Rozwój konstytucji zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi (1857-1972)

(1)

Maria Dominiczak

Rozwój konstytucji zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi (1857-1972)

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 22/3-4, 107-133

1979

(2)

P ra w o K anoniczne 22 (1979) n r 3—4

S . M A RIA D O M IN ICZA K RM

ROZWÓJ k o n s t y t u c j i ZGROMADZENIA SlOSTR RODZINY MARYI

(1857—1972)

T r e ś ć : W stęp; I. K o n sty tu c je pierw o tn e, 1. W iadom ości źródłow e, 2 . K o n sty tu c je z 1888 r., 3. Z atw ierd zen ie k o n sty tu c ji p rzez w ładzę die

c e z ja ln ą ; II. Z m ian a k o n sty tu c ji w 1913 r., 1. A g reg acja zgrom adzenia do Z ak o n u B raci M niejszych K o n w en tu a ln y ch , 2. S ta ra n ia o z a tw ie r

d z e n ie zgro m ad zen ia i k o n sty tu c ji p rze z S tolicę A postolską; III. Do

sto s o w a n ie k o n s ty tu c ji z 1913 r. do w y m ag a ń K o d ek su p ra w a k an o n icz

nego, 1. O stateczn e za tw ie rd z en ie k o n sty tu c ji w 1934 r., 2. K o n sty tu c je '.z 1960 r.; IV. R ew izja k o n sty tu c ji po S oborze W a ty k a ń sk im II, 1. O p ra c o w a n ie pierw szego p ro je k tu , 2. Z atw ierd ze n ie d ru g ie j re d a k c ji k o n s ty tu c ji; Zakończenie.

Wstęp

K o n sty tu c je zgrom adzenia sióstr R odziny M aryi m a ją b o g atą p rze

szłość. Z ostały n a p isa n e w 1857 r. przez założyciela ks. Z y g m u n ta '-Szczęsnego F elińskiego, późniejszego a rc y b isk u p a i m e tro p o litę w a r

szaw skiego U legły one w ciągu h isto rii zasadniczym p rze k szta łc en io m ,

■a to głów nie n a sk u te k zm ian p ra w a p o w sz e c h n e g o 2.

C elem w ięc niniejszego a r ty k u łu będziie u kazanie, n a p o d sta w ie za

c h o w a n y c h i zeb ran y ch d o kum entów , sposobu w ja k i k sz ta łto w a ły s ię 'k o n sty tu c je n a p rz e strz e n i 115 lat.

K s. F e liń sk i w idząc p o trze b y społeczne P o lak ó w p rze b y w a jąc y ch w P eterstourgu p o sta n o w ił założyć now e zgro m ad zen ie zakonne, k tó re by w szczególny sposób roztaczało opiekę n ad dziećm i, m łodzieżą i oso

b a m i sta rszy m i rzym skokatolickiego w y zn an ia, k tó ry m i b y li p rze w a ż

n ie P o la c y 3. T a k je u k sz tałto w ał, że n a ze w n ątrz d ziała ło jako in sty tu c ja c h a ry ta ty w n a pod n az w ą P r z y tu łe k dla U bogich R zy m sk o k a to lic  k ie g o W y zn a n ia w St. P etersb u rg u , a w u k ry ciu członkinie jej prowa--

1 W y c z a w s k i H. E., A r c y b is k u p Z y g m u n t S zc zęsn y F eliń ski 1822—■

1895, W arszaw a 1975.

2 Z asadnicze zm iany w p ra w ie k ościelnym dotyczące zakonów n a s tą p iły w 1901 r. przez w y d a n ie N o rm w ykonaw czych do k o n sty tu c ji p a  pieża L eona X III C onditae a C hristo, w 1917 r. przez w y d a n ie K odeksu p ra w a kanonicznego oraz po Soborze W a ty k a ń sk im II.

s P t a s z y c k i St., Z m oich w s p o m n ie ń zn a d N ew y. W: Z murów7

:Św. K ata rz y n y . K sięga p am iątkow a... t. I, W arszaw a 1833 s. 56—57;

A rc h iw u m G łów ne Z g rom adzenia S ió str R odziny M aryi, W arszaw a (da

lej c y tu je się: ARM). F -f -8: H elm an T., N o tatk i, s. 27: „to b y ł pierw szy .i je d y n y zak ład k ato lic k i w stolicy R o sji”.

(3)

108 S. M. Dominiczak [2j;

dziły życie zakonne. D la P rz y tu łk u n ap isa ł s t a t u t 4, a d la sió str u s ta w y 5. O kres m iędzy fak ty c zn y m zo rganizow aniem zgrom adzenia, a n a p isa n ie m dla niego u sta w tr w a ł zaled w ie k ilk a m iesięcy. Z g ro m ad z e

n ie n ie miało- jeszcze fo rm a ln e j e re k c ji m iejscow ego o rd y n ariu sz a m e

tro p o lity m ohylow skiego; istn ia ło je d n a k za w iedzą i aiprobatą w ła dzy kościelnej, o czym św iadczą d o k u m e n ty później w y d a n e 6.

Od 1862 r., tj. gdy ks. Z. Sz. F e liń sk i został w yniesiony do godności, a rc y b isk u p a m e tro p o lity w arszaw skiego, zgro m ad zen ie zaczęło ro z w ija ć ta k ż e sw o ją działalność n a te re n ie K ró le stw a Polskiego. P odczas 20-let- niego zesłania ab p a F elińskiego do Ja ro sła w ia n. W ołgą, p o w sta ją co

ra z to n o w e placów ki zarówino w K ró le stw ie P o lsk im ja k i w C e sarstw ie R osyjskim , a po u w o ln ie n iu z w y g n a n ia w 1883 r. sp ro w ad za sio stry do Galiejii, p o lecając im p rac e o c h a ra k te rz e w y ch o w aw c zo -o św iato w y m 7..

G łów ną tro sk ą Z ałożyciela b y ła sp raw a legalizacji zgrom adzenia i k o n sty tu c ji przez w ładzę kościelną i państw ow ą. W ty m k ie ru n k u p o d ej

m o w ał u siln e sta ra n ia . D oczekał się jed y n ie z a tw ie rd z en ia k o n sty tu c ji, przez w ładzę a rc h id iec ez jaln ą lw ow ską w 1891 r.8 N ato m iast le g aliza

c ja zgrom adzenia przez rzą d a u s tria c k i n a s tą p iła dopiero w 1897 r., tj..

w dw a la ta po śm ierci ab p a F e liń s k ie g o 9. W iadom o też,, że czynił, w stęp n e sta ra n ia o zatw ierd zen ie papieskie 10.

Po śm ierci ab p a Felińskiego, k tó ra n a s tą p iła w 1895 r., p ra w n ą stro n ą , zgrom adzenia, jego u trw ale n iem , z a ję ła się k a p itu ła g e n e ra ln a i p rz e łożona g e n e ra ln a m . Z ofia K ończą, w czym w ie lk ą pom ocą służył jej:

o. M a ria n Sobolew ski, fra n c isz k a n in k o n w en tu a ln y . W stępem do s ta ra ń o zatw ierd zen ie p ap iesk ie b y ła ag re g acja do Z akonu św. F r a n —

4 U staw a D om u P r z y tu łk u dla U bogich R zy m sk o k a to lic k ie g o W y zn a n ia ' w St. P etersb u rg u d ru k o w a n a w jęz. polskim i ro sy jsk im w K u rierze ; W ileńskim N r 101: 1860 s. 43—44; F e l i ń s k i Z. Sz., P a m iętn iki, cz. II,, L w ów 1911 2 s. 90.

5 F e l i ń s k i Z. Sz., P a m iętn iki, cz. II s. 63—64.

13 A rc h iw u m G e n e ra ln e Z g rom adzenia S ió str F ra n c isz k a n e k M isjona

re k M arii, Rzym. R odzina M aryi: L isty p o le ca jąc e pisane przez b isk u pów n a te re n ie k tó ry c h Z g rom adzenie S ió str R odziny M aryi m iało) sw oje domy.

7 F r ą c e k T., R odzina M aryi, s. 4—8, m aszynopis; W y c z a w s k i H„.

E., P ow stanie i p o czą tko w e d zieje Z g ro m a d zen ia S ió str R o d zin y M aryi,, P ra w o k an o n icz n e 16 (1973) n r 1—2 s. 157, 160, 170— 175.

8 ARM (Lw.): T ek st d o k u m e n tu n ie zachow ał się. N a jego d a tę i n u m er: 31 I 1891 n r 4131 p o w o łu je się ab p J. B ilczew ski w p iśm ie do- O jca św. P iu sa X w zw iązku ze sta ra n ie m o za tw ie rd z e n ie przez Stolicę:

A p o sto lsk ą — A rc h iv u m C ongregationis pro R eligiosis et In s titu tis S a — ec u la rib u s, R om a (dalej c y tu je się: A Congr. pro Rei.): L. 53; B ib lio te k a P o lsk ie j A k ad em ii N auk, K ó rn ik (dalej c y tu je się: B K órn.) 7618; L isty a b p a Z. Sz. F elińskiego do p o stu la n te k R odziny M aryi z 9 II 1891 i do- gen. J. Z am ojskiej z 10 II 1891 r.

9 A rc h iw u m P ań stw o w e A u striack ie, W iedeń (dalej c y tu je się: AP"

A u str.): K ab in e ttsk an zlei, ro k 1897, n r 3048.

10 Św iadczy o ty m fa k t z b ieran ia listów p o lecających od b iskupów .

(4)

Ciszka z A syżu w 1903 r.11 W 1909 r. zgrom adzenie sióstr R odziny M ary i o trzy m ało d e k re t pochw alny, a w 1913 r. n astąp iło d efin ity w n e jego -zatw ierdzenie. U staw y zaś zatw ierdzono ty tu łe m próby n a okres sie-

■ d m iu l a t 12.

W 1906 r. sio stry w y ru sz a ją n a placów ki m isy jn e do B razylii. T am p ro w a d z ą przede w szystkim działalność w śród polskich e m ig ra n tó w 13.

Podczas I w o jn y św iatow ej siostry w łączyły się w ogólną ak c ję n a rodow ą prow adząc, oprócz dotychczasow ych dzieł, p rac ę w szp italach w ojskow ych, polow ych i C zerw onego K rzy ża oraz w za k ła d ac h w ycho

w aw czych d la dzieci siero t — o fiar w ojny.

W 1918 r. zgrom adzenie sióstr R odziny M aryi w Polsce podjęło d a l

sze sta ra n ia o ostateczną ap ro b a tę k o n sty tu c ji oraz podział n a trz y p ro w incje. S p ra w a ta jednak, ze w zględu n a tru d n o ści w ojenne 14, a ta k że n a konieczność dostosow ania k o n sty tu c ji do now ego K odeksu p ra w a kanonicznego, została przez Sotlicę A postolską odroczona.

Po o d zyskaniu niepodległości Polski, w zgrom adzeniu d o k o n ała się u n ia (21 V 1919 r.), n a m ocy k tó re j dom y z byłego za b o ru ro sy jsk ie go n aw ią za ły k o n ta k t i połączyły się z dom am i ro zw ijający m i się n a te re n ie byłej G a lic ji15. Do tego roku, tj. do 1919, sta n p e rso n a ln y zgro

m a d ze n ia p rze d sta w ia ł się n astęp u jąco : w chw ili śm ierci Z ałożyciela a b p a ' F elińskiego zgrom adzenie liczyło 80 sióstr i 4 placów ki, w 1902 r. — 196 sióstr i 22 placów ki, w 1908 r. — 379 sióstr i 53 p la ców ki, w 1912 r. — 478 sióstr i 8 8 placów ek n a ziem iach polskich, w Rosji, R um u n ii i B r a z y lii16. P o u n ii liczba sióstr w zrosła do 556 {plus 113 p o stu lan te k ) oraz p onad 90 dom ów zakonnych.

P onow ne p rośby o zatw ierd zen ie k o n sty tu c ji w szczęto w 1924 i 1928 r., lecz chw ilow o nie przy n io sły one żadnego re z u lta tu , gdyż K o n g re g ac ja

J3] K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny M aryi 109

11 ARM (Lw.): A k ta z 1902 r. — P ro to k ó ł k a p itu ły g en e raln e j Z gro

m ad ze n ia SS. R odziny M aryi; Tam że: P ro to k ó ł w izy tac ji kanonicznej p rze p ro w ad z o n ej w Z grom adzeniu SS. R odziny M ary i przez o. B enig- n ego C h m u rę O FM Conv.; A rc h iv u m O rdinis F ra tru m M inorum C onven- tu a liu m , R om a (dalej c y tu je się: A O FM Conv.): A k ta dotyczące a g re g a c ji Z g rom adzenia S ió str R odziny M ary i do Z ak o n u św. F ra n cisz k a z A syżu; D ek ret ag re g a c ji z 1903 i 1908 r. d ru k o w a n y w: U sta w y Z gro

m a d zen ia S ió str F ra n ciszka n e k „ R odziny M aryi”, L w ów 1914 (dalej cy

t u je się: URM 1914) s. 92—98 o ra z ' U sta w y Z g ro m a d zen ia S ió str F ran

c is z k a n e k „Rodziny M aryi”, Lw ów 1935 (dalej c y tu je się: URM 1935) .s. 103— 109.

12 A Congr. pro Rei., L. 53: A k ta dotyczące z a tw ie rd z en ia zgrom adze

n ia i k o n sty tu c ji R odziny M aryi z la t 1908—1913.

13 A rc h iw u m Z g rom adzenia S ió str R odziny M aryi w K u ry ty b ie (B ra

zylia): D oku m en ty zw iązane z rozpoczęciem p rac y sió str R odziny M ary i w B razylii.

14 A Congr. pro Rei., L. 53: P ism o a b p a J. B ilczew skiego do O jca św.

B e n e d y k ta X V z d n ia 19 X II 1918 r. z p ro śb ą o pozw olenie n a podział dom ów i sió str w G alicji n a 3 p ro w in cje ; O dpow iedź Sw. K o n g re g ac ji z d n ia 29 IV 1920 r. n r 210/19.

15 D ek ret u n ii w : ARM F-a-5.

16 T am że; F r ą c e k T., R odzina M aryi, s. 11—12.

(5)

110 S. M. Dominiczak

do S p ra w Z akonnych życzyła sobie, aby ze w zględu n a unię pozosta

wić okres dziesięcioletni n a zżycie się i scalen ie z g ro m a d z e n ia 17.

R ok 1934 przyniósł now y dowód ap ro b a ty ze stro n y S tolicy A postol

skiej, tj. o stateczne za tw ie rd z en ie k o n sty tu cji i podział zg ro m a d ze n ia n a pięć pro w in cji: trz y w Polsce (lw ow ska, w arsza w sk a i p o zn ań sk a), je d n a w R u m u n ii i je d n a w B razylii. Z grom adzenie liczyło wówczas^

1 2 0 0 sióstr oraz 168 dom ów ls.

W ybuch II w o jn y św iatow ej odbił się bardzo d otkliw ie n a losach:

zgrom adzenia. S io stry w ra z z cały m n aro d e m w łączyły się w akcję p rz e ciw ko o k u p an to w i niosąc pom oc w ojsku, organizacjom podziem nym ,, p arty z an to m , ludności cyw ilnej i w ięźniom . N a sk u te k w o jn y zg ro m a

dzenie strac iło w iele domów; u legła lik w id acji p ro w in cja w R um unii..

Ze 160 dom ów istn iejący c h n a te re n ie P olski pozostało zaledw ie 70„

liczba sióstr sp a d ła z 1068 do 985 19.

W okresie p o w o jen n y m zgro m ad zen ie dokonało re o rg a n iz a c ji trz e c h p ro w in c ji polskich, a ich zasięg te ry to ria ln y uległ zm ianie. S io stry za

łożyły szereg dom ów n a Z iem iach O dzyskanych. S ta ty s ty k a z 1947 r.

p o d a je n a s tę p u ją c e liczby: 976 sió str i 32 no w icju szk i oraz 125 do

m ów 20.

D alsza re w iz ja u sta w o d a w stw a zakonnego n a s tą p iła podczas k a p itu ły g e n e ra ln e j w 1960 r. 21 oraz po S oborze W a ty k a ń sk im II i n a k a p itu le g e n e ra ln e j sp e cja ln ej w 1970 r . 23. S ta n liczebny dom ów i sió str zgro

m a d ze n ia R odziny M aryi n a dzień 1 stycznia 1977 r. w ynosił 103 d o m y i 1042 sio stry w Polsce oraz 70 dom ów i 400 sió str w B razyli. Od 1974 r_

p o siad a placów kę w Rzym ie, gdzie p ra c u je 7 sió str 23.

U sta w y każdego zgrom adzenia, chociaż są w aż n y m czynnikiem s ta bilizacji, p o d le g ają je d n a k pew n ej ew olucji, a zależy ona od w zro stu zgro m ad zen ia oraz zm iany ogólnego p ra w a kościelnego i warunków*

epoki.

W zgrom adzeniu sió str R odziny M aryi rów nież o b se rw u je m y podob

17 ARM Fcop 437: Pism o m. B olesław y Ja n ic k ie j, przełożonej gen e

r a ln e j, do O jca św. P iu sa X I w ra z z załączoną r e la c ją o sta n ie zgro

m ad zen ia z la t 1921—1924; ARM Fcop 441: P ism o m. Ja n in y W irbalL przełożonej g en e raln e j, i ra d y g en e ra ln e j do O jca św. P iu sa X I z d n ia 30 IV 1934 r.

18 ARM I: A k ta zw iązane z ostatecznym za tw ie rd z en ie m zgrom adze

n ia i podziałem n a p ro w in c je (ACongr. pro Rei.).

19 F r ą c e k T., Z g ro m a d zen ie S ió str R o d zin y M aryi w latach 1939—

1945. W: K ościół k a to lic k i n a ziem iach polskich w czasie II w o jn y św iatow ej. M a teria ły i stu d ia, z. I. W arszaw a 1973 s. 16—24; ARM I:

A k ta k a p itu ły g en e raln e j z 1947 r.

20 F r ą c e k T., Z gro m a d zen ie S ió str R o d zin y M aryi w latach 1939—

1945... s. 130— 131.

21 ARM I: A k ta k a p itu ły g e n e ra ln e j z 1960 r.

22 Tam że: A k ta k a p itu ły g e n e ra ln e j sp e cja ln ej z 1970 r.; A k ta k a p i

tu ły g en e ra ln e j w yborczej z 1972 r.

23 Spis dom ów i sió str zgrom adzenia R odziny M aryi n a dzień 1 I 1977 r.

(6)

(5] K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi 111 n y proces, w k tó ry m m ożem y w y o d rę b n ić n a s tę p u ją c e etap y rozw oju p raw o d o w stw a: u sta w y p ie rw o tn e z 1857 r., u sta w y z 1913 r. — n a p isa n e po w y d a n iu k o n sty tu c ji „C onditae a C h risto ”, u sta w y z 1934 r.—

dostosow ane do przepisów K od ek su p ra w a kanoniczego i k o n sty tu c je ■ z 1970 r. — o p raco w an e w edług w y m ag a ń S oboru W aty k ań sk ieg o II.

I. K onstytucje pierwotne 1. W iadom ości źródłow e

Ze źródeł au ten ty c z n y c h d o w iad u jem y się, że zgrom adzenie sió str ■ R odziny M aryi o trzym ało k o n sty tu c je w 1857 r. Z ostały one n a p isa n e przez Z ałożyciela ks. Z y g m u n ta Szczęsnego F e liń s k ie g o 24, lecz nie za

cho w ał się do naszy ch czasów an i oryginał, a n i żad n a kopia. F a k t ten należy tłum aczyć m iędzy in n y m i tym , że zgro m ad zen ie istn iało w u - k ry c iu i ze w zględu n a bezpieczeństw o k o n sty tu c y jn e nie były rozpow sze

chn ian e. S io stry n ie o trzy m y w a ły k o n sty tu c ji do w łasnego uży tk u , za

p o znaw ały się z ich tre śc ią p rze k azy w a n ą u stn ie przez Założyciela, a po tem przez przełożone i m is trz y n ie 25. N ieliczne n a to m ia st egzem plarze, o k tó ry c h w iadom o, przechow yw ano bard zo o s tro ż n ie 26, ale i one- w reszcie zaginęły. J e d n e p rze p ad ły w P e te rsb u rg u i w O dessie po d czas lik w id a cji zakładów , in n e w W arszaw ie podczas p o w sta n ia w 1944 r .2 7 .

P ie rw sz ą w iadom ość o u sta w ie w źródłach ręk o p iśm ien n y ch w spół

czesnych sp o ty k a m y w 1859 r. w liście ks. W ik to ra O żarow skiego, p i

sa n y m z P a ry ż a do o. H o n o ra ta K oźm ińskiego, w k tó ry m k o m u n ik u je :’

,,P rze czy ta sz regułę, ja k ą napisał ks. F eliński, o ryginalną w sw oim rodzaju, ale w cale tra fn ą i zd a je się z D ucha Bożego, bo je st w y ra ze m m e ko n cep tu , ale d o św iadczonej p ra k ty k i. R eguła ta, zastosow ana do okoliczności, nie m o że się uw ażać za tym cza so w ą , bo dzisiaj m a r ę k o j

m ię sw e j e g zyste n cji w gorliw ości dw óch osób, któ re n im rządzą:

K siądz F eliń ski i P anna D y m m a n ” 2S.

O istn ie n iu i tre śc i k o n sty tu c ji d o w iad u jem y się z listów p isa n y ch , p rzez ab p a F elińskiego z m iejsca w y g n an ia do sió str R odziny M aryi.

24 F e l i ń s k i Z. Sz., P a m ię tn ik i, cz. II s. 64.

25 ARM F -f-3: G e tte r M., To, co n a jb a rd z ie j u trw a liło się i pozo

stało jeszcze w m ojej pam ięci, s. 18, m aszynopis; ARM F-f-17: K o

m o ro w sk a R., W spom nienia, s. 7, m aszynopis; ARM F-f-33: W asińska K., W spom nienia, s. 3, m aszynopis; ARM F -i-7: N eu g e b au e r T., H i

sto ria Zgrom . S ió str F ra n c isz k a n e k R odziny M aryi, s. 16, 48, m aszyno

pis.

20 T am że; ARM F-f-27: S k irg a jło J., W spom nienia, s. 9, m aszyno

pis.

27 W y c z a w s k i H. E., P ow stanie i p o czą tko w e d zieje Z g rom adzenia S ió str R o d zin y M arii, s. 140.

28 ARM F-e-28: O dpis listu ks. W. O żarow skiego do o. H. K oźm iń

skiego z 6 V III 1859 r.

(7)

112

S. M. Dominiczak

Z n an e one są pow szechnie pod naz w ą L istó w a s c e ty c z n y c h 20. T reść ich sta n o w i pew ien cykl w sk a z a ń dotyczących życia w ew n ętrz n eg o w cgólności, z k o n k re tn y m zastosow aniem do zgrom adzenia R odziny M a

ry i 30. S ty l listó w i poruszone w n ich te m a ty są zgodne z u sta w a m i w y d ru k o w a n y m i w 1888 r. In fo rm u ją orne o celu zg rom adzenia, za d an iac h i k o n k re tn y m ich rea lizo w a n iu w p rac y w ychow aw czej i a p o s to ls k ie j31.

W sposób dość w y ra ź n y je st m ow a o ślubach, k tó re Założyciel om aw ia od stro n y ascetycznej 32. Dużo u w ag i p o św ięcają c h a ra k te ry sty c z n y m cnotom , k tó ry m i pow in n y odznaczać się sio stry R odziny M aryi, a w ięc m iłości Boga i bliźniego, pokorze, prostocie, w za jem n y m sto su n k o m w zględem siebie, przełożonych zak o n n y ch i d uchow ieństw a.

P ew n e elem en ty św iadczące o o rg an izacji zgrom adzenia, jego dzieł z e w n ętrzn y c h m ożem y dostrzec w s ta tu c ie p rz y tu łk u pod n az w ą U sta

wa P r z y tu łk u dla U bogich R zy m sk o k a to lic k ie g o W yzn a n ia w St. P eters

burgu. W p ew nym sensie m ożna pow iedzieć, że u sta w a ta by ła zew n ę

trz n y m u zu p ełn ien iem k o n sty tu c ji zakonnych 33.

W edług istn iejące j u stn e j tr a d y c ji i późniejszych w sp o m n ie ń n ie k tó ry c h sióstr, w rę cz en ie k o n sty tu c ji przez ks. F elińskiego p ierw szej p rz e łożonej s. F lo re n ty n ie D ym m an n astąp iło 27 g ru d n ia 18-57 r. 34

O in n y c h źró d łach i za g ad n ien ia ch p ie rw o tn y c h k o n sty tu c ji tru d n o je st coś pew nego pow iedzieć. Je d n a k n a pew no m u siały zaw ierać p o d sta w o w e elem en ty o rg an iz ac ji w e w n ę trz n e j i zew n ętrzn e j. S io stry od p o cz ątk u pro w ad ziły życie w spólne, podlegały przełożonej, zachow y

w ały ra d y ew angeliczne i sk ła d a ły śluby. N adto zg ro m ad zen ie m iało o k reślo n ą nazw ę, w y tk n ię ty cel oraz śro d k i do niego p r o w a d z ą c e 35.

29 ARM F-c-22: F eliń sk i Z. Sz., N au k i d u chow ne p isa n e w fo rm ie listów w Ja ro sła w iu n. W ołgą d la sió str R odziny M aryi w W arszaw ie (Listy ascetyczne). 43 listy z la t 1873—1883, m aszynopis.

30 T am że: W liście 28 pisze: „I o ty c h to w łaśnie, W aszem u ty lko sta n o w i w łaściw y ch pow innościach, m ów ić dziś do W as p rzed sięb io r ę ”.

31 T am że: W liście 34 czytam y: „R odzina M aryi, pow iedziano jest w regule, o b iera sobie za cel głów ny szerzenie chw ały Bożej, p rac o w an ie n ad w łasn y m u d o sk o n a len iem i służenie b liź n im ”. W liście 28 w y jaśn ia: „zw łaszcza dzieciom i n iedołężnym sta ru sz k o m w p rac y n ad zb aw ien iem ”.

32 T am że: Zob. lis t 39.

83 U sta w a p rz y tu łk u w 12 p a ra g ra fa c h reg u lo w a ła życie i działalność zakładu. W raz ie jego zam knięcia cały m a ją te k m ia ł p rze jść n a w ła s

ność diecezji rzy m sk o k a to lick ie j (§ 3). Mógł też posiadać w ła sn ą k a p li

cę i k a p e la n a m ianow anego przez w ładzę kościelną (§ 8). § 1 0 p rz y z n a je zarząd o w i „p raw o do n a b y w a n ia dom u poza P e te rsb u rg ie m dla u m ie

szczenia ta m chorych ko b iet i d ziew cząt”. S ta tu t został zatw ierd zo n y przez cesarza A le k sa n d ra II d n ia 27 X 1859 r., p o d p isan y przez m in istra s p ra w w e w n ę trz n y c h S. Ł an sk o ja.

34 ARM F-f-17: K om o ro w sk a R., W spom nienia, s. 17; ARM F -i-7:

N eu g e b au e r T., H isto ria Zgrom . S ió str F ra n c isz k a n e k R odziny M aryi, s. 1 0.

35 P isan e w znacznie późniejszym okresie (1883— 1900) listy poleca

jące bisk u p ó w p o tw ie rd z a ją zarów no cel, z a d an ia ja k i o rg an izację

(8)

K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi 113

2. K o n s ty tu c je z 1888 r.

D ostosow anie p ie rw o tn y c h k o n sty tu c ji zgro m ad zen ia sió str R odziny M a ry i do w y m a g a ń p ra w a kościelnego i ich w y d ru k o w a n ie m iało m ie jsc e w zaborze a u s tria c k im . T rz y d ziesto letn i okres istn ie n ia zgro

m a d z e n ia w ykazał, że trz e b a je dostosow ać do a k tu a ln y c h p rz e p i

só w p ra w n y c h i w spółczesnych w y m ag a ń społeczenych. Z m iany te je d n a k n ie dotyczyły isto tn y ch za g ad n ień p ie rw o tn e j re d a k c ji u s t a w 36.

K o n sty tu c je zostały w y d ru k o w a n e w K ra k o w ie w 1888 r. w d r u k a r n i Wł. L. A nczyca i Spółki, w n a k ła d z ie 300 egzem plarzy, w fo rm acie m a łe j 16°, n a 130 stro n ach . S io stry p ra c u ją c e w zaborze a u s tria c k im w p ro w a d z iły je od ra z u w życie. N ato m iast w zaborze ro sy jsk im ich p r a k ty k a n a p o ty k a ła n a du że tru d n o śc i i z tego pow odu zgrom adzenie R o d z in y M aryi n a ty m te re n ie ro zw ija ło się oddzielnie aż do czasu od zy sk an ia niepodległości P olski w 1918 r.

Z achow ane egzem plarze w y d ru k o w a n y c h k o n sty tu c ji p o zw a lają na d o k ła d n e za p o zn a n ie się z ich te k ste m

T y tu ł o m a w ian y c h k o n sty tu c ji b rzm i U sta w y R o d zin y M aryi albo .Służebnic Ubogich. J e s t on o d zw ierciedleniem zasadniczych cech, p r a 

cy i duchow ności zgrom adzenia, gdyż ks. F eliń sk i k sz tałto w ał życie z a k o n n e n a w zór rodziny, a je d n ą z głów nych jego zad ań b y ła opieka n a d ubogim i, n a jb a rd z ie j p o trz e b u ją c y m i pom ocy. P ra k ty c z n ie od sa

m ego p o cz ątk u b y ł u ży w an y ty lk o ty tu ł R odzina M a r y i37. N a stro n ie ty tu ło w e j ja k o m otto są um ieszczone d w a c y ta ty z P ism a św., k tó re c h a r a k te r y z u ją duchow ość R odziny M ary i i jej zadania. P ierw szy -z nich b rzm i: S y n C złow ieczy n ie przy sze d ł, aby M u służono, ale aby słu ż y ł (Mk 10, 45), d ru g i: K to b y p r z y ją ł jedno dziecią tko ta k o w e w im ię m o je, m n ie p r z y jm u je (Mt 18, 4).

U staw y dzielą się n a d w ie części, 18 rozdziałów i 248 a rty k u łó w k o le jn o n u m e ro w a n y ch .

Część pie rw sz a dotyczy stro n y p ra w n e j i je st za ty tu ło w a n a : O rga

niza cja R o d zin y M aryi. Z aw ie ra 11 rozdziałów i 179 arty k u łó w , k tó re

•określają ceł i sk ła d zgrom adzenia, p o d a ją p rzepisy dotyczące p o stu - la n te k , n ow icjuszek, sió str profesek, p rz y jm o w a n ia i w y d a la n ia ze

s ió s tr R odziny M aryi, k tó re były rea lizo w a n e od założenia (1857 r.).

N a szczególną uw agę zasłu g u je lis t polecający z 1883 r. a b p a A le k sa n d ra X . G in to w ta , m e tro p o lity m ohylow skiego, k tó ry pisze, że członkinie zg ro m ad zen ia sió str R odziny M aryi p ro w a d zą życie zgodnie ze sw ym i le g u ła m i i z a ch o w u ją posłuszeństw o le g aln y m przełożonym (ARM Fcop

906).

30 B K órn. 7618: L ist a b p a F elińskiego do gen. J. Z am ojskiej z 17 VI 1891 r.

37 Np. listy a b p a F elińskiego do m a tk i E w y F eliń sk iej, b r a ta Ju lia n a F elińskiego, L isty ascetyczne, P am ię tn ik i, listy p o le ca jąc e biskupów . N azw a „R odzina M a ry i” w y stę p u je w a k ta c h urzędow ych zw iązanych .z z a tw ie rd z en ie m zgrom adzenia przez w ładzę kościelną i p a ń s tw o

w ą.

S — P ra w o K a n o n ic z n e

(9)

114 S. M. Dominiczak'

zgrom adzenia, czasu trw a n ia p o stu la tu , n o w icjatu , se m in a riu m (dla sió str po pierw szy ch ślubach) oraz sk ła d a n ia p ro fe sji zakonnej. N a stę p n ie je st m ow a o zarząd zie zgrom adzenia. P rz e w id u ją c jego rozwój!

om ów ione są w oddzielnym rozdziale przepisy zw iązan e z zakładaniem , p ro w in c ji i dom ów . W o sta tn im ro zd ziale je st m ow a o sto su n k u zgro

m ad ze n ia do w ład z y kościelnej.

A n alizu ją c p o k ró tce tę część należy zw rócić uw agę n a n ie k tó re za

sad n icze elem enty.

C e ł zg rom adzenia om ów iony je st w a rty k u le 1: R odzina M aryi obie

ra sobie za cel g łó w n y szerzenie ch w a ły B ożej, pracow anie nad w ła  s n y m u d o sk o n a len iem i słu żen ie b liźn im , zw ła szcza ubogim , p rze z w y  ch o w yw a n ie d zia tek, n auczanie n ie u m ie ję tn y c h , p ielęgnow anie ch o ry c h , k a le k i zg rzy b ia ły c h w za k ła d a ch pod o p ieką R o d zin y zo sta ją c y c h . Z podanego te k stu w y n ik a, że cel zgro m ad zen ia je st b ard z o sz ero k i:

służenie bliźn im z położeniem szczególnego n a c isk u n a ubogich. P ra c a n a d w łasn y m u d o sk o n a len iem b y ła in te g ra ln ie złączona ze słu żen iem bliźnim . T ak u sta w io n y ceł b y ł b ard z o a k tu a ln y , gdyż n ie o g ran ic za ł p rac y sióstr, ale raczej pozostaw iał im szerokie pole działania.

S k ł a d p e r s o n a l n y . Z g ro m ad zen ie sk ła d a się z p o stu lan te k , n o - w icjuszek i sió str profesek. P ra w o p rz y jm o w a n ia k o n sty tu c je z a strz e gały przełożonej g en e raln e j lu b upow ażn io n ej przez n ią in n e j przeło żonej 3S. P rzy jm o w an o k a n d y d a tk i w w iek u od 15—45 l a t s9. O sobny a rty k u ł p o zw a lał n a p rzy jm o w a n ie osób o b rzą d k u w schodniego bez

;ego zm iany. P rz ew id y w ał m ożliw ość za k ła d a n ia dom ów , a n a w e t tw o rz e n ia p ro w in c ji o b rzą d k u g re c k o k a to lic k ie g o 40. P rzep is te n był w aż n y d la zg rom adzenia, k tó re ro zw ija ło się n a te re n a c h w schodniej P o lsk i, gdzie przew ażał ob rząd ek grecko k ato lick i. P o n ad to zaczęły się zgła

szać do zg rom adzenia k a n d y d a tk i tego o brządku. Do u tw o rze n ia je d n a k sp e cja ln y ch dom ów czy p ro w in c ji n ie doszło.

N astę p n ie b ard z o w aż n ą i ja k n a ta m te czasy w y ją tk o w ą sp ra w ą było n ie w y m ag a n ie od k a n d y d a te k p o s a g u 41. T a k było od p o cz ątk u istn ie n ia zgrom adzenia. Ks. F eliń sk i k ła d ł n ac isk n a to, a b y k a n d y d a tk a w y k az y w a ła chęć i zdolność do w y k o n y w an ia w szelkiej p r a c y 42.

P ra c a m ia ła zastąp ić posag i k a p ita ły fu n d ac y jn e, k tó ry c h zg ro m ad ze

n ie n ie posiadało. K o n sty tu c je p ie rw o tn e z a b ra n ia ły ta k ż e k w e sto w a n ia 43.

N a szczególną uw agę z a słu g u je przepis, że R odzina M aryi m a je  den ty lk o c h ó r 44. Z godnie z za sa d ą jedności i rów ności, k o n sty tu cje-

38 U sta w y R o d zin y M aryi albo S łu że b n ic Ubogich, K ra k ó w 1888 (dale;;

c y tu je się URM 1888), a rt. 16.

39 Tam że, art. 10.

40 Tam że, art. 15.

41 Tam że, a rt. 56.

42 ARM F - i-8: T e rlifa j H., D uch R odziny M aryi, s, 22, rkps..

43 URM 1888, a rt. 161.

(10)

19 ]

K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi 115 w y m a g a ły ju ż od k a n d y d a te k gotow ości p ełn ien ia w szy stk ich obow iąz

k ó w 45, a od p ro fe sek — ab y po skończeniu p ełn ien ia jakiegoś u rz ę d u w ra c a ły do rzę d u sió str bez żadnych ty tu łó w i p rz y w ile jó w 46. Jed n o ść stw a rz a ła a tm o sfe rę ro d z in n ą i poczucie odpow iedzialności za w y k o n y w a n ie sw oich zadań.

F o r m a c j a z a k o n n a . B ra k je st w iadom ości ja k p ra k ty c z n ie ona k sz ta łto w a ła się w p ie rw o tn e j fazie ro zw o ju zgrom adzenia, k tó re m u siało prow adzić życie u k ry te . P oczątkow o p ro w a d zo n a b y ła pod k ie ru n k ie m ks. F elińskiego, a później m. F lo re n ty n y D ym m an lu b in n e j w yznaczonej do tego siostry. W iadom o je d n ak , że b y ł p o stu la t i n o w ic ja t, po k tó ry m sio stry sk ła d ały śluby. T e etap y fo rm a c ji są u ję te w u sta w a c h z 1888 r.47 N a szczególną uw agę za słu g u je przep is d o ty czący p ro w a d ze n ia tzw . se m in a riu m , w k tó ry m k aż d a sio stra po n o w icjac ie o b ow iązana b y ła przeb y w ać p rz y n a jm n ie j przez okres 2 lu b 3 lat. S e m in a riu m p ro w a d ziła sp e c ja ln a m is trz y n i48.

Z a r z ą d z g r o m a d z e n i a . Z ach o w an e źró d ła dotyczące począt

k ów zgro m ad zen ia i jego d ziałalności w pierw szy ch la ta c h nie zaw ie

r a j ą żad n y ch in fo rm a c ji n a te m a t o rg an iz ac ji zarządu. W iadom o je d n a k , że od sam ego p o czątk u istn ie n ia zgro m ad zen ia sió str R odziny M a

r y i b y ł z a rząd ce n traln y . W ładzę n ac ze ln ą w zg rom adzeniu sp ra w o w a ła przełożona g en e raln a . N a czele poszczególnych placów ek sta ła sio stra, k tó ra była o d p ow iedzialna i zależna od przełożonej g en e ra ln e j.

Ź ró d ła nie p rz e k a z u ją n a m żadnych re la c ji odnośnie sposobu sp ra w o w a n ia w ład zy przez przełożoną głów ną. N ie w iem y czy rzą d ziła sa m odzielnie, czy p rzy pom ocy rad y .

D opiero k o n sty tu c je z 1888 r. p o d a ją d o k ła d n e przep isy o zarządzie zg ro m ad zen ia R odziny M aryi, ra d z ie i k a p itu le g e n e r a ln e j49.

Z arząd zgro m ad zen ia pozostaje w rę k u przełożonej g e n e raln e j, k tó r a w y b ie ra n a je st przez k a p itu łę g e n e ra ln ą b ezw zględną w iększością głosów n a okres 12 lat. U w zględnione są rów nież je j p ra w a i obow iąz

ki, do sp e łn ia n ia k tó ry c h zob o w iązu je się przysięgą. Do pom ocy w z a rzą d zie zgrom adzeniem służy ra d a g e n e ra ln a złożona z a s y ste n tk i (wi- k a rii) g e n e ra ln e j i trze ch sió str rad n y c h , w y b ie ra n y c h a b s o lu tn ą w ię k szością głosów przez k a p itu łę g e n e ra ln ą n a 6 la t, z g ro n a sió str p ro fe sek w ieczystych. K o n sty tu c je w dość szczegółow y sposób o k re śla ją k o m p e te n c je za rząd u generalnego, a ta k ż e p ra w a i obow iązki sió str p eł

n iący ch ja k ieś urzęd y w zgrom adzeniu, ich w y b o ru , u rzę d o w a n ia, zło

żenia z u rz ę d u oraz w za jem n y sto su n ek w ład z y niższej do w y ż s z e j50.

W ro zd ziale Sze rzen ie się R o d zin y M aryi um ieszczone są przep isy dotyczące z a k ła d a n ia now ych dom ów p ro w in cja ln y ch , tw o rz e n iu p ro

45 Tam że.

47 Tam że, rozdz. II, III, IV.

48 Tam że, a rt. 44—45, 142—148.

49 Tam że, a rt. 60—74, 75—87, 88— 101.

50 Tam że, a rt. 102— 148,

(11)

116 S. M. Dominiczak [10J w in cji, o tw ie ra n ia dom ów filialn y ch , n o w icjató w i sem inariów . N a

stę p n e a rty k u ły p o d a ją p rze p isy dotyczące p rz y jm o w a n ia fu n d a c ji, za

k ła d a n ia dom ów ty lk o w ty c h m iejscow ościach, gdzie je st k a p ła n k a to lick i lu b k ap lica ze sta ły m k ap ła n e m , nazn aczan ie dla sió str spo w ied - rik ó w , k o n ta k to w a n ia się sióstr z przełożoną g en e raln ą , a d m in is tra c ji fu n d u sza m i za k ła d ó w m iłosiernych. W ro zd ziale ty m zn alazł się też zakaz kw esty, a p o d staw ę m a te ria ln ą zgrom adzenia o p arto n a p r a cy 6l.

W różnych źródłach n a te m a t k o n sty tu c ji z 1857 r. n ie m a w z m ia n ki o stro ju , k tó ry b y b y ł św ia d ec tw em przyn ależn o ści do zgrom adzenia.

N ie m ów ią o n im ta k ż e k o n sty tu c je z 1888 r. J e d n a k u sta w y n ie za

w ie r a ją żadnego p u n k tu , k tó ry by m ówił, że zgro m ad zen ie je st u k ry te , b ezhabitow e. Ze w zględu n a w a ru n k i w ów czas p an u jąc e, sio stry p r a cu ją c e w C e sarstw ie R o sy jsk im i K ró le stw ie P o lsk im n ie m ogły nosić s tr o ju zakonnego. Z ostał on w p ro w ad zo n y dopiero w 1889 r. w G a lic ji 52.

C z ę ś ć d r u g a k o n sty tu c ji nosi ty tu ł D uch R o d zin y M aryi. S k ła  d a się z siedm iu rozdziałów n u m e ro w a n y c h oddzielnie od części p ie rw szej. N ato m iast n u m e ra c ja a rty k u łó w je st ciągła i rozpoczyna się od 180 do 248. P rz ep isy te j części sta n o w ią w sk az an ia ascetyczne, d o ty czące duchow ości zg ro m ad zen ia sió str R odziny M aryi.

N a p o czątk u w 14 a rty k u ła c h om ów ione są p o d sta w y p ra c y w e w n ę trz n e j, tj. n aśla d o w a n ie C h ry stu s a i w sp ó łp rac a z N im w szerze

n iu K ró le stw a Bożego n a ziem i. C h a ra k te ry sty c z n e cnoty sióstr, tj. m i

łość Boga i bliźniego, p o k o ra i p ro sto ta są p rze d staw io n e w 6 a r ty k u ła c h II rozdziału. W rozdziale I II o p rac o w a n e są trz y ślu b y za

k o n n e w sposób dość szczegółowy, bo w 22 a rty k u ła c h . R ozdział IV o b e jm u je ćw iczenia duchow ne, k tó re pow in n y być o d p ra w ia n e przez sio stry . N ależą do nich: m o d litw a publiczna, p rzy stę p o w a n ie do s a k ra m e n tó w św ię ty ch (w edług ów czesnej p ra k ty k i K ościoła), o d p ra w ia n ie rek o le k cji, d n i sk u p ie n ia , cz y ta n ie duch o w n e i in n e n ab o żeń stw a.

U m a rtw ie n ia p ra k ty k o w a n e w R odzinie M ary i są om ów ione w ro z

d z ia le V od a r ty k u łu 235—243. K o n s ty tu c je z a b ra n ia ją sto so w an ia w szel

kiego ro d z a ju u m a rtw ie ń i p o k u t zew n ętrzn y ch . N ato m iast szczególna u w a g a je st zw rócona n a u m a rtw ie n ia w e w n ę trz n e p ły n ą ce z p rz y k a zań, obow iązków życia i różn y ch dopuszczeń zew n ętrzn y ch . Z g ro m a

d ze n ie n ie k o rz y sta z żad n y ch dyspens zbiorow ych u dzielonych przez b isk u p a . W n a s tę p n y m rozdziale są p rze d sta w io n e w y m a g a n ia ja k ie zg ro m a d ze n ie sta w ia as p ira n tk o m , p o stu lan tk o m , n ow icjuszkom oraz sio stro m profeskom . O sta tn i V II rozd ział P a tro n o w ie R o d zin y n ie m ó

w i o p a tro n a c h zgrom adzenia, ale p rz e d sta w ia w łaściw ie w y k az dni, w k tó r e oprócz w szy stk ich n ied ziel m ożna b y p rzy stę p o w ać do K o m u n ii św. S ą to p rze d e w szy stk im uroczystości M a tk i Bożej, Sw. A po

61 Tam że, a rt. 149— 164.

52 ARM F-f-30: T e rlifa j H., W spom nienia, s. 93—96.

(12)

[11] Konstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi

11?

stołów , E w angelistów , M ęczenników , W yznaw ców i w aż n iejsze św ię

ta 53.

R e asu m u ją c p rze p ro w ad z o n ą an alizę m ożem y p'owiedzieć, że k o n sty tu c je są o p rac o w a n e b ard z o szeroko, je d n a k bez d robiazgow ych określeń. P o d a ją d o k ła d n e p rzepisy re g u lu ją c e życie i działalność zgro

m adzenia, jego o rg an iz ac ję oraz p ersp e k ty w y rozw oju. W tra k c ie p rzy g o to w y w an ia k o n sty tu c ji do d ru k u a b p F eliń sk i k o n ta k to w a ł się z ró ż

n y m i osobam i w k r a ju i za g ran ic ą, zn a ją cy m i życie z a k o n n e 54. Jego p od ró że do R zym u w 1883 r. m iędzy in n y m i m iały n a celu zasiąg n ię- cie w iadom ości n a te m a t a k tu a ln y c h p rzepisów dotyczących zakonów . P oza ty m m ia ł ju ż p ew n e dośw iadczenie, gdyż jako p ro fe so r i ojciec d u ch o w n y alu m n ó w p rzy g o to w y w ał p ro je k t refo rm y A kadem ii D u

cho w n ej w P e te rsb u rg u . Z n ał p o d sta w y o rg an iz ac ji in sty tu c ji kościel

nych, a ty m b a rd z iej zasady życia w ew nętrznego. F ak t, że b y ł człon

k ie m sto w a rz y sze n ia dla k s ię ż y 55, w sk a z u je n a p ew n ą znajom ość ży

cia zakonnego.

W y d ru k o w an e k o n sty tu c je n ie n a ru s z a ją isto tn y ch cech p ie rw o tn y c h k o n sty tu c ji z 1857 r. Ś w iadczą o ty m słow a sam ego ab p a Felińskiego, k tó ry w 1891 r. p isał do gen. Ja d w ig i Z am ojskiej, że w 1857 r. zg ro m a

dzenie sió str R odziny M aryi od niego „ otrzym ało p ie rw szą regułę, k tó  ra w g łó w n y c h zasadach pozostała dotąd n ie zm ien io n ą ” 56. Z pew nością do k o n sty tu c ji zostało w p ro w a d zo n y c h w iele now ych elem entów , nie m ożna ich je d n a k w yśledzić ze w zględu n a b ra k , te k s tu p ie rw o tn y c h k o n sty tu cji.

Pow yższe u sta w y m iały moc p ra w n ą do ch w ili o p raco w an ia now ych k o n sty tu c ji o p a rty c h n a w ytycznych k o n sty tu c ji papieża L eona X III C o n d itae a C h r is to57 i późniejszych N orm w y k o n a w c z y c h 5S.

3. Z a tw ie rd ze n ie t k o n s ty tu c ji p rze z w ła d zę diecezjalną

O m aw ia ją c sp ra w ę z a tw ie rd z en ia przez w ładzę kościelną k o n s ty tu c ji oraz zgro m ad zen ia R odziny M aryi, trz e b a m ieć n a uw adze, że była

53 Było to przed d e k re te m P iu sa X Sacra T rid e n tin a S y n o d u s o czę

ste j K o m u n ii św.

54 Np. o. H. K oźm iński, o. P. S em eneńko, o. H. K ajsiew icz, ks. Ju lia n F eliń sk i (brat), s. M. M. B orow ska, fe lic ja n k a , s. M. D arow ska, n ie p o - k a la n k a , s. T. Potocka, m a g d ela n k a i inne.

55 W 1855 r. ks. Z. Sz. F eliń sk i w stą p ił do sto w arzy szen ia księży, zorganizow anego w P e te rs b u rg u przez ks. K. Ł ubieńskiego, pod p a tro n a te m a b p a I. H ołow ińskiego. W p raw d zie po śm ierci M etropolity sto w arzy sz en ie to upadło, ale ks. F eliń sk i czuł się zobow iązany do życia w d u ch u złożonych ślubów . Por. ARM f-c -6: L ist ks. Z. Sz. F elińskiego do b r a ta ks. J. F elińskiego z 11 III 1884 r.

56 B K órn. 7618: L ist a b p a F elińskiego do gen. J. Z am o jsk iej z 17 VI 1891 r.

. 57 AA S 33 (1900— 1901) 341—347.

58 N o rm a e se c u n d u m quas S. Congr, E piscoporum e t R eg u la riu m p ro - cedere solet in approbandis n o vis in s titu tis v o to ru m sim p liciu m . W:

S c h a e f e r T., De religiosis, R om a 1947 4 s. 1101—1135.

(13)

118 S. M. Dominiczak [12]

to in s ty tu c ja d zia ła ją c a n a dw óch płaszczyznach, tj. le g aln e j i ta jn e j.

F a k t o rg an izo w an ia się zg ro m ad zen ia sió str R odziny M a ry i został przez ks. F elińskiego p rze d staw io n y m e tro p o licie m ohy ło w sk iem u ab p o w i W acław ow i Ż y liń sk iem u i przez niego p rz y ję ty n a m ocy zgody w y ra żonej ustnie. N ie była ona p o tw ie rd z o n a żad n y m d e k re te m e re k c y jn y m czy in n y m d o k u m e n tem z pow odu tr u d n e j sy tu a c ji K ościoła k a to lic k ie go n a ty c h te re n a c h . W idocznie s p ra w a ta n ie p rzeszła zb y t łatw o, sk o ro zn alazła pew ien oddźw ięk w liście ks. A le k sa n d ra Jełow ickiego do o. H iero n im a K ajsiew ic za z d n ia 22 X 1859 r., k tó ry donosi, że zg ro m ad zen ie pokonało ju ż p ie rw sz e tru d n o śc i i p o d ejrz en ia ze stro n y w ła dzy d u c h o w n e j59.

S p ra w a e re k c ji w arc h id iec ez ji w arsza w sk ie j p rz e d sta w ia ła się a n a logicznie ja k w a rc h id iec ez ji m ohylow skiej. A bp F eliński, p rz y jm u ją c sio stry R odziny M ary i do sw ojej diecezji, nie m ógł w y d ać żadnego do

k u m e n tu , gdyż ze w zględów p olitycznych jego w y d a n ie było niem oż

liwe. P ow iad o m ił je d y n ie listo w n ie O jca św. P iu sa IX o istn ie ją c y m z g ro m a d z e n iu 60. Ja k o odpow iedź A rc y b isk u p o trz y m a ł lis t S e k re ta rz a S ta n u k ard . J. A n to n e li’ego, w k tó ry m z n a jd u je się w zm ian k a o ty m ż e zgro m ad zen iu i b ło gosław ieństw o p a p ie s k ie 61. N ie oznaczało to je d n a k a p ro b a ty S tolicy Ś w iętej.

N ie m ożna ró w n ież u w ażać za a p ro b a tę p a p ie sk ą innego błogosła

w ie ń s tw a P iu sa IX z 23 X 1869 r., udzielonego n a p ro śb ę m. F lo re n ty - n ie D y m m a n 62.

N iew ątpliw ie, zesłan ie a b p a F elińskiego i jego 20-letni p o b y t w J a ro sła w iu n. W ołgą za h am o w a ł s ta ra n ia o z a tw ie rd z e n ie zgrom adzenia.

Po u w o ln ien iu , m a ją c n a uw ad ze dobro zgrom adzenia, ab p F eliń sk i po leca m. D ym m an, by s ta ra ła śię u b iskupów , gdzie n a te re n ie ich d ie

cezji sio stry m iały sw o je placów ki, o w y d a n ie listów polecających, k tó r e sta n o w iły b y je d n ą z p o d sta w z a tw ie rd z en ia k o n sty tu c ji i zg ro m a

d ze n ia przez S tolicę A p o s to ls k ą e3.

D alsze w y p ad k i i podział zgro m ad zen ia w 1889 r. n a g ałąź w a rsz a w sk ą i g alicy jsk ą, u niem ożliw iły d o p ro w ad zen ie te j sp ra w y do ko ń ca w ra m a c h całego zgrom adzenia. N ie chcąc n a ra ż a ć n a d e k o n sp ira c ję zgro m ad zen ia działającego n a te re n ie za b o ru rosyjskiego, a b p F e liń sk i s ta r a ł się o za tw ie rd z en ie zgro m ad zen ia R odziny M aryi p rac u jąc eg o

59 A rc h iw u m G e n e ra ln e K sięży Z m a rtw y c h w stań c ó w , R zym : Sodales, 17917.

60 Zob. Pie I X e t l’in su rrec tio n Polonaise de 1863—64. Dans la corres

pondance avec les évêq u e s d u R o y a u m e de Pologne (1862—66). D’après les d o cu m e n ts a u th e n tiq u e s par Sop h ie O lsza m o w sk a -S k o w ro û sk a , W:

S a c r u m Poloniae M illen n iu m , t. X II, R zym 1966 s. 81.

61 A RM F cop 137.

62 ARM Fcop 920.

83 P ierw szy lis t polecający o trzy m ało zgrom adzenie R odziny M a ry i w 1883 r. od a b p a A. K. G in to w ta , m e tro p o lity m ohylew skiego. P o d o b n e listy w y d ali: bp M. L. Pallulon,- o rd y n a riu sz diecezji żm udzkiej i bp Fr. Z o ttm an , o rd y n a riu sz diecezji ty rasp o lsk ie j.

(14)

|T J] ’K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny M aryi 119

w G alicji przez w ład zę d iecezjalną. Od a b p a lw ow skiego S ew ery n a M o raw sk ieg o o trz y m a ł u stn e pozw olenie w p aź d ziern ik u 1884 r.64 O fi

c ja ln e s ta ra n ia o za tw ie rd z e n ie k o n sty tu c ji rozpoczął od 1890 r.65 Nie tr w a ły -one długo. A b p M oraw sk i z a tw ie rd z ił zgrom adzenie d e k re te m z d n ia 31 I 1891 r. D o k u m en t te n n ie zachow ał się; w sk a z u ją n a n ie g o in n e źró d ła w sp ó łczesn e i a d n o ta c je urzęd o w e 6G.

M ając a p ro b a tę w ła d z y d ie ce zja ln ej ab p F eliń sk i czynił sta ra n ia 0 za tw ie rd z e n ie papieskie, k tó re za jego życia n ie doszło je d n a k do s k u tk u .

N ie doczekał się też a b p F e liń sk i za tw ie rd z e n ia zgrom adzenia sió str H odziny M a ry i przez w ład z ę p a ń stw o w ą a u s tria c k ą . G łów ną przeszk o d ą do te j a p ro b a ty b y ł b r a k odpow iedniego zabezpieczenia m a te ria l

nego, k tó ry b y łb y p o d sta w ą u trży m an ia . D opiero 29 V II 1897 r. cesarz F ra n c isz e k Jó z ef pod p isał pod ra p o rte m m in istra w y zn a ń relig ijn y ch 1 ośw iaty : „Ich g e s ta tte die E in fü h ru n g d e r C o ngregation „R odzina M a

r y i ” in d e r E rzd iö cese L em b erg un d in d e r D iöcese P rz e m y śl” °7.

II. Zm iana konstytucji w 1913 r.

1. A gregacja zg ro m a d ze n ia do Z a k o n u B raci M n iejszyc h K o n w e n tu a ln y c h

Z a n im zgro m ad zen ie sió str R odziny M aryi dostosow ało sw oje u sta w y cśo w y m ag a ń S tolicy A p o stolskiej ogłoszonych w 1900 i 1901 r., p o d ję to n a jp ie rw s ta ra n ia o a g re g ację do I Z ak o n u św. F ran ciszk a, aby p rz e z to ła tw ie j uzyskać a p ro b a tę papieską.

P ierw sze k ro k i w ty m k ie ru n k u były p o d ję te w 1901 r. R a d ą i po

m ocą służył o. M a ria n S obolew ski, fra n ciszk an in . O n to zw rócił się z p r y w a tn y m liste m do g e n e ra ła sw ego z a k o n u z p ro je k te m ag re g o

w a n ia R odziny M aryi do tegoż zakonu. G en e ra ł ro zp atrzy w szy p ro je k t ra d z ił, b y sp ra w ę tę p rz e d sta w ił o rd y n a riu sz diecezji. A bp J. B ilczew - s k i n ie oponow ał, rac zej p rzy c h y lał się do ag reg acji, a le zred ag o w a

64 A RM F -f-30: T e rlifa j H., W spom nienia, s. 78.

65 Tam że, s. 150.

66 A RM F-c-15: O dpis listu a b p a F elińskiego do p o stu la n te k R odziny M a ry i z d n ia 9 II 1891 r.: „O dzyw am się do W as w szystkich, ab y w am z w ia sto w a ć, że w aż n e w ty m ro k u zaszły w y p ad k i w Z grom adzeniu Ro

d z in y M aryi, do któ reg o w cielić się zam ierzacie. P rz e d sta w io n ą przeze m n ie R egułę K siądz A rc y b isk u p L w ow ski z a tw ie rd z ił i o za tw ie rd z en ie z g ro m a d ze n ia ze stro n y rz ą d u p o trz e b n e poczynił k roki. S łu szn ą p rzeto k a r m ię n ad zieję, że tego la ta uzy sk am y urzęd o w e p raw o do istn ie n ia i b ędziem y m ogli zgodnie z R egułą o sta te czn ie się u rzą d zić” ; ARM (Lw.); A k ta z 1895 r. n r 4120.

67 A P A u str.: K ab in e ttsk a n z le i, ro k 1897, n r 3048. O ry g in ał d o k u m e n tu w y d a n e g o p rzez rz ą d k ra jo w y (za tw ierd za jąc y zgrom adzenie R odziny M a ry i) z d n ia 14 V III 1897 r. n r 70314 zaginął. P or. ARM I 23: C on- jgregatio S o ro ru m F ra n c isc a liu m de F am ilia M ariae.

(15)

120

S. M. Dominiczak

[14]

n ie pism a odłożył n a później. T ym czasem zarząd ził w zg ro m a d z e n ia w izy tac ję kanoniczną, a jej p rze p ro w ad z en ie pow ierzył o. P e re g ry n o w i Ilaczela, p ro w in cja ło w i fra n c is z k a n ó w 6S. O. H aczela po d o k o n an iu w i

zy tac ji w y d ał o zgrom adzeniu sió str R odziny M aryi p o zy ty w n ą opi

n ię °9. W ów czas przełożona g e n e ra ln a m. Zofia K ończą p rzy g o to w a ła w im ien iu całego zgrom adzenia o ficjaln ą prośbę pod d a tą 1 I 1902 r.

do o. W aw rzyńca C aratelli, g e n e ra ła Z akonu B rac i M niejszych K o n w e n tu a ln y c h w Rzym ie, o agregację. P ism o to w y sła ła do a b p a J. B ilczew skiego, d ołączając p ro śb ę o ag re g ację w e w łasn y m im ieniu ( 1 2 I 1902 r.). A rc y b isk u p p o tw ie rd z ił p ro śb ę zgrom adzenia 5 II 1902 r, i p rze słał d o k u m e n ty do przełożonej g en e ra ln e j m. Zofii K ończą, ce

lem w y sła n ia ich do R zym u 70.

G en e ra ł OO. F ra n cisz k an ó w odebraw szy p ro śb ę zgro m ad zen ia za żą

dał, ab y w szy stk ie sio stry w ypow iedziały się im ien n ie za a g r e g a c j ą 71.

Z eb ran ie w łasn o ręczn y ch podpisów od sió str p rzy p u szczaln ie za k o ń czyło się 17 IV 1903 r. n a k a p itu le g en e raln e j, k tó ra d e fin ity w n ie po d ję ła decyzję o p rze p ro w ad z en iu agregacji. N a p ro śb ie z n a jd u je s ię 206 podpisów sió str 72.

D ru g a sp ra w a ja k a w y ło n iła się p rzed a g re g acją to p ro b lem k o n sty tucji. G en e ra ł Z ak o n u F ra n cisz k an ó w zażądał p rz y sła n ia ich do k u rii g en e raln e j. K o n sty tu c je , n a p isa n e przez a b p a F elińskiego w 1888 r.„

w ysłano do R zym u w tłu m ac ze n iu ła c iń s k im 73. O. C a ra te lli, g e n e ra ł tegoż zakonu, polecił ro zp a trz y ć je przez teologa eg z am in ato ra z a k o n u fra n ciszkańskiego. W edług opinii teologa nic n ie znaleziono w k o n sty tu c jac h , czego n ie m ożna by z a tw ie rd z ić 74. S p ra w ę a g re g acji je d n a k odłożono jeszcze n a pew ien czas.

D opiero po o trz y m a n iu im ien n e j pro śb y w szy stk ich sió str oraz po p rze p ro w ad z en iu re w iz ji k o n sty tu c ji o. C a ra te lli w y d ał 29 VI 1903 r.

d e k re t ag re g a c ji zgrom adzenia sió str Rodziny M aryi do sw ego za k o n u 75.

D ek ret w p ro w a d ził n a s tę p u ją c e zm iany: 1) zgrom adzenie m iało n o sić o d tą d nazw ę: S io stry F ra n c isz k a n k i R odziny M aryi, 2) p o d le g ać v?izytacji m in istra gen eraln eg o lu b jego k om isarza, 3) oprócz o rd y n a

68 ARM Fcop 890: L ist o. M. Sobolew skiego z 11 IV 1902 r. do o. W.

C a ra te lli, g e n e ra ła OFM Conv.

69 ARM (Lw.): A k ta z 1902 r. n r 323 — P ro to k ó ł p o w izy tacy jn y o. P.

H aczela.

70 ARM I 17 n r 1.

71 ARM Fcop 889, 891: L ist o. W. C a ra te lli z 19 V 1902 r. do o. M..

S obolew skiego.

72 A O FM C onv.: X X X IV , 6.

73 O. M. Sobolew ski w y d ał o nich pozy ty w n ą opinię. W liście z 19 V II 1902 r. donosił, że są one d o b rze op raco w an e i zgodne w e w sz y stk ic h p u n k ta c h z d uchem III Z akonu.

74 ARM Ecop 889.

75 T am że: Fcop 8 8 8. D ru k o w an y w : URM 1914 s. 92—96; URM 1935 s. 103— 107.

(16)

Konstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny Maryi 121

riu sz a m iejscow ego sio stry m iały u w ażać m in istra gen eraln eg o za sw e

go praw o w iteg o przełożonego i przy sk ła d a n iu p ro fe sji przyrzec mu posłuszeństw o.

N astęp n y d e k re t a g re g acy jn y zgrom adzenia sió str R odziny M aryi do I Z ak o n u św. F ra n cisz k a z 16 X I 1908 r. w y d an y przez o. D om inika R e u te ra , m in istra generalnego, zniósł p o sta n o w ien ia w ym ien io n e w p u n k cie 2 i 3 76.

P rzez a k t ag re g a c ji do zak o n u fra n ciszk ań sk ieg o zgrom adzenie sió str R odziny M aryi zostało u p ra w n io n e do k o rzy sta n ia z łask i p rzy w ile

jów z ja k ic h k o rzy sta cały zakon św. F ra n cisz k a z Asyżu.

2. S ta ra n ia o za tw ie rd ze n ie zg ro m a d ze n ia i k o n s ty tu c ji p rze z Sto licę A p o sto lską

W yraźny przep is ze stro n y S tolicy A postolskiej, ab y dostosow ać k o n s ty tu c je zak o n n e do now ego p ra w a pow szechnego, był p rzyczyną zmia*- ny dotychczasow ych u staw , n a p isan y c h przez ab p a Z. Sz. F eliń sk ie

go 77.

S ta ra n ia zm ierzające do z a tw ie rd z en ia k o n sty tu c ji i zgrom adzenia sió str F ra n c isz k a n e k R odziny M aryi p o d jęła k a p itu ła g en e raln a , k tó ra odbyła się 28 V III 1907 r. w e L w ow ie pod p rzew o d n ictw em przeło żonej g e n e ra ln e j m. Zofii K o ń c z ą 78. W 1908 r. za rząd g en e raln y o p ra cow ał re la c ję o sta n ie a k tu a ln y m oraz k ró tk ą h isto rię zgrom adzenia, k tó ra w ra z z pism em przełożonej g en e raln e j i je j ra d y została p o św ia d czona i w y sła n a przez a b p a J. B ilczew skiego, m e tro p o lity lw o w sk ie

go, do O jca św. P iu sa X79 z o fic ja ln ą p ro śb ą o z a tw ie rd z en ie zg ro m a

dzenia 80. A rc y b isk u p dołączył rów n ież listy polecające biskupów , w k tó ry c h diecezjach zgro m ad zen ie R odziny M ary i m iało sw oje do

my.

W a rc h iw u m głów nym zgrom adzenia sió str Rodziny M aryi w W a r

szaw ie z n a jd u je się pierw sza re d a k c ja o p raco w an y ch k o n sty tu c ji w ję zyku łaciń sk im pt.: C o n stitu tio n es C ongregationis S o ro ru m Francisca- liu m de F am ilia M a ria e sl. N a eg zem plarzu ty m b r a k d a ty i m iejsca w y d an ia. Z ostały one o p rac o w a n e w op arciu o schem at N orm w y d a n y ch w 1901 s. i n ajp ra w d o p o d o b n ie j z ca łą k o resp o n d e n cją ab p a

J. B ilczew skiego p rze słan e do O jca św. P iu sa X w 1908 r.

O m aw ian e k o n sty tu c je podzielone są n a d w ie części: 1) Isto ta, w a --

78 ARM I 17 c. D ru k o w a n y w : URM 1914 s. 96—98; URM 1935 s.

107— 109.

77 K o n sty tu c ja C onditae a C hristo. A SS 33 (1900— 1901) 341—347; N or- mae... W: S c h a e f e r T., De religiosis, s. 1101— 1135.

78 ARM F -i-7: N eu g e b au e r T., H isto ria Zgrom . S ió str F ranciszkanek..

R odziny M aryi, s. 58.

79 B ra k daty , p raw d o p o d o b n ie 1908 r.

80 ARM Fcop 423—424.

81 ARM I 1.

(17)

122 S. M. Dominiczak [16]

r u n k i w stą p ie n ia i życia zgrom adzenia, 2) Z arząd i o rg an iz ac ja z g ro m a d ze n ia. K o n sty tu c je , w fo rm a cie 4°, o b e jm u ją 250 k o le jn o n u m e ro -

~w anyćh a rty k u łó w i liczą 40 stro n d ru k u .

C z ę ś ć p i e r w s z a sk ła d a się z 19 rozdziałów , k tó re p ra w ie w zu p ełności p o k ry w a ją się ze w zo rem p o d an y m przez K o n g re g ac ję B isk u pów i Z akonników . T reściow o o b e jm u je n a s tę p u ją c e zag ad n ien ia : n a w stę p ie p o d an a je st n az w a i cel zgrom adzenia. R ozdział 3 o b ejm u j e ty lk o je d en a rty k u ł. W yliczeni są w n im p a tro n o w ie zgrom adzenia.

.N astępny rozd ział m ów i o sz ac u n k u d la w ład z y kościelnej. P o tem k o - ie jn o id ą rozd ziały w edług sc h em a tu ustalonego przez N orm y, tj.

■ o p rzy ję ciu do zgrom adzenia, o p o stu la n tk a c h , ubiorze, n o w icjac ie i now ieju szk ach , posagu. K ilk a rozdziałów dotyczy ślubów w ogólno

ści i każdego z osobna. N ow e przep isy w y d a n e przez S tolicę św. d o tyczące spow iedzi i K o m u n ii św. zostały uw zględ n io n e w ro zd ziale 15.

W n a s tę p n y m ro zd ziale w yliczone są w szy stk ie ćw iczenia duchow ne, k tó re p o w in n y być w sp ó ln ie o d p ra w ia n e przez sio stry całego zg ro m a

dzenia. Z kolei je st m ow a o u m a rtw ie n ia c h i p o k u tach . R ozdział 18 m ów i o chorych i m o d litw ach za zm arłych, a o sta tn i te j części o w y d a la n iu sió str ze zgrom adzenia. Część pie rw sz a kończy się n a a r ty k u le 130.

C z ę ś ć d r u g a Z a rzą d i organizacja zg ro m a d zen ia o b e jm u je 11 ro z

działów i 120 arty k u łó w . S ą to p rzepisy dotyczące k a p itu ły g e n e ra l

n e j , p rzełożonej g e n e ra ln e j i je j ra d y , ek o n o m k i i s e k re ta rk i g e n e ra l- inej, m is trz y n i n ow icjuszek, przełożonych p ro w in cja ln y ch , dom ow ych, o obow iązkach z a k ry stia n k i i fu rtia n k i. O sta tn i rozd ział tr a k t u je o za

k re sie i obow iązyw alności k o n sty tu cji.

W A p p e n d i x z n a jd u ją się d w a a rty k u ły m ów iące, że do k o n sty t u c j i należy dołączyć w języku ojczystym d e k re t K o n g re g ac ji B isk u pów i Z ako n n ik ó w z d n ia 17 X II 1890 r. Q uem ad m odurn oraz że is t

n ie je obow iązek o d czy ty w an ia go p rz y n a jm n ie j ra z w roku.

P ro je k t te n został p rze k aza n y do oceny k o n su lto ró w K ongregacji.

W a rc h iw u m głów nym zgro m ad zen ia sió str R odziny M aryi w W a r

s z a w ie z n a jd u je się eg zem plarz w y d ru k o w a n y c h k o n sty tu c ji, w k tó ry m n an o szo n e są p o p ra w k i w p ro w a d zo n e przez K o n g re g ac ję z 1908 r.

Z ostały one z a k o m u n ik o w a n e o. M. Sobolew skiem u, k tó ry z ra m ie n ia . zg ro m ad zen ia s ta ra ł się w R zym ie o przy sp ieszen ie z a tw ie rd z e n ia 82.

W zasadzie p o p ra w k i te są n ie w ielk ie i dotyczą sp ra w drug o rzęd n y ch . N a zw ykłym z e b ra n iu w d n iu 21 V 1909 r., n a w n io sek ks. k a rd . C agiano d e Azevedo, K o n g re g ac ja dla Z ako n n ik ó w p o sta n o w iła p rzy ch y lić się do pró śb ze stro n y w ładzy d iecezjaln ej i zgro m ad zen ia i w y d a ć d e k re t pochw alny. Z ostał on w y sta w io n y 25 V 1909 r.83

Po u zy sk an iu d e k re tu pochw alnego p ostanow iono p rzy stą p ić do o p ra -

82 ARM Fcop 426.

88 ARM I 16. D ru k o w a n y w : U RM 1914 s. 98—101; U RM 1935 s.

.1 1 0— 1 1 2.

(18)

-cow yw ania n o w ej re d a k c ji k o n sty tu c ji, p rzy red a g o w a n iu k tó ry c h

■uwzględniono ju ż p o p ra w k i w p ro w a d zo n e przez K ongregację. E gzem p la rz ta k ic h k o n sty tu c ji zo stał w y d an y d ru k ie m w K ra k o w ie w 1912 r.

•o ty m sam y m fo rm a c ie co p ierw szy i pod ty m sa m y m ty tu łe m , po

działem n a d w ie części, 30 rozdziałów i 250 a rty k u łó w u .

W a rc h iw u m . K o n g re g ac ji d la Z a k o n n ik ó w85 z n a jd u je się egzem - ä)larz k o n sty tu c ji, n a k tó ry m w id n ie je n ap is E x e m p la r C o n s titu tio n u m a C onsultore e m e n d a tu m 86. U m ieszczono w n im w iele p o p raw ek i s k r e  ś le ń . D otyczą one sam ej tre śc i a rty k u łó w , n a to m ia st w po d ziale n a czę

ści i rozd ziały n ie m a zm ian. W zrosła liczba a rty k u łó w z 250 do 261,

;a w łaściw ie 262, gdyż a rt. 141 je st p o d w ó jn ie n u m e ro w a n y . S k reślo n o -appendix, a dodano 4 d e k re ty Q uem ad m o d u m , Sacra T rid e n tin a S y -

■.nodus, In te r ea oraz C u m de S a cram entalibus.

Po ta k g ru n to w n e j re w iz ji k o n sty tu c ji K o n g re g ac ja w d n iu 8 V III 1913 r. ro z p a trz y ła sp ra w ę ich a p ro b a ty . O w ocem te j sesji było p o d ję c i e decyzji ostatecznego za tw ie rd z e n ia zgrom adzenia, a k o n sty tu c je za

tw ie rd z o n o „ad e x p e rim e n tu m ” n a siedem lat. O jciec św. P iu s X decy

z j ę tę p o tw ie rd z ił n a a u d ie n c ji w d n iu 14 V III 1913 r., a K o n g re g ac ja

■ d la Z ako n n ik ó w w y d ała o d p ow iedni d e k re t d n ia 29 V III 1913 r.87

P o o trzy m an iu te k s tu p o p raw io n y ch k o n s ty tu c ji88 zgro m ad zen ie

■.sióstr R odziny M ary i p rzy jęło zm iany w p ro w a d zo n e przez K o n g re g a

c j ę d la Z ak o n n ik ó w z w y ją tk ie m jednego a rty k u łu , k tó ry dotyczył u je d n o lic e n ia s tro ju zakonnego sió str p ro fe se k i now icjuszek. W te j .sp ra w ie przełożona g e n e ra ln a m. Z ofia K ończą i k u ra to r zgrom adze

n ia o. M a ria n S obolew ski w y sto so w a li oddzielne p ism a do O jca św.

i K o n g re g ac ji dla Z ako n n ik ó w w k tó ry ch , d zięk u ją c za o sta te czn e z a tw ie rd z e n ie zgrom adzenia, a k o n sty tu c ji n a o k res p róbny, p ro sili o p o z o s ta w ie n ie sio stro m dotychczasow ych różnic w s tro ju z a k o n n y m 89.

O b y d w ie p ro śb y zostały uw zględnione. N a se sji od b y tej w d n iu 14 X I 1913 r. p o d ję to decyzję p o zo staw ie n ia p ie rw o tn e j re d a k c ji a rt. 17 :z d o d atk iem n a końcu „ex ce p ta cru c e”. D ek ret został w y sta w io n y

•27 X I 1913 r.90

T e k st k o n sty tu c ji zatw ie rd z o n y przez K o n g re g ac ję dla Z ako n n ik ó w

■został p rze tłu m a cz o n y n a język p o ls k i91. W iarogodność tłu m a c z e n ia .z o ry g in ałem p o tw ie rd z ił a rc y b isk u p m e tro p o lita lw o w sk i Józef B il- cz ew sk i pism em z d n ia 16 V 1914 r. n r 1268/914. W ty m sam y m ro k u k o n s ty tu c je zostały w y d ru k o w a n e w e L w o w ie w fo rm a cie m ałej 16°

ŚJ17] K onstytucje zgromadzenia sióstr Rodziny M aryi 123

M ARM I 1.

35 L. 53.

86 A RM Fcop 432.

87 D ru k o w a n y w : URM 1914 s. 101—102; URM 1935 s. 113—114.

88 ARM I la : K o p ia m aszynow a, k ó tra została sp o rząd zo n a w K o n g r e g a c ji z u w zg lęd n ien iem w p ro w a d zo n y c h p o p raw ek i zm ian.

89 A RM Fcop 430—431: K o p ie oby d w u pism z 10 IX 1913 r.

99 D ru k o w a n y w : URM 1914 s. 102— 103; URM 1935 s. 114.

91 P rz y p u szc za ln ie tłu m ac ze n ia do k o n ali ojcow ie fran ciszk an ie.