĊGXQDV]HURNRUR]XPLDQH

przekonania w sprawach religijnych, sama nie urzeczywistnia konse- NZHQWQLHRZHMG\UHNW\Z\ZVZHMWUHĞFL-HVWWRHIHNW]DUyZQRSU]HPLO- F]HĔXVWURMRGDZF\MDNLSR]\W\ZQ\FKWUHĞFLSU]HSLVyZZ\]QDQLRZ\FK

.RQVW\WXFML2VRERPZLHU]ąF\PXVWDZD]DVDGQLF]D]DSHZQLDZ\UDĨQLH

OHSV]HJZDUDQFMHVZREyGZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FKQLĪRVRERPZ\]QD- MąF\PĞZLDWRSRJOąGQLHUHOLJLMQ\1LHGRVWU]HJDVLĊ]XSHáQLHLLJQRUXMH

ZSU]HSLVDFK.RQVW\WXFMLW]ZRUJDQL]DFMHODLFNLH]DUD]HPGRNRQXMąF

QDGPLHUQHMXVWURMRZHMDSUHFMDFML]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FK:ĞZLHWOH

22 3RU0LFKDá3LHWU]DN3UDZRZ\]QDQLRZH:DUV]DZD/H[LV1H[LV

GH¿QLFMLG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNRQDQLD]DZDUWHM

Z 'HNODUDFML 21= ]  U D W\P EDUG]LHM NLHUXMąF VLĊ GH¿QLFMDPL

G\VNU\PLQDFML ]DZDUW\PL Z XVWDZLH ÄDQW\G\VNU\PLQDF\MQHM´ PRĪQD

Z 3ROVFH PyZLü Z LVWRFLH U]HF]\ R ± ]DPLHU]RQHM F]\ QLH ± NRQVW\- WXF\MQLH QLHUyZQR SUDZQHM SR]\FML RVyE Z\]QDMąF\FK ĞZLDWRSRJOąG

QLHUHOLJLMQ\QLHZLHU]ąF\FKF]\EH]Z\]QDQLRZFyZ

,,,=$.$='<6.5<0,1$&-,::,ĄĩĄ&<&+32/6.ĉ$.7$&+

35$:$0,ĉ'=<1$52'2:(*2,81,-1(*2

=JRGQLH ] DUW  .RQVW\WXFML ]  U 5]HF]\SRVSROLWD 3ROVND

SU]HVWU]HJD ZLąĪąFHJR Mą SUDZD PLĊG]\QDURGRZHJR 2EHMPXMH RQR

SR]D DNWDPL SUDZD VWDQRZLRQHJR WDNĪH ]Z\F]DMH PLĊG]\QDURGR- ZH .ZDOL¿NRZDQą IRUPą DNWyZ SUDZD VWDQRZLRQHJR Z G]LHG]LQLH

SUDZD PLĊG]\QDURGRZHJR Vą XPRZ\ PLĊG]\QDURGRZH V]F]HJyO- QLHWHSRGOHJDMąFHUDW\¿NDFML=JRGQLH]DUWXVW.RQVW\WXFML53

UDW\¿NRZDQDXPRZDPLĊG]\QDURGRZDSRMHMRJáRV]HQLXZ']LHQQLNX

8VWDZ 5]HF]\SRVSROLWHM 3ROVNLHM VWDQRZL F]ĊĞü NUDMRZHJR SRU]ąGNX

SUDZQHJRLMHVWEH]SRĞUHGQLRVWRVRZDQDFK\EDĪHMHMVWRVRZDQLHMHVW

X]DOHĪQLRQHRGZ\GDQLDXVWDZ\8PRZDPLĊG]\QDURGRZDSRGOHJDMąFD

UDW\¿NDFML]D]JRGąZ\UDĪRQąZXVWDZLHORNXMHVLĊZKLHUDUFKLF]Q\P

V\VWHPLH ĨUyGHá SUDZD EH]SRĞUHGQLR SR .RQVW\WXFML 0D SLHUZV]HĔ- VWZRSU]HGXVWDZąMHĞOLXVWDZ\WHMQLHGDVLĊSRJRG]Lü]XPRZąDUW

XVW3RQDGWRMHĪHOLZ\QLNDWR]UDW\¿NRZDQHMSU]H]3ROVNĊXPRZ\

NRQVW\WXXMąFHM RUJDQL]DFMĊ PLĊG]\QDURGRZą SUDZR SU]H] QLą VWDQR- ZLRQHMHVWVWRVRZDQHEH]SRĞUHGQLRPDMąFSLHUZV]HĔVWZRZSU]\SDGNX

kolizji z ustawami.

 81,:(56$/1(67$1'$5'<35$:$0,ĉ'=<1$52'2:(*2

:=$.5(6,(=:$/&=$1,$'<6.5<0,1$&-,=(:=*/ĉ'8

1$5(/,*,ĉ/8%ĝ:,$7232*/Ą'

=JRGQLH ] IXQGDPHQWDOQ\P DUW\NXáHP  3RZV]HFKQHM 'HNODUD-

FML 3UDZ &]áRZLHND 21= ]  U NDĪGD RVRED XSUDZQLRQD MHVW GR

NRU]\VWDQLD ]H ZV]\VWNLFK SUDZ L ZROQRĞFL RJáRV]RQ\FK Z 'HNOD- UDFML EH] MDNLHMNROZLHN UyĪQLF\ ]ZáDV]F]D ]H Z]JOĊGX QD UDVĊ NRORU

VNyU\ SáHü MĊ]\N UHOLJLĊ SRJOąG\ SROLW\F]QH OXE LQQH SRFKRG]HQLH

QDURGRZHOXEVSRáHF]QHPDMąWHNXURG]HQLHOXE]MDNLHMNROZLHNLQQHM

przyczyny (ang. or other status; franc. ou de toute autre situation).

6]F]HJyOQH]QDF]HQLHQDGDQRZDUW'HNODUDFMLSUDZXGRZROQRĞFL

P\ĞOL ZROQRĞü VXPLHQLD L UHOLJLL

 ]DĞ GRGDWNRZą JZDUDQFMĊ QLHG\- VNU\PLQDFML]DZDUWRZDUWWHJRDNWXZNWyU\PF]\WDP\:V]\VF\Vą

UyZQLZREHFSUDZDLVąXSUDZQLHQLEH]MDNLHMNROZLHNG\VNU\PLQDFMLGR

UyZQHM RFKURQ\ SUDZQHM :V]\VF\ Vą XSUDZQLHQL GR UyZQHM RFKURQ\

SU]HGMDNąNROZLHNG\VNU\PLQDFMąVSU]HF]Qą]QLQLHMV]ą'HNODUDFMąRUD]

SU]HGMDNLPNROZLHNSRGĪHJDQLHPGRWDNLHMG\VNU\PLQDFML

. Powszech- QD 'HNODUDFMD 3UDZ &]áRZLHND MDN Z\ND]Dá\ ZLHOROHWQLH GRĞZLDG- F]HQLD Z RGZRá\ZDQLX VLĊ GR MHM SU]HSLVyZ Z\]QDF]\áD VWDQGDUG\

ZG]LHG]LQLHRFKURQ\ZROQRĞFLLSUDZDWDNĪHZG]LHG]LQLH]ZDOF]DQLD

G\VNU\PLQDFML Z Z\PLDU]H ĞZLDWRZ\P RUD] HXURSHMVNLP 5]HF]RQ\

DNW]QDF]ąFRZSá\QąáSRQDGWRQDMĊ]\NSyĨQLHMV]\FKDNWyZSUDZQ\FK

JZDUDQWXMąF\FKZROQRĞFLLSUDZDF]áRZLHND7U]HEDPLHüĞZLDGRPRĞü

ĪHVLáDRGG]LDá\ZDQLD3RZV]HFKQHM'HNODUDFMLRSLHUDVLĊMHGQDNMHG\QLH

QD]QDF]HQLXPRUDOQR¿OR]R¿F]Q\PLSROLW\F]Q\PERZLHP'HNODUD- FMDQLHMHVWXPRZąPLĊG]\QDURGRZąDW\PEDUG]LHM±XPRZąPLĊG]\- QDURGRZąUDW\¿NRZDQąZLąĪąFąSDĔVWZDF]áRQNRZVNLH21=]SXQNWX

ZLG]HQLD IRUPDOQRSUDZQHJR 1DOHĪ\ MHGQDN RGQRWRZDü ĪH ZVSyá- F]HĞQLH ]QDF]ąFD F]ĊĞü VSHFMDOLVWyZ ]DMPXMąF\FK VLĊ SURIHVMRQDOQLH

SUDZHPPLĊG]\QDURGRZ\PXZDĪD'HNODUDFMĊ]DSUDZR]Z\F]DMRZH

LZQLRVNXMą]WHJRRMHMSRZV]HFKQ\PRERZLą]\ZDQLX

:FHOXZ]PRFQLHQLDRFKURQ\ZROQRĞFLLSUDZF]áRZLHNDSRSU]H]

QDGDQLHLPFKDUDNWHUXSUDZQLHZLąĪąFHJRZU21=XVWDQRZLáD

0LĊG]\QDURGRZH3DNW\3UDZ&]áRZLHNDEĊGąFHDNWDPLSUDZDPLĊG]\- QDURGRZHJR SRGOHJDMąF\PL UDW\¿NDFML SU]H] SRV]F]HJyOQH SDĔVWZD

23 $UW3RZV]HFKQHM'HNODUDFML3UDZ&]áRZLHND21=JáRVL.DĪGDRVREDPDSUDZRGR

ZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLUHOLJLLSUDZRWRREHMPXMHZROQRĞü]PLDQ\VZHMUHOLJLLOXESU]HNRQDĔ

MDNUyZQLHĪZROQRĞüPDQLIHVWRZDQLDVZHMUHOLJLLOXESU]HNRQDĔLQG\ZLGXDOQLHOXEZVSyOQLH

]LQQ\PLSXEOLF]QLHOXESU\ZDWQLHSRSU]H]QDXF]DQLHSUDNW\NLUHOLJLMQHVSUDZRZDQLHNXOWX

LU\WXDáyZ±KWWSOLEUVHMPJRYSOWHNW[WRQ]KWPO>GRVWĊS@

24 =REKWWSOLEUVHMPJRYSOWHNW[WRQ]KWPO>GRVWĊS@

L W\P VDP\P SUDZQLH MH ZLąĪąF\PL REOLJXMąF\PL 3UDZRGDZFD

PLĊG]\QDURGRZ\ ]DUD]HP F]\WHOQLH ]D]QDF]\á ]RERZLą]DQLH SDĔVWZ

GRQDGDQLDSRVWDQRZLHQLRP3DNWyZFKDUDNWHUXUHDOQHJRZ SRU]ąGNX

SUDZQ\PSDĔVWZ

SRQLHZDĪSRVWDQRZLHQLD3DNWyZ3UDZ&]áRZLHND

QLHVąEH]SRĞUHGQLRZLąĪąFHGODSRGPLRWyZVSR]DV]HURNRUR]XPLDQH- JRDSDUDWXSDĔVWZNWyUH3DNWyZQLHUDW\¿NRZDá\1LHZLąĪąZLĊFRQH

ZV]F]HJyOQRĞFLNRĞFLRáyZLLQQ\FK]ZLą]NyZZ\]QDQLRZ\FKSUDFR- GDZFyZSU\ZDWQ\FKVWRZDU]\V]HĔUHOLJLMQ\FKLĞZLDWRSRJOąGRZ\FK

: DUW  XVW  0LĊG]\QDURGRZHJR 3DNWX 3UDZ 2E\ZDWHOVNLFK

L3ROLW\F]Q\FK0332L3]RVWDáD]DZDUWDRJyOQDNODX]XODQLHG\VNU\- PLQDFML ± .DĪGH ] 3DĔVWZ 6WURQ QLQLHMV]HJR 3DNWX ]RERZLą]XMH VLĊ

SU]HVWU]HJDüL]DSHZQLüZV]\VWNLPRVRERPNWyUH]QDMGXMąVLĊQDMHJR

WHU\WRULXP L SRGOHJDMą MHJR MXU\VG\NFML SUDZD X]QDQH Z QLQLHMV]\P

3DNFLH EH] Z]JOĊGX QD MDNLHNROZLHN UyĪQLFH WDNLH MDN UDVD NRORU

VNyU\ SáHü MĊ]\N UHOLJLD SRJOąG\ SROLW\F]QH OXE LQQH SRFKRG]HQLH

QDURGRZH OXE VSRáHF]QH V\WXDFMD PDMąWNRZD XURG]HQLH OXE MDNLH- NROZLHNLQQHRNROLF]QRĞFLZakres gwarancji niedyskryminacji odnosi VLĊZLĊFUyZQLHĪGRNU\WHULXPUHOLJLLZ\]QDQLDF]\V]HU]HMĞZLDWR- SRJOąGX&KURQLRQMHGQRVWNĊG]LDáDMąFąLQG\ZLGXDOQLHLNROHNW\ZQLH

Z]DNUHVLHNRU]\VWDQLD]SUDZDGRZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLUHOLJLL

Z\]QDQLD0LĊG]\QDURGRZ\3DNW3UDZ2E\ZDWHOVNLFKL3ROLW\F]Q\FK

Z RPDZLDQHM G]LHG]LQLH QDZLą]XMH MHGQR]QDF]QLH GR RGSRZLHGQLFK

SRVWDQRZLHĔ 3RZV]HFKQHM 'HNODUDFML 3UDZ &]áRZLHND 21= 3RVWD-

25 ĝZLDGF]\ R W\P PLQ WUHĞü DUW  XVW  0332L3 3DĔVWZD 6WURQ\ QLQLHMV]HJR 3DNWX

]RERZLą]XMąVLĊSRGMąü]JRGQLH]ZáDVQ\PWU\EHPNRQVW\WXF\MQ\PLSRVWDQRZLHQLDPLQLQLHMV]H- JR3DNWXRGSRZLHGQLHNURNLPDMąFHQDFHOXSU]\MĊFLHWHJRURG]DMXĞURGNyZXVWDZRGDZF]\FK

OXELQQ\FKMDNLHRNDĪąVLĊNRQLHF]QHZFHOXUHDOL]DFMLSUDZX]QDQ\FKZQLQLHMV]\P3DNFLH

MHĪHOLQLHMHVWWRMXĪSU]HZLG]LDQHZRERZLą]XMąF\FKSU]HSLVDFKSUDZQ\FKOXEZLQQ\VSRVyE

.DĪGH]3DĔVWZ6WURQQLQLHMV]HJR3DNWX]RERZLą]XMHVLĊ

D]DSHZQLüNDĪGHMRVRELHNWyUHMSUDZDOXEZROQRĞFLX]QDQHZQLQLHMV]\P3DNFLH]RVWD- á\QDUXV]RQHVNXWHF]Q\ĞURGHNRFKURQ\SUDZQHMQDZHWJG\QDUXV]HQLHWR]RVWDáRGRNRQDQH

SU]H]RVRE\G]LDáDMąFHZFKDUDNWHU]HXU]ĊGRZ\P

E ]DSHZQLü DE\ SUDZR NDĪGHJR F]áRZLHND GR WDNLHJR ĞURGND RFKURQ\ SUDZQHM E\áR

RNUHĞORQH SU]H] ZáDĞFLZH ZáDG]H VąGRZH DGPLQLVWUDF\MQH OXE XVWDZRGDZF]H DOER SU]H]

MDNąNROZLHN LQQą ZáDĞFLZą ZáDG]Ċ SU]HZLG]LDQą Z V\VWHPLH SUDZQ\P GDQHJR 3DĔVWZD

RUD]UR]ZLMDüPRĪOLZRĞFLRFKURQ\SUDZQDGURG]HVąGRZHM

F]DSHZQLüUHDOL]RZDQLHSU]H]ZáDĞFLZHZáDG]HĞURGNyZRFKURQ\SUDZQHMJG\]RVWDá\

RQHSU]\]QDQH

QRZLHQLD GRW\F]ąFH ZROQRĞFL Z VSUDZDFK UHOLJLMQ\FK XV]F]HJyáDZLD

L]QDF]ąFRUR]EXGRZXMHZSRUyZQDQLX]DNWHP]U

$QDORJLF]QDNODX]XODQLHG\VNU\PLQDF\MQD]RVWDáD]DZDUWDZDUW

XVW  0LĊG]\QDURGRZHJR 3DNWX 3UDZ *RVSRGDUF]\FK 6SRáHF]Q\FK

L .XOWXUDOQ\FK 1DOHĪ\ ]D]QDF]\ü ĪH Z DUW  3DNWX JZDUDQWRZDQD

MHVW ZROQRĞü P\ĞOL VXPLHQLD L UHOLJLL Z\]QDQLD Z V]HURNLP XMĊFLX

'RNRQXMąF Z\NáDGQL DUW  .RPLWHW 3UDZ &]áRZLHND 21= VWZLHU- G]LáLĪFKURQLWHLVW\F]QHQLH±WHLVW\F]QHLDWHLVW\F]QHSU]HNRQDQLDMDN

WHĪ SUDZR GR QLHZ\]QDZDQLD ĪDGQHM UHOLJLL F]\ SU]HNRQDĔ. 7HUPLQ\

ÄUHOLJLD´LÄSU]HNRQDQLD´±]GDQLHP.RPLWHWX±PDMąE\üUR]XPLDQH

V]HURNR$UWZ]DVWRVRZDQLXVZ\PQLHRJUDQLF]DVLĊGRFKDUDNWH- U\VW\F]Q\FK FHFK LQVW\WXFMRQDOQ\FK F]\ GR SUDNW\N DQDORJLF]Q\FK GR

SUDNW\NUHOLJLLWUDG\F\MQ\FK.RPLWHW±MDNVNRQVWDWRZDQR±VSRJOąGD

]DWHP]]DLQWHUHVRZDQLHPQDNDĪGąWHQGHQFMĊNU]\ZG]ąFHMG\VNU\PL- QDFMLMDNLHMĞUHOLJLLF]\SU]HNRQDĔ]MDNLFKNROZLHNSRZRGyZZáąF]DMąF

ZWRIDNWĪHVąRQHQRZRXNV]WDáWRZDQ\PLF]\WHĪĪHUHSUH]HQWXMąRQH

PQLHMV]RĞFL UHOLJLMQH NWyUH PRJą SRGOHJDü ZURJLHPX VWRVXQNRZL ]H

VWURQ\GRPLQXMąFHMZVSyOQRW\UHOLJLMQHM

.

26 $UW0332L3VWDQRZL

.DĪG\PDSUDZRGRZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLZ\]QDQLD3UDZRWRREHMPXMHZROQRĞü

SRVLDGDQLD OXE SU]\MPRZDQLD Z\]QDQLD OXE SU]HNRQDĔ ZHGáXJ ZáDVQHJR Z\ERUX RUD]

GR X]HZQĊWU]QLDQLD LQG\ZLGXDOQLH F]\ ZVSyOQLH ] LQQ\PL SXEOLF]QLH OXE SU\ZDWQLH VZHM

UHOLJLLOXESU]HNRQDĔSU]H]XSUDZLDQLHNXOWXXF]HVWQLF]HQLHZREU]ĊGDFKSUDNW\NRZDQLH

LQDXF]DQLH

1LNWQLHPRĪHSRGOHJDüSU]\PXVRZLNWyU\VWDQRZLáE\]DPDFKQDMHJRZROQRĞüSRVLD- GDQLDOXESU]\MPRZDQLDZ\]QDQLDDOERSU]HNRQDĔZHGáXJZáDVQHJRZ\ERUX

 :ROQRĞü X]HZQĊWU]QLDQLD Z\]QDQLD OXE SU]HNRQDĔ PRĪH SRGOHJDü MHG\QLH WDNLP

RJUDQLF]HQLRPNWyUHVąSU]HZLG]LDQHSU]H]XVWDZĊLVąNRQLHF]QHGODRFKURQ\EH]SLHF]HĔ- VWZDSXEOLF]QHJRSRU]ąGNX]GURZLDOXEPRUDOQRĞFLSXEOLF]QHMDOERSRGVWDZRZ\FKSUDZ

LZROQRĞFLLQQ\FKRVyE

 3DĔVWZD 6WURQ\ QLQLHMV]HJR 3DNWX ]RERZLą]XMą VLĊ GR SRV]DQRZDQLD ZROQRĞFL

URG]LFyZ OXE Z RGSRZLHGQLFK SU]\SDGNDFK RSLHNXQyZ SUDZQ\FK GR ]DSHZQLHQLD VZ\P

G]LHFLRPZ\FKRZDQLDUHOLJLMQHJRLPRUDOQHJR]JRGQLH]ZáDVQ\PLSU]HNRQDQLDPL

2¿FMDOQDZ\NáDGQLDDUW0332L3]RVWDáDXVWDORQDSU]H].RPLWHW3UDZ&]áRZLHND

21=ZU

27 =RE 8ZDJL 2JyOQH .RPLWHWX 3UDZ &]áRZLHND 21= QU   GRW\F]ąFH DUW 

SU]\MĊWHOLSFDU±:ROQRĞüUHOLJLL:\EyUPDWHULDáyZ'RNXPHQW\2U]HF]QLFWZR, WáXPLRSUDF7DGHXV]-DVXGRZLF]7RUXĔÄ'RP2UJDQL]DWRUD´712L.

'RQLRVáRĞü SUDZD GR ZROQRĞFL P\ĞOL VXPLHQLD L UHOLJLL Z\]QD- QLD Z V\VWHPLH RFKURQ\ SUDZ F]áRZLHND 21= ]QDOD]áD VZyM Z\UD]

Z 'HNODUDFML 21= ]  U Z VSUDZLH Z\HOLPLQRZDQLD ZV]HONLFK

form dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach. Prace nad RPDZLDQ\PDNWHPQDIRUXP21=WUZDá\RNGZXG]LHVWXSLĊFLXODW

'HNODUDFMDPRĪHE\üWUDNWRZDQDMDNRVZRLVW\DNWZ\NRQDZF]\GRDUW

0332L36]HURNRGH¿QLXMHRQDG\VNU\PLQDFMĊ]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊ

OXESU]HNRQDQLDL]GHF\GRZDQLHMHM]DND]XMH1DOHĪ\PRFQRSRGNUHĞOLü

ĪH 'HNODUDFMD]DZLHUD WDNĪHSLRQLHUVNLHSHZQH JZDUDQFMH GOD G]LHFL

Z]DNUHVLHLFKQLHG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNRQDQLD

DWDNĪHZVIHU]HZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDLZ\]QDQLD]REDUWXVW

 3DĔVWZD±V\JQDWDULXV]H 'HNODUDFML ]RERZLą]Dá\ VLĊ GR SRGMĊFLD

VNXWHF]Q\FK ĞURGNyZ GOD ]DSRELHJDQLD L HOLPLQRZDQLD G\VNU\PLQD- FML QD SRGVWDZLH UHOLJLL OXE SU]HNRQDĔ Z X]QDQLX XU]HF]\ZLVWQLDQLX

LNRU]\VWDQLX]SUDZF]áRZLHNDLSRGVWDZRZ\FKZROQRĞFLZHZV]\VW- NLFKG]LHG]LQDFKĪ\FLDRE\ZDWHOVNLHJRJRVSRGDUF]HJRSROLW\F]QHJR

VSRáHF]QHJRLNXOWXUDOQHJRDUWXVW3RQDGWRSDĔVWZD]DGHNODUR- ZDá\SRGMĊFLHZV]HONLFKZ\VLáNyZQDU]HF]Z\GDQLDEąGĨWDPJG]LH

]DFKRG]LWDNDSRWU]HED±XFK\OHQLDXVWDZRGDZVWZDFHOHP]DND]DQLD

MDNLHMNROZLHN WHJR URG]DMX G\VNU\PLQDFML MDN WHĪ QD U]HF] SRGMĊFLD

ZV]HONLFKZáDĞFLZ\FKĞURGNyZVáXĪąF\FK]ZDOF]DQLXQLHWROHUDQFMLQD

SRGVWDZLHUHOLJLLEąGĨLQQ\FKSU]HNRQDĔDUWXVW3UDJQąFGRGDW- NRZR Z]PRFQLü RFKURQQ\ FKDUDNWHU 'HNODUDFML SDĔVWZD±V\JQDWDULX- V]HX]QDá\ĪHSUDZDLZROQRĞFLXVWDORQHZ'HNODUDFMLEĊGąSU]\]QDZD- QHZXVWDZRGDZVWZLHNUDMRZ\PZWDNLVSRVyEE\NDĪGDRVREDdyspo- QRZDáDPRĪOLZRĞFLąNRU]\VWDQLD]QLFKZSUDNW\FH.

7UHĞü'HNODUDFML21=]UZ\UDĨQLHZ\NUDF]DSR]DSUREOHPD- W\NĊG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNRQDQLD5yZQRU]ĊG- Q\PSU]HGPLRWHPUHJXODFMLVWDáDVLĊZROQRĞüP\ĞOLVXPLHQLDUHOLJLL

OXE SU]HNRQDĔ ]RE DUW  L  'HNODUDFMD ]DZLHUD PLQ V]F]HJyáR- Z\SU]\NáDGRZ\NDWDORJXSUDZQLHĔVNáDGDMąF\FKVLĊQDRPDZLDQą

ZROQRĞü6ąWRSU]HGHZV]\VWNLPXSUDZQLHQLDZSUDNW\FHUHDOL]RZD- QH Z UDPDFK L Z RSDUFLX R ]ZLą]NL Z\]QDQLRZH

 6áDERĞFLą 'HNOD-

28 :HGáXJDUW'HNODUDFML21=]USUDZRGRZROQRĞFLP\ĞOLVXPLHQLDUHOLJLLOXE

SU]HNRQDĔEĊG]LHREHMPRZDáRPLĊG]\LQQ\PLQDVWĊSXMąFHZROQRĞFL

UDFML]UMHVWWRĪHQLHPDRQDFKDUDNWHUXIRUPDOQLHZLąĪąFHJR

SDĔVWZD±VWURQ\1LHMHVWXPRZąPLĊG]\QDURGRZąDZLĊFWUXGQRWZLHU- G]LüZSU]HFLZLHĔVWZLHGR3RZV]HFKQHM'HNODUDFML3UDZ&]áRZLHND

ĪHVWDQRZLRQDHOHPHQW]Z\F]DMyZPLĊG]\QDURGRZ\FK1LHZąWSOLZLH

MHMV]F]HJyáRZHSRVWDQRZLHQLDPRJąVWDQRZLüLQVSLUDFMĊGOD.RPLWHWX

3UDZ&]áRZLHND21=SU]\RFHQLHSU]HVWU]HJDQLDSU]H]SRV]F]HJyOQH

SDĔVWZD±VWURQ\QRUP]DZDUW\FKPLQZ0332L31DUXV]DQLHSRVWDQR- ZLHĔ'HNODUDFML]UVWDQRZLSRWHQFMDOQąLX]DVDGQLRQąSU]HVáDQ- NĊGRSROLW\F]Q\FKQDFLVNyZZREHFSDĔVWZDNWyUHPLPRĪHMHVWMHM

V\JQDWDULXV]HPQLH]DSHZQLDUHVSHNWRZDQLDMHMSRVWDQRZLHĔ

6]F]HJyOQąZLąĪąFąSUDZQLH3ROVNĊXQLZHUVDOQąXPRZąPLĊG]\- QDURGRZą FKURQLąFą PLQ SU]HG G\VNU\PLQDFMą RSDUWą QD UHOLJLL OXE

SU]HNRQDQLDFK ZUDĪOLZą NDWHJRULĊ RVyE W]Q G]LHFL

jest Konwen- FMD3UDZ']LHFND21=]U']8]U1USR]

]SyĨQ]P*ZDUDQFMHQLHG\VNU\PLQDFMLG]LHFL]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊ

OXELQQHSU]HNRQDQLDĞZLDWRSRJOąGRZH]RVWDá\]DZDUWHZDUWXVW

Konwencji. Przepis ten przypomina art. 2 Powszechnej Deklaracji Praw

&]áRZLHNDRUD]DUW0332L321=3DĔVWZD±VWURQ\]RERZLą]Dá\VLĊ

D0RGOLWZ\L]JURPDG]DQLDVLĊGODSRWU]HEUHOLJLLOXESU]HNRQDĔMDNWHĪXVWDQDZLDQLD

LXWU]\P\ZDQLDSODFyZHNWHPXFHORZLVáXĪąF\FK

b) Ustanawiania i utrzymywania stosownych instytucji charytatywnych lub huma- nitarnych;

c) Produkowania, nabywania i wykorzystywania, w stosownym zakresie, koniecznych DUW\NXáyZLPDWHULDáyZ]ZLą]DQ\FK]U\WXDáHPDOERRE\F]DMDPLGDQHMUHOLJLLOXESU]HNRQDĔ

d) Pisania, wydawania i rozpowszechniania odpowiednich publikacji w tych dziedzinach;

H1DXF]DQLDUHOLJLLOXESU]HNRQDĔZRGSRZLHGQLFKGODWHJRFHOXSODFyZNDFK

I8ELHJDQLDVLĊRLX]\VNLZDQLDGREURZROQ\FKZNáDGyZ¿QDQVRZ\FKEąGĨLQQ\FKRG

jednostek i instytucji;

J 6]NROHQLD ZVND]\ZDQLD GRERUX OXE Z\]QDF]DQLD GURJą VXNFHVML RGSRZLHGQLFK

SU]HZRGQLNyZVWRVRZQLHGRZ\PDJDĔLVWDQGDUGyZMDNLHMNROZLHNUHOLJLLOXESU]HNRQDĔ

K 3U]HVWU]HJDQLD GQL RGSRF]\QNX RUD] REFKRG]HQLD ĞZLąW L FHUHPRQLL ]JRGQLH

]SU]HSLVDPLF]\MHMĞUHOLJLLOXESU]HNRQDĔ

L8VWDQDZLDQLDLXWU]\P\ZDQLDNRQWDNWyZ]MHGQRVWNDPLLZVSyOQRWDPLZG]LHG]LQLH

UHOLJLLOXESU]HNRQDĔQDSR]LRPLHNUDMRZ\PLPLĊG]\QDURGRZ\P

=JRGQLH]DUW.RQZHQFMLÄG]LHFNR´R]QDF]DNDĪGąLVWRWĊOXG]NąZZLHNXSRQLĪHM

RVLHPQDVWX ODW FK\ED ĪH ]JRGQLH ] SUDZHP RGQRV]ąF\P VLĊ GR G]LHFND X]\VND RQR

ZF]HĞQLHMSHáQROHWQRĞü8VWDZD]GQLDVW\F]QLDUR5]HF]QLNX3UDZ']LHFND']8

]U1USR]]SyĨQ]P]DG]LHFNRX]QDMHNDĪGąLVWRWĊOXG]NąRGSRF]ĊFLDDĪGR

RVLąJQLĊFLDSHáQROHWQRĞFLWMFRGR]DVDG\ODW

ĪHZJUDQLFDFKVZRMHMMXU\VG\NFMLEĊGąUHVSHNWRZDá\LJZDUDQWRZDá\

SUDZD]DZDUWHZ.RQZHQFMLZREHFNDĪGHJRG]LHFNDEH]MDNLHMNROZLHN

G\VNU\PLQDFMLQLH]DOHĪQLHRGUDV\NRORUXVNyU\SáFLMĊ]\NDUHOLJLL

SRJOąGyZ SROLW\F]Q\FK VWDWXVX PDMąWNRZHJR QLHSHáQRVSUDZQRĞFL

cenzusu urodzenia lub jakiegokolwiek innego tego dziecka albo jego URG]LFyZ EąGĨ RSLHNXQD SUDZQHJR 3DĔVWZD±VWURQ\ ]REOLJRZDá\ VLĊ

SRQDGWRGRSRGHMPRZDQLDZáDĞFLZ\FKNURNyZGOD]DSHZQLHQLDRFKUR- ny dziecka przed wszelkimi formami dyskryminacji lub karania ze Z]JOĊGXQDVWDWXVSUDZQ\G]LDáDOQRĞüZ\UDĪDQHSRJOąG\OXESU]HNR- QDQLDUHOLJLMQHURG]LFyZG]LHFNDRSLHNXQyZSUDZQ\FKOXEF]áRQNyZ

URG]LQ\ DUW  XVW  =D WUDIQH L UHDOLVW\F]QH QDOHĪ\ X]QDü Z\PLH- QLHQLHZĞUyGSU]HVáDQHNQLHGRSXV]F]DOQHMG\VNU\PLQDFMLG]LHFLNU\WH- ULXPZ\UDĪDQ\FKSRJOąGyZLSU]HNRQDĔUHOLJLMQ\FKURG]LFyZG]LHFND

RSLHNXQyZ SUDZQ\FK ']LHFNR QLH MHVW ERZLHP FDáNRZLFLH QLH]D- OHĪQ\P SRGPLRWHP Z G]LHG]LQLH SU]HNRQDĔ Z VSUDZDFK UHOLJLMQ\FK

-HJRĞZLDWRSRJOąGMHVWNV]WDáWRZDQ\SU]HGHZV]\VWNLPSU]H]URG]LFyZ

0RĪQDSRZLHG]LHüZXSURV]F]HQLXĪHĞZLDWRSRJOąGG]LHFNDWRQLHMDNR

SU]HGáXĪHQLH UHÀHNV ĞZLDWRSRJOąGX URG]LFyZ = UHJXá\ WHĪ G]LHFNR

QLH MHVW DXWRQRPLF]QH SRG Z]JOĊGHP VSRáHF]Q\P L HNRQRPLF]Q\P

SR]RVWDMąF]URG]LFDPLZHZVSyOQRFLHGRPRZHM:SUDNW\FHXU]HF]\- ZLVWQLDQLHSU]H]G]LHFNRV]HUHJXZROQRĞFLLSUDZUHDOL]DFMDZáDVQ\FK

DVSLUDFMLRGE\ZDMąVLĊZUDPDFKURG]LQ\NLHURZDQHMSU]H]URG]LFyZ

OXEZRSDUFLXRWDNąURG]LQĊ

.RQZHQFMD QLH Z\PLHQLD SR]D UHOLJLą ĪDGQ\FK LQQ\FK URG]DMyZ

SU]HNRQDĔ ĞZLDWRSRJOąGRZ\FK F]\ EH]Z\]QDQLRZRĞFL MDNR QLHGR- SXV]F]DOQ\FK NU\WHULyZ G\VNU\PLQDFML G]LHFL Z VIHU]H QDOHĪQ\FK LP

ZROQRĞFL L SUDZ 0RĪQD MHGQDN ]DND] G\VNU\PLQDFML ]H Z]JOĊGX QD

NU\WHULXPĞZLDWRSRJOąGXQLHUHOLJLMQHJRZ\SURZDG]Lü]WHUPLQXÄMDNLHM- NROZLHNLQQHMSU]\F]\Q\´OXEWHĪSU]\MPXMąFUR]V]HU]DMąFąLQWHUSUHWD- FMĊWHUPLQXÄUHOLJLD´XWUZDORQąSU]H]ODWDG]LDáDOQRĞFL.RPLWHWX3UDZ

&]áRZLHND21=

(8523(-6.,(67$1'$5'<35=(&,:'=,$à$1,$'<6.5<0,1$&-,

=(:=*/ĉ'81$5(/,*,ĉ:<=1$1,(/8%ĝ:,$7232*/Ą'

%(=:<=1$1,2:2ĝû

.RQZHQFMD R 2FKURQLH 3UDZ &]áRZLHND L 3RGVWDZRZ\FK :ROQR- ĞFL ]  U ]DND] G\VNU\PLQDFML XVWDQDZLD Z DUW  VWDQRZLąF LĪ

NRU]\VWDQLH ] SUDZ L ZROQRĞFL Z\PLHQLRQ\FK Z QLQLHMV]HM NRQZHQ- FML SRZLQQR E\ü ]DSHZQLRQH EH] G\VNU\PLQDFML Z\QLNDMąFHM ] WDNLFK

SRZRGyZ MDN SáHü UDVD NRORU VNyU\ MĊ]\N UHOLJLD SU]HNRQDQLD

SROLW\F]QHLLQQHSRFKRG]HQLHQDURGRZHOXEVSRáHF]QHSU]\QDOHĪQRĞü

GR PQLHMV]RĞFL QDURGRZHM PDMąWHN XURG]HQLH EąGĨ ] MDNLFKNROZLHN

LQQ\FK SU]\F]\Q

. Zakaz dyskryminacji przewidziany przez EKPCz GRW\F]\ ]DWHP QLH VDPHJR IDNWX G\VNU\PLQDFML Z GDQ\P SDĔVWZLH

NWyUH.RQZHQFMĊUDW\¿NRZDáRLSRGGDáRVLĊMXU\VG\NFML(XURSHMVNLHJR

7U\EXQDáX3UDZ&]áRZLHND(73&]DOHG\VNU\PLQDFMLZNRU]\VWDQLX

]ZROQRĞFLLSUDZÄPDWHULDOQ\FK´JZDUDQWRZDQ\FKSU]H]DQDOL]RZDQ\

DNW = WUHĞFL DUW  MHGQR]QDF]QLH Z\QLND ĪH Z RPDZLDQ\P ]DNUH- VLH]DEURQLRQDMHVWG\VNU\PLQDFMD]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊDOHWDNĪH]H

Z]JOĊGXQDLQQHSU]HNRQDQLDZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FK:V]F]HJyOQR- ĞFLDUW(.3&]FKURQLSU]HGG\VNU\PLQDFMąZ]DNUHVLHNRU]\VWDQLD

] JZDUDQWRZDQHM Z DUW  ZROQRĞFL P\ĞOL VXPLHQLD L Z\]QDQLD F]\

ZROQRĞFLZ\UDĪDQLDRSLQLLDUW7UHĞüRZ\FKZROQRĞFLZSUDNW\FH

RNUHĞODSU]HGHZV]\VWNLPRU]HF]QLFWZR(73&]1DOHĪ\SRGNUHĞOLüLĪ

ZĞZLHWOHRU]HF]QLFWZDRUJDQyZVWUDVEXUVNLFKVWZLHUG]HQLHQDUXV]HQLD

ÄPDWHULDOQ\FK´ZROQRĞFLLSUDZJZDUDQWRZDQ\FKSU]H](.3&]QLHMHVW

warunkiem koniecznym do orzeczenia naruszenia art. 14 Konwencji.

=DUD]HP RU]HF]QLFWZR RUJDQyZ VWUDVEXUVNLFK ZVND]XMH ĪH .RQZHQ- FMD QLH ]DSHZQLD UyZQHM RFKURQ\ ZROQRĞFL Z\UDĪDQLD ĞZLDWRSRJOąGX

QLHUHOLJLMQHJRZZ\PLDU]HNROHNW\ZQ\PZSRUyZQDQLX]UHDOL]RZD- QąSU]H]]ZLą]NLZ\]QDQLRZHNROHNW\ZQąZROQRĞFLąZ\]QDQLDUHOLJLL

2FKURQD NROHNW\ZQHM ZROQRĞFL X]HZQĊWU]QLDQLD UHOLJLL UHDOL]RZDQHM

SRSU]H]]ZLą]NLZ\]QDQLRZHGRNRQXMHVLĊQDSRGVWDZLHSU]HSLVXDUW

 XVW (.3&] NWyU\ REOLJXMH 7U\EXQDá 3UDZ &]áRZLHND GR RFKURQ\

30 =RE KWWSELSPNLGQJRYSOPHGLDGRZQORDGBJDOOHU\.RQZHQFMDBZUD]B]B SURWRNROHPBSGI>GRVWĊS@

V]HURNR UR]XPLDQHM DXWRQRPLL ]ZLą]NyZ Z\]QDQLRZ\FK 1DWRPLDVW

ZSU]\SDGNXNRQLHF]QRĞFL]DSHZQLHQLDRFKURQ\NROHNW\ZQHMZROQRĞFL

X]HZQĊWU]QLDQLD ĞZLDWRSRJOąGX QLHUHOLJLMQHJR Z Z\PLDU]H RUJDQL]D- F\MQ\PW]ZRUJDQL]DFMRPODLFNLPRU]HF]QLFWZRZVND]XMHĪH7U\EX- QDá QLH ]DSHZQLD WDN GDOHNR LGąFHM UyZQHM RFKURQ\ 2UJDQL]DFMH

ODLFNLH Z SUDNW\FH PRJą SRV]XNLZDü RFKURQ\ ZROQRĞFL Z\]QDZDQLD

ĞZLDWRSRJOąGXQLHUHOLJLMQHJRSRZRáXMąFVLĊQDDUW(.3&]ZROQRĞü

]U]HV]HĔ

0RĪQDZLĊFPyZLüRSHZQHMG\VNU\PLQDFMLQLHUyZQ\P

WUDNWRZDQLX SU]H] (73&] RVyE DUHOLJLMQ\FK Z ]DNUHVLH RFKURQ\ LFK

ZROQRĞFLGRNROHNW\ZQHJRX]HZQĊWU]QLDQLDĞZLDWRSRJOąGX:HZVSyá- F]HVQHM(XURSLHSRPLPRGDOHNRSRVXQLĊW\FKSURFHVyZODLF\]DF\MQ\FK

SRVWĊSXMąFHM SU\ZDW\]DFML SU]HNRQDĔ Z VSUDZDFK UHOLJLMQ\FK RUD]

SOXUDOL]DFMLNRQIHV\MQHMVSRáHF]HĔVWZZFLąĪĞZLDWRSRJOąGRZLUHOLJLM- QHPXD]ZáDV]F]DWUDG\F\MQ\PUHOLJLRPPRQRWHLVW\F]Q\PJZDUDQWR- ZDQDMHVWZ]GHF\GRZDQHMZLĊNV]RĞFLSDĔVWZRUD]SU]H]RUJDQD5DG\

(XURS\ SUDNW\F]QD Z\ĪV]RĞü Z V]F]HJyOQRĞFL XSU]\ZLOHMRZDQLH

ZRFKURQLHSUDZQHMZSRUyZQDQLX]LQQ\PLIRUPDPLĞZLDWRSRJOąGX

2FKURQD SU]HG G\VNU\PLQDFMą Z UDPDFK SRU]ąGNX SUDZQHJR

SRV]F]HJyOQ\FKSDĔVWZXOHJáD]DVDGQLF]HPXUR]V]HU]HQLXQDSRGVWD- ZLH3URWRNRáXGR(.3&]]U$NWWHQPLQ]DND]XMHG\VNU\PL- QDFML]HZ]JOĊGXQDSU]HNRQDQLDZVSUDZDFKUHOLJLMQ\FKZZHZQąWU]- NUDMRZ\FKV\VWHPDFKSUDZQ\FK$UW3URWRNRáXVWDQRZLERZLHPĪH

NRU]\VWDQLH ] NDĪGHJR SUDZD SU]HZLG]LDQHJR Z SUDZLH SRZLQQR E\ü

]DSHZQLRQHEH]G\VNU\PLQDFMLZ\QLNDMąFHM]WDNLFKSRZRGyZMDNSáHü

UDVDNRORUVNyU\MĊ]\NUHOLJLDSU]HNRQDQLDSROLW\F]QHOXELQQHSRFKR- G]HQLHQDURGRZHOXEVSRáHF]QHSU]\QDOHĪQRĞüGRPQLHMV]RĞFLQDURGR- ZHMPDMąWHNXURG]HQLHOXE]MDNLFKNROZLHNLQQ\FKSU]\F]\Q(art. 1 ust.

1)

3URWRNyá]RERZLą]XMHWHĪSDĔVWZDGR]DSHZQLHQLDQLHG\VNU\- PLQDFMLQLHW\ONRZZ\PLDU]HIRUPDOQRSUDZQ\PDOHWDNĪHZSUDNW\- FH G]LDáDQLD ZáDG] SRV]F]HJyOQ\FK SDĔVWZ Z V]HURNLP WHJR VáRZD

UR]XPLHQLX 3URWRNyá JZDUDQWXMH ERZLHP Z DUW  XVW  ĪH QLNW QLH

31 Zob. .RQZHQFMDR2FKURQLH3UDZ&]áRZLHNDL3RGVWDZRZ\FK:ROQRĞFL.RPHQWDU]

GRDUW\NXáyZ±WRP,UHG/HFK*DUOLFNL:DUV]DZD&+%HFN

32 =REKWWSZZZSWSDRUJSOSXEOLF¿OHVDNW\BSUDZQH3URWRNROBQUBBGRB.Z6/:)'.

SGI>GRVWĊS@

PRĪHE\üG\VNU\PLQRZDQ\SU]H]MDNLHNROZLHNZáDG]HSXEOLF]QH]NWyUH- JRNROZLHN]SRZRGyZZ\PLHQLRQ\FKZXVW

. Niestety, terytorialny ]DNUHVRFKURQ\SU]HGG\VNU\PLQDFMąJZDUDQWRZDQ\SU]H]3URWRNyá

GR (.3&] MHVW RJUDQLF]RQ\$NW WHQ UDW\¿NRZDáR GR FKZLOL REHFQHM

]DOHGZLHSDĔVWZF]áRQNRZVNLFK5DG\(XURS\1LHPDZĞUyGQLFK

3ROVNL NWyUD MDNR MHGQR ] QLHOLF]Q\FK SDĔVWZ F]áRQNRZVNLFK 5DG\

(XURS\QDZHWQLHSRGSLVDáDU]HF]RQHJR3URWRNRáX

.

81,$(8523(-6.$$=$.$='<6.5<0,1$&-,=(:=*/ĉ'8

1$5(/,*,ĉ/8%35=(.21$1,$

=ZDOF]DQLHG\VNU\PLQDFMLQDOHĪ\GRJáyZQ\FKFHOyZ8QLL(XURSHM- skiej (UE). Zgodnie z art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), UE [z]ZDOF]D Z\NOXF]HQLH VSRáHF]QH L G\VNU\PLQDFMĊ RUD] ZVSLH- UD VSUDZLHGOLZRĞü VSRáHF]Qą L RFKURQĊ VRFMDOQą UyZQRĞü NRELHW

L PĊĪF]\]Q VROLGDUQRĞü PLĊG]\ SRNROHQLDPLLRFKURQĊ SUDZ G]LHFND.

=ZDOF]DQLHG\VNU\PLQDFMLWRMHGQR]]DVDGQLF]\FK]DGDĔG]LDáDQLD8(

3U]\RNUHĞODQLXLUHDOL]DFMLVZRLFKSROLW\NLG]LDáDĔ8QLD, jak stanowi art. 10 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE), GąĪ\GR

]ZDOF]DQLDZV]HONLHMG\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDSáHüUDVĊOXESRFKR- G]HQLHHWQLF]QHUHOLJLĊOXEĞZLDWRSRJOąGQLHSHáQRVSUDZQRĞüZLHNOXE

RULHQWDFMĊ VHNVXDOQą ]DĞ Z DUW  78( F]\WDP\ ĪH >Z@H ZV]\VWNLFK

VZRLFKG]LDáDQLDFK8QLDSU]HVWU]HJD]DVDG\UyZQRĞFLVZRLFKRE\ZDWH- OLNWyU]\VąWUDNWRZDQL]MHGQDNRZąXZDJąSU]H]MHMLQVW\WXFMHRUJDQ\

L MHGQRVWNL RUJDQL]DF\MQH .RQNOXGXMąF QDOHĪ\ X]QDü ĪH 8( RSLHUD

VLĊQDSDUDG\JPDFLHQLHG\VNU\PLQDFMLZV]F]HJyOQRĞFL]HZ]JOĊGXQD

UHOLJLĊZ\]QDQLHOXEĞZLDWRSRJOąGEH]Z\]QDQLRZRĞü

1DOHĪ\MHGQDNSRGNUHĞOLüĪHZP\ĞODUWXVW78(8QLDGąĪ\

GR RVLąJQLĊFLD VZRLFK FHOyZ ZáDĞFLZ\PL ĞURGNDPL RGSRZLHGQLR GR

33 7DPĪH

34 :HGáXJVWDQXQDG]LHĔOLSFDUVąWR$OEDQLD$QGRUD$UPHQLD%RĞQLDL+HUFH- JRZLQD&KRUZDFMD&\SU)LQODQGLD*UX]MD+LV]SDQLD/XNVHPEXUJ+RODQGLD&]DUQRJyUD

5XPXQLD6DQ0DULQR6HUELD6áRZHQLD0DFHGRQLDL8NUDLQD±]REKWWSFRQYHQWLRQVFRH

LQW7UHDW\&RPPXQ&KHUFKH6LJDVS"17  &0 ') &/ (1*>GRVWĊS@

NRPSHWHQFML SU]\]QDQ\FK MHM Z WUDNWDWDFK ]DáRĪ\FLHOVNLFK =JRGQLH

z art. 4 ust. 1 i art. 5 TUE wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii Z7UDNWDWDFKQDOHĪąGRSDĔVWZF]áRQNRZVNLFKĩDGQ\FKNRPSHWHQFML

8(WDNĪHZG]LHG]LQLH]ZDOF]DQLDG\VNU\PLQDFMLQLHPRĪQDGRPQLH- P\ZDü ERZLHP ZHGáXJ DUW  XVW 78( JUDQLFH NRPSHWHQFML 8QLL

wyznacza zasada przyznania. Wykonywanie tych kompetencji podlega ]DVDGRPSRPRFQLF]RĞFLLSURSRUFMRQDOQRĞFL=JRGQLH]]DVDGąSU]\]QD- QLD8QLDG]LDáDZ\áąF]QLHZJUDQLFDFKNRPSHWHQFMLSU]\]QDQ\FKMHM

SU]H]3DĔVWZD&]áRQNRZVNLHZ7UDNWDWDFKZFHOXRVLąJQLĊFLDRNUHĞOR- Q\FKZQLFKFHOyZ:V]HONLHNRPSHWHQFMHQLHSU]\]QDQH8QLLZWUDNWD- WDFK]DáRĪ\FLHOVNLFKQDOHĪąGRSDĔVWZF]áRQNRZVNLFKDUWXVW

=JRGQLH]]DVDGąSRPRFQLF]RĞFLZG]LHG]LQDFKNWyUHQLHQDOHĪąGR

MHM Z\áąF]QHM NRPSHWHQFML 8QLD SRGHMPXMH G]LDáDQLD W\ONR ZyZF]DV

LW\ONRZWDNLP]DNUHVLHZMDNLPFHOH]DPLHU]RQHJRG]LDáDQLDQLHPRJą

]RVWDüRVLąJQLĊWHZVSRVyEZ\VWDUF]DMąF\SU]H]SDĔVWZDF]áRQNRZVNLH

]DUyZQR QD SR]LRPLH FHQWUDOQ\P MDN L UHJLRQDOQ\P RUD] ORNDOQ\P

LMHĞOL±]HZ]JOĊGXQDUR]PLDU\OXEVNXWNLSURSRQRZDQHJRG]LDáDQLD

±PRĪOLZHMHVWOHSV]HLFKRVLąJQLĊFLHQDSR]LRPLH8QLLDUWXVW

1DWRPLDVW]JRGQLH]]DVDGąSURSRUFMRQDOQRĞFL]DNUHVLIRUPDG]LDáD- QLD8QLLQLHZ\NUDF]DMąSR]DWRFRMHVWNRQLHF]QHGRRVLąJQLĊFLDFHOyZ

7UDNWDWyZDUWXVW

=ZDOF]DQLH G\VNU\PLQDFML SU]H] 8( ]ZáDV]F]D ]H Z]JOĊGX QD

przekonania w sprawach religijnych, znajduje dodatkowe wzmacnianie w postanowieniach Karty Praw Podstawowych UE. Zgodnie z art. 6 ust.

1 TUE 8QLDX]QDMHSUDZDZROQRĞFLL]DVDG\RNUHĞORQHZ.DUFLH3UDZ

3RGVWDZRZ\FK8QLL(XURSHMVNLHM]JUXGQLDURNXZEU]PLHQLX

GRVWRVRZDQ\PJUXGQLDURNXZ6WUDVEXUJXNWyUDPDWDNąVDPą

PRFSUDZQąMDN7UDNWDW\

. Art. 21 ust. 1 Karty, zawarty w Rozdzia- OH  ]DW\WXáRZDQ\P Ä5yZQRĞü´ ]DND]XMH G\VNU\PLQDFML Z V]HUR- NLP L V]F]HJyáRZ\P ]DNUHVLH VWDQRZLąF ĪH >]@DND]DQD MHVW ZV]HOND

G\VNU\PLQDFMD ]H Z]JOĊGX QD SáHü UDVĊ NRORU VNyU\ SRFKRG]HQLH HWQLF]QHOXEVSRáHF]QHFHFK\JHQHW\F]QHMĊ]\NUHOLJLĊOXEĞZLDWRSR- JOąGRSLQLHSROLW\F]QHOXEZV]HONLHLQQHSU]\QDOHĪQRĞüGRPQLHMV]RĞFL

35 =RE KWWSRLGHVHMPJRYSORLGHLQGH[SKS"RSWLRQ FRPBFRQWHQW YLHZ DUWLFOH LG

 ,WHPLG >GRVWĊS@

QDURGRZHMPDMąWHNXURG]HQLHQLHSHáQRVSUDZQRĞüZLHNOXERULHQWDFMĊ

VHNVXDOQą

. :.DUFLH3UDZ3RGVWDZRZ\FKZ\UDĨQHMHVWWDNĪHSRGHM- ĞFLHSR]\W\ZQH=JRGQLH]DUWZV]\VF\VąUyZQLZREHFSUDZD]DĞ

8(MDNJáRVLDUW.DUW\V]DQXMH]UyĪQLFRZDQLHNXOWXUDOQHUHOLJLMQH

LMĊ]\NRZH1DOHĪ\SU]\W\PPRFQRSRGNUHĞOLüĪHJZDUDQFMHGRW\F]ąFH

ZROQRĞFLLSUDZRNWyU\FKPRZDZ.DUFLHGRW\F]ąEH]SRĞUHGQLR8(

MDNRRUJDQL]DFMLDQLHSDĔVWZF]áRQNRZVNLFKF]\WHĪLFKVSRáHF]HĔVWZ

=JRGQLH]DUW.DUW\MHMSRVWDQRZLHQLDPDMą]DVWRVRZDQLHGRLQVW\- WXFMLLRUJDQyZ8QLL]ZáDĞFLZ\PXZ]JOĊGQLHQLHP]DVDG\SRPRFQL- F]RĞFLRUD]GRSDĔVWZF]áRQNRZVNLFKZ]DNUHVLHZMDNLPVWRVXMąRQH

SUDZR 8QLL 3DĔVWZD F]áRQNRZVNLH 8( V]DQXMą SUDZD SU]HVWU]HJDMą

]DVDG L SRSLHUDMą LFK VWRVRZDQLH ]JRGQLH ]H VZ\PL NRPSHWHQFMDPL

6DPD.DUWDQLHXVWDQDZLDĪDGQHMQRZHMNRPSHWHQFMLDQL]DGDQLDGOD

:VSyOQRW\OXE8QLL1LH]PLHQLDWHĪNRPSHWHQFMLL]DGDĔRNUHĞORQ\FK

ZWUDNWDWDFK]DáRĪ\FLHOVNLFK

1DOHĪ\]DXZDĪ\üĪHZĞZLHWOH78(JZDUDQFMHQLHG\VNU\PLQDFMLQD

V]F]HEOXSUDZDXQLMQHJRáąF]ąVLĊQDUD]LHGRĞüOXĨQR]JZDUDQFMDPL

przewidzianymi przez EKPCz. Jak stanowi art. 6 ust. 3 TUE, [p]rawa SRGVWDZRZH]DJZDUDQWRZDQHZ(XURSHMVNLHM.RQZHQFMLR2FKURQLH

3UDZ&]áRZLHNDL3RGVWDZRZ\FK:ROQRĞFL, >F]\OLUyZQLHĪSU]HZLG]LD- Q\ZDUW.RQZHQFML]DND]G\VNU\PLQDFML]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXE

ĞZLDWRSRJOąG@RUD]Z\QLNDMąFH]WUDG\FMLNRQVW\WXF\MQ\FKZVSyOQ\FK

3DĔVWZRP &]áRQNRZVNLP VWDQRZLą F]ĊĞü SUDZD 8QLL MDNR ]DVDG\

RJyOQH SUDZD

 : 78( ]DSRZLHG]LDQR WDNĪH SU]\VWąSLHQLH 8QLL GR

EKPCz (art. 6 ust. 2). Prowadzone w tej sprawie negocjacje dotychczas QLHSU]\QLRVá\VXNFHVX

1DOHĪ\SRGNUHĞOLüĪH8(MDNRRUJDQL]DFMDLSRGPLRWSUDZDPLĊG]\- QDURGRZHJR MHVW QHXWUDOQD ĞZLDWRSRJOąGRZR ]DĞ ]DVDG\ QLHG\VNU\- PLQDFML L UyZQHJR WUDNWRZDQLD XU]HF]\ZLVWQLD NRQVHNZHQWQLH WDNĪH

ZREHF ]ZLą]NyZ Z\]QDQLRZ\FK NRĞFLRáyZ L RUJDQL]DFML ODLFNLFK

:DUW7I8(F]\WDP\

36 =RE KWWSRLGHVHMPJRYSORLGH"RSWLRQ FRPBFRQWHQW YLHZ DUWLFOH LG  ,W HPLG >GRVWĊS@

37 =RE KWWSRLGHVHMPJRYSORLGHLQGH[SKS"RSWLRQ FRPBFRQWHQW YLHZ DUWLFOH LG

 ,WHPLG >GRVWĊS@

 8QLDV]DQXMHVWDWXVSU]\]QDQ\QDPRF\SUDZDNUDMRZHJRNRĞFLRáRP

LVWRZDU]\V]HQLRPOXEZVSyOQRWRPUHOLJLMQ\PZ3DĔVWZDFK&]áRQ- NRZVNLFKLQLHQDUXV]DWHJRVWDWXVX

 8QLD V]DQXMH QD UyZQL VWDWXV RUJDQL]DFML ĞZLDWRSRJOąGRZ\FK

LQLHZ\]QDQLRZ\FKSU]\]QDQ\LPQDPRF\SUDZDNUDMRZHJR

 8]QDMąFWRĪVDPRĞüLV]F]HJyOQ\ZNáDGW\FKNRĞFLRáyZLRUJDQL]DFML

8QLDSURZDG]L]QLPLRWZDUW\SU]HMU]\VW\LUHJXODUQ\GLDORJ

. 3RZ\ĪV]HXMĊFLHLVWRWQLHRGUyĪQLDSUDZRSLHUZRWQH8(RGV\VWHPyZ

SUDZQ\FKZLĊNV]RĞFLSDĔVWZF]áRQNRZVNLFKNWyUHZ\UDĨQLHSUHIHUX- Mą ]ZLą]NL Z\]QDQLRZH V]F]HJyOQLH ]ZLą]NL ÄWUDG\F\MQH´ 5yĪQL VLĊ

RQRWDNĪHRGZ]RUFDRFKURQ\NROHNW\ZQHMZROQRĞFLX]HZQĊWU]QLDQLD

SU]HNRQDĔ Z VSUDZDFK UHOLJLMQ\FK Z\SUDFRZDQHJR Z RU]HF]QLFWZLH

7U\EXQDáX3UDZ&]áRZLHNDRUJDQX5DG\(XURS\

'RXU]HF]\ZLVWQLHQLD]DVDG\QLHG\VNU\PLQDFMLMHGQRVWNL]HZ]JOĊGX

QDZ\]QDZDQąUHOLJLĊZ\]QDQLHOXEĞZLDWRSRJOąGEH]Z\]QDQLRZRĞü GąĪ\WDNĪH8(ZVZRLPSUDZLHZWyUQ\P-HVWWRF]\WHOQH]ZáDV]F]D

Z]DNUHVLHQRUPRNUHĞODMąF\FKVWDQGDUG\]DWUXGQLHQLDLSUDF\'\UHNW\- ZD1U:(]OLVWRSDGDUXVWDQDZLDMąFDUDP\UyZQH- go traktowania w zatrudnieniu

 ]DND]XMH Z\UDĨQLH G\VNU\PLQDFML

Z V]F]HJyOQRĞFL RSDUWHM QD UHOLJLL OXE SU]HNRQDQLDFK =QDPLHQQH ĪH

QDSRWU]HE\U]HF]RQHJRDNWX]DND]G\VNU\PLQDFML]RVWDMHXWRĪVDPLRQ\

UyZQLHĪ]UyZQ\PWUDNWRZDQLHPEH]Z]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNR- QDQLD]REDUWZ]ZLą]NX]DUWXVW3UDZRGDZFDXQLMQ\XĪ\á

WHUPLQRORJLLZ\UDĨQLH]ELHĪQHM]WHUPLQRORJLą]DVWRVRZDQąZ'HNODUD- FML21=]U:'\UHNW\ZLHVIRUPXáRZDQRWDNĪHGH¿QLFMHOHJDO- QH G\VNU\PLQDFML EH]SRĞUHGQLHM L G\VNU\PLQDFML SRĞUHGQLHM =JRGQLH

] Z\NáDGQLą '\UHNW\Z\ G\VNU\PLQDFMD EH]SRĞUHGQLD Z\VWĊSXMH

Z SU]\SDGNX JG\ RVREĊ WUDNWXMH VLĊ WUDNWRZDQR OXE WUDNWRZDQR E\

PQLHMSU]\FK\OQLHQLĪWUDNWXMHVLĊWUDNWRZDQROXEWUDNWRZDQRE\LQQą

RVREĊ Z SRUyZQ\ZDOQHM V\WXDFML ] MDNLHMNROZLHN SU]\F]\Q\ Z\PLH- QLRQHMZDUWF]\OLUyZQLHĪ]HZ]JOĊGXQDUHOLJLĊOXESU]HNRQDQLD

38 3ROVNLH R¿FMDOQH WáXPDF]HQLH DUW  XVW  7I8( MHVW ]QDPLHQQLH QLHSUHF\]\MQH

6áRZR également SU]HWáXPDF]RQR QLH WDN MDN WR MHVW Z MĊ]\NX IUDQFXVNLP QD VáRZD na UyZQLDOHQDVáRZRUyZQLHĪFRLVWRWQLH]PLHQLDZ\PRZĊDUXVW7I8(

']8U]8(/']8U]8(±VS